Vitruvius - De architectura libri decem

Vitruvius, De architectura libri decem, 1567

Page concordance

Scan	Original
61	29
62	30
63	31
64	32
65	33
66	34
67	35
68	36
69	37
70	38
71	39
72	40
73	41
74	42
75	43
76	44
77	45
78	46
79	47
80	48
81	49
82	50
83	51
84	52
85	53
86	54
87	55
88	56
89	57
90	58

213181QVINTVS.

In omni genere horum ſonituum ordinatio fieri potest, exĳs alĳ stabiles, alĳ mobiles ſunt. Stabiles di-
cuntur, qui inter quindecim cuiusq; ordinationis, generis, & coloris in ſuo gradu permanent, tanquam conſo-
nantiarum termini. eædem enim in omni genere conſonantiæ ſunt, ĳdemq́; tetrachordorum termini. Ideo opor-
tebat Vitr. primo de ſonitibus diſſerere, deq́; interuallis, & generibus, & de conſonantĳs, quàm hæc ita con-
fundere. Mutabiles ſonitus ſunt, qui ſecundum diuerſa genera, & dinerſos colores in ſuis interuallis mutan-
tur, ea uel maiora, uel minora efficiendo, quatenus genera, aut colores mutantur. Ecce tibi tam in tetrachor-
do chromatis, quàm in alĳs extrema stabilia ſunt, quoniam conſonant, ſed uoces & ſonitus medĳ mutantur
ſecundum genera; quoniam harmonia a dieſi ad dieſim, chroma a dieſi ad apotomen, diatonus a tono ad to-
num ſcandit. Ideo Vitr. dicit.

1110

Ei qui mouentur recipiunt alias uirtutes, interualla enim, & diſtantias habent creſcentes. Oſten-
ditq́; exemplis quomodo creſcunt.

Itaqve parhypate, quæ in harmonia diſtat ab hypate dieſi, in chromate mutate habet hemitoniũ,
in diatono uero tonum: qui lycanos in harmonia dicitur, ab hypate diſtat hemitonium, in chroma
traslatus, progreditur duo hemitonia, in diatono diſtat tria hemitonia. Item decem ſonitus propter
translationes in generibus, efficiunt triplicem modulationum uarietatem.

Triplicem uarietatem intelligit ſecundum triplex genus, ob ſonituum tranſlationes & mutationes. quod
autem dictum eſt ex ſuperiori deſcriptione manifeſtum eſt. Nunc de numero tetrachordorum agendum.

Tetrachorda autem ſunt quinque. primum grauiſsimum, quod Græcè dicitur hypaton. Se-
cundum medianum, quod appellatur meſon. Tertium coniunctum, quod ſynemenon dicitur. Quar-
2220 tum diſiunctum, quod diezeugmenon nominatur. Quintum, quod eſt acutiſsimum Græcè hyper-
boleon dicitur.

33
Tetrachordum primarum, quod ad grauiorem par- \\ tem pertiner, est infra poſitum. # Tetrachordum diſiunctarum.
" # Parameſe.
Hypate hypaton. # Trite diezeugmenon.
Parypate meſon. # Paranete diezeugmenon.
Lycanos hypaton. # Nete diezeugmenon.
Hypate meſon. # Tetrachordum hyperboleon.
Tetrachordum medianum eſt. # Nete diezeugmenon.
Hypate meſon. # Trite hyperboleon.
Parbypate meſon. # Paranete hyperboleon.
Lycanos meſon. # Nete hyperboleon.
Meſe.
Tetrachordum coniunctarum.
Trite ſynemmenon.
Par anete ſynemmenon.
Nete ſynemmenon.

Coniunctio est quando communis ſonitus inuenitur duobus tetrachordis continuis, & ſimilibus in figura.
Diſiunctio eſt cum duobus tetrachordis continuis, & ſimilibus in figura tonus eſt medius. Non negauerim
autem, quin reperiri poſſint communes quædam ordinationes, quæ interdum ſecundum diſiunctionem, inter-
4440 dum ſecundum coniunctionem fiant. Omnes coniunctiones in immutabili ordinatione duæ ſunt, grauis, & acu-
ta. Grauis est tetrachordi primarum, & medianarum. Acuta eſt diſiunctarum, & hyperboleon. In grauis
bypate meſon communis eſt coniunctionis ſonitus. Vt patet hoc exemplo.

55
Hypate hypaton. # # Sed diſiunctio una eſt, quæ fit atono interiecto inter
Parhypate hypaton. # # Meſen, & Parameſen, hoc modo.
Lychanos hypaton. # # Hypate meſon.
Hypate meſon. # Coniunctio. # Parhypate meſon.
Parhypate meſon. # # Lychanos meſon.
Lycanos meſon. # Tetrachordum. # Meſe. # Diſiunctio.
Meſe. # # Parameſe.
# # Trite diezeugmenon.
# # Paranete diezeugmenon.
# # Nete diezeugmenon.

Sed in acuta nete est diſiunctarum, quæ tunc nomen mutat, & hac de cauſa præter quindecim, tres alĳ ſo-
nitus habentur, qui ſunt trite, paranete, & nete diezeugmenon. Sed nos ad conſonantias.

Concentvs quos natura hominis modulari poteſt, Græceq́; ſymphoniæ dicuntur, ſunt ſex. Dia
teſſaron, diapente, diapaſon, diapaſon cum diateſſaron, diapaſon cum diapente, diſdiapaſon.

Concentus ſeu conſonantia eſt grauium, & acutorum ſonituum temperata permixtio, quæ ad aures cum iu-
cunditate pertinet, ex comparatione, uel multiplici, uel ſupraparticularis proueniens. Concentus modis duo-
bus intelligi poteſt, uel ratione eorum ſonituum, qui oblectant quidem, ſed non in perfectam ueniunt conſonantiæ
rationem, de quibus dixi, & a Græcis emmeli nominantur, quoniam contrarĳ ecmeli dicuntur, ideſt e@tra can-
6660

Text layer

Text normalization

Search