Vitruvius, De architectura libri decem, 1567

Table of figures

< >
[Figure 101]
[102] FRONTE.
[103] A
[104] Græcorum ædes earumq́; partium diſpoſitiones.A. peristylium amplum.E. peristylium primum.C. aditus amplus.D. aditus ab uno ad aliudperiſtylium.E. proſtas ubi eraut duæ antæ.F. G. Antithalamus.H. I. gynæconitides.K. cu-bicuUmdiebria.L. S. oeci,& bibliotecæ,& ubi ſunt pictores.M. R. pinacotbecæ.N. cyzicena triclinia.O. porticus ad ſeptentrionem.P. cellæ hostiariæ.Q. oeci quadrati.T. V. porticus ad triclinia cizcena.X. hypæthra loca.r. oeci magni ubi matres familiarũ cum lanificijs habent ſeſſiones.Z. hoſpitalia.1. thirorium.2. Equilia.3. cubicula.4. meſaulæ & andronæ.5. triclinia quo-tidiana.6. posthalamus.7. thalamus.8. porticus Rhodiaca altior. T QVNMRN8SALKICHXYYFEG76B543O32P21
[105] Pauimentorum genera.Filandri.Anticum.
[106] c d f b c 8
[107] CHOROBATES.2 I 3 2
[108] d 10 10 a d 50 50 50 c 50 ba s d s 7 {1/14} 25 s b ce 8 8 10 84 f hm 5 43 3 4 4 3 3 4 4 5 5 5 53 5 4
[109] Figura ex meſolabio Architæ ad inueniendas medias.c t @ @ q p o n m l k l h g f p e o ξ v M @ k I o h j ε δ r B d s R q P o N M L K I H G F E L x c 6 N ς ε ξ γ B a
[110] Veſtigium meſolabij Architæ.
[111] Orthographia meſolabij Architæ.
[112] Demonſtratio Eratoſtbenis. a g t cb f b d
[113] Instrumentum Eratoſthenis. m a x g n b c n i o l v q p b e f k d
[114] Vſ{us} demonſtratio Eratoſtbenis cum inſtrumento. a h n ek l i o d b 8 m c 4
[115] Inſtrumentum Platonis. f i n o m
[116] cubus. 8 8 64 8 8 8 8 512 8s e
[117] Demonstratio Archita. p l k b o i m b e d af
[118] Demonctration Platonis. d e b c g
[119] Demostratio ter tiæ proprietatis, & aſſumptionis Nicomedis.instrumentum Nicomedis. f h d g b s n m k a
[120] Duplicatio cubi. e a b c d f g
[121] Dimonctratio prrima proprie tatis. s n m l k
[122] Vſus inſtrume ti Nicomedis & eius demő ſtratio. l e b c g f a k h i
[123] h
[124] b d c e f g
[125] a b c e d
[126] Secunda proprietas lineæ flexæ.f n e b g i d m k c
[127] a. centrum mundi.b. oculus in ſuperficie terræc. ſydus.d. uertex.b c a. angulus diuerſitatis. c d 6 a
[128] a b deferens.c. deferentis centrum.d e. epicyclus.a. centrum epicycli.f. mundi centrum.a. iugum deferentis.b. antiiugum.d. iugum epicycli. d a e c s b
[129] a b g. concentricum.d. eius centrum.e z b. eccentricum.t. eius centrum.k z. epicyclus.b. eius centrum.d t. b z. œquales.t z. d b. œquales.motus { concentrici b d a. \\ epicycli k b z. \\ eccentrici z t e. \\ anguli œquales Sol utroque modo uidetur in z. per li-neam d z. e a t d b z b k
[130] a b g. eccentricum.d. eius centrum.e. centrum mundi.a d g. linea ingi.b. centrm Solis.e z. linea medij motus parallela li-neœ b d.c b. linea ueri motus.b e z. angulus œquatio. z b a d e
< >
page |< < (183) of 412 > >|
215183QVINTVS. on est igitur, quod inter concentus numeretur diapaſon cum diateſſaron. Sed diapaſon, ad diapente conſonan-
tia eſt, &
a noſtris duodecima nominatur, & tripla proportione constat. Oritur enim ex dupla, & ſexquialte-
ra.
ſupra huiuſmodi concentum eſt diapaſon diapente cum tono, ſed concentus non eſt, licet ſuauiter aures per-
tingat.
Eſt tandem diſdiapaſon conſonantia, quæ quintadecima nominatur, quadrupla comparatione conſtans,
ex duabus duplicibus orta, in qua tandem antiqui conſtitere, &
poſtremum perfectæ ordinationis gradum po-
ſuere.
hanc igitur nos in monochordo cum cæteris ita collocamus. Eſto neruus a b. in quatuor æqu is partes
diſtributus, cuius quarta pars c.
notetur. a termino, & nota c, uerſus b, tantum progredere, ut tertiam
nerui partem inuenias, quam d, litera notabis.
a d, vero uerſus b, dimidium nerui quærito, quo inuento
nota e, inde ad duas tertias totius nerui uerſus b, ſignato f, indeq́;
demum ad tres quartas progredien-
1110 do ſignato g, tunc dico te iam monochordum diſtribuiſſe ſecundum prædictos omnes concentus, nam a b,
&
c b, reddent diateſſaron. a b, & d b, diapente, a b, & c b, diapaſon. a b, & f b, dia-
paſon cum diapente, &
a b, & g c, diſdiapaſon. quemadmodum figura oſtendit, in qua omiſſis literis, nu-
meros appoſuimus.
24, totus neruus, 18, 16. 12. 8. 6. per c. 6 per d 8, per e 12, pro f 16,
pro g 18, &
extremo loco a, & b. Appoſita eſt etiam deſcriptio concentuum ſecundum notulas a no-
ſtris uſurpatas, quæ omnia Vitruuij mente ex Ariſtoxeni ſententia declarantur, nam concentus a numero no-
mina acceperunt, ut dicit Vitr.
Ideoq́; & a numero nomina receperunt, quæ cum uox conſtiterit in una ſonorum finitione, ab
eaq́;
ſe flectens mutauerit, & peruenerit in quartam terminationem, appellatur diateſſaron; in quintã,
diapente;
in octauam, diapaſon; in octauam & dimidiam, diapaſon, & diateſſaron; in nonam, & dimi-
2220 diam, diapaſon, &
diapente. in quintamdecimam, diſdiapaſon. Non enim inter duo interualla cum
chordarum ſonitus, aut uocis cantus factus fuerit, nec in tertia, aut ſexta, aut ſeptima poſſunt conſo-
nantiæ fieri, ſed ( ut ſupra ſcriptum eſt ) diateſſaron, &
diapente, ex ordine ad diſdiapaſon conuenien-
tes ex natura uocis congruentis habent finitiones, &
ei concentus procreantur ex coniunctione ſoni-
tuum qui Græcè phtongi dicuntur.
80[Figure 80]Hæc iam nota ſunt ex prædictis, & ex ſequenti figuratione.Diateſſaron
quarta
ſeſquitertia
Diapente
quinta
ſeſquialtera.
Semitonium cum diapente.
Sexta minor
Tonus cum diapente
Sexta maior.
Semiditonus cum diapente
Septima minor.
Diapaſon
octaua
diſdiapaſon.
diapaſon con diapente
diapaſon
diapente
diateſſaron
18 16 12 8 6
De Theatris uaſis # Cap. V.
T Ta ex his indagationibus mathematicis rationibus fiunt vaſa ærea pro ratione magnitu-
dinis theatri, eaq́;
ita fabricentur, ut cum tanguntur, ſonitum facere poſsint inter ſe, dia-
teſſaron, diapente, ex ordine ad diſdiapaſon.
Postquam innotuit nobis qua proportione ſinguli concentus efficiantur, uolentes ea uaſa
ærea ordinare, quæ ſolebant antiqui in theatris diſponere, ut uox recitantium clara, iucundaq́;
perciperetur:
Vitruuius primum declarat quomodo aptentur, & qua ratione temperentur, & quos effectus efficiant. Quod
igitur ad temperamentum attinet, inquit, ita eſſe facienda, ut cum tanguntur uel a uoce, uel ab aliquo icta
inter ſe concinant diateſſaron, &
diapente, eatamen conditione, ut diateſſaron, & diapente ad diſdiapaſon
3360

Text layer

  • Dictionary

Text normalization

  • Original

Search


  • Exact
  • All forms
  • Fulltext index
  • Morphological index