Vitruvius, De architectura libri decem, 1567

Table of figures

< >
[61] FORI DESCRIPTIO.Z. euria.C. Platea ante carceres.D. platea ante ærarium.G. Eaſilica. G D B C
[62] SCIOGRATHI@B
[63] @SILIC AE
[64] ICHNOGRAPHIABASILIC AE
[65] Lateris Laſilicæ orthographia, cuius ſignum A, cum ſigno B præcedentis diagrammatis coniungendum.A
[66] Veſtigium Baſilicæ A. ædisAuguſtæ B. pronaum C.Tribunal D. Baſilicæ pa-ries E, F, G, H. Aedisparies I, K L, M. pa-rastatæ poſt columnas N. I K D 15 @ ped 46 B L M C E H * n n n pedes 60 *@20 * * * pedes cxx * F G
[67] In orthog ra-phia uero columnæ I, paraſta-tæ 20, pedum,2. prima porti-cus contignatio3. ſuperiores paraſtatæ 18. pe-dum 4. trabescantherium ſu-stinentes tectiporticus, quæ eſtinferior teſtudini5. columnæ e-rant Corinthiæ,trabes ex tribustignis bipedali-bus compactæ e-piſtylij loco poſi-tæ 6, pilæ tri-bus pedibus al-tæ, quaternisquoquo uerſuslatæ loco Zophori 7, aliæ tra-bes euerganeæcoronicis loco æ-diſicium præcin-gentes 8, pa-ries porticus circa baſilicam 9,pluteum primæporticus conti-gnationis 10.Lumina, o, tectaconſpiciuntur. 1 0 1 10 0 8 7 6 1 4 2 5 3
[68] HARMONICVM.dieſisdieſisditonus.
[69] CHROMATICVM.bemiton.bemiton.trihemit.
[70] DIATONICVM.hemiton.tonustonus.
[71] EXEMPLVM MONOCHORDI.VniſonumTonusSemitoniumDitonusSemiditonusTuo no
[72] Harmoni cum 92 1 {1/4} 1 {1/23} 1 {1/45} 69 15 8 216 345 360 368
[73] chrona molle 70 1 {I/15} 1 {r/14} 1 {I/27} 42 18 10 210 252 270 280
[74] Chromat non languid. 22 1 {r/6} 1 {I/11} 1 {I/21} II 7 4 66 77 84 88
[75] Diatonic nolle 21 1 {r/7} 1 {I/9} 1 {r/20} 9 8 4 63 72 80 84
[76] Molle inten tum 56 1 {I/8} 1 {I/7} 1 {I/27} 21 27 8 168 189 216 224
[77] Aquale 3 1 {I/9} 1 {I/10} 1 {I/11} 1 1 1 9 10 11 12
[78] Sintonu 24 1 {I/9} 1 {I/8} 1 {I/15} 8 10 6 72 80 90 96
[79] Diatonihem 64 {I/8} 1 {r/8} 24 27 13 192 216 243 286
[80] Hæc iam nota ſunt ex prædictis, & ex ſequenti figuratione.DiateſſaronquartaſeſquitertiaDiapentequintaſeſquialtera.Semitonium cum diapente.Sexta minorTonus cum diapenteSexta maior.Semiditonus cum diapenteSeptima minor.Diapaſonoctauadiſdiapaſon.diapaſon con diapentediapaſondiapentediateſſaron 18 16 12 8 6
[81] Diateſſ. Diapente Diat. Diat. Diat.meseSumma regio diatonimedia regio chrom.Ima regio bannonproslamua nomenos Lycanosmeſonparanete ſymemenõparanete di ezeugmenõparanete hyperboleõparameſe parhypate hypateon parhypate meſon Trite ſynne menonTrite dieze ugmenonTrite hy-perboleonHypate meſon. Meſenete ſynne-menon parameſenete diezeu gmenon nete hyper-boleon.
[Figure 82]
[Figure 83]
[Figure 84]
[Figure 85]
[Figure 86]
[87] @ESTIGIVM THEATRI GRAECORVM.P D E B R
[88] I. Laconicum.H. Tepidarium.K. Frigidarium.L. Labrum.I. Fistulæ vaporarie. L K h I
[89] a. Frigidarium.b. Tepidarium.C. caldarium.e. Laconicum.d. clypeus æneus.f. Tepidarium.g. frigidarium.i. fistulæ uaporariæ d g f e a b c
[90] VESTIGIVM PALAESTRAE.A. Ephœbeum.B. coriceum.C. conis̃terium.D. frigida lauatio.E. elæotheſium.F. frigidarium.G. propignæus.H. concamerata ſudatio.I. Laconicum.K. calda la-uatio.#L. porticus exterior.M. duplex porticus ad ſeptentrionem.N. porticus ubi athletæ exercebantur xyſtos dicta.O. platanones.P. hypethræ ambulationes, ubi æstate exercebantur athletæ.Q. ſtadium, in quo ſpectabantur athletæ.†. oriens.O. Auſter.P. occidens.♐. Septentrio.I. I. I. I. stationes. reliqua ſunt exedræ, & ſcholæ. cum periſtylijs. O N P L D C B A E F G H K M O
< >
page |< < (184) of 412 > >|
216184LIBER ordinentur: ſednon docet, quomodo ea uaſa inter ſe magnitudine, & capacitate compartari debeant, ut hu-
iuſmodi concentus efficiant.
propterea maxime animaduertendũ, ut ſciamus qua ratione uaſorũ corpora inter
ſe reſpondeant, ita ut unum ad aliud uel diateſſaron, vel diapente, uel alium concentum reddat, nam ea pro-
portio, quæ cadit inter ſpatium, &
ſpatium, inter corpus, & corpus, ea inquã ( ut dixi ) inter ſonos neceßario
cadit, cum ea corpora ſonum mittere apta ſunt.
Vniuerſa hæc ratio ab inuentione mediæ lineæ inter duas
datas proportione reſpondentis, pendet.
quæ res quomodo fiat, nos libro nono aperte demonſtrabimus, tum
ratione, tum etiam inſtrumentis.
Si ergo uaſa illa concinere debent, neceſſe eſt eorum magnitudines, & ſpa-
tia, uacuaq́;
ijs proportionibus conſtare, quibus concentus, quos reddere debent, constare dignoſcitur. poſt-
quam uero corpora illa magnitudinibus, &
ſpatijs quibus opus erit comparata, & temperata fuerint, aptan-
da ſunt loco conuenienti.
Ideo Vitr. de præparanda ſede loquitur, dicens.
1110
Poſtea inter ſedes theatri, conſtitutis cellis, ratione muſica ibi collocentur, ita uti nullum parie-
tem tangant, circaq́;
habeant locum uacuum, & a ſum mo capite ſpatium, ponanturq́; inuerſa, & ha-
beant in parte, quæ ſpectat ad ſcenam, ſuppoſitos cuneos, ne minus altos ſemipede, contraq́;
eas
cellas relinquantur aperturæ inferiorum graduum cubilibus longæ pedes duos, altæ ſemipedem.
Loca quibus vaſa collocanda ſunt, cellæ dicuntur a Vitr. nihil ea uaſa contingere debent, quoniam ſonum
minime redderent, immo ſurda efficerentur.
Sint in uacuo loco, ut melius reſonent, habeant a ſummo capite
ſpatium, ut facile ad ea uox perueniat, ponaturq́;
inuerſa, ut melius ſubintret uox. habeãt ſuppoſitos cuneos
ferreos, ut ſustineant uaſa, ne ſint minus alta ſemipede, ut ſpatium aptum ſub uaſis detur, nec aliud circum-
tangant.
Contraq́; eas cellas, in quibus ſcilicet uaſa ſunt collocanda, relinquantur aperturæ, alioquin non
exiret uox:
& ita aptatur locus. Sed ubi eße debeant declaratur.
2220
Designationes autem earum quibus in locis conſtituantur, ſic explicentur. Si non erit ampla
magnitudine theatrum, media altitudinis tranſuerſa regio deſignetur, &
in ea tredecim cellæ, duode-
cim æqualibus interuallis diſtantes confornicentur, uti ea echea, quæ ſupra ſcripta ſunt ad neten hy-
perboleon ſonantia, in cellis, quæ ſunt in cornibus extremis utraque parte prima collocentur, ſecun-
da ab extremis diateſſaron ad neten diezeugmenon, tertia diateſſaron ad neten parameſon, quarta ad
neten ſynemmenon, quinta diateſſaron ad meſen, ſexta diateſſaron ad hypaten meſon, in medio unum
diateſſaron ad hypaten hypaton.
Ita hac ratiocinatione uox ab ſcena, uti a centro profuſa ſe circum-
agens, tactuq́;
feriens ſingulorum uaſorum caua excitauerit auctam claritatem, & concentu conue-
nientem ſibi conſonantiam.
3330
Si circa Theatrum media altitudinis pars in duodecim æquales distantias tredecim cellis diuidatur, cer-
tum eſt duas in extremis cornibus futuras, unam in medio, quinque utrinque a medio ad extrema.
In
extremis autem, quas Vitr.
primas uocat, raſa ſint acutiorem ſonitum reddentia, neten hyperboleon ſonantia,
ideſt eſto hæc uaſa tali magnitudine comparata inter ſe, ut cum alijs ſonantia acuta ſint.
ipſa uero, quæ in ex-
tremis collocantur uniſona ſunt inter ſe, ideo eiuſdem magnitudinis, &
minora reliquis. Secunda ab extre-
mis diateſſaron ad netem diezeugmenon.
Extremis uaſis duo alia uicina ſunt, quæ & ipſa inter ſe uniſona
erunt, eiuſdemq́;
magnitudinis, ſed maiora extremis tertia parte; eum enim ſonitum reddere debent, quem
facit nete diezeugmenon cum nete hyperboleon, ideſt diateſſaron.
& hi extremi termini ſunt ultimi tetra-
chordi.
Sed tertia uaſa utrinque ſonent diateſſaron ad neten parameſon. Ecce quod Vitr. a tetrachordo in
tetrachordum tranſit, extremos tantum capiens terminos, idest eos, qui concentum reddunt, &
medios omittit.
Quarta ad neten ſynemmenon; & ipſa unius magnitudinis ſunt inter ſe, ſed maiora tertijs. Quinta diateſ-
4440 ſaron ad meſon, &
tertium tetrachordum claudunt, maioraq́; ſunt reliquis iam dictis, ſed paria inter ſe. Sex-
ta diateſſaron ad hipaten meſon, &
ita ſuis terminis quartum clauditur tetrachordum, & apte ſuis locis di-
ſpoſita ſunt echea, idest echo, &
uocem reddentia uaſa, & ſonora. Vox autem ea uaſa feriebat, ut dicit Vitr.
ab ſcena uti a centro profuſa ſe circumagens, tactuq́; feriens ſingulorum uaſorum caua. Vnde Plinius libro
12.
cap. 51. Mira præterea ſunt de uoce digna dictu in theatrorum orcheſtris, ſcobe aut arena ſuperiecta
uox deuoratur, &
in rudi parietum circumiectu, dolijs etiam inanibus currit, eodem concauo, uel recto pa-
rietum ſpatio, quamuis leui ſono dicta uerba ad alterum caput perferens, ſinulla inæqualitas impediat.
At-
que is ordo in media regione altitudinis circa theatrum ſeruabatur in ijs theatris, quæ non erant ampla ma-
gnitudine.
nam in amplioribus theatris aliud obſeruandum eſt, ut dicit Vitr. hoc modo.
Sin autem amplior erit magnitudo theatri, tunc altitudo diuidatur in partes quatuor, uti tres
5550 efficiantur regiones cellarum tranſuerſe deſignatæ, una harmoniæ, altera chromatos, tertia diatoni.
Et ab imo quæ erit prima, ea ex harmonia collocetur ita, uti in minore theatro ſupraſcriptum eſt.
In mediana autem parte prima, in extremis cornibus ad chromaticen hyperboleon habentia ſonitum
ponantur:
in ſecundis ab his diateſſaron ad chromaticen diezeugmenon: in tertijs diateſſaron ad
chromaticen ſynemmenon:
in quartis diateſſaron ad chromaticen ſynemmenon: quintis diateſſaron
ad chromaticen h ypaton:
ſextis ad parameſen, quod & ad chromaticen hyperboleon diapente, & ad
chromaticen meſon, diateſſaron habeant conſonantiæ communitatem.
In medio nihil eſt collocan-
dum, ideo quod ſonituum nulla alia qualitas in chromatico genere ſymphoniæ conſonantiam po-
teſt habere.
Animaduertendum eſt, cum Vitr. dicit { In mediana autem parte prima in extremis cornibus ad chroma-
6660

Text layer

  • Dictionary

Text normalization

  • Original

Search


  • Exact
  • All forms
  • Fulltext index
  • Morphological index