223191QVINTVS.
ſtris, &
ita aſcenſiones æque diſtribuentur,non tamen negauerim alios aditus, exitusq́;
eſſe faciendos ſecun-
dum theatri capacitatem, ſed ad prædictac primarias aſcenſiones dirigebantur, ob commoditatem alij adi-
tus, aſcenſusq́; contecti.
dum theatri capacitatem, ſed ad prædictac primarias aſcenſiones dirigebantur, ob commoditatem alij adi-
tus, aſcenſusq́; contecti.
Svpra autem alternis itineribus, ſuperiores cunei medij dirigantur, hi autem qui ſunt in imo,
& dirigunt ſcalaria, erunt numero ſeptem.
& dirigunt ſcalaria, erunt numero ſeptem.
Hoc iam dictum est, &
reſpondebunt ſeptem angulis trigonorũ, ſed ſuperſunt quinque, quiita distribuũtur
Reliqvi quinque ſcenæ deſignabunt compoſitionem, &
unus medius contra ſe, ualuas regias
habere debet, & qui erunt dextra ac ſiniſtra hoſpitalium deſignabunt compoſitionem, extremi duo
ſpectabuntitinera uerſurarum.
1110habere debet, & qui erunt dextra ac ſiniſtra hoſpitalium deſignabunt compoſitionem, extremi duo
ſpectabuntitinera uerſurarum.
Regiæ ualuæ in media ſcena, hoſpitalia a lateribus, &
qua parte exire, &
alio ſe uertere uolebant, quin-
que reliquis cuneis reſpondebunt. Ab ſcena ad theatri cornua erant porticus, ſed non ita continui, ut cornua
theatri tangerent, quamuis in aliquibus ueſtigijs hoc uidetur, ſed erant tanquam alæ, & pteromata ipſius
ſcenæ: ex tabulis autem erant ex Plinij loco ſupra citato de Curionis theatro. Sed quid refert, an Vitr. pro uer-
ſura intelligat, id quod etiam tertio libro intellexit, cum ab uno latere angulo intermedio ad aliud latus nos
uertimus, & etiam in fine huius capitis idem dicit.
que reliquis cuneis reſpondebunt. Ab ſcena ad theatri cornua erant porticus, ſed non ita continui, ut cornua
theatri tangerent, quamuis in aliquibus ueſtigijs hoc uidetur, ſed erant tanquam alæ, & pteromata ipſius
ſcenæ: ex tabulis autem erant ex Plinij loco ſupra citato de Curionis theatro. Sed quid refert, an Vitr. pro uer-
ſura intelligat, id quod etiam tertio libro intellexit, cum ab uno latere angulo intermedio ad aliud latus nos
uertimus, & etiam in fine huius capitis idem dicit.
Gradvs ſpectaculorum ubi ſubſellia componantur, ne minus alti ſint palmopede, ne plus pe-
de, & digitis ſex, latitudines earum ne plus pedes duos ſemis, ne minus pedes duos conſtituantur.
de, & digitis ſex, latitudines earum ne plus pedes duos ſemis, ne minus pedes duos conſtituantur.
Gradus ſpectaculorum, idest opus lapideum in quo circumſedebant ſpectatores, non ſint minus alti quinque
palmis, idest uiginti digitos, nec plus pede uno digitis ſex. Erant etiam in orchectra ſedendi loca ſenatoribus
& honoratis hominibus præparata altioribus locis, in quibus ſubſellia pro tempore collocabantur. Ideo le-
2220 gitur ſenatorum prudentia Naſicæ monitu prohibitum fuiſſe ſubſellia poni, quæ pro tempore in theatrum fere-
bantur, & iam cœpta ab alijs in uſum poni. Hæc Diuus Augustinus. Cap. 30. primo de ciuitate Dei. Ecce
quod apparet ſubſellia nobilium afferri ſolita, & loco gradibus eminenti poni. Mos fuit ſpatio annorum am-
plius quingentorum ſenatum cum populo permixtum ſpectaculis intereſſe. Sed Attilius Serannus, & Lucius
Scribonius ædiles ſententiam maioris Aphricaniſecuti, ſeparari iuſſerunt loca ſenatorum ab alijs, quam ob
rem uulgi animi ab Scipione alienati ſuere. Sed nos ad rem. Poſuimus tibi ueſtigium, frontem, & ſciogra-
phiam theatri,& ſcenam,ut poſſis unde uolueris exempla ſumere.
palmis, idest uiginti digitos, nec plus pede uno digitis ſex. Erant etiam in orchectra ſedendi loca ſenatoribus
& honoratis hominibus præparata altioribus locis, in quibus ſubſellia pro tempore collocabantur. Ideo le-
2220 gitur ſenatorum prudentia Naſicæ monitu prohibitum fuiſſe ſubſellia poni, quæ pro tempore in theatrum fere-
bantur, & iam cœpta ab alijs in uſum poni. Hæc Diuus Augustinus. Cap. 30. primo de ciuitate Dei. Ecce
quod apparet ſubſellia nobilium afferri ſolita, & loco gradibus eminenti poni. Mos fuit ſpatio annorum am-
plius quingentorum ſenatum cum populo permixtum ſpectaculis intereſſe. Sed Attilius Serannus, & Lucius
Scribonius ædiles ſententiam maioris Aphricaniſecuti, ſeparari iuſſerunt loca ſenatorum ab alijs, quam ob
rem uulgi animi ab Scipione alienati ſuere. Sed nos ad rem. Poſuimus tibi ueſtigium, frontem, & ſciogra-
phiam theatri,& ſcenam,ut poſſis unde uolueris exempla ſumere.
3330
TEctvm porticus, quod futurum eſt in ſumma gradatione, cum ſcenæ altitudine libratum
perſiciatur. Ideo quod uox creſcens æqualiter ad ſummas gradationes, & tectum perue-
niet. Namq́ ſinon erit æquale, quo minus fueritaltum, uox præripietur ad eam altitu-
dinem ad quam perueniet primo.
perſiciatur. Ideo quod uox creſcens æqualiter ad ſummas gradationes, & tectum perue-
niet. Namq́ ſinon erit æquale, quo minus fueritaltum, uox præripietur ad eam altitu-
dinem ad quam perueniet primo.
Inſuper gradationes theatrum porticu circumuallatum erat, ad theatri aream ſpectabat, ſed a tergo parie-
tibus obducebatur, ut uox undique reſonaret. Supratheatrum etiam uelum tendebatur ornatum, & inſi-
gnitum ſtellis, uel alia re, tum ut uocem contineret, tum ut Solem arceret. Porticus autem illa ualde elabo-
ratum opus præſerebat, ſub ſe columnationes alias habebat, quibus ſuperior pars fulciebatur. Sed in par-
tem exteriorem apertas, & hoc in ampliſſimis theatris. Cæterum bæporticus duplices fiebant, ut melius
4440 imbres a multitudine uitari poſſent. harum columnationes opere ſolido conſtabant, earumq́; lineamenta ab
arcubus deſumebantur, ut ait Albertus Leo.
tibus obducebatur, ut uox undique reſonaret. Supratheatrum etiam uelum tendebatur ornatum, & inſi-
gnitum ſtellis, uel alia re, tum ut uocem contineret, tum ut Solem arceret. Porticus autem illa ualde elabo-
ratum opus præſerebat, ſub ſe columnationes alias habebat, quibus ſuperior pars fulciebatur. Sed in par-
tem exteriorem apertas, & hoc in ampliſſimis theatris. Cæterum bæporticus duplices fiebant, ut melius
4440 imbres a multitudine uitari poſſent. harum columnationes opere ſolido conſtabant, earumq́; lineamenta ab
arcubus deſumebantur, ut ait Albertus Leo.
Orchestra inter gradus imos, quam diametron habuerit, eius ſexta pars ſumatur, &
in corni-
bus, circumq́; aditus ad eius menſuræ perpendiculum inferiores ſedes præcidantur, & qua præciſio
fuerit ibi conſtituãtur itinerum ſupercilia, ita enim ſatis altitudinẽ habebunt eorum conformationes.
bus, circumq́; aditus ad eius menſuræ perpendiculum inferiores ſedes præcidantur, & qua præciſio
fuerit ibi conſtituãtur itinerum ſupercilia, ita enim ſatis altitudinẽ habebunt eorum conformationes.
Primus graduum ordo non ſtatim a terra erectus erat, nam depreſſus nimis fuiſſet,cum gradus duos tantum
pedem ſemis altieſſent, & ſubſellia quoque in orcheſtra locis eminentibus collocata. Ideo Vitr. monet ſex-
tam diametri orcheſtræ partem ſumendam, eam eſſe altitudinem illius muri tanquam ſtereobatis, qui orche-
ſtram ambit, in cuius ambitu præciduntur itinera ad aſcenſus, & ſcalas, & qua parte prima præciſio fa-
cta fuerit, ibi ſupercilia tanquam ſupra limitaria ponantur, ut ibi aſcenſus initium ſignificetur eße. apertiones
5550 ergo huiuſmodi tam altæ erant, quàm ſexta diametri orcheſtræpars.
pedem ſemis altieſſent, & ſubſellia quoque in orcheſtra locis eminentibus collocata. Ideo Vitr. monet ſex-
tam diametri orcheſtræ partem ſumendam, eam eſſe altitudinem illius muri tanquam ſtereobatis, qui orche-
ſtram ambit, in cuius ambitu præciduntur itinera ad aſcenſus, & ſcalas, & qua parte prima præciſio fa-
cta fuerit, ibi ſupercilia tanquam ſupra limitaria ponantur, ut ibi aſcenſus initium ſignificetur eße. apertiones
5550 ergo huiuſmodi tam altæ erant, quàm ſexta diametri orcheſtræpars.
Scenae longitudo ad orcheſtræ diametron duplex fieri debet.
Podij altitudo ab libramento
pulpiti cum corona, & lyſi duodecima orcheſtræ diametri. Supra podium columnæ cum capitulis,
& ſpiris altæ quarta parte eiuſdem diametri. Epiſtylia, & ornamenta earum columnarum, altitu dinis
quinta parte. Item ſi tertia epiſcenos ſutura erit, mediani plutei ſummum ſit dimidia parte, columnæ
ſummæ medianarum minus altæ ſint quarta parte. Epiſtylia cum coronis earum columnarum item
habeant altitudinis quintam partem.
pulpiti cum corona, & lyſi duodecima orcheſtræ diametri. Supra podium columnæ cum capitulis,
& ſpiris altæ quarta parte eiuſdem diametri. Epiſtylia, & ornamenta earum columnarum, altitu dinis
quinta parte. Item ſi tertia epiſcenos ſutura erit, mediani plutei ſummum ſit dimidia parte, columnæ
ſummæ medianarum minus altæ ſint quarta parte. Epiſtylia cum coronis earum columnarum item
habeant altitudinis quintam partem.
Albertus Leo inquit eorum parietum ſundamenta, qui ad extremos, &
remotiores a centro gradus aſcen-
dunt, tam longe a centro iacienda e{ſse}e, quantum est ſemidiametros mediæ are æ cum tertia eius parte. Sed
primos gradus, idest centro proximos, & imos, unde incipit gradatio, non ſtatim a ſolo conſtruendos, ſed in
6660
dunt, tam longe a centro iacienda e{ſse}e, quantum est ſemidiametros mediæ are æ cum tertia eius parte. Sed
primos gradus, idest centro proximos, & imos, unde incipit gradatio, non ſtatim a ſolo conſtruendos, ſed in
6660