Vitruvius, De architectura libri decem, 1567

Page concordance

< >
Scan Original
321 289
322 290
323 291
324 292
325 293
326 294
327 295
328 296
329 297
330 298
331 299
332 300
333 301
334 302
335 303
336 304
337 305
338 306
339 307
340 308
341 309
342 310
343 311
344 312
345 313
346 314
347 315
348 316
349 317
350 318
< >
page |< < (194) of 412 > >|
    <echo version="1.0RC">
      <text xml:lang="la" type="free">
        <div xml:id="echoid-div1" type="section" level="1" n="1">
          <div xml:id="echoid-div506" type="section" level="2" n="86">
            <p style="it">
              <s xml:id="echoid-s14599" xml:space="preserve">
                <pb o="194" file="514.01.226" n="226" rhead="LIBER"/>
              unum trigoni ſcenæ frontem conſtituebat. </s>
              <s xml:id="echoid-s14600" xml:space="preserve">Sic & </s>
              <s xml:id="echoid-s14601" xml:space="preserve">in Græcis latus unum quadrati ſcenæ ſrontem faciebat, & </s>
              <s xml:id="echoid-s14602" xml:space="preserve">
                <lb/>
              proſcenium terminabat, ſed integra ſcenæ frons in linea poſita erat, quæ ultra circumferentiam protendeba-
                <lb/>
              tur, per circumſerentiam tranſiens, æqueq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s14603" xml:space="preserve">diſtans, & </s>
              <s xml:id="echoid-s14604" xml:space="preserve">parallelos eius lateris quadrati, quod proſcenium fi-
                <lb/>
              niebat. </s>
              <s xml:id="echoid-s14605" xml:space="preserve">Hinc erat, quod Græcorum ſcena remotior, & </s>
              <s xml:id="echoid-s14606" xml:space="preserve">magis recedens erat, quàm Latinorum. </s>
              <s xml:id="echoid-s14607" xml:space="preserve">præterea du-
                <lb/>
              cebatur linea per centrum tanquam diametros æque diſtans, & </s>
              <s xml:id="echoid-s14608" xml:space="preserve">parallelos dicto lateri, & </s>
              <s xml:id="echoid-s14609" xml:space="preserve">ſcenæ fronti in ex-
                <lb/>
              tremis huius lineæ partibus, qua circinationis lineamſecabant, centrum collocabatur, & </s>
              <s xml:id="echoid-s14610" xml:space="preserve">in uno extremo cir-
                <lb/>
              cini pede collocato, alter ad centrum diducebatur, & </s>
              <s xml:id="echoid-s14611" xml:space="preserve">cum circumuoluebatur terminos maioris circinatio-
                <lb/>
              nis præfiniebat. </s>
              <s xml:id="echoid-s14612" xml:space="preserve">nam qua parte proſcenij lineam tangebat, ibi erat circinationis terminus, & </s>
              <s xml:id="echoid-s14613" xml:space="preserve">præcinctionis
                <lb/>
              ultimæ theatri, quemadmodum eſt in puncto b, & </s>
              <s xml:id="echoid-s14614" xml:space="preserve">c, & </s>
              <s xml:id="echoid-s14615" xml:space="preserve">in linea c, b, centra autem a dextris, & </s>
              <s xml:id="echoid-s14616" xml:space="preserve">a ſini-
                <lb/>
              ſtraſunt d, c, macbina trigona uerſatilis, O, ibi etiam ualuæ regiæ ſunt. </s>
              <s xml:id="echoid-s14617" xml:space="preserve">frons ſcenæ F, g. </s>
              <s xml:id="echoid-s14618" xml:space="preserve">Orcheſtra,
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.226-01" xlink:href="note-514.01.226-01a" xml:space="preserve">10</note>
              p, reliqua ſunt facilia. </s>
              <s xml:id="echoid-s14619" xml:space="preserve">Hoſpitalia enim & </s>
              <s xml:id="echoid-s14620" xml:space="preserve">reliqua quemadmodum in Latinorum theatris, ſed in uestigio
                <lb/>
              Latini theatri in ſcena tres fecimus portas, in ſingulis trigonum uerſatilem poſuimus, ut mediæ frontis facies,
                <lb/>
              cum reliquis ad opticæ rationem accommodaremus. </s>
              <s xml:id="echoid-s14621" xml:space="preserve">Etiamq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s14622" xml:space="preserve">diuerſo modo ſcenam cum theatro coniumxi-
                <lb/>
              mus, nec negarem, quin alio quoque modo coniungi poſſent. </s>
              <s xml:id="echoid-s14623" xml:space="preserve">Sed conſultius ſic fecimus, adiuti ex ruinis cu-
                <lb/>
              iuſdam antiqui theatri Vincentiæ in hortis cuiuſdam nobilis collocati, quod ingenioſus Palladius meus mihi
                <lb/>
              oſtendit. </s>
              <s xml:id="echoid-s14624" xml:space="preserve">Scenici autem comicos, & </s>
              <s xml:id="echoid-s14625" xml:space="preserve">tragicos complectuntur. </s>
              <s xml:id="echoid-s14626" xml:space="preserve">Thymelici uerò cytharædi, tibicines,& </s>
              <s xml:id="echoid-s14627" xml:space="preserve">hu-
                <lb/>
              iuſmodi ſymphoniaci apo tis thymelis dicti, quæ pars erat theatri, ubi hiſtriones peragebant.</s>
              <s xml:id="echoid-s14628" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <p>
              <s xml:id="echoid-s14629" xml:space="preserve">
                <emph style="sc">Eivs</emph>
              logei altitudo, non minus eſſe debet pedum decem, non plus duodecim. </s>
              <s xml:id="echoid-s14630" xml:space="preserve">Gradationes ſca-
                <lb/>
              larum inter cuneos, & </s>
              <s xml:id="echoid-s14631" xml:space="preserve">ſedes, contra quadratorum angulos dirigantur ad primam præcinctionem. </s>
              <s xml:id="echoid-s14632" xml:space="preserve">ab
                <lb/>
              ca præcinctione inter eas iterum mediæ dirigantur, & </s>
              <s xml:id="echoid-s14633" xml:space="preserve">ad ſummam quoties præcinguntur, altero tan-
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.226-02" xlink:href="note-514.01.226-02a" xml:space="preserve">20</note>
              to ſemper amplificatur.</s>
              <s xml:id="echoid-s14634" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <p style="it">
              <s xml:id="echoid-s14635" xml:space="preserve">Logeum a Polluce Vomon, ſiue uima, hoc eſt aram, ſeu pulpitum dicitur, quod altius eſſe debet in theatris
                <lb/>
              Græcorum, quoniam Græcorum pulpitum remotius erat a ſpectatoribus, quam Latinorum, erat enim orche-
                <lb/>
              stra Græcorum amplior, & </s>
              <s xml:id="echoid-s14636" xml:space="preserve">diſtantia res depreſſiores uideri facit, quod optici obſeruant, nam ſi prope do-
                <lb/>
              mos eas, tecta non uides, ſi recedas paululum, mox incipis uidere. </s>
              <s xml:id="echoid-s14637" xml:space="preserve">Erecto pulpito, dirigit ſcalaria, quemad-
                <lb/>
              modum fecit in Latinorum theatris: </s>
              <s xml:id="echoid-s14638" xml:space="preserve">ita ut ſcalæ, quæ ad primam præcinctionem ſcandunt, non ſint dirctæ ijs,
                <lb/>
              quæ ad ſecundam ducunt, ſimiliter aberrent & </s>
              <s xml:id="echoid-s14639" xml:space="preserve">tertiæ a ſceundis, ita ut quotiens præcinguntur, altero tan-
                <lb/>
              to ſemper amplificentur, nam maior intercapedo est inter ſcalas ſummæ præcinctionis, quàm inter ſca-
                <lb/>
              las imas.</s>
              <s xml:id="echoid-s14640" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <p>
              <s xml:id="echoid-s14641" xml:space="preserve">
                <emph style="sc">Cvm</emph>
              hæc omnia ſumma cura, & </s>
              <s xml:id="echoid-s14642" xml:space="preserve">ſolertia explicata ſint’
                <unsure/>
              , tunc etiam diligentius eſt animaduerten-
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.226-03" xlink:href="note-514.01.226-03a" xml:space="preserve">30</note>
              dum, uti ſit electus locus in quo leniter applicet ſe uox, neque repulſa reſiliens incertas auribus reſe-
                <lb/>
              rat ſigniſicationes.</s>
              <s xml:id="echoid-s14643" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <p style="it">
              <s xml:id="echoid-s14644" xml:space="preserve">Maxime urget Vitruuium uoci locum aptare, ideo præter ea, quæ dicta ſunt, multa quoque addit præce-
                <lb/>
              pta pulcherrima, & </s>
              <s xml:id="echoid-s14645" xml:space="preserve">ſumma obſeruatione digna, & </s>
              <s xml:id="echoid-s14646" xml:space="preserve">certè non ſine ratione, nam finis uniuerſæ huius rei est,
                <lb/>
              ut recte uideatur, & </s>
              <s xml:id="echoid-s14647" xml:space="preserve">audiatur. </s>
              <s xml:id="echoid-s14648" xml:space="preserve">Diſtinguit ergo loca ſecundum naturam ſoni dicens.</s>
              <s xml:id="echoid-s14649" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <p>
              <s xml:id="echoid-s14650" xml:space="preserve">
                <emph style="sc">Svnt</emph>
              enim nonnulli loci naturaliter impedientes uocis motus, uti diſſonantes, qui Græce dicun-
                <lb/>
              tur catichuntes: </s>
              <s xml:id="echoid-s14651" xml:space="preserve">circumſonantes, qui apud cos nominantur perichuntes. </s>
              <s xml:id="echoid-s14652" xml:space="preserve">Item reſonantes, qui dicun-
                <lb/>
              tur antichuntes: </s>
              <s xml:id="echoid-s14653" xml:space="preserve">conſonantesq́;</s>
              <s xml:id="echoid-s14654" xml:space="preserve">, quos appellant ſinichuntes. </s>
              <s xml:id="echoid-s14655" xml:space="preserve">Diſſonantes ſunt, in quibus uox prima,
                <lb/>
              cum eſt elata in altitudinem, offenſa ſuperioribus ſolidis corporibus, repulſaq́;</s>
              <s xml:id="echoid-s14656" xml:space="preserve">, reſiliensq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s14657" xml:space="preserve">in imum,
                <lb/>
              opprimit inſequentis uocis elationem.</s>
              <s xml:id="echoid-s14658" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <note position="left" xml:space="preserve">40</note>
            <p style="it">
              <s xml:id="echoid-s14659" xml:space="preserve">Quaſi dicat, ſi primus orbis, & </s>
              <s xml:id="echoid-s14660" xml:space="preserve">prima circinatio uocis offenderet aliquidſolidum, deorſum reijceretur, & </s>
              <s xml:id="echoid-s14661" xml:space="preserve">
                <lb/>
              frangeret ſecundum orbem, & </s>
              <s xml:id="echoid-s14662" xml:space="preserve">inſequentem circulationem, unde diſſonantia, ideſt deorſum reiectus ſonus ne-
                <lb/>
              ceſſe est fieri.</s>
              <s xml:id="echoid-s14663" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <p>
              <s xml:id="echoid-s14664" xml:space="preserve">
                <emph style="sc">Circvmsonantes</emph>
              autem ſunt, in quibus circumuagando coacta uox ſe ſoluens in medio, ſine
                <lb/>
              extremis caſibus ſonans, ibi extinguitur, incerta uerborum ſigniſicatione.</s>
              <s xml:id="echoid-s14665" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <p style="it">
              <s xml:id="echoid-s14666" xml:space="preserve">Bombum faciunt buiuſmodi loca, quæ circumſonantia dicuntur, quoniam in ea idem ſonus redit, quemad-
                <lb/>
              modum inter campanas perditur ſonus ceſſante ictu.</s>
              <s xml:id="echoid-s14667" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <p>
              <s xml:id="echoid-s14668" xml:space="preserve">Reſonantes uerò, in quibus cum in ſolido tactu percuſſa reſiliat imagines exprimendo, nouiſsimos
                <lb/>
              caſus duplices faciunt auditu.</s>
              <s xml:id="echoid-s14669" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <p style="it">
              <s xml:id="echoid-s14670" xml:space="preserve">Reſonat uox percutiendo, & </s>
              <s xml:id="echoid-s14671" xml:space="preserve">retro redeundo, & </s>
              <s xml:id="echoid-s14672" xml:space="preserve">quemadmodum Solis radij cum reſlectuntur, quoniam du-
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.226-05" xlink:href="note-514.01.226-05a" xml:space="preserve">50</note>
              plices ſunt, fortiores, ac uehementiores habentur, ita uox iterum ſonans imaginem ſuam duplicando maior eſ-
                <lb/>
              ficitur, & </s>
              <s xml:id="echoid-s14673" xml:space="preserve">caſus ſuos duplices, ut echo, reddit, quod malum eſt.</s>
              <s xml:id="echoid-s14674" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <p>
              <s xml:id="echoid-s14675" xml:space="preserve">
                <emph style="sc">Item</emph>
              conſonantes ſunt, in quibus uox ab imis auxiliata cum incremento ſcandens, ingreditur ad
                <lb/>
              aures diſcreta uerborum claritate.</s>
              <s xml:id="echoid-s14676" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <p style="it">
              <s xml:id="echoid-s14677" xml:space="preserve">Conſonantes omnino aduerſantur diſſonantibus, quoniam in illis uox a centro ad circumferentiam ducitur
                <lb/>
              unita, adiuta, & </s>
              <s xml:id="echoid-s14678" xml:space="preserve">æqualiter creſcens, in his a circumferentia ad centrum reijcitur, & </s>
              <s xml:id="echoid-s14679" xml:space="preserve">frangitur, quare ut nil
                <lb/>
              peius eſt diſſonantibus, ita nil melius est conſonantibus locis. </s>
              <s xml:id="echoid-s14680" xml:space="preserve">Hic enim integra uox, uno caſu, certa claritate
                <lb/>
              percipitur. </s>
              <s xml:id="echoid-s14681" xml:space="preserve">ibifracta, incerta, & </s>
              <s xml:id="echoid-s14682" xml:space="preserve">obſcura percipitur. </s>
              <s xml:id="echoid-s14683" xml:space="preserve">Voxigitur, ſi debet rectè audiri, ex loci, qualitate uni-
                <lb/>
              ca, integra, clara, & </s>
              <s xml:id="echoid-s14684" xml:space="preserve">diſcreta percipi debet, ex reſonantibus locis duplex, & </s>
              <s xml:id="echoid-s14685" xml:space="preserve">diſſonantibus fracta, ex circum-
                <lb/>
              ſonantibus obſcura, ex conſonantibus diſcreta fit. </s>
              <s xml:id="echoid-s14686" xml:space="preserve">quare concluditur.</s>
              <s xml:id="echoid-s14687" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <note position="left" xml:space="preserve">60</note>
          </div>
        </div>
      </text>
    </echo>