Vitruvius, De architectura libri decem, 1567

Table of figures

< >
[121] Dimonctratio prrima proprie tatis. s n m l k
[122] Vſus inſtrume ti Nicomedis & eius demő ſtratio. l e b c g f a k h i
[123] h
[124] b d c e f g
[125] a b c e d
[126] Secunda proprietas lineæ flexæ.f n e b g i d m k c
[127] a. centrum mundi.b. oculus in ſuperficie terræc. ſydus.d. uertex.b c a. angulus diuerſitatis. c d 6 a
[128] a b deferens.c. deferentis centrum.d e. epicyclus.a. centrum epicycli.f. mundi centrum.a. iugum deferentis.b. antiiugum.d. iugum epicycli. d a e c s b
[129] a b g. concentricum.d. eius centrum.e z b. eccentricum.t. eius centrum.k z. epicyclus.b. eius centrum.d t. b z. œquales.t z. d b. œquales.motus { concentrici b d a. \\ epicycli k b z. \\ eccentrici z t e. \\ anguli œquales Sol utroque modo uidetur in z. per li-neam d z. e a t d b z b k
[130] a b g. eccentricum.d. eius centrum.e. centrum mundi.a d g. linea ingi.b. centrm Solis.e z. linea medij motus parallela li-neœ b d.c b. linea ueri motus.b e z. angulus œquatio. z b a d e
[131] a b g. concentricum. d. eius centrũ.t z. eccentricum.h. eius centrum.e z. epicyclus.g. eius centrum.d b. & g z. œquales.d z. parallelogrammum.motus {concentrici a d g. \\ epicycli e g z. \\ eccentrici t b z. uet t dg. \\ iugieccentric. a d t. anguli t b z. & e g z. œqua-les ſunt.angulus a d g. œqualis augulis. {adt. \\ adg. f n b a d o k
[132] b k epicyclus.b. centrum eius.h. uigum.n. Antijugum epicycli.k. punctũ primœ morœ.c. mundi centrum.o. punctũ ſecundæ morœ.h l k. arcus primœ mo rœ.k n o. arcus regreſſus-o b k. arcus directio-nis. L K A H B N O C
[133] Porfioni del cerchio che fannoſe s̃teſſe torno dlaTramòntanaTram ontanaSlmiſifudineTramonſangCarro che uoſge infomoalla Framonlana
[134] a b c d f
[135] A. ſectio parabole.B. vestigium. C. parabole.G. ſectio ellipſis.D. ſectio hyperbole.E. vestigium F. hyperbole. a f a f 1 f f f 1 2 1 1 2 3 2 2 3 4 3 3 4 5 4 4 5 6 C 5 5 6 F 7 A 6 6 8 7 8 7 7 D 8 9 8 8 9 10 11 10 10 11 11 11 11 b 12 g e d b e h d gf g b 6 7 3 1 2 4 6 8 10c g b E a 11 9 7 3 3 1 d 2 4 6 8 10 e ha f 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 a b c d 9 8 7 6 3 2 1 f b a H d g 10 9 8 7 6 5 4 3 2 1 ff 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 g
[136] m q 0 s k h c b s n L I p q s
[137] Il polo.cqiunot.orizonte c e b a f
[138] l n k mcridl. parte delverno E e h a s i 9 8 7 6 5della jtate 4 3 parte g h f x lacato manaco b r c linca del.piano t
[139] Analemmatis figura.MERIDIAN: S. M. MLSLACITREVM.M.MERIDIAN: .S.OMVERTICAV.M..S.. O. M.ORIZON:W. A.STAB:
[140] 11 ſ x d 11 p k 1 2 1 2 3 4 5f 6 r 11 10 9 8 7 n f m 12 11 10 9 8 7 6 5 1 02 3 4 1g c 1 2 1 2 3 4 5 6 e 11 10 9 8 7 q b o
[141] 1 3 b x z g 2 5 f p 0 1 4 t I c e o n m r u 6 q i h 8 y d 5
[142] 5 4 b 3 2 7 8 9 10 f 6 5 7 1 11 6 5 7 9 4 4 8 8 N 9 x 12 1 11 2 10 3 9 4 8 5 7 3 39 9 F 6 g 2 2 10 10 o a @ d 1 11 7 6 z 1 11 8 6 7 c 1 12 10 1@ 1 2 1 1 11 11 5 11 2 2 10 21 11 b f @ 8 3 3 9 9 12 1 4 5 g 6 10 8 11 1 9 10 2 2 2 10 5 7 2 z 9 c 8 4 7 5 9 3 10 4 8 8 4 3 7 2 10 7 5 9 3 1 11 12 8 4 11 1 10 2 0 @ d 7 5 9 3 I 8 4 7 5 6 c &
[143] 5 6 7 4 8 3 9 2 10 1 11 4 8 3 9 d d 2 3 4 5 6 7 8 9 10 10 1 1 v n c
[144] 12 1 1 1111 2 2 10 10 3 3 9 9 4 4 8 8 5 5 7 7 6 6 6 T 7 7 5 5 8 8 4 4 9 9 3 3 10 10 2 2 11 11 1 1 12
[145] 11 10 9 8 7 6 5 4 3 2 1 11 10 9 8 7 6 5 4 3 2 1 11 1 2 3 10 4 5 E 6 6 7
[146] 9 3 4 2 8 10 11 12 1 5 7 6 6 G
[147] 8 9 10 7 6 5 11 1 8 1 11 F
[148] 16 15 17 14 14 18 19 19 13 13 20 20 12 12 21 21 11 11 H 22 22 10 10 23 23 9 9 24 16 16 23 23 17 17 22 22 18 18 21 21 29 20
[149] 19 20 21 18 17 22 23 17 16 18 17 9 15 14 13 11 13 20 16 12 21 17 20 22 21 11 22 10 23 9 18 L 17 18 19
[150] 23 17 22 16 18 9 21 23 19 10 19 20 22 11 21 20 13 19 14 18 15 17 16 K
< >
page |< < (197) of 412 > >|
    <echo version="1.0RC">
      <text xml:lang="la" type="free">
        <div xml:id="echoid-div1" type="section" level="1" n="1">
          <div xml:id="echoid-div513" type="section" level="2" n="87">
            <p>
              <s xml:id="echoid-s14789" xml:space="preserve">
                <pb o="197" file="514.01.229" n="229" rhead="QVINTVS."/>
              hypætrhisq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s14790" xml:space="preserve">collocari oporteat in ciuitatibus ambulationes. </s>
              <s xml:id="echoid-s14791" xml:space="preserve">Eæ autem uti ſint ſemper ſiccæ, & </s>
              <s xml:id="echoid-s14792" xml:space="preserve">non
                <lb/>
              lutoſæ ſic erit faciendum. </s>
              <s xml:id="echoid-s14793" xml:space="preserve">Fodiantur, & </s>
              <s xml:id="echoid-s14794" xml:space="preserve">exinaniantur quám altiſsime, & </s>
              <s xml:id="echoid-s14795" xml:space="preserve">dextra, atque ſiniſtra ſtru-
                <lb/>
              ctiles cloacæ ſiant, inq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s14796" xml:space="preserve">earum parictibus, qui ad ambulationem ſpectauerint, tubuli inſtruantur in-
                <lb/>
              clinati ſaſtigio in cloacis. </s>
              <s xml:id="echoid-s14797" xml:space="preserve">His perfectis, compleanturea loca carbonibus, deinde inſuper ſabulone
                <lb/>
              eæ ambulationes ſternantur, & </s>
              <s xml:id="echoid-s14798" xml:space="preserve">exæquentur, ita propter carbonum naturalem ratitatem,& </s>
              <s xml:id="echoid-s14799" xml:space="preserve">tubulorum
                <lb/>
              in cloacas inſtructionem, excipientur aquarum abundantiæ, & </s>
              <s xml:id="echoid-s14800" xml:space="preserve">ita ſiccę & </s>
              <s xml:id="echoid-s14801" xml:space="preserve">ſine humore perfectæ ſue-
                <lb/>
              rint ambulationes. </s>
              <s xml:id="echoid-s14802" xml:space="preserve">præterea in his operibus theſauri ſunt ciuitatibus in neceſſarijs rebus a maioribus
                <lb/>
              conſtituti. </s>
              <s xml:id="echoid-s14803" xml:space="preserve">In concluſionibus enim, reliqui omnes faciliores ſunt apparatus, quàm lignorum. </s>
              <s xml:id="echoid-s14804" xml:space="preserve">Sal
                <lb/>
              enim facile ante importatur, frumenta publicè, priuatimq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s14805" xml:space="preserve">expeditius congeruntur, & </s>
              <s xml:id="echoid-s14806" xml:space="preserve">ſi deſint, ole-
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.229-01" xlink:href="note-514.01.229-01a" xml:space="preserve">10</note>
              ribus, carne, ſeu leguminibus defenditur. </s>
              <s xml:id="echoid-s14807" xml:space="preserve">Aquæ ſoſſuris puteorum, & </s>
              <s xml:id="echoid-s14808" xml:space="preserve">de cœlo repentinis tempeſta-
                <lb/>
              tibus ex tegulis excipiuntur. </s>
              <s xml:id="echoid-s14809" xml:space="preserve">De lignatione, quæ maxime neceſſaria eſt ad cibum excoquendum, diſſi-
                <lb/>
              cilis, & </s>
              <s xml:id="echoid-s14810" xml:space="preserve">moleſta eſt apparatio, quod & </s>
              <s xml:id="echoid-s14811" xml:space="preserve">tardè comportatur, & </s>
              <s xml:id="echoid-s14812" xml:space="preserve">plus conſumitur. </s>
              <s xml:id="echoid-s14813" xml:space="preserve">In eiuſmodi tempo-
                <lb/>
              ribus tunc eæ ambulationes aperiuntur, & </s>
              <s xml:id="echoid-s14814" xml:space="preserve">menſuræ tributim ſingulis capitibus deſignantur. </s>
              <s xml:id="echoid-s14815" xml:space="preserve">Ita duas
                <lb/>
              res egregias hypætrhæ ambulationes præſtant, unam in pace ſalubritatis, alteram in bello ſalutis. </s>
              <s xml:id="echoid-s14816" xml:space="preserve">Er-
                <lb/>
              go his rationibus ambulationum explicationes, non ſolum poſt ſcenam theatri, ſed etiam omnium
                <lb/>
              Deorum templis effectæ, magnas ciuitatibus præſtare poterunt utilitates. </s>
              <s xml:id="echoid-s14817" xml:space="preserve">Quoniam hæca nobis ſa-
                <lb/>
              tis uidentur eſſe expoſita, nunc inſequentur balnearum diſpoſitionum demonſtrationes.</s>
              <s xml:id="echoid-s14818" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <p style="it">
              <s xml:id="echoid-s14819" xml:space="preserve">Non ſolum poſt ſcenam, ſed circa theatra, & </s>
              <s xml:id="echoid-s14820" xml:space="preserve">poſt ædes Deorum porticus, & </s>
              <s xml:id="echoid-s14821" xml:space="preserve">ambulationes conſtituendæ
                <lb/>
              ſunt, ob maximas utilitates, quas Vitr. </s>
              <s xml:id="echoid-s14822" xml:space="preserve">memorat pacis, & </s>
              <s xml:id="echoid-s14823" xml:space="preserve">belli tempore, nam pacatis rebus, ſalubres ſunt
                <lb/>
              corporibus: </s>
              <s xml:id="echoid-s14824" xml:space="preserve">in obſidionibus uero vtiles in rebus neceſſarijs, præſertim in lignatione, cuius apparatus diffici-
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.229-02" xlink:href="note-514.01.229-02a" xml:space="preserve">20</note>
              lior eſt, quàm rerum aliarum. </s>
              <s xml:id="echoid-s14825" xml:space="preserve">Quomodo autem fiant ambulationes ſiccæ, & </s>
              <s xml:id="echoid-s14826" xml:space="preserve">ſine humore, docet ſacilitate mi-
                <lb/>
              ra Vitr. </s>
              <s xml:id="echoid-s14827" xml:space="preserve">In tectis ambulationibus ratio expedita expedita eſt, in bypætrhis uerò, hoc est apertis, & </s>
              <s xml:id="echoid-s14828" xml:space="preserve">ſub diuo, etiam
                <lb/>
              ex præceptis Vitruuij colligitur, quod neceſſarium est. </s>
              <s xml:id="echoid-s14829" xml:space="preserve">nam cloacæ, & </s>
              <s xml:id="echoid-s14830" xml:space="preserve">loca concaua, per quæ colluuies fluit
                <lb/>
              ex fabrica, & </s>
              <s xml:id="echoid-s14831" xml:space="preserve">ſtructura fiunt quaſi canales, in quas tubi, & </s>
              <s xml:id="echoid-s14832" xml:space="preserve">fiſtulæ a capitibus inclinantur, ut aquœ per eas
                <lb/>
              in cloacas immittantur, loca carbonibus inſternuntur. </s>
              <s xml:id="echoid-s14833" xml:space="preserve">Carbones enim ob ignem rarefacti, exugendi uim ba-
                <lb/>
              bent. </s>
              <s xml:id="echoid-s14834" xml:space="preserve">atque ita ambulationes fint, dirigunturq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s14835" xml:space="preserve">uiæmediæ ita ſtructæ inter uiridariæ, & </s>
              <s xml:id="echoid-s14836" xml:space="preserve">arboreta, non enim
                <lb/>
              uniuerſa loci amplitudo exinanitur, & </s>
              <s xml:id="echoid-s14837" xml:space="preserve">præparatur ad ambulationes. </s>
              <s xml:id="echoid-s14838" xml:space="preserve">Sed ea tantum pars, per quam deam-
                <lb/>
              bulandum eſt. </s>
              <s xml:id="echoid-s14839" xml:space="preserve">obſeruandum autem in hac parte quàm pulchre poſitis ſymmetrijs, & </s>
              <s xml:id="echoid-s14840" xml:space="preserve">modulis, ad decorum,
                <lb/>
              ad eurithmiam, ad diſtributionem aſpiciat Vitr. </s>
              <s xml:id="echoid-s14841" xml:space="preserve">quantum opus ſuum phyſicis rationibus, & </s>
              <s xml:id="echoid-s14842" xml:space="preserve">ratiocinationibus
                <lb/>
              ornet, ut paßim oſtendat ſe uerum Architectum.</s>
              <s xml:id="echoid-s14843" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <note position="left" xml:space="preserve">30</note>
          </div>
          <div xml:id="echoid-div519" type="section" level="2" n="88">
            <head xml:id="echoid-head91" xml:space="preserve">De balnearum diſpoſitionibus, & partibus. Cap. X.</head>
            <p>
              <s xml:id="echoid-s14844" xml:space="preserve">
                <emph style="sc">PRimvm</emph>
              eligendus eſt locus quàm calidiſsimus, ideſt auerſus a Septentrione, & </s>
              <s xml:id="echoid-s14845" xml:space="preserve">A quilone.
                <lb/>
              </s>
              <s xml:id="echoid-s14846" xml:space="preserve">ipſa autem caldaria, tepidariaq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s14847" xml:space="preserve">lumen habeant ab occidente hyberno. </s>
              <s xml:id="echoid-s14848" xml:space="preserve">Sin autem natura
                <lb/>
              loci impedierit, utique a meridie, quod maxime tempus lauandi a meridiano ad ueſperum
                <lb/>
              eſt conſtitutum:</s>
              <s xml:id="echoid-s14849" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <p style="it">
              <s xml:id="echoid-s14850" xml:space="preserve">Inducit nos in balnea Vitr. </s>
              <s xml:id="echoid-s14851" xml:space="preserve">commodiſſime, ostenditq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s14852" xml:space="preserve">quàm ſit eorum uſus neceſſarius,nam thermæ non adeò
                <lb/>
              primum ad id æſtimationis peruener ant, immo balneum tantum ad ſalubritatem corporis deſtinatum erat. </s>
              <s xml:id="echoid-s14853" xml:space="preserve">inde
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.229-04" xlink:href="note-514.01.229-04a" xml:space="preserve">40</note>
              cum diuitijs luxuries creſcens, ſub thermarũ nomine, magnifica fecere ædificia, porticibus, ſyluis, natatorijs,
                <lb/>
              piſcinis, auiarijs, topiarijs, byppodromis, & </s>
              <s xml:id="echoid-s14854" xml:space="preserve">buiuſmodi alijs ornatiſſima. </s>
              <s xml:id="echoid-s14855" xml:space="preserve">Ego primum quæ a Vitr. </s>
              <s xml:id="echoid-s14856" xml:space="preserve">dicuntur
                <lb/>
              exponam, inde aliquid ratiocinando addam,quod ad rem faciet. </s>
              <s xml:id="echoid-s14857" xml:space="preserve">primum igitur agit de electione, max de diſpo-
                <lb/>
              ſitione loci, deinde departibus balneorum. </s>
              <s xml:id="echoid-s14858" xml:space="preserve">Locus igitur uel liber erit, uel neceſſitate aliqua obſtrictus, ſem-
                <lb/>
              perq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s14859" xml:space="preserve">calidißimus est eligendus. </s>
              <s xml:id="echoid-s14860" xml:space="preserve">Calidiſſimum autem auerſum a Septentrione intelligit, & </s>
              <s xml:id="echoid-s14861" xml:space="preserve">ab. </s>
              <s xml:id="echoid-s14862" xml:space="preserve">A quilone. </s>
              <s xml:id="echoid-s14863" xml:space="preserve">unde
                <lb/>
              cellæ in quibus calor, & </s>
              <s xml:id="echoid-s14864" xml:space="preserve">tepiditas inducebatur, lumen ab occidente hyberno,ideſt ab Affrico,uel Lybico uento
                <lb/>
              habere debent, qua enim Sol bruma occidit, (ea occidens bybernus dicitur) ea pars calidior cæteris est. </s>
              <s xml:id="echoid-s14865" xml:space="preserve">Sed
                <lb/>
              cum loci natura nos impedierit, a meridie lumen excipiendum. </s>
              <s xml:id="echoid-s14866" xml:space="preserve">ratio eſt, quod maxime tempus lauandi a me-
                <lb/>
              ridiano ad ueſperum eſt conſtitutum.</s>
              <s xml:id="echoid-s14867" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <p>
              <s xml:id="echoid-s14868" xml:space="preserve">
                <emph style="sc">Et</emph>
              item eſt animaduertendum, uti caldaria muliebria, uiriliaq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s14869" xml:space="preserve">coniuncta, & </s>
              <s xml:id="echoid-s14870" xml:space="preserve">in ijſdem regionibus
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.229-05" xlink:href="note-514.01.229-05a" xml:space="preserve">50</note>
              ſint collocata. </s>
              <s xml:id="echoid-s14871" xml:space="preserve">Et ratio eſt a cõmodiatate ſumpta,licet pudor non patiatur, licet eæpartes pariete diuidantur.</s>
              <s xml:id="echoid-s14872" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <p>
              <s xml:id="echoid-s14873" xml:space="preserve">
                <emph style="sc">Sic</emph>
              enim eſſicietur, utin uaſaria ex hypocauſto communis ſit uſus eorum utriſque. </s>
              <s xml:id="echoid-s14874" xml:space="preserve">Hypocau-
                <lb/>
              stum fornax eſt, uel concamerata structura, in quaſuccenditur ignis, furnellum nos appellamus. </s>
              <s xml:id="echoid-s14875" xml:space="preserve">hypocauſim
                <lb/>
              uocat inferius.</s>
              <s xml:id="echoid-s14876" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <p>
              <s xml:id="echoid-s14877" xml:space="preserve">
                <emph style="sc">Ahena</emph>
              ſupra hypocauſtum tria ſunt componenda, unum caldarium, alterum tepidarium, tertiũ
                <lb/>
              frigidarium, & </s>
              <s xml:id="echoid-s14878" xml:space="preserve">ita collocanda, uti ex tepidario in caldarium, quantum aquæ caldæ exierit, influat. </s>
              <s xml:id="echoid-s14879" xml:space="preserve">De
                <lb/>
              ſrigidario in tepidar
                <unsure/>
              ium ad eundem modum:</s>
              <s xml:id="echoid-s14880" xml:space="preserve">teſtudiesq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s14881" xml:space="preserve">alueorũ ex cómuni hypocauſi calefacientur.</s>
              <s xml:id="echoid-s14882" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <p style="it">
              <s xml:id="echoid-s14883" xml:space="preserve">Caldaria, tepidaria, & </s>
              <s xml:id="echoid-s14884" xml:space="preserve">frigidaria hoc loco pro uaſis abenis capiuntur. </s>
              <s xml:id="echoid-s14885" xml:space="preserve">frigidarium partem ſuperiorem oc-
                <lb/>
              eupauit, & </s>
              <s xml:id="echoid-s14886" xml:space="preserve">in tepidarium medium frigidam infundet. </s>
              <s xml:id="echoid-s14887" xml:space="preserve">tepidarium medium in infimum caldarium tepidam im-
                <lb/>
              m@ttet. </s>
              <s xml:id="echoid-s14888" xml:space="preserve">Calidus autem ſornaulæ u
                <unsure/>
              apor ſ@b-uaſis plus, & </s>
              <s xml:id="echoid-s14889" xml:space="preserve">minus caloris afferet. </s>
              <s xml:id="echoid-s14890" xml:space="preserve">Sed o
                <unsure/>
              pus est modum ſcire,
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.229-06" xlink:href="note-514.01.229-06a" xml:space="preserve">60</note>
              </s>
            </p>
          </div>
        </div>
      </text>
    </echo>