Vitruvius, De architectura libri decem, 1567

Page concordance

< >
Scan Original
251 219
252 220
253 221
254 222
255 223
256 224
257 225
258 226
259 227
260 228
261 229
262 230
263 231
264 232
265 233
266 234
267 235
268 236
269 237
270 238
271 239
272 240
273 241
274 242
275 243
276 244
277 245
278 246
279 247
280 248
< >
page |< < (197) of 412 > >|
    <echo version="1.0RC">
      <text xml:lang="la" type="free">
        <div xml:id="echoid-div1" type="section" level="1" n="1">
          <div xml:id="echoid-div513" type="section" level="2" n="87">
            <p>
              <s xml:id="echoid-s14789" xml:space="preserve">
                <pb o="197" file="514.01.229" n="229" rhead="QVINTVS."/>
              hypætrhisq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s14790" xml:space="preserve">collocari oporteat in ciuitatibus ambulationes. </s>
              <s xml:id="echoid-s14791" xml:space="preserve">Eæ autem uti ſint ſemper ſiccæ, & </s>
              <s xml:id="echoid-s14792" xml:space="preserve">non
                <lb/>
              lutoſæ ſic erit faciendum. </s>
              <s xml:id="echoid-s14793" xml:space="preserve">Fodiantur, & </s>
              <s xml:id="echoid-s14794" xml:space="preserve">exinaniantur quám altiſsime, & </s>
              <s xml:id="echoid-s14795" xml:space="preserve">dextra, atque ſiniſtra ſtru-
                <lb/>
              ctiles cloacæ ſiant, inq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s14796" xml:space="preserve">earum parictibus, qui ad ambulationem ſpectauerint, tubuli inſtruantur in-
                <lb/>
              clinati ſaſtigio in cloacis. </s>
              <s xml:id="echoid-s14797" xml:space="preserve">His perfectis, compleanturea loca carbonibus, deinde inſuper ſabulone
                <lb/>
              eæ ambulationes ſternantur, & </s>
              <s xml:id="echoid-s14798" xml:space="preserve">exæquentur, ita propter carbonum naturalem ratitatem,& </s>
              <s xml:id="echoid-s14799" xml:space="preserve">tubulorum
                <lb/>
              in cloacas inſtructionem, excipientur aquarum abundantiæ, & </s>
              <s xml:id="echoid-s14800" xml:space="preserve">ita ſiccę & </s>
              <s xml:id="echoid-s14801" xml:space="preserve">ſine humore perfectæ ſue-
                <lb/>
              rint ambulationes. </s>
              <s xml:id="echoid-s14802" xml:space="preserve">præterea in his operibus theſauri ſunt ciuitatibus in neceſſarijs rebus a maioribus
                <lb/>
              conſtituti. </s>
              <s xml:id="echoid-s14803" xml:space="preserve">In concluſionibus enim, reliqui omnes faciliores ſunt apparatus, quàm lignorum. </s>
              <s xml:id="echoid-s14804" xml:space="preserve">Sal
                <lb/>
              enim facile ante importatur, frumenta publicè, priuatimq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s14805" xml:space="preserve">expeditius congeruntur, & </s>
              <s xml:id="echoid-s14806" xml:space="preserve">ſi deſint, ole-
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.229-01" xlink:href="note-514.01.229-01a" xml:space="preserve">10</note>
              ribus, carne, ſeu leguminibus defenditur. </s>
              <s xml:id="echoid-s14807" xml:space="preserve">Aquæ ſoſſuris puteorum, & </s>
              <s xml:id="echoid-s14808" xml:space="preserve">de cœlo repentinis tempeſta-
                <lb/>
              tibus ex tegulis excipiuntur. </s>
              <s xml:id="echoid-s14809" xml:space="preserve">De lignatione, quæ maxime neceſſaria eſt ad cibum excoquendum, diſſi-
                <lb/>
              cilis, & </s>
              <s xml:id="echoid-s14810" xml:space="preserve">moleſta eſt apparatio, quod & </s>
              <s xml:id="echoid-s14811" xml:space="preserve">tardè comportatur, & </s>
              <s xml:id="echoid-s14812" xml:space="preserve">plus conſumitur. </s>
              <s xml:id="echoid-s14813" xml:space="preserve">In eiuſmodi tempo-
                <lb/>
              ribus tunc eæ ambulationes aperiuntur, & </s>
              <s xml:id="echoid-s14814" xml:space="preserve">menſuræ tributim ſingulis capitibus deſignantur. </s>
              <s xml:id="echoid-s14815" xml:space="preserve">Ita duas
                <lb/>
              res egregias hypætrhæ ambulationes præſtant, unam in pace ſalubritatis, alteram in bello ſalutis. </s>
              <s xml:id="echoid-s14816" xml:space="preserve">Er-
                <lb/>
              go his rationibus ambulationum explicationes, non ſolum poſt ſcenam theatri, ſed etiam omnium
                <lb/>
              Deorum templis effectæ, magnas ciuitatibus præſtare poterunt utilitates. </s>
              <s xml:id="echoid-s14817" xml:space="preserve">Quoniam hæca nobis ſa-
                <lb/>
              tis uidentur eſſe expoſita, nunc inſequentur balnearum diſpoſitionum demonſtrationes.</s>
              <s xml:id="echoid-s14818" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <p style="it">
              <s xml:id="echoid-s14819" xml:space="preserve">Non ſolum poſt ſcenam, ſed circa theatra, & </s>
              <s xml:id="echoid-s14820" xml:space="preserve">poſt ædes Deorum porticus, & </s>
              <s xml:id="echoid-s14821" xml:space="preserve">ambulationes conſtituendæ
                <lb/>
              ſunt, ob maximas utilitates, quas Vitr. </s>
              <s xml:id="echoid-s14822" xml:space="preserve">memorat pacis, & </s>
              <s xml:id="echoid-s14823" xml:space="preserve">belli tempore, nam pacatis rebus, ſalubres ſunt
                <lb/>
              corporibus: </s>
              <s xml:id="echoid-s14824" xml:space="preserve">in obſidionibus uero vtiles in rebus neceſſarijs, præſertim in lignatione, cuius apparatus diffici-
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.229-02" xlink:href="note-514.01.229-02a" xml:space="preserve">20</note>
              lior eſt, quàm rerum aliarum. </s>
              <s xml:id="echoid-s14825" xml:space="preserve">Quomodo autem fiant ambulationes ſiccæ, & </s>
              <s xml:id="echoid-s14826" xml:space="preserve">ſine humore, docet ſacilitate mi-
                <lb/>
              ra Vitr. </s>
              <s xml:id="echoid-s14827" xml:space="preserve">In tectis ambulationibus ratio expedita expedita eſt, in bypætrhis uerò, hoc est apertis, & </s>
              <s xml:id="echoid-s14828" xml:space="preserve">ſub diuo, etiam
                <lb/>
              ex præceptis Vitruuij colligitur, quod neceſſarium est. </s>
              <s xml:id="echoid-s14829" xml:space="preserve">nam cloacæ, & </s>
              <s xml:id="echoid-s14830" xml:space="preserve">loca concaua, per quæ colluuies fluit
                <lb/>
              ex fabrica, & </s>
              <s xml:id="echoid-s14831" xml:space="preserve">ſtructura fiunt quaſi canales, in quas tubi, & </s>
              <s xml:id="echoid-s14832" xml:space="preserve">fiſtulæ a capitibus inclinantur, ut aquœ per eas
                <lb/>
              in cloacas immittantur, loca carbonibus inſternuntur. </s>
              <s xml:id="echoid-s14833" xml:space="preserve">Carbones enim ob ignem rarefacti, exugendi uim ba-
                <lb/>
              bent. </s>
              <s xml:id="echoid-s14834" xml:space="preserve">atque ita ambulationes fint, dirigunturq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s14835" xml:space="preserve">uiæmediæ ita ſtructæ inter uiridariæ, & </s>
              <s xml:id="echoid-s14836" xml:space="preserve">arboreta, non enim
                <lb/>
              uniuerſa loci amplitudo exinanitur, & </s>
              <s xml:id="echoid-s14837" xml:space="preserve">præparatur ad ambulationes. </s>
              <s xml:id="echoid-s14838" xml:space="preserve">Sed ea tantum pars, per quam deam-
                <lb/>
              bulandum eſt. </s>
              <s xml:id="echoid-s14839" xml:space="preserve">obſeruandum autem in hac parte quàm pulchre poſitis ſymmetrijs, & </s>
              <s xml:id="echoid-s14840" xml:space="preserve">modulis, ad decorum,
                <lb/>
              ad eurithmiam, ad diſtributionem aſpiciat Vitr. </s>
              <s xml:id="echoid-s14841" xml:space="preserve">quantum opus ſuum phyſicis rationibus, & </s>
              <s xml:id="echoid-s14842" xml:space="preserve">ratiocinationibus
                <lb/>
              ornet, ut paßim oſtendat ſe uerum Architectum.</s>
              <s xml:id="echoid-s14843" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <note position="left" xml:space="preserve">30</note>
          </div>
          <div xml:id="echoid-div519" type="section" level="2" n="88">
            <head xml:id="echoid-head91" xml:space="preserve">De balnearum diſpoſitionibus, & partibus. Cap. X.</head>
            <p>
              <s xml:id="echoid-s14844" xml:space="preserve">
                <emph style="sc">PRimvm</emph>
              eligendus eſt locus quàm calidiſsimus, ideſt auerſus a Septentrione, & </s>
              <s xml:id="echoid-s14845" xml:space="preserve">A quilone.
                <lb/>
              </s>
              <s xml:id="echoid-s14846" xml:space="preserve">ipſa autem caldaria, tepidariaq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s14847" xml:space="preserve">lumen habeant ab occidente hyberno. </s>
              <s xml:id="echoid-s14848" xml:space="preserve">Sin autem natura
                <lb/>
              loci impedierit, utique a meridie, quod maxime tempus lauandi a meridiano ad ueſperum
                <lb/>
              eſt conſtitutum:</s>
              <s xml:id="echoid-s14849" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <p style="it">
              <s xml:id="echoid-s14850" xml:space="preserve">Inducit nos in balnea Vitr. </s>
              <s xml:id="echoid-s14851" xml:space="preserve">commodiſſime, ostenditq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s14852" xml:space="preserve">quàm ſit eorum uſus neceſſarius,nam thermæ non adeò
                <lb/>
              primum ad id æſtimationis peruener ant, immo balneum tantum ad ſalubritatem corporis deſtinatum erat. </s>
              <s xml:id="echoid-s14853" xml:space="preserve">inde
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.229-04" xlink:href="note-514.01.229-04a" xml:space="preserve">40</note>
              cum diuitijs luxuries creſcens, ſub thermarũ nomine, magnifica fecere ædificia, porticibus, ſyluis, natatorijs,
                <lb/>
              piſcinis, auiarijs, topiarijs, byppodromis, & </s>
              <s xml:id="echoid-s14854" xml:space="preserve">buiuſmodi alijs ornatiſſima. </s>
              <s xml:id="echoid-s14855" xml:space="preserve">Ego primum quæ a Vitr. </s>
              <s xml:id="echoid-s14856" xml:space="preserve">dicuntur
                <lb/>
              exponam, inde aliquid ratiocinando addam,quod ad rem faciet. </s>
              <s xml:id="echoid-s14857" xml:space="preserve">primum igitur agit de electione, max de diſpo-
                <lb/>
              ſitione loci, deinde departibus balneorum. </s>
              <s xml:id="echoid-s14858" xml:space="preserve">Locus igitur uel liber erit, uel neceſſitate aliqua obſtrictus, ſem-
                <lb/>
              perq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s14859" xml:space="preserve">calidißimus est eligendus. </s>
              <s xml:id="echoid-s14860" xml:space="preserve">Calidiſſimum autem auerſum a Septentrione intelligit, & </s>
              <s xml:id="echoid-s14861" xml:space="preserve">ab. </s>
              <s xml:id="echoid-s14862" xml:space="preserve">A quilone. </s>
              <s xml:id="echoid-s14863" xml:space="preserve">unde
                <lb/>
              cellæ in quibus calor, & </s>
              <s xml:id="echoid-s14864" xml:space="preserve">tepiditas inducebatur, lumen ab occidente hyberno,ideſt ab Affrico,uel Lybico uento
                <lb/>
              habere debent, qua enim Sol bruma occidit, (ea occidens bybernus dicitur) ea pars calidior cæteris est. </s>
              <s xml:id="echoid-s14865" xml:space="preserve">Sed
                <lb/>
              cum loci natura nos impedierit, a meridie lumen excipiendum. </s>
              <s xml:id="echoid-s14866" xml:space="preserve">ratio eſt, quod maxime tempus lauandi a me-
                <lb/>
              ridiano ad ueſperum eſt conſtitutum.</s>
              <s xml:id="echoid-s14867" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <p>
              <s xml:id="echoid-s14868" xml:space="preserve">
                <emph style="sc">Et</emph>
              item eſt animaduertendum, uti caldaria muliebria, uiriliaq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s14869" xml:space="preserve">coniuncta, & </s>
              <s xml:id="echoid-s14870" xml:space="preserve">in ijſdem regionibus
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.229-05" xlink:href="note-514.01.229-05a" xml:space="preserve">50</note>
              ſint collocata. </s>
              <s xml:id="echoid-s14871" xml:space="preserve">Et ratio eſt a cõmodiatate ſumpta,licet pudor non patiatur, licet eæpartes pariete diuidantur.</s>
              <s xml:id="echoid-s14872" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <p>
              <s xml:id="echoid-s14873" xml:space="preserve">
                <emph style="sc">Sic</emph>
              enim eſſicietur, utin uaſaria ex hypocauſto communis ſit uſus eorum utriſque. </s>
              <s xml:id="echoid-s14874" xml:space="preserve">Hypocau-
                <lb/>
              stum fornax eſt, uel concamerata structura, in quaſuccenditur ignis, furnellum nos appellamus. </s>
              <s xml:id="echoid-s14875" xml:space="preserve">hypocauſim
                <lb/>
              uocat inferius.</s>
              <s xml:id="echoid-s14876" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <p>
              <s xml:id="echoid-s14877" xml:space="preserve">
                <emph style="sc">Ahena</emph>
              ſupra hypocauſtum tria ſunt componenda, unum caldarium, alterum tepidarium, tertiũ
                <lb/>
              frigidarium, & </s>
              <s xml:id="echoid-s14878" xml:space="preserve">ita collocanda, uti ex tepidario in caldarium, quantum aquæ caldæ exierit, influat. </s>
              <s xml:id="echoid-s14879" xml:space="preserve">De
                <lb/>
              ſrigidario in tepidar
                <unsure/>
              ium ad eundem modum:</s>
              <s xml:id="echoid-s14880" xml:space="preserve">teſtudiesq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s14881" xml:space="preserve">alueorũ ex cómuni hypocauſi calefacientur.</s>
              <s xml:id="echoid-s14882" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <p style="it">
              <s xml:id="echoid-s14883" xml:space="preserve">Caldaria, tepidaria, & </s>
              <s xml:id="echoid-s14884" xml:space="preserve">frigidaria hoc loco pro uaſis abenis capiuntur. </s>
              <s xml:id="echoid-s14885" xml:space="preserve">frigidarium partem ſuperiorem oc-
                <lb/>
              eupauit, & </s>
              <s xml:id="echoid-s14886" xml:space="preserve">in tepidarium medium frigidam infundet. </s>
              <s xml:id="echoid-s14887" xml:space="preserve">tepidarium medium in infimum caldarium tepidam im-
                <lb/>
              m@ttet. </s>
              <s xml:id="echoid-s14888" xml:space="preserve">Calidus autem ſornaulæ u
                <unsure/>
              apor ſ@b-uaſis plus, & </s>
              <s xml:id="echoid-s14889" xml:space="preserve">minus caloris afferet. </s>
              <s xml:id="echoid-s14890" xml:space="preserve">Sed o
                <unsure/>
              pus est modum ſcire,
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.229-06" xlink:href="note-514.01.229-06a" xml:space="preserve">60</note>
              </s>
            </p>
          </div>
        </div>
      </text>
    </echo>