Vitruvius, De architectura libri decem, 1567

Table of figures

< >
[11] † Oriens.P. Occidens.O. Auster.T. Septentrio.G. Aquilo.G. Affricus.M. CaurusS. Eurus.T. Foſſa.X. Portæ.Y. Forum.O. Baſilica.I. Viæ.Z. Aggeres. † P O T G G M S T V X Y O I Z
[12] A. dentes ſerræB. pectinata diſpoſitio.C. murad urbem.D. parsmuri exterior.E. agger. A B C D E
[13] H orthographia muri.Diſpoſitio mœiorum.A. opus terrenum.b. f. decuſſationes fibularum.M N. fundamentum, exterius.k l. fundamentum interiusO. r. &p q. longitudo tranſuerſorum fundam entorum pectinatim diſpoſitorum quemadmodum ſerrædentes quaternum pedum.p o. interuallum pectionatim diſpoſitorum interuallorum.e b s. taleæ olea- ginæ uſtulatæ in craſſitudine muri, ad firmitatem. A B f M N k l O r p q o e b s
[14] PASSVS 80piedi 80piedi 50piedi Ziopiedi 60piedi 110 M S I O M W
[15] Tro ſchemate. I.Proſchemate. II.Troſchemate. +.+. Solanus. p. Fauonius, uel Zephirus. T. Septentrio, Aparentias. O. Auſter. M. Caurus. L. Affricus, Lybs,Corus. S. Eurus. G. Aquilo. I. Euro Aquilo. 2. Euro auster. 3. Lybono tus, Auſtro affricus, uſque ad reliquos nomina formare oportet.a. Solanus. b. Septrentrio. c. Fauonius. d. Auſter. e. Eurus. f. Affricus. g. Caurus. h. Aquilo. I. Carbas. K. Boreas. L. Supernas, M. Gallicus. N. Traſcias. O. Corus. T. Circius. Q. Etheſiæ. R. Argeſtes. S. Subueſperus. T. Lybonotus. V. Altanus. X. Leuconotus. T. Vulturnus. Z. Cecias. *. Ornithiæ.A. Alexandria. b. Syene. a d. Gnomon. c. centrum. fbc. & edg. radijſolis. adg. & acb. anguli ſimiles. 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 1 2 3 4 5 6 7 8 S L M G O P X T I k f t o L n h d g w IIII E f e b d a g c X Z Y X V T S R Q P O N M L K I e f h g II d a c b d f A m b e c
[16] reſiculatumtetrudoron didoronincertumpentadoronortoſtulte.emplecton ct iſodomon.diatoni froniatidiatoni froniatiAdiſodomon. LI I 4 4 4 4 4 5 5 5 5 5 5 5
[17] Pollexſafituſafitu doPollex VHusP.dimidP. DimiCapitisPollex unusFactes uHa .F. I .P. I .P. I .P. I .P. I .F. I PI {1/2} .P.I {1/2} Fa: I Fa: unn .F. I .F. X .F. I .F. I .F. I
[18] E. antæ C. Columnæ duæ inter antæs in medio. C. cella. D. Parietes, qui cirecumcludunt celtam. D D @ D B C C E
[19] Frons ſeu Orograpbia ædis in antis.#A.#AntæC. fuſtigiun ſupra columnas duas inter antas in medio poſitas. C A A A A
[20] A. posticum.B. Frons.C. Columnæ contra antas.D. Columnæ in uerſuris.E. Cella.F. Parietes cellam concludentes.
[21] Frons a posticoA. potest accommodari, ut ex proſtylo fiat ampbyprostylos.C. Columnæcontra antas.D. Columnæ in verſuris.F. Fastigium.G. Valuæ. F G C D C A C C D
[22] E. Posticum.D. Frons.F. pronaum dicitur.G. alæ, & ambulatio.H. Cella.I. Portæ.L. Parietes. E G I G L H L I P D
[23] ORTHOGRAPHIA TERIPTEROS.
[24] VESTIGIVM DIPTEROS.PIANTA ICHN OGRAPHIAPRONAO
[25] I. Orthographia.O. Sciographia dipteros. I O
[26] A. Ara. B. C. ſpatium ſine tecto. D. Valuarum locus in proao, & poſtico. e. colum-næinferiores ſupra quas aliæ columnæ f. g. duplex ordo columnarum extra parietes cellæ.H. pronaum uel posticum. I. loca ſtatuarum. L. Gradus. A B C f g e e e e D H L
[27] ORTOGRAPHIA HYTETHROS.
[Figure 28]
[29] VESTIGIVM TEMPLI CVM PODIO.
[30] LATVS TEMPII CVM PODIO.
[31] FRONS TEMPLI CVM PODIO.
[32] A. Plinthus, laterculus, uel lataſtrum.B. Torus. Stybas, rondbozel. Baſtone.C. ſcotia, cauetto, ſcorza, contrabozel orbiculus, Trochilus.D. Aſtragalus. talus, tondino. talon.E. Quadra, listello, Filetto,F. Apopbygis, annulus, cimbia. E D B A C F
[33] A. Plinthus.B. Torus inferior.O. quadræ.C. Scotia.D. torus ſuperior.E. quadra apophygis.F. apophygis.tt. craſſitudo columnæ. f x F q E D C B I K 3 a 2 1 0 b
[34] A. plinthus.B. ſcotia inferior.B. ſcotia ſuperior.C. torus.D. quadra apophygis.o. centrum apophygis.f. Signum ubi decuſſatio facienda.2. ſupercilium.3 aſtragali. f c b a D C B B A 2
[35] A. abacus.B. quadra abaci.C. latitudo uolutæ.D. canalis.E. cymatium.F. Aſtragalus.G H. Apotbeſis. α ρ ϊ b c οα 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 ρo p q hh d 1 2 4 3 1 2 4 3 m d @ x X @ dA B C D E F G H
[36] e b d f c a
[Figure 37]
[38] A. Trabs, epiſtylium.1. prima faſcia.2. ſecunda faſcia.3. Tertia faſcia.B. cymatium epistylij.C. Zopborus puluinatus.D. cymatium zophori.E. Denticulus.O. Interſectio.F. cymatium denticuli.G. corona.L. Faſtigium.K. tympanum.I. Acroteria.H. ſtmæ. L H g F P E D O D B 3 A 2 1
[Figure 39]
[40] ſi fuerinf commoda ſpacia,.b. coſumen. a. canfenTignorum ca:Pifa ſupra frabem ef frabs ſupra coſumnasſiampſiora ſunt spaciaC. Capteol@ I. AssereſA. ſunt Cantherij.B. Columen.Vbi Hero ampla ſunt ſpatia.C. capreoli.I. Aſſeres.O. Templa.Integra hæc compoſitio, tectum nominatur. a a a a D a a a a c c c c c c c
< >
page |< < (201) of 412 > >|
    <echo version="1.0RC">
      <text xml:lang="la" type="free">
        <div xml:id="echoid-div1" type="section" level="1" n="1">
          <div xml:id="echoid-div526" type="section" level="2" n="89">
            <p>
              <s xml:id="echoid-s15003" xml:space="preserve">
                <pb o="201" file="514.01.233" n="233" rhead="QVINTVS."/>
              Extra autem diſponantur porticus tres, una ex periſty lio exeuntibus, duæ dextra;</s>
              <s xml:id="echoid-s15004" xml:space="preserve">, atque finiſtra ſtadia
                <lb/>
              tis. </s>
              <s xml:id="echoid-s15005" xml:space="preserve">Ex quibus una, quæ ſpectauerit ad ſeptentrionem, perficiatur duplex ampliſsima latitudine; </s>
              <s xml:id="echoid-s15006" xml:space="preserve">al-
                <lb/>
              tera ſimplex ita facta, uti in partibus, quæ fuerint circa parietes, & </s>
              <s xml:id="echoid-s15007" xml:space="preserve">quæ erunt ad columnas, margines
                <lb/>
              habeant uti ſemitas, non minus pedum denum, mediumq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s15008" xml:space="preserve">excauatum, uti gradus bini ſint in deſcen-
                <lb/>
              ſu ſeſquipedali a marginibus ad planitiem. </s>
              <s xml:id="echoid-s15009" xml:space="preserve">Quæ planicies ſit ne minus lata pedum duodecim. </s>
              <s xml:id="echoid-s15010" xml:space="preserve">Ita qui
                <lb/>
              ueſtiti ambulauerint in marginibus, non impedientur ab cunctis ſe exercentibus. </s>
              <s xml:id="echoid-s15011" xml:space="preserve">Hæc autem porti-
                <lb/>
              cus xyſtos apud Græcos uocitatur, quod Athletæ per hyberna tempora in tectis ſtadijs exercen-
                <lb/>
              tur. </s>
              <s xml:id="echoid-s15012" xml:space="preserve">Facienda autem xyſta ſic uidentur, ut ſint inter duas porticus ſyluæ, aut platanones, & </s>
              <s xml:id="echoid-s15013" xml:space="preserve">
                <lb/>
              in his perficiantur inter arbores ambulationes, ibiq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s15014" xml:space="preserve">ex opere ſignino ſtationes. </s>
              <s xml:id="echoid-s15015" xml:space="preserve">Proxime au-
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.233-01" xlink:href="note-514.01.233-01a" xml:space="preserve">10</note>
              tem xyſtum, & </s>
              <s xml:id="echoid-s15016" xml:space="preserve">duplicem porticum deſignentur hypæthræ ambulationes, quas Græci peridro-
                <lb/>
              midas, noſtri xyſtæ appellant, in quas per hyemem e x xyſto ſereno cœlo athletæ prodeuntes exer-
                <lb/>
              centur. </s>
              <s xml:id="echoid-s15017" xml:space="preserve">poſt xyſtum autem ſtadium, ita figuratum, ut poſsint hominum copiæ cum laxamento A thle-
                <lb/>
              tas certantes ſpectare. </s>
              <s xml:id="echoid-s15018" xml:space="preserve">Quæ in mœnibus neceſſaria uidebantur eſſe, ut a ptè diſponantur, perſcripſi.</s>
              <s xml:id="echoid-s15019" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <p style="it">
              <s xml:id="echoid-s15020" xml:space="preserve">Satis aperte, ac explicate Vitruuius, ut ipſe pollicetur, de palæstris, & </s>
              <s xml:id="echoid-s15021" xml:space="preserve">xyſtis Græcorum more conſtitutis,
                <lb/>
              ſermonem habet, ita ut quorundam uocabulorum declaratio cum diagrammate ſatis eſſe poſsit, ad intelligen-
                <lb/>
              tiam eorum, quæ hoc capite continentur.</s>
              <s xml:id="echoid-s15022" xml:space="preserve">#Exedræ a ſedium frequentia ſic appellatæ, loca ſunt amplæ ma-
                <lb/>
              gnitudinis, quæ ſi in publicis operibus numer antur, ut hoc loco, ſpatioſæ eſſe debent, & </s>
              <s xml:id="echoid-s15023" xml:space="preserve">habere ſedes, in quibus
                <lb/>
              philoſophi, rhetores, reliquiq́;</s>
              <s xml:id="echoid-s15024" xml:space="preserve">, qui ſtudijs delectantur, ſedentes diſputare poſſint. </s>
              <s xml:id="echoid-s15025" xml:space="preserve">Earum figuram referunt, quæ
                <lb/>
              in cœnobijs uocantur capitula, ut ait Philander. </s>
              <s xml:id="echoid-s15026" xml:space="preserve">ſi uerò in priuatorum ædibus cenſentur, loca ſunt ad collo-
                <lb/>
              quendum per æſtatem cum amicis, aut ad meridiandum, ideſt in meridie dormiendum. </s>
              <s xml:id="echoid-s15027" xml:space="preserve">periſtylia ſunt loca
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.233-02" xlink:href="note-514.01.233-02a" xml:space="preserve">20</note>
              columnis clauſa, & </s>
              <s xml:id="echoid-s15028" xml:space="preserve">undique ſepta, qualia ſunt monachorum clauſtra. </s>
              <s xml:id="echoid-s15029" xml:space="preserve">Diaulon intelligit Vitr. </s>
              <s xml:id="echoid-s15030" xml:space="preserve">locum duo ſta-
                <lb/>
              dia continentem in circuitione ambulationis, ideſt periſtylia illa ſiue quadrata, ſiue oblonga, ſint, debent ha-
                <lb/>
              bere in circuitionem ſpatium duorum stadiorum, ideſt quartam miliarij partem, hoc est paſſus. </s>
              <s xml:id="echoid-s15031" xml:space="preserve">250, { In
                <lb/>
              duplici porticu } idest duplici columnarum ordine, hæc membra collocentur. </s>
              <s xml:id="echoid-s15032" xml:space="preserve">Ephæbeum ubi puberes exer-
                <lb/>
              centur. </s>
              <s xml:id="echoid-s15033" xml:space="preserve">Coriceum eſt locus ubi puellæ exercentur. </s>
              <s xml:id="echoid-s15034" xml:space="preserve">quod non placet, quia non erat conſuetudo ut puellæ ſe exer
                <lb/>
              cerent, niſi fallor, coreum dicere potius oporteret, ſi a puellis locus nominaretur. </s>
              <s xml:id="echoid-s15035" xml:space="preserve">unde alij interpretantur co-
                <lb/>
              ryceum pro loco, ubipila exercebantur, ut ait Philander, nam Græci coricum pilam uento conflatam uocant,
                <lb/>
              quæ Latinis follis dicitur. </s>
              <s xml:id="echoid-s15036" xml:space="preserve">placeret hæc interpretatio, ſi loci amplitudo hoc ludi genus ferre poſſet, niſi forte non
                <lb/>
              follem ſed pilam intelligas. </s>
              <s xml:id="echoid-s15037" xml:space="preserve">qui ludus in minori area fieri poteſt, ut rachetæ ludus Gallice proprius. </s>
              <s xml:id="echoid-s15038" xml:space="preserve">quod ſi
                <lb/>
              coureum malis, tonstrinam intelligito. </s>
              <s xml:id="echoid-s15039" xml:space="preserve">coniſterium a conis, ubi puluere post unctionem luctaturi aſpergebantur,
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.233-03" xlink:href="note-514.01.233-03a" xml:space="preserve">30</note>
              ut prehenſiones eſſent firmiores, & </s>
              <s xml:id="echoid-s15040" xml:space="preserve">non lubricæ. </s>
              <s xml:id="echoid-s15041" xml:space="preserve">Eleotheſium, hoc eſt unctuarium, locus ubi cerato oleo ,
                <lb/>
              quod ceroma dicunt, perfundebantur. </s>
              <s xml:id="echoid-s15042" xml:space="preserve">propigneum legerẽ prophigeum, nam phigeos, hoc eſt furni, mentionem
                <lb/>
              fecit lihro decimo, ubi de machina hydraulica loquitur, quod nomen Heroni est familiare. </s>
              <s xml:id="echoid-s15043" xml:space="preserve">ita ut prophigeum
                <lb/>
              præfurnium ſignificet, & </s>
              <s xml:id="echoid-s15044" xml:space="preserve">locum, ubi ignis præcluſum æſtuat, licet lihro decimo furnum ſimilitudine quadam
                <lb/>
              uocauit partem illam machinæ, ut ſuo loco patebit. </s>
              <s xml:id="echoid-s15045" xml:space="preserve">Porticus stadiatæ ſic dicuntur, quod in eis, ceu tectis ſta-
                <lb/>
              dijs per hyemem turbato cœlo athletæ exer cerentur. </s>
              <s xml:id="echoid-s15046" xml:space="preserve">Platanones, loci platanis conſiti. </s>
              <s xml:id="echoid-s15047" xml:space="preserve">Xyſtus, & </s>
              <s xml:id="echoid-s15048" xml:space="preserve">xyſtum apud
                <lb/>
              Latinos diſcrimine aliquo ſeparantur, nam latini xystos uocant porticus tectas, ubi athletæ per hyemem exer-
                <lb/>
              cebantur. </s>
              <s xml:id="echoid-s15049" xml:space="preserve">Xyſta uero ſubdiales, & </s>
              <s xml:id="echoid-s15050" xml:space="preserve">hypæthras ambulationes. </s>
              <s xml:id="echoid-s15051" xml:space="preserve">reliqua ex deſcriptione erunt maniſeſta.</s>
              <s xml:id="echoid-s15052" xml:space="preserve"/>
            </p>
          </div>
          <div xml:id="echoid-div529" type="section" level="2" n="90">
            <head xml:id="echoid-head93" style="it" xml:space="preserve">De portubus, & ſtructuris in aqua faciendis.
              <lb/>
            Cap.#XII.</head>
            <note position="left" xml:space="preserve">40</note>
            <p>
              <s xml:id="echoid-s15053" xml:space="preserve">DE opportunitate autem portuum, non eſt prætermittendum, ſed quibus rationibus tuean
                <lb/>
              tur naues in his ab tempeſtatibus, explicandum. </s>
              <s xml:id="echoid-s15054" xml:space="preserve">Hiautem naturaliter ſi ſint poſiti, ha-
                <lb/>
              beantq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s15055" xml:space="preserve">acroteria, ſiue promontoria procurrentia, ex quibus introrſus curuaturæ, ſiue uer
                <lb/>
              ſuræ ex loci natura ſuerint conformatæ, maximas utilitates ui dentur habere. </s>
              <s xml:id="echoid-s15056" xml:space="preserve">Circum enim
                <lb/>
              porticus, ſiue naualia ſunt facienda, ſiue ex porticibus aditus ad emporia, turresq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s15057" xml:space="preserve">ex utraque parte
                <lb/>
              collocandæ, ex quibus catenæ traduci per machinas poſsint. </s>
              <s xml:id="echoid-s15058" xml:space="preserve">Sinautem non naturalem locum, neque
                <lb/>
              idoneum ad tuendas ab tempeſtatibus naues habuerimus, ita uidetur eſſe faciendum, uti ſi nullum ſlu-
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.233-05" xlink:href="note-514.01.233-05a" xml:space="preserve">50</note>
              men in his locis impedierit, ſed erit ex una parte ſtatio, tunc ex altera parte ſtructuris, ſiue aggeribus,
                <lb/>
              expediantur progreſſus, & </s>
              <s xml:id="echoid-s15059" xml:space="preserve">ita conformandæ portuum concluſiones.</s>
              <s xml:id="echoid-s15060" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <p style="it">
              <s xml:id="echoid-s15061" xml:space="preserve">Conſtruendi portus finis est, ut naues a uentis, & </s>
              <s xml:id="echoid-s15062" xml:space="preserve">tempestatibus tutæ ſint. </s>
              <s xml:id="echoid-s15063" xml:space="preserve">Ideo portus tutus, & </s>
              <s xml:id="echoid-s15064" xml:space="preserve">capax eſſe
                <lb/>
              debet. </s>
              <s xml:id="echoid-s15065" xml:space="preserve">Securitas, uel naturalis eſt, uel arte adiuuatur. </s>
              <s xml:id="echoid-s15066" xml:space="preserve">natur alis a ſitu, & </s>
              <s xml:id="echoid-s15067" xml:space="preserve">natura loci uidetur pendere, cum
                <lb/>
              locus ſinuoſus est, arcuatusq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s15068" xml:space="preserve">in cornua, quæ alta ſint, & </s>
              <s xml:id="echoid-s15069" xml:space="preserve">promontorij ſpeciem habeant, in mare promineant,
                <lb/>
              & </s>
              <s xml:id="echoid-s15070" xml:space="preserve">later a ſinuum a uentis tueantur. </s>
              <s xml:id="echoid-s15071" xml:space="preserve">Cum uero hæc non habentur, tunc arte iuuat fidas stationes nauibus
                <lb/>
              collocare, & </s>
              <s xml:id="echoid-s15072" xml:space="preserve">aggeribus procurrentibus in mare ex structura portus cornua conſtituere, ſi flumen non impe-
                <lb/>
              diat. </s>
              <s xml:id="echoid-s15073" xml:space="preserve">Quomodo autem ſtructuræ in aqua fiant, docet Vitr. </s>
              <s xml:id="echoid-s15074" xml:space="preserve">Quid autem circa portus faciendum ſit docuit.
                <lb/>
              </s>
              <s xml:id="echoid-s15075" xml:space="preserve">porticus enim & </s>
              <s xml:id="echoid-s15076" xml:space="preserve">loca ubi merces uenduntur, ac etiam ſeruantur, quæ emporia dicuntur, & </s>
              <s xml:id="echoid-s15077" xml:space="preserve">loca ubi conſtruũ-
                <lb/>
              tur naues, aut ſubductæ inſtaurantur, quæ naualia Latini, nos ſquerros dicimus, circa portus facienda ſunt.</s>
              <s xml:id="echoid-s15078" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <note position="left" xml:space="preserve">60</note>
          </div>
        </div>
      </text>
    </echo>