Vitruvius, De architectura libri decem, 1567

Table of figures

< >
[41] A B
[42] ... adiectio.G. H. abacus.G. cymatium.I. echinus.K. annuli.L. hypotrachelium.M. aſtragalus.N. apotheſis. S R Q P O G H I K L M N F E D C B A
[43] A. epiſtylium.B. Guttæ.C. regulaD. faſcia.E. femur.F. Canalis.G. Me-topa.H. ſemimetopa.F. E. triglyphus.I. capitulum triglyphi.K. cymatium.L. corona.M. cymatium coronæ.N. tympanum.O P Q. partes faſtigij, quæ reſpon-dent partibus coronæ.R. ſima.S. Acroterium. S R Q P O N M L K I H q F E D C B A
[44] a tilg@iftb metopęmodſusodiaſtiſoſ.tetraſti@oſdiaſtiloſmodolo@exaſtiſo@Striarum modus. c.Centrum quadrati. a.ſiſtiſoſ modvcxaſtilosſiſtiloſtetraſtiloſ b a b a b a a c c c c a a
[45] ICHNOGRAPHIA PROSTRLOS.
[46] ORTHOGRAPHIA PROSTRLOS.
[47] FIGVRA EXA STTLI DORICI.
[48] A B. altitudo ad lacunaria.C. D. luminis altitudo.C. E. luminis latitudo inferior.D F. ſuperior luminis latitudo.C. G. craſſitudo antepagmentorum inferior.D. H. craſſitudo antepagmentorũ ſuperior.I. Supercilium.K. cymatium.M. antepagmentũ.N. hyperthy-ron.O. cymatium Doricum.P. corona plana cum cymatio.Q R. altitudo antepagmenti.S. Tympanum.T. impagines.V. ſcapi cardinales.X. impagines.r. Z. cymatia. A P N K I F D H V Q M Y S T S X E C B R G
[49] I. Corona.f. Ancones.d. hyperthyron.c. folium.e. cymatia.I E. ſcapusg. cymatium.h. replum.A B. Altitudo ad lacunaria.D. corona.G. by-perthyron.H. cymatium.I. prima corſa.K. ſecunda corſa.L. Tertia corſa.M. Tympana.N. impagines.O. ſcapi.C. hyperthyron. r d f e D C C I o o N N g G M M H g N N L K M M I E B
[50] A. corona.O. cymatium Lesbium.P. cymatium Doricum.Q. Hyperthyron.R. Cyma-tium antepagmentorum.S. Aſtragali.T. Prima faſcia.S. ſecunda faſcia.V. Tertia faſcia.X X. ſcapus.Y. cymatium.Z. replum.I. Tympanum.K K. impages. A O p Q R Q X s Q s R s V I s T I I I I K K I I X
[51] P. Corona.o. Aſtragalus lesbi.C. cymatium Doricum.N. Hy-perthyrum.K. cymatium.F. Aſtragalus.IONICDORICCORINTH D P A O O C N P e C k H F R S L V K S T I
[52] Tuſcanici capituli partes.E. Abacus.F. Echinus.G. Annulus.H I K L. Hypotrachelium cum Apophygi.f a q. ſpatia centrorum.A B C. partes ſpiræ quibus in ueſtigio pariter A B C. reſpondet.A. Apopbygis.B. Torus.C. Plinthus. M E F q G H I k L h d C b a e D A a B C C B A A B C
[Figure 53]
[54] TVSCAN AE AEDIS COMPOSIT AE DISPOSITIO.
[Figure 55]
[56] a 4 3 2 1 o
[57] b 3 d e 2 1 f c a
[58] Ichnographia, orthographia, & ſchiographia œdis peripterœ.
[59] FRABES COMPACTILES.
[60] Figura apponenda erat in fine primi capitis huius libri.e c g a d b h h f
[61] FORI DESCRIPTIO.Z. euria.C. Platea ante carceres.D. platea ante ærarium.G. Eaſilica. G D B C
[62] SCIOGRATHI@B
[63] @SILIC AE
[64] ICHNOGRAPHIABASILIC AE
[65] Lateris Laſilicæ orthographia, cuius ſignum A, cum ſigno B præcedentis diagrammatis coniungendum.A
[66] Veſtigium Baſilicæ A. ædisAuguſtæ B. pronaum C.Tribunal D. Baſilicæ pa-ries E, F, G, H. Aedisparies I, K L, M. pa-rastatæ poſt columnas N. I K D 15 @ ped 46 B L M C E H * n n n pedes 60 *@20 * * * pedes cxx * F G
[67] In orthog ra-phia uero columnæ I, paraſta-tæ 20, pedum,2. prima porti-cus contignatio3. ſuperiores paraſtatæ 18. pe-dum 4. trabescantherium ſu-stinentes tectiporticus, quæ eſtinferior teſtudini5. columnæ e-rant Corinthiæ,trabes ex tribustignis bipedali-bus compactæ e-piſtylij loco poſi-tæ 6, pilæ tri-bus pedibus al-tæ, quaternisquoquo uerſuslatæ loco Zophori 7, aliæ tra-bes euerganeæcoronicis loco æ-diſicium præcin-gentes 8, pa-ries porticus circa baſilicam 9,pluteum primæporticus conti-gnationis 10.Lumina, o, tectaconſpiciuntur. 1 0 1 10 0 8 7 6 1 4 2 5 3
[68] HARMONICVM.dieſisdieſisditonus.
[69] CHROMATICVM.bemiton.bemiton.trihemit.
[70] DIATONICVM.hemiton.tonustonus.
< >
page |< < (201) of 412 > >|
    <echo version="1.0RC">
      <text xml:lang="la" type="free">
        <div xml:id="echoid-div1" type="section" level="1" n="1">
          <div xml:id="echoid-div526" type="section" level="2" n="89">
            <p>
              <s xml:id="echoid-s15003" xml:space="preserve">
                <pb o="201" file="514.01.233" n="233" rhead="QVINTVS."/>
              Extra autem diſponantur porticus tres, una ex periſty lio exeuntibus, duæ dextra;</s>
              <s xml:id="echoid-s15004" xml:space="preserve">, atque finiſtra ſtadia
                <lb/>
              tis. </s>
              <s xml:id="echoid-s15005" xml:space="preserve">Ex quibus una, quæ ſpectauerit ad ſeptentrionem, perficiatur duplex ampliſsima latitudine; </s>
              <s xml:id="echoid-s15006" xml:space="preserve">al-
                <lb/>
              tera ſimplex ita facta, uti in partibus, quæ fuerint circa parietes, & </s>
              <s xml:id="echoid-s15007" xml:space="preserve">quæ erunt ad columnas, margines
                <lb/>
              habeant uti ſemitas, non minus pedum denum, mediumq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s15008" xml:space="preserve">excauatum, uti gradus bini ſint in deſcen-
                <lb/>
              ſu ſeſquipedali a marginibus ad planitiem. </s>
              <s xml:id="echoid-s15009" xml:space="preserve">Quæ planicies ſit ne minus lata pedum duodecim. </s>
              <s xml:id="echoid-s15010" xml:space="preserve">Ita qui
                <lb/>
              ueſtiti ambulauerint in marginibus, non impedientur ab cunctis ſe exercentibus. </s>
              <s xml:id="echoid-s15011" xml:space="preserve">Hæc autem porti-
                <lb/>
              cus xyſtos apud Græcos uocitatur, quod Athletæ per hyberna tempora in tectis ſtadijs exercen-
                <lb/>
              tur. </s>
              <s xml:id="echoid-s15012" xml:space="preserve">Facienda autem xyſta ſic uidentur, ut ſint inter duas porticus ſyluæ, aut platanones, & </s>
              <s xml:id="echoid-s15013" xml:space="preserve">
                <lb/>
              in his perficiantur inter arbores ambulationes, ibiq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s15014" xml:space="preserve">ex opere ſignino ſtationes. </s>
              <s xml:id="echoid-s15015" xml:space="preserve">Proxime au-
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.233-01" xlink:href="note-514.01.233-01a" xml:space="preserve">10</note>
              tem xyſtum, & </s>
              <s xml:id="echoid-s15016" xml:space="preserve">duplicem porticum deſignentur hypæthræ ambulationes, quas Græci peridro-
                <lb/>
              midas, noſtri xyſtæ appellant, in quas per hyemem e x xyſto ſereno cœlo athletæ prodeuntes exer-
                <lb/>
              centur. </s>
              <s xml:id="echoid-s15017" xml:space="preserve">poſt xyſtum autem ſtadium, ita figuratum, ut poſsint hominum copiæ cum laxamento A thle-
                <lb/>
              tas certantes ſpectare. </s>
              <s xml:id="echoid-s15018" xml:space="preserve">Quæ in mœnibus neceſſaria uidebantur eſſe, ut a ptè diſponantur, perſcripſi.</s>
              <s xml:id="echoid-s15019" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <p style="it">
              <s xml:id="echoid-s15020" xml:space="preserve">Satis aperte, ac explicate Vitruuius, ut ipſe pollicetur, de palæstris, & </s>
              <s xml:id="echoid-s15021" xml:space="preserve">xyſtis Græcorum more conſtitutis,
                <lb/>
              ſermonem habet, ita ut quorundam uocabulorum declaratio cum diagrammate ſatis eſſe poſsit, ad intelligen-
                <lb/>
              tiam eorum, quæ hoc capite continentur.</s>
              <s xml:id="echoid-s15022" xml:space="preserve">#Exedræ a ſedium frequentia ſic appellatæ, loca ſunt amplæ ma-
                <lb/>
              gnitudinis, quæ ſi in publicis operibus numer antur, ut hoc loco, ſpatioſæ eſſe debent, & </s>
              <s xml:id="echoid-s15023" xml:space="preserve">habere ſedes, in quibus
                <lb/>
              philoſophi, rhetores, reliquiq́;</s>
              <s xml:id="echoid-s15024" xml:space="preserve">, qui ſtudijs delectantur, ſedentes diſputare poſſint. </s>
              <s xml:id="echoid-s15025" xml:space="preserve">Earum figuram referunt, quæ
                <lb/>
              in cœnobijs uocantur capitula, ut ait Philander. </s>
              <s xml:id="echoid-s15026" xml:space="preserve">ſi uerò in priuatorum ædibus cenſentur, loca ſunt ad collo-
                <lb/>
              quendum per æſtatem cum amicis, aut ad meridiandum, ideſt in meridie dormiendum. </s>
              <s xml:id="echoid-s15027" xml:space="preserve">periſtylia ſunt loca
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.233-02" xlink:href="note-514.01.233-02a" xml:space="preserve">20</note>
              columnis clauſa, & </s>
              <s xml:id="echoid-s15028" xml:space="preserve">undique ſepta, qualia ſunt monachorum clauſtra. </s>
              <s xml:id="echoid-s15029" xml:space="preserve">Diaulon intelligit Vitr. </s>
              <s xml:id="echoid-s15030" xml:space="preserve">locum duo ſta-
                <lb/>
              dia continentem in circuitione ambulationis, ideſt periſtylia illa ſiue quadrata, ſiue oblonga, ſint, debent ha-
                <lb/>
              bere in circuitionem ſpatium duorum stadiorum, ideſt quartam miliarij partem, hoc est paſſus. </s>
              <s xml:id="echoid-s15031" xml:space="preserve">250, { In
                <lb/>
              duplici porticu } idest duplici columnarum ordine, hæc membra collocentur. </s>
              <s xml:id="echoid-s15032" xml:space="preserve">Ephæbeum ubi puberes exer-
                <lb/>
              centur. </s>
              <s xml:id="echoid-s15033" xml:space="preserve">Coriceum eſt locus ubi puellæ exercentur. </s>
              <s xml:id="echoid-s15034" xml:space="preserve">quod non placet, quia non erat conſuetudo ut puellæ ſe exer
                <lb/>
              cerent, niſi fallor, coreum dicere potius oporteret, ſi a puellis locus nominaretur. </s>
              <s xml:id="echoid-s15035" xml:space="preserve">unde alij interpretantur co-
                <lb/>
              ryceum pro loco, ubipila exercebantur, ut ait Philander, nam Græci coricum pilam uento conflatam uocant,
                <lb/>
              quæ Latinis follis dicitur. </s>
              <s xml:id="echoid-s15036" xml:space="preserve">placeret hæc interpretatio, ſi loci amplitudo hoc ludi genus ferre poſſet, niſi forte non
                <lb/>
              follem ſed pilam intelligas. </s>
              <s xml:id="echoid-s15037" xml:space="preserve">qui ludus in minori area fieri poteſt, ut rachetæ ludus Gallice proprius. </s>
              <s xml:id="echoid-s15038" xml:space="preserve">quod ſi
                <lb/>
              coureum malis, tonstrinam intelligito. </s>
              <s xml:id="echoid-s15039" xml:space="preserve">coniſterium a conis, ubi puluere post unctionem luctaturi aſpergebantur,
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.233-03" xlink:href="note-514.01.233-03a" xml:space="preserve">30</note>
              ut prehenſiones eſſent firmiores, & </s>
              <s xml:id="echoid-s15040" xml:space="preserve">non lubricæ. </s>
              <s xml:id="echoid-s15041" xml:space="preserve">Eleotheſium, hoc eſt unctuarium, locus ubi cerato oleo ,
                <lb/>
              quod ceroma dicunt, perfundebantur. </s>
              <s xml:id="echoid-s15042" xml:space="preserve">propigneum legerẽ prophigeum, nam phigeos, hoc eſt furni, mentionem
                <lb/>
              fecit lihro decimo, ubi de machina hydraulica loquitur, quod nomen Heroni est familiare. </s>
              <s xml:id="echoid-s15043" xml:space="preserve">ita ut prophigeum
                <lb/>
              præfurnium ſignificet, & </s>
              <s xml:id="echoid-s15044" xml:space="preserve">locum, ubi ignis præcluſum æſtuat, licet lihro decimo furnum ſimilitudine quadam
                <lb/>
              uocauit partem illam machinæ, ut ſuo loco patebit. </s>
              <s xml:id="echoid-s15045" xml:space="preserve">Porticus stadiatæ ſic dicuntur, quod in eis, ceu tectis ſta-
                <lb/>
              dijs per hyemem turbato cœlo athletæ exer cerentur. </s>
              <s xml:id="echoid-s15046" xml:space="preserve">Platanones, loci platanis conſiti. </s>
              <s xml:id="echoid-s15047" xml:space="preserve">Xyſtus, & </s>
              <s xml:id="echoid-s15048" xml:space="preserve">xyſtum apud
                <lb/>
              Latinos diſcrimine aliquo ſeparantur, nam latini xystos uocant porticus tectas, ubi athletæ per hyemem exer-
                <lb/>
              cebantur. </s>
              <s xml:id="echoid-s15049" xml:space="preserve">Xyſta uero ſubdiales, & </s>
              <s xml:id="echoid-s15050" xml:space="preserve">hypæthras ambulationes. </s>
              <s xml:id="echoid-s15051" xml:space="preserve">reliqua ex deſcriptione erunt maniſeſta.</s>
              <s xml:id="echoid-s15052" xml:space="preserve"/>
            </p>
          </div>
          <div xml:id="echoid-div529" type="section" level="2" n="90">
            <head xml:id="echoid-head93" style="it" xml:space="preserve">De portubus, & ſtructuris in aqua faciendis.
              <lb/>
            Cap.#XII.</head>
            <note position="left" xml:space="preserve">40</note>
            <p>
              <s xml:id="echoid-s15053" xml:space="preserve">DE opportunitate autem portuum, non eſt prætermittendum, ſed quibus rationibus tuean
                <lb/>
              tur naues in his ab tempeſtatibus, explicandum. </s>
              <s xml:id="echoid-s15054" xml:space="preserve">Hiautem naturaliter ſi ſint poſiti, ha-
                <lb/>
              beantq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s15055" xml:space="preserve">acroteria, ſiue promontoria procurrentia, ex quibus introrſus curuaturæ, ſiue uer
                <lb/>
              ſuræ ex loci natura ſuerint conformatæ, maximas utilitates ui dentur habere. </s>
              <s xml:id="echoid-s15056" xml:space="preserve">Circum enim
                <lb/>
              porticus, ſiue naualia ſunt facienda, ſiue ex porticibus aditus ad emporia, turresq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s15057" xml:space="preserve">ex utraque parte
                <lb/>
              collocandæ, ex quibus catenæ traduci per machinas poſsint. </s>
              <s xml:id="echoid-s15058" xml:space="preserve">Sinautem non naturalem locum, neque
                <lb/>
              idoneum ad tuendas ab tempeſtatibus naues habuerimus, ita uidetur eſſe faciendum, uti ſi nullum ſlu-
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.233-05" xlink:href="note-514.01.233-05a" xml:space="preserve">50</note>
              men in his locis impedierit, ſed erit ex una parte ſtatio, tunc ex altera parte ſtructuris, ſiue aggeribus,
                <lb/>
              expediantur progreſſus, & </s>
              <s xml:id="echoid-s15059" xml:space="preserve">ita conformandæ portuum concluſiones.</s>
              <s xml:id="echoid-s15060" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <p style="it">
              <s xml:id="echoid-s15061" xml:space="preserve">Conſtruendi portus finis est, ut naues a uentis, & </s>
              <s xml:id="echoid-s15062" xml:space="preserve">tempestatibus tutæ ſint. </s>
              <s xml:id="echoid-s15063" xml:space="preserve">Ideo portus tutus, & </s>
              <s xml:id="echoid-s15064" xml:space="preserve">capax eſſe
                <lb/>
              debet. </s>
              <s xml:id="echoid-s15065" xml:space="preserve">Securitas, uel naturalis eſt, uel arte adiuuatur. </s>
              <s xml:id="echoid-s15066" xml:space="preserve">natur alis a ſitu, & </s>
              <s xml:id="echoid-s15067" xml:space="preserve">natura loci uidetur pendere, cum
                <lb/>
              locus ſinuoſus est, arcuatusq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s15068" xml:space="preserve">in cornua, quæ alta ſint, & </s>
              <s xml:id="echoid-s15069" xml:space="preserve">promontorij ſpeciem habeant, in mare promineant,
                <lb/>
              & </s>
              <s xml:id="echoid-s15070" xml:space="preserve">later a ſinuum a uentis tueantur. </s>
              <s xml:id="echoid-s15071" xml:space="preserve">Cum uero hæc non habentur, tunc arte iuuat fidas stationes nauibus
                <lb/>
              collocare, & </s>
              <s xml:id="echoid-s15072" xml:space="preserve">aggeribus procurrentibus in mare ex structura portus cornua conſtituere, ſi flumen non impe-
                <lb/>
              diat. </s>
              <s xml:id="echoid-s15073" xml:space="preserve">Quomodo autem ſtructuræ in aqua fiant, docet Vitr. </s>
              <s xml:id="echoid-s15074" xml:space="preserve">Quid autem circa portus faciendum ſit docuit.
                <lb/>
              </s>
              <s xml:id="echoid-s15075" xml:space="preserve">porticus enim & </s>
              <s xml:id="echoid-s15076" xml:space="preserve">loca ubi merces uenduntur, ac etiam ſeruantur, quæ emporia dicuntur, & </s>
              <s xml:id="echoid-s15077" xml:space="preserve">loca ubi conſtruũ-
                <lb/>
              tur naues, aut ſubductæ inſtaurantur, quæ naualia Latini, nos ſquerros dicimus, circa portus facienda ſunt.</s>
              <s xml:id="echoid-s15078" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <note position="left" xml:space="preserve">60</note>
          </div>
        </div>
      </text>
    </echo>