Vitruvius, De architectura libri decem, 1567

Table of figures

< >
[111] Orthographia meſolabij Architæ.
[112] Demonſtratio Eratoſtbenis. a g t cb f b d
[113] Instrumentum Eratoſthenis. m a x g n b c n i o l v q p b e f k d
[114] Vſ{us} demonſtratio Eratoſtbenis cum inſtrumento. a h n ek l i o d b 8 m c 4
[115] Inſtrumentum Platonis. f i n o m
[116] cubus. 8 8 64 8 8 8 8 512 8s e
[117] Demonstratio Archita. p l k b o i m b e d af
[118] Demonctration Platonis. d e b c g
[119] Demostratio ter tiæ proprietatis, & aſſumptionis Nicomedis.instrumentum Nicomedis. f h d g b s n m k a
[120] Duplicatio cubi. e a b c d f g
[121] Dimonctratio prrima proprie tatis. s n m l k
[122] Vſus inſtrume ti Nicomedis & eius demő ſtratio. l e b c g f a k h i
[123] h
[124] b d c e f g
[125] a b c e d
[126] Secunda proprietas lineæ flexæ.f n e b g i d m k c
[127] a. centrum mundi.b. oculus in ſuperficie terræc. ſydus.d. uertex.b c a. angulus diuerſitatis. c d 6 a
[128] a b deferens.c. deferentis centrum.d e. epicyclus.a. centrum epicycli.f. mundi centrum.a. iugum deferentis.b. antiiugum.d. iugum epicycli. d a e c s b
[129] a b g. concentricum.d. eius centrum.e z b. eccentricum.t. eius centrum.k z. epicyclus.b. eius centrum.d t. b z. œquales.t z. d b. œquales.motus { concentrici b d a. \\ epicycli k b z. \\ eccentrici z t e. \\ anguli œquales Sol utroque modo uidetur in z. per li-neam d z. e a t d b z b k
[130] a b g. eccentricum.d. eius centrum.e. centrum mundi.a d g. linea ingi.b. centrm Solis.e z. linea medij motus parallela li-neœ b d.c b. linea ueri motus.b e z. angulus œquatio. z b a d e
[131] a b g. concentricum. d. eius centrũ.t z. eccentricum.h. eius centrum.e z. epicyclus.g. eius centrum.d b. & g z. œquales.d z. parallelogrammum.motus {concentrici a d g. \\ epicycli e g z. \\ eccentrici t b z. uet t dg. \\ iugieccentric. a d t. anguli t b z. & e g z. œqua-les ſunt.angulus a d g. œqualis augulis. {adt. \\ adg. f n b a d o k
[132] b k epicyclus.b. centrum eius.h. uigum.n. Antijugum epicycli.k. punctũ primœ morœ.c. mundi centrum.o. punctũ ſecundæ morœ.h l k. arcus primœ mo rœ.k n o. arcus regreſſus-o b k. arcus directio-nis. L K A H B N O C
[133] Porfioni del cerchio che fannoſe s̃teſſe torno dlaTramòntanaTram ontanaSlmiſifudineTramonſangCarro che uoſge infomoalla Framonlana
[134] a b c d f
[135] A. ſectio parabole.B. vestigium. C. parabole.G. ſectio ellipſis.D. ſectio hyperbole.E. vestigium F. hyperbole. a f a f 1 f f f 1 2 1 1 2 3 2 2 3 4 3 3 4 5 4 4 5 6 C 5 5 6 F 7 A 6 6 8 7 8 7 7 D 8 9 8 8 9 10 11 10 10 11 11 11 11 b 12 g e d b e h d gf g b 6 7 3 1 2 4 6 8 10c g b E a 11 9 7 3 3 1 d 2 4 6 8 10 e ha f 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 a b c d 9 8 7 6 3 2 1 f b a H d g 10 9 8 7 6 5 4 3 2 1 ff 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 g
[136] m q 0 s k h c b s n L I p q s
[137] Il polo.cqiunot.orizonte c e b a f
[138] l n k mcridl. parte delverno E e h a s i 9 8 7 6 5della jtate 4 3 parte g h f x lacato manaco b r c linca del.piano t
[139] Analemmatis figura.MERIDIAN: S. M. MLSLACITREVM.M.MERIDIAN: .S.OMVERTICAV.M..S.. O. M.ORIZON:W. A.STAB:
[140] 11 ſ x d 11 p k 1 2 1 2 3 4 5f 6 r 11 10 9 8 7 n f m 12 11 10 9 8 7 6 5 1 02 3 4 1g c 1 2 1 2 3 4 5 6 e 11 10 9 8 7 q b o
< >
page |< < (203) of 412 > >|
    <echo version="1.0RC">
      <text xml:lang="la" type="free">
        <div xml:id="echoid-div1" type="section" level="1" n="1">
          <div xml:id="echoid-div529" type="section" level="2" n="90">
            <p>
              <s xml:id="echoid-s15167" xml:space="preserve">
                <pb o="203" file="514.01.235" n="235" rhead="QVINTVS."/>
              res naues ſubductæ fuerint, habeant cum laxamento ibi collocationem. </s>
              <s xml:id="echoid-s15168" xml:space="preserve">Quæ neceſſaria ad utilitetem
                <lb/>
              in ciuitatibus publicorum locorum ſuccurrere mihi potuerunt, quemadmodum conſtituantur, & </s>
              <s xml:id="echoid-s15169" xml:space="preserve">per-
                <lb/>
              ficiantur, in hoc uolumine ſcripſi, priuatorum autem ædificiorum utilitates, & </s>
              <s xml:id="echoid-s15170" xml:space="preserve">eorum ſymmetrias, in
                <lb/>
              ſequenti uolumine ratiocinabor.</s>
              <s xml:id="echoid-s15171" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <p style="it">
              <s xml:id="echoid-s15172" xml:space="preserve">Poſtquam temporibus noſtris nihil ex antiquorum operibus abſolutum, & </s>
              <s xml:id="echoid-s15173" xml:space="preserve">planè perfectum uidere licet,
                <lb/>
              nec eſt qui ſtudeat illorum ædiſiciorum magnificentiam imitari, pauciq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s15174" xml:space="preserve">ſunt, qui arte, ac experientia auda-
                <lb/>
              cter, & </s>
              <s xml:id="echoid-s15175" xml:space="preserve">ingenio ſe tantas res aggredi queant, ul ampliſſima theatra, amphitheatra, circos, palæſtras, porticus,
                <lb/>
              baſilicas, & </s>
              <s xml:id="echoid-s15176" xml:space="preserve">reliqua opera, imperij maieſtate digna constituant, neſcirem ſane quid dicerem, niſi me uerterẽ
                <lb/>
              ad eas fabricarum rationes, quæ pro nostorum temporum conditione magnæ quidem, atque admirandæ ui-
                <lb/>
              dentur. </s>
              <s xml:id="echoid-s15177" xml:space="preserve">ac imprimis oppidorũ, & </s>
              <s xml:id="echoid-s15178" xml:space="preserve">urbium munimenta occurrunt, quæ illuſtrem quandam ſpeciem, atque ideam
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.235-01" xlink:href="note-514.01.235-01a" xml:space="preserve">10</note>
              ueterum ædificiorum præbere ſolent. </s>
              <s xml:id="echoid-s15179" xml:space="preserve">Quis enim non obſtupeſcet profundiſſimas ſubſtructionum fundationes,
                <lb/>
              murorum altitudines, & </s>
              <s xml:id="echoid-s15180" xml:space="preserve">craſſitudines fidem ſuperantes? </s>
              <s xml:id="echoid-s15181" xml:space="preserve">Dij boni quam ſpectanda ſunt omnium generum pro-
                <lb/>
              pugnacula, foſſarum latitudines, aggerum amplitudines, portarum, pontiumq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s15182" xml:space="preserve">munitiones, & </s>
              <s xml:id="echoid-s15183" xml:space="preserve">moles flumini-
                <lb/>
              bus obiectæ, & </s>
              <s xml:id="echoid-s15184" xml:space="preserve">cætera eiuſmodi, quæ quanquam neceſsitate fiunt, pari tamen, ne dicam maiori dignitate, ac
                <lb/>
              magnificentia cum ueteribus decertant. </s>
              <s xml:id="echoid-s15185" xml:space="preserve">Erant olim in ur be theatra, & </s>
              <s xml:id="echoid-s15186" xml:space="preserve">circi, & </s>
              <s xml:id="echoid-s15187" xml:space="preserve">amphitheatra, nunc urbes
                <lb/>
              ipſæ totæ theatra ſunt, & </s>
              <s xml:id="echoid-s15188" xml:space="preserve">circi, & </s>
              <s xml:id="echoid-s15189" xml:space="preserve">amphitheatra. </s>
              <s xml:id="echoid-s15190" xml:space="preserve">Videbantur moles illæ ingentes, quoniam magnitudo il-
                <lb/>
              larum uidentibus imminebat. </s>
              <s xml:id="echoid-s15191" xml:space="preserve">At oppida, & </s>
              <s xml:id="echoid-s15192" xml:space="preserve">munimenta noſtrorum ideo maiora illis, & </s>
              <s xml:id="echoid-s15193" xml:space="preserve">præſtantiora ſunt,
                <lb/>
              quia uel animo metiuntur, uel ambitu, & </s>
              <s xml:id="echoid-s15194" xml:space="preserve">circumitione menſurantur. </s>
              <s xml:id="echoid-s15195" xml:space="preserve">Cæterum me ab his rationibus auocat
                <lb/>
              amplitudo V enetorum naualis, triremium, & </s>
              <s xml:id="echoid-s15196" xml:space="preserve">nauium apparatus, instrumentorum omnium copia, tormento-
                <lb/>
              rum, & </s>
              <s xml:id="echoid-s15197" xml:space="preserve">machinarum multitudo, munitionum, & </s>
              <s xml:id="echoid-s15198" xml:space="preserve">armorum omnis generis theſaurus, infinitorum artificum
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.235-02" xlink:href="note-514.01.235-02a" xml:space="preserve">20</note>
              ſeries, rerum ordo, facilis uſus, promptaq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s15199" xml:space="preserve">ad omnes neceßitates expeditio. </s>
              <s xml:id="echoid-s15200" xml:space="preserve">Quæ omnia maritimæ rei præſtan-
                <lb/>
              tiam, & </s>
              <s xml:id="echoid-s15201" xml:space="preserve">excellentiam illis merito tradidere. </s>
              <s xml:id="echoid-s15202" xml:space="preserve">Nolo autem quod illius loci admiratione capiamur, propterea
                <lb/>
              quod res mira nmibus aduenis, & </s>
              <s xml:id="echoid-s15203" xml:space="preserve">hoſpitibus uideatur, ſed propterea quod illa are longe admirabiliori originẽ
                <lb/>
              ducit. </s>
              <s xml:id="echoid-s15204" xml:space="preserve">quã maxime optare non babentes, &</s>
              <s xml:id="echoid-s15205" xml:space="preserve">ſumma cura ſeruare habentes debetn. </s>
              <s xml:id="echoid-s15206" xml:space="preserve">Diuturna & </s>
              <s xml:id="echoid-s15207" xml:space="preserve">inuiolata Reip.
                <lb/>
              </s>
              <s xml:id="echoid-s15208" xml:space="preserve">libertas eam peperit amplitudinem, uſusq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s15209" xml:space="preserve">rerum maritimarum, & </s>
              <s xml:id="echoid-s15210" xml:space="preserve">præclaræ occaſiones fecerunt, ut eæco-
                <lb/>
              piæ cum ciuitatis Genio quaſi ſuccreſcentes, ad eam dignitatem, & </s>
              <s xml:id="echoid-s15211" xml:space="preserve">maieſatem peruenerint. </s>
              <s xml:id="echoid-s15212" xml:space="preserve">Quare conſtare
                <lb/>
              omnibus illud debet nulla ui, nulla facultate quippiam breui effici poſſe, in quo tempus ius ſuum exercet, unde
                <lb/>
              non tam magni, & </s>
              <s xml:id="echoid-s15213" xml:space="preserve">ampli imperij, quàm liberæ, & </s>
              <s xml:id="echoid-s15214" xml:space="preserve">perpetuæ administrationis opus illud est. </s>
              <s xml:id="echoid-s15215" xml:space="preserve">Quod ſi gladia-
                <lb/>
              tores, & </s>
              <s xml:id="echoid-s15216" xml:space="preserve">belluæ in ar enam, biſtriones in ſcenam, quadrigæ in circos non inducuntur, in V enetorum tamen
                <lb/>
              nauali acquirendarum prouinciarum, & </s>
              <s xml:id="echoid-s15217" xml:space="preserve">regnorum tutandorum apparatus extruitur, & </s>
              <s xml:id="echoid-s15218" xml:space="preserve">alijs illis nocendi uo-
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.235-03" xlink:href="note-514.01.235-03a" xml:space="preserve">30</note>
              luntas cohibetur, & </s>
              <s xml:id="echoid-s15219" xml:space="preserve">quemadmodum eius urbis ſeueritatem diuina prouidentia architectata eſt, unde nec mœ-
                <lb/>
              nia, nec propugnacula, nec portas habet, ita quicquid homines pulchri fecerunt, ab eadem prouidentia ducti
                <lb/>
              fecerunt. </s>
              <s xml:id="echoid-s15220" xml:space="preserve">Acceſſit eò charitas quam ciues erga patriam habuere, cum in ea ornanda, & </s>
              <s xml:id="echoid-s15221" xml:space="preserve">amplificanda nul-
                <lb/>
              li periculo, nulli unquam labori pepercerint. </s>
              <s xml:id="echoid-s15222" xml:space="preserve">V nde in eo loco & </s>
              <s xml:id="echoid-s15223" xml:space="preserve">rerum copiæ, & </s>
              <s xml:id="echoid-s15224" xml:space="preserve">ordo mirabilis uidetur, ut uno
                <lb/>
              oculi ictu, quicquid ad inſtruendam iuſtam claſſem opus est, facillime educatur. </s>
              <s xml:id="echoid-s15225" xml:space="preserve">V ela, remos, funes, anchoras,
                <lb/>
              tormenta, machinas, organaq; </s>
              <s xml:id="echoid-s15226" xml:space="preserve">omnia unico nutu in eductas triremes impoſita uideres. </s>
              <s xml:id="echoid-s15227" xml:space="preserve">Prouidit hoc Nicolaus
                <lb/>
              Zenus uir clariſſimus ſtudio, ac ingenio multo, cuius rei fructum postea patres multa cum laude, atq; </s>
              <s xml:id="echoid-s15228" xml:space="preserve">admira-
                <lb/>
              tione hominum percepere. </s>
              <s xml:id="echoid-s15229" xml:space="preserve">Exhibet autem modo non minus ea dignam occaſionem diuina prouidentia, & </s>
              <s xml:id="echoid-s15230" xml:space="preserve">rerũ
                <lb/>
              natura, quæ non amantem patriæ ſuæ quemlibet deterrere poſſet. </s>
              <s xml:id="echoid-s15231" xml:space="preserve">Tempus enim quod ſecum fert commoda om-
                <lb/>
              nia, & </s>
              <s xml:id="echoid-s15232" xml:space="preserve">incommoda, cum duobus elementis quaſi conſpirans urbi bellum intenta, mare, & </s>
              <s xml:id="echoid-s15233" xml:space="preserve">terram intelligo,
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.235-04" xlink:href="note-514.01.235-04a" xml:space="preserve">40</note>
              quorum alterum cedere, altera occupare ſtagna iſta uelle uidentur. </s>
              <s xml:id="echoid-s15234" xml:space="preserve">Occaſionem hanc, quæ molestiam, & </s>
              <s xml:id="echoid-s15235" xml:space="preserve">
                <lb/>
              curam patribus afferre deberet, alacriter ſumere omnes excitantur. </s>
              <s xml:id="echoid-s15236" xml:space="preserve">quoniam cum Deus illis fiuctus pacis, & </s>
              <s xml:id="echoid-s15237" xml:space="preserve">
                <lb/>
              ocij benigne tribuat, & </s>
              <s xml:id="echoid-s15238" xml:space="preserve">quærat ut opportunitatis huius ſitus beneficium primis fundatoribus conceſſum agne-
                <lb/>
              ſcant, ingenia, & </s>
              <s xml:id="echoid-s15239" xml:space="preserve">animos exercere in maximo negotio student, ideoq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s15240" xml:space="preserve">fiet ut imperij huius magnitudinem, & </s>
              <s xml:id="echoid-s15241" xml:space="preserve">
                <lb/>
              prudentiam ciuium, & </s>
              <s xml:id="echoid-s15242" xml:space="preserve">iuuandæ patriæ deſiderium eorum omnes imitentur. </s>
              <s xml:id="echoid-s15243" xml:space="preserve">in qua re natur æ indagatorum, & </s>
              <s xml:id="echoid-s15244" xml:space="preserve">
                <lb/>
              expertorum opus erit cauſas quærere unde ſtagna iſta muniantur: </s>
              <s xml:id="echoid-s15245" xml:space="preserve">& </s>
              <s xml:id="echoid-s15246" xml:space="preserve">quemadmodum medici morborum cauſas
                <lb/>
              primum inquirunt, & </s>
              <s xml:id="echoid-s15247" xml:space="preserve">inde opportuna remedia adhibent, ita & </s>
              <s xml:id="echoid-s15248" xml:space="preserve">ipſi facient. </s>
              <s xml:id="echoid-s15249" xml:space="preserve">inuenient autem terram in hac
                <lb/>
              uſurpatione fluminibus tanquam ministris uti: </s>
              <s xml:id="echoid-s15250" xml:space="preserve">inuenient ſalſedinis proprium eſſe abſumere, & </s>
              <s xml:id="echoid-s15251" xml:space="preserve">quaſi abrode-
                <lb/>
              re, quicquid in ea immittitur: </s>
              <s xml:id="echoid-s15252" xml:space="preserve">inuenient, quo plus aquæ in hos lacus influit, plus utilitatis afferri, quoniã uis
                <lb/>
              maior effluens plus terreni ſecum effert: </s>
              <s xml:id="echoid-s15253" xml:space="preserve">inuenient leuanda eſſe naturæ impedimenta, ut ipſa ſponte agat, & </s>
              <s xml:id="echoid-s15254" xml:space="preserve">id
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.235-05" xlink:href="note-514.01.235-05a" xml:space="preserve">50</note>
              efficiat, quod nullo ingenio, ui, & </s>
              <s xml:id="echoid-s15255" xml:space="preserve">impenſa fieri potest. </s>
              <s xml:id="echoid-s15256" xml:space="preserve">ideo terram,. </s>
              <s xml:id="echoid-s15257" xml:space="preserve">quæ Sole ſicceſcens obduruit, mouebunt, & </s>
              <s xml:id="echoid-s15258" xml:space="preserve">
                <lb/>
              aquis facilem euectionem præbebunt, dirigent canalium curſus, permixtionem dulcium cum ſaiſis aquis pro-
                <lb/>
              hibebunt, agros prope paludes inaratos relinquent, ne ex illis terra imbribus ſoluta, in lacus iſtos deuoluatur.
                <lb/>
              </s>
              <s xml:id="echoid-s15259" xml:space="preserve">ac demum quam maxime fieri poterit, fluuios, tam magnos quam paruos ab his ſtagnis arcentes, elemento-
                <lb/>
              rum uictores ſalutis, & </s>
              <s xml:id="echoid-s15260" xml:space="preserve">ſecuritatis perpetuæ præmia conſequentur.</s>
              <s xml:id="echoid-s15261" xml:space="preserve"/>
            </p>
          </div>
        </div>
      </text>
    </echo>