Vitruvius, De architectura libri decem, 1567

Table of figures

< >
[121] Dimonctratio prrima proprie tatis. s n m l k
[122] Vſus inſtrume ti Nicomedis & eius demő ſtratio. l e b c g f a k h i
[123] h
[124] b d c e f g
[125] a b c e d
[126] Secunda proprietas lineæ flexæ.f n e b g i d m k c
[127] a. centrum mundi.b. oculus in ſuperficie terræc. ſydus.d. uertex.b c a. angulus diuerſitatis. c d 6 a
[128] a b deferens.c. deferentis centrum.d e. epicyclus.a. centrum epicycli.f. mundi centrum.a. iugum deferentis.b. antiiugum.d. iugum epicycli. d a e c s b
[129] a b g. concentricum.d. eius centrum.e z b. eccentricum.t. eius centrum.k z. epicyclus.b. eius centrum.d t. b z. œquales.t z. d b. œquales.motus { concentrici b d a. \\ epicycli k b z. \\ eccentrici z t e. \\ anguli œquales Sol utroque modo uidetur in z. per li-neam d z. e a t d b z b k
[130] a b g. eccentricum.d. eius centrum.e. centrum mundi.a d g. linea ingi.b. centrm Solis.e z. linea medij motus parallela li-neœ b d.c b. linea ueri motus.b e z. angulus œquatio. z b a d e
[131] a b g. concentricum. d. eius centrũ.t z. eccentricum.h. eius centrum.e z. epicyclus.g. eius centrum.d b. & g z. œquales.d z. parallelogrammum.motus {concentrici a d g. \\ epicycli e g z. \\ eccentrici t b z. uet t dg. \\ iugieccentric. a d t. anguli t b z. & e g z. œqua-les ſunt.angulus a d g. œqualis augulis. {adt. \\ adg. f n b a d o k
[132] b k epicyclus.b. centrum eius.h. uigum.n. Antijugum epicycli.k. punctũ primœ morœ.c. mundi centrum.o. punctũ ſecundæ morœ.h l k. arcus primœ mo rœ.k n o. arcus regreſſus-o b k. arcus directio-nis. L K A H B N O C
[133] Porfioni del cerchio che fannoſe s̃teſſe torno dlaTramòntanaTram ontanaSlmiſifudineTramonſangCarro che uoſge infomoalla Framonlana
[134] a b c d f
[135] A. ſectio parabole.B. vestigium. C. parabole.G. ſectio ellipſis.D. ſectio hyperbole.E. vestigium F. hyperbole. a f a f 1 f f f 1 2 1 1 2 3 2 2 3 4 3 3 4 5 4 4 5 6 C 5 5 6 F 7 A 6 6 8 7 8 7 7 D 8 9 8 8 9 10 11 10 10 11 11 11 11 b 12 g e d b e h d gf g b 6 7 3 1 2 4 6 8 10c g b E a 11 9 7 3 3 1 d 2 4 6 8 10 e ha f 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 a b c d 9 8 7 6 3 2 1 f b a H d g 10 9 8 7 6 5 4 3 2 1 ff 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 g
[136] m q 0 s k h c b s n L I p q s
[137] Il polo.cqiunot.orizonte c e b a f
[138] l n k mcridl. parte delverno E e h a s i 9 8 7 6 5della jtate 4 3 parte g h f x lacato manaco b r c linca del.piano t
[139] Analemmatis figura.MERIDIAN: S. M. MLSLACITREVM.M.MERIDIAN: .S.OMVERTICAV.M..S.. O. M.ORIZON:W. A.STAB:
[140] 11 ſ x d 11 p k 1 2 1 2 3 4 5f 6 r 11 10 9 8 7 n f m 12 11 10 9 8 7 6 5 1 02 3 4 1g c 1 2 1 2 3 4 5 6 e 11 10 9 8 7 q b o
[141] 1 3 b x z g 2 5 f p 0 1 4 t I c e o n m r u 6 q i h 8 y d 5
[142] 5 4 b 3 2 7 8 9 10 f 6 5 7 1 11 6 5 7 9 4 4 8 8 N 9 x 12 1 11 2 10 3 9 4 8 5 7 3 39 9 F 6 g 2 2 10 10 o a @ d 1 11 7 6 z 1 11 8 6 7 c 1 12 10 1@ 1 2 1 1 11 11 5 11 2 2 10 21 11 b f @ 8 3 3 9 9 12 1 4 5 g 6 10 8 11 1 9 10 2 2 2 10 5 7 2 z 9 c 8 4 7 5 9 3 10 4 8 8 4 3 7 2 10 7 5 9 3 1 11 12 8 4 11 1 10 2 0 @ d 7 5 9 3 I 8 4 7 5 6 c &
[143] 5 6 7 4 8 3 9 2 10 1 11 4 8 3 9 d d 2 3 4 5 6 7 8 9 10 10 1 1 v n c
[144] 12 1 1 1111 2 2 10 10 3 3 9 9 4 4 8 8 5 5 7 7 6 6 6 T 7 7 5 5 8 8 4 4 9 9 3 3 10 10 2 2 11 11 1 1 12
[145] 11 10 9 8 7 6 5 4 3 2 1 11 10 9 8 7 6 5 4 3 2 1 11 1 2 3 10 4 5 E 6 6 7
[146] 9 3 4 2 8 10 11 12 1 5 7 6 6 G
[147] 8 9 10 7 6 5 11 1 8 1 11 F
[148] 16 15 17 14 14 18 19 19 13 13 20 20 12 12 21 21 11 11 H 22 22 10 10 23 23 9 9 24 16 16 23 23 17 17 22 22 18 18 21 21 29 20
[149] 19 20 21 18 17 22 23 17 16 18 17 9 15 14 13 11 13 20 16 12 21 17 20 22 21 11 22 10 23 9 18 L 17 18 19
[150] 23 17 22 16 18 9 21 23 19 10 19 20 22 11 21 20 13 19 14 18 15 17 16 K
< >
page |< < (206) of 412 > >|
    <echo version="1.0RC">
      <text xml:lang="la" type="free">
        <div xml:id="echoid-div1" type="section" level="1" n="1">
          <div xml:id="echoid-div538" type="section" level="2" n="91">
            <p>
              <s xml:id="echoid-s15319" xml:space="preserve">
                <pb o="206" file="514.01.238" n="238" rhead="LIBER"/>
              ſitentur non arte uera, ſed ſa@o nominantur Archticti. </s>
              <s xml:id="echoid-s15320" xml:space="preserve">Quas ob res corpus Architecturæ, rationesq́;
                <lb/>
              </s>
              <s xml:id="echoid-s15321" xml:space="preserve">eius putaui diligentiſsime conſcribendas, opinans id munus omnibus gentibus noningratum futurũ. </s>
              <s xml:id="echoid-s15322" xml:space="preserve">
                <lb/>
              Igitur quoniam in quinto de opportunitate communium operum perſcripſi, in hoc uolumine priua-
                <lb/>
              torum ædiſciorum ratiocinationes, & </s>
              <s xml:id="echoid-s15323" xml:space="preserve">commenſus ſymmetriarum explicabo.</s>
              <s xml:id="echoid-s15324" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <p style="it">
              <s xml:id="echoid-s15325" xml:space="preserve">De priuatorum ædificijs tractat Vitr. </s>
              <s xml:id="echoid-s15326" xml:space="preserve">libro ſexto, ea parte lamab ſoluta, quæ ad publica opera, & </s>
              <s xml:id="echoid-s15327" xml:space="preserve">com-
                <lb/>
              munia pertinebat. </s>
              <s xml:id="echoid-s15328" xml:space="preserve">proponit pulcherrimum huic libro proœmium, quod Galeno tantum placuit, ut magnam eius
                <lb/>
              partem ſumeret in eo libello, in quo iuuenes ad capeſcendas diſciplinas hortatur. </s>
              <s xml:id="echoid-s15329" xml:space="preserve">Tranſacto proæmio generalia
                <lb/>
              quædam præcepta dat fabricaturis. </s>
              <s xml:id="echoid-s15330" xml:space="preserve">Capite primo regionum qualitates, cœliq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s15331" xml:space="preserve">aſpectus, cliuos, tractusq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s15332" xml:space="preserve">ani-
                <lb/>
              maduertendos, & </s>
              <s xml:id="echoid-s15333" xml:space="preserve">conſiderandos eſſe docet, ſecund um quos diſponenda ſunt ædificia. </s>
              <s xml:id="echoid-s15334" xml:space="preserve">Sed capite ſecundo, ne
                <lb/>
              putet Architectus ſe in publicis operibus tantum ea ſeruare debere, quæ primo libro cap. </s>
              <s xml:id="echoid-s15335" xml:space="preserve">3. </s>
              <s xml:id="echoid-s15336" xml:space="preserve">ſunt dicta. </s>
              <s xml:id="echoid-s15337" xml:space="preserve">re-
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.238-01" xlink:href="note-514.01.238-01a" xml:space="preserve">10</note>
              petit ferè eadem, conditiones Architecti præmonſtrans: </s>
              <s xml:id="echoid-s15338" xml:space="preserve">In reliquis ad priuatorum ædificiorum commenſus
                <lb/>
              explicandos exordens ab ijs ædium partibus, quæ nobis primo occurrunt, paulatim nos ſub tecto, & </s>
              <s xml:id="echoid-s15339" xml:space="preserve">in pene-
                <lb/>
              tralia ducit; </s>
              <s xml:id="echoid-s15340" xml:space="preserve">nullas partes inoſtenſas relinquens, quæ ad utilitatem, firmitatem, &</s>
              <s xml:id="echoid-s15341" xml:space="preserve">
                <gap/>
                <lb/>
              poßint, nec urbis delicijs contentus, ad ruris amœnitatem ſuauiter nos conducit, ibiq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s15342" xml:space="preserve">omnia, quæ ad uſum,
                <lb/>
              neccſſitatem, decorumq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s15343" xml:space="preserve">ſpectant, diligenter exequitur, & </s>
              <s xml:id="echoid-s15344" xml:space="preserve">fundationum demque regulas firmitatisq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s15345" xml:space="preserve">proponit,
                <lb/>
              clauditq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s15346" xml:space="preserve">librum pulcherrimis obſeruationibus. </s>
              <s xml:id="echoid-s15347" xml:space="preserve">Proœmium facile, & </s>
              <s xml:id="echoid-s15348" xml:space="preserve">moratum eſt maxime, ſententijs oma-
                <lb/>
              tum, exemplis, authoritatibus, & </s>
              <s xml:id="echoid-s15349" xml:space="preserve">comparationibus refertum, compar at enim fortunæ uirtutem, bonis ex-
                <lb/>
              terioribus, animi bona, imperitis, audacibus, & </s>
              <s xml:id="echoid-s15350" xml:space="preserve">proteruis, doctos, ingenuos, & </s>
              <s xml:id="echoid-s15351" xml:space="preserve">fideles, oſtenditq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s15352" xml:space="preserve">quantum
                <lb/>
              inter ea ſit diſcriminis. </s>
              <s xml:id="echoid-s15353" xml:space="preserve">Verba autem aliqua ſunt exponenda. </s>
              <s xml:id="echoid-s15354" xml:space="preserve">Aristippus igitur in arena ſe uidiſſe hominum
                <lb/>
              ueſtigia dixit, non tamen intellexit ueſtigia hominum pedibus impreſſa, ſed ueſtigia humanæ mentis, nam
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.238-02" xlink:href="note-514.01.238-02a" xml:space="preserve">20</note>
              mathematicæ figuræ in arena deſcriptæ prius mente fuerunt conceptæ, ac rationibus doctiſſimorum uirorum
                <lb/>
              ante tractatæ, poste a in arena deſignatæ, & </s>
              <s xml:id="echoid-s15355" xml:space="preserve">quemadmodum ſcriptio ſermonis inditium est, ſermo autem men-
                <lb/>
              tis, ita mathemdticæ deſignationes, ac geometricæ figuræ erant tanquam ſigna conceptionum. </s>
              <s xml:id="echoid-s15356" xml:space="preserve">Dixit ergo
                <lb/>
              Ariſtippus, video nestigia hominum, ideſt ron brutorum, quoniam bruta non ratioc nantur, neque partium
                <lb/>
              humani corporis, ſed mentis, & </s>
              <s xml:id="echoid-s15357" xml:space="preserve">rationis, a quo homo habet, ut homo ſit. </s>
              <s xml:id="echoid-s15358" xml:space="preserve">Explicata Ariſtippi ſententia, eam
                <lb/>
              probat teſtibus, & </s>
              <s xml:id="echoid-s15359" xml:space="preserve">exemplis philoſophorum, & </s>
              <s xml:id="echoid-s15360" xml:space="preserve">poetarum, adducitq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s15361" xml:space="preserve">Athenienſium legem, ſecundum quam
                <lb/>
              de ſe ipſo, deq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s15362" xml:space="preserve">ſuis progenitoribus modeſſtè loquendo, oſtendit quantum curæ, ac ſtudij parentes ponere debent,
                <lb/>
              ut eorum liberi, boni potius, quàm diuites; </s>
              <s xml:id="echoid-s15363" xml:space="preserve">eruditi, quàmimperiti; </s>
              <s xml:id="echoid-s15364" xml:space="preserve">digni, quàm indigni habeantur. </s>
              <s xml:id="echoid-s15365" xml:space="preserve">Solon
                <lb/>
              lege ſanxit liberos parentibus neceßaria uitæ ſubſidia non debere, a quibus nullam artem didicißent. </s>
              <s xml:id="echoid-s15366" xml:space="preserve">quam
                <lb/>
              legem Athenienſes approbauere. </s>
              <s xml:id="echoid-s15367" xml:space="preserve">{ Encyclioq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s15368" xml:space="preserve">omnium doctrinarum } libro primo coniunctionem, & </s>
              <s xml:id="echoid-s15369" xml:space="preserve">com-
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.238-03" xlink:href="note-514.01.238-03a" xml:space="preserve">30</note>
              municationem quandam eſſe ſcientiarum docuit, quam aliqui encyelopediam uocant. </s>
              <s xml:id="echoid-s15370" xml:space="preserve">utq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s15371" xml:space="preserve">oſtendat ſibi non
                <lb/>
              defuiſſe, quod ad bonum Architectum faciendum pertinet, memor eorum, quæ libro primo dixit: </s>
              <s xml:id="echoid-s15372" xml:space="preserve">utitur duo-
                <lb/>
              bus uerbis { philologis, & </s>
              <s xml:id="echoid-s15373" xml:space="preserve">philotechnis, } quihus altero ratiocinationem, altero fabricam, ideſt rem ſigni-
                <lb/>
              ficatam, & </s>
              <s xml:id="echoid-s15374" xml:space="preserve">rem ſignificantem oſtendit. </s>
              <s xml:id="echoid-s15375" xml:space="preserve">Philologia est ardor, & </s>
              <s xml:id="echoid-s15376" xml:space="preserve">
                <gap/>
              studium diſciplinarum, & </s>
              <s xml:id="echoid-s15377" xml:space="preserve">cum ma-
                <lb/>
              xima uoluptatee percunctatio rationis rerum. </s>
              <s xml:id="echoid-s15378" xml:space="preserve">Philotechnia autem eſt artium, ſubtiltatisq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s15379" xml:space="preserve">artificiorum ue-
                <lb/>
              hemens inquiſitio. </s>
              <s xml:id="echoid-s15380" xml:space="preserve">quare qui & </s>
              <s xml:id="echoid-s15381" xml:space="preserve">rationem, & </s>
              <s xml:id="echoid-s15382" xml:space="preserve">rei faciendæ modum ſtudioſe quærit, is philologus, & </s>
              <s xml:id="echoid-s15383" xml:space="preserve">philo-
                <lb/>
              technos nominari potſt.</s>
              <s xml:id="echoid-s15384" xml:space="preserve"/>
            </p>
          </div>
          <div xml:id="echoid-div541" type="section" level="2" n="92">
            <head xml:id="echoid-head99" style="it" xml:space="preserve">De diuerſis regionum qualit atibus, & uarijs cœli aſpectibus,</head>
            <note position="left" xml:space="preserve">40</note>
          </div>
          <div xml:id="echoid-div542" type="section" level="2" n="93">
            <head xml:id="echoid-head100" xml:space="preserve">ſecundum quos ſunt ædificia diſponenda.#Cap.#I.</head>
            <p>
              <s xml:id="echoid-s15385" xml:space="preserve">
                <emph style="sc">HAec</emph>
              autem ita erunt rectè diſpoſita, ſi primo animaduerſum fuerit, quibus regionibus,
                <lb/>
              aut quibus inclinationibus mundi conſtituantur. </s>
              <s xml:id="echoid-s15386" xml:space="preserve">Nanq; </s>
              <s xml:id="echoid-s15387" xml:space="preserve">aliter A egypto, aliter Hiſpa-
                <lb/>
              nia, non eodem modo Ponto, diſsimiliter Romæ. </s>
              <s xml:id="echoid-s15388" xml:space="preserve">Item cæteris terrarum, & </s>
              <s xml:id="echoid-s15389" xml:space="preserve">regionum
                <lb/>
              proprietatibus oportere uidentur conſtitui genera ædiſiciorum: </s>
              <s xml:id="echoid-s15390" xml:space="preserve">quod alia parte Solis
                <lb/>
              curſu premitur tellus, alia longe ab eo diſtat, alia per medium temperatur.</s>
              <s xml:id="echoid-s15391" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <p style="it">
              <s xml:id="echoid-s15392" xml:space="preserve">Quemadmodum in ædificanda ciuitate, & </s>
              <s xml:id="echoid-s15393" xml:space="preserve">mœnibus collocandis, publicisq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s15394" xml:space="preserve">operibus faciendis, cœli, & </s>
              <s xml:id="echoid-s15395" xml:space="preserve">
                <lb/>
              regionis ſalubritas est quærenda, ita in priuatorum ædibus obſeruandum eſt, in qua quiſque regione ſibi ædiſi-
                <lb/>
              candum proponit. </s>
              <s xml:id="echoid-s15396" xml:space="preserve">Habet enim quælibet regio rationem, & </s>
              <s xml:id="echoid-s15397" xml:space="preserve">comparationem quandam ad Solis curſum, quam
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.238-05" xlink:href="note-514.01.238-05a" xml:space="preserve">50</note>
              omnino cognoſcere eſt neceſſe, alia. </s>
              <s xml:id="echoid-s15398" xml:space="preserve">n. </s>
              <s xml:id="echoid-s15399" xml:space="preserve">remotior eſt ab impetu Solis, alia propinquior, alia temperate ſe habet,
                <lb/>
              quatenus inclinatio, tractusq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s15400" xml:space="preserve">cœli diuerſus, diuerſis finitoribus eſſe ſolet. </s>
              <s xml:id="echoid-s15401" xml:space="preserve">Monet igitur nos hoc capite, qua
                <lb/>
              ratione ſit ad cœli climata reſpiciendum ijs, qui ſunt priuatorum œdes facturi. </s>
              <s xml:id="echoid-s15402" xml:space="preserve">Vt autem oſtendat quanti ſit
                <lb/>
              momenti regiones, cœli ſpectare, pulcherrima digreſſione oſtendit ab hominum, animantium, rerumq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s15403" xml:space="preserve">natura,
                <lb/>
              quid cœli cuique ferat inclinatio proprietatis.</s>
              <s xml:id="echoid-s15404" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <p>
              <s xml:id="echoid-s15405" xml:space="preserve">
                <emph style="sc">Igitvr</emph>
              uti conſtitutio mundi ad terræ ſpatium inclmatione ſigniferi circuli, & </s>
              <s xml:id="echoid-s15406" xml:space="preserve">Solis curſu, di-
                <lb/>
              ſparibus qualitatibus, naturaliter eſt collocata, ad eundem modum, etiam ad regionum rationes, cœ-
                <lb/>
              liq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s15407" xml:space="preserve">uarietates, uidentur æ dificiorum debere dirigi collocationes.</s>
              <s xml:id="echoid-s15408" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <p style="it">
              <s xml:id="echoid-s15409" xml:space="preserve">In aliquibus locis ſignifer, quem Zodiacum uocant, inclinatior est ad terræ ad terræ ſpatium, in aliquibus remotiori
                <lb/>
              ſitu Solis cur ſum, qui in eo fit, amouet, unde diſpares qualitates regionum oriuntur. </s>
              <s xml:id="echoid-s15410" xml:space="preserve">Præmonstrante igitur ipſa
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.238-06" xlink:href="note-514.01.238-06a" xml:space="preserve">60</note>
              </s>
            </p>
          </div>
        </div>
      </text>
    </echo>