Vitruvius, De architectura libri decem, 1567

Table of figures

< >
[31] FRONS TEMPLI CVM PODIO.
[32] A. Plinthus, laterculus, uel lataſtrum.B. Torus. Stybas, rondbozel. Baſtone.C. ſcotia, cauetto, ſcorza, contrabozel orbiculus, Trochilus.D. Aſtragalus. talus, tondino. talon.E. Quadra, listello, Filetto,F. Apopbygis, annulus, cimbia. E D B A C F
[33] A. Plinthus.B. Torus inferior.O. quadræ.C. Scotia.D. torus ſuperior.E. quadra apophygis.F. apophygis.tt. craſſitudo columnæ. f x F q E D C B I K 3 a 2 1 0 b
[34] A. plinthus.B. ſcotia inferior.B. ſcotia ſuperior.C. torus.D. quadra apophygis.o. centrum apophygis.f. Signum ubi decuſſatio facienda.2. ſupercilium.3 aſtragali. f c b a D C B B A 2
[35] A. abacus.B. quadra abaci.C. latitudo uolutæ.D. canalis.E. cymatium.F. Aſtragalus.G H. Apotbeſis. α ρ ϊ b c οα 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 ρo p q hh d 1 2 4 3 1 2 4 3 m d @ x X @ dA B C D E F G H
[36] e b d f c a
[Figure 37]
[38] A. Trabs, epiſtylium.1. prima faſcia.2. ſecunda faſcia.3. Tertia faſcia.B. cymatium epistylij.C. Zopborus puluinatus.D. cymatium zophori.E. Denticulus.O. Interſectio.F. cymatium denticuli.G. corona.L. Faſtigium.K. tympanum.I. Acroteria.H. ſtmæ. L H g F P E D O D B 3 A 2 1
[Figure 39]
[40] ſi fuerinf commoda ſpacia,.b. coſumen. a. canfenTignorum ca:Pifa ſupra frabem ef frabs ſupra coſumnasſiampſiora ſunt spaciaC. Capteol@ I. AssereſA. ſunt Cantherij.B. Columen.Vbi Hero ampla ſunt ſpatia.C. capreoli.I. Aſſeres.O. Templa.Integra hæc compoſitio, tectum nominatur. a a a a D a a a a c c c c c c c
[41] A B
[42] ... adiectio.G. H. abacus.G. cymatium.I. echinus.K. annuli.L. hypotrachelium.M. aſtragalus.N. apotheſis. S R Q P O G H I K L M N F E D C B A
[43] A. epiſtylium.B. Guttæ.C. regulaD. faſcia.E. femur.F. Canalis.G. Me-topa.H. ſemimetopa.F. E. triglyphus.I. capitulum triglyphi.K. cymatium.L. corona.M. cymatium coronæ.N. tympanum.O P Q. partes faſtigij, quæ reſpon-dent partibus coronæ.R. ſima.S. Acroterium. S R Q P O N M L K I H q F E D C B A
[44] a tilg@iftb metopęmodſusodiaſtiſoſ.tetraſti@oſdiaſtiloſmodolo@exaſtiſo@Striarum modus. c.Centrum quadrati. a.ſiſtiſoſ modvcxaſtilosſiſtiloſtetraſtiloſ b a b a b a a c c c c a a
[45] ICHNOGRAPHIA PROSTRLOS.
[46] ORTHOGRAPHIA PROSTRLOS.
[47] FIGVRA EXA STTLI DORICI.
[48] A B. altitudo ad lacunaria.C. D. luminis altitudo.C. E. luminis latitudo inferior.D F. ſuperior luminis latitudo.C. G. craſſitudo antepagmentorum inferior.D. H. craſſitudo antepagmentorũ ſuperior.I. Supercilium.K. cymatium.M. antepagmentũ.N. hyperthy-ron.O. cymatium Doricum.P. corona plana cum cymatio.Q R. altitudo antepagmenti.S. Tympanum.T. impagines.V. ſcapi cardinales.X. impagines.r. Z. cymatia. A P N K I F D H V Q M Y S T S X E C B R G
[49] I. Corona.f. Ancones.d. hyperthyron.c. folium.e. cymatia.I E. ſcapusg. cymatium.h. replum.A B. Altitudo ad lacunaria.D. corona.G. by-perthyron.H. cymatium.I. prima corſa.K. ſecunda corſa.L. Tertia corſa.M. Tympana.N. impagines.O. ſcapi.C. hyperthyron. r d f e D C C I o o N N g G M M H g N N L K M M I E B
[50] A. corona.O. cymatium Lesbium.P. cymatium Doricum.Q. Hyperthyron.R. Cyma-tium antepagmentorum.S. Aſtragali.T. Prima faſcia.S. ſecunda faſcia.V. Tertia faſcia.X X. ſcapus.Y. cymatium.Z. replum.I. Tympanum.K K. impages. A O p Q R Q X s Q s R s V I s T I I I I K K I I X
[51] P. Corona.o. Aſtragalus lesbi.C. cymatium Doricum.N. Hy-perthyrum.K. cymatium.F. Aſtragalus.IONICDORICCORINTH D P A O O C N P e C k H F R S L V K S T I
[52] Tuſcanici capituli partes.E. Abacus.F. Echinus.G. Annulus.H I K L. Hypotrachelium cum Apophygi.f a q. ſpatia centrorum.A B C. partes ſpiræ quibus in ueſtigio pariter A B C. reſpondet.A. Apopbygis.B. Torus.C. Plinthus. M E F q G H I k L h d C b a e D A a B C C B A A B C
[Figure 53]
[54] TVSCAN AE AEDIS COMPOSIT AE DISPOSITIO.
[Figure 55]
[56] a 4 3 2 1 o
[57] b 3 d e 2 1 f c a
[58] Ichnographia, orthographia, & ſchiographia œdis peripterœ.
[59] FRABES COMPACTILES.
[60] Figura apponenda erat in fine primi capitis huius libri.e c g a d b h h f
< >
page |< < (207) of 412 > >|
    <echo version="1.0RC">
      <text xml:lang="la" type="free">
        <div xml:id="echoid-div1" type="section" level="1" n="1">
          <div xml:id="echoid-div542" type="section" level="2" n="93">
            <p style="it">
              <s xml:id="echoid-s15410" xml:space="preserve">
                <pb o="207" file="514.01.239" n="239" rhead="SEXTVS."/>
              rerum natura dinerſas diuerſarum partium orbis proprietates, par eſt, ut ipſam in ædificijs collocandis imi-
                <lb/>
              temur. </s>
              <s xml:id="echoid-s15411" xml:space="preserve">igitur</s>
            </p>
            <p>
              <s xml:id="echoid-s15412" xml:space="preserve">
                <emph style="sc">Svb</emph>
              ſeptentrione ædificia teſtudinata, & </s>
              <s xml:id="echoid-s15413" xml:space="preserve">maxime concluſa, & </s>
              <s xml:id="echoid-s15414" xml:space="preserve">non patentia, ſed conuerſa ad calidas
                <lb/>
              partes oportere ſieri uidentur. </s>
              <s xml:id="echoid-s15415" xml:space="preserve">contra autem ſub impetu Solis, meridianis regionibus, quod premun-
                <lb/>
              tura calore, patentiora, conuerſaq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s15416" xml:space="preserve">ad ſeptentrionem, & </s>
              <s xml:id="echoid-s15417" xml:space="preserve">aquilonem ſunt ſacienda; </s>
              <s xml:id="echoid-s15418" xml:space="preserve">ita quod ultro na-
                <lb/>
              tura lædit, arte erit emendandum. </s>
              <s xml:id="echoid-s15419" xml:space="preserve">Item reliquis regionibus ad eund em modum temperari, quemad-
                <lb/>
              modum cœlum eſt ad inclinationem mundi collocatum.</s>
              <s xml:id="echoid-s15420" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <p style="it">
              <s xml:id="echoid-s15421" xml:space="preserve">Regionum qualitates ab ædiſicatoribus conſiderandæ ſunt, ideo uidemus in diuerſis partibus alias atque
                <lb/>
              alias ædificandi rationes, uel ad Solis ardores, uel ad frigidos uentorum impetus, uel niuium uires, nel ad maris,
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.239-01" xlink:href="note-514.01.239-01a" xml:space="preserve">10</note>
              fluuiorumq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s15422" xml:space="preserve">inundation es euitandas, unde alij ſubeterraneos ſpecus colunt, alij celſos habitant montes, multi
                <lb/>
              ſyluas tenent, & </s>
              <s xml:id="echoid-s15423" xml:space="preserve">nonnulli etiam ſupra altiſſimas arbores ſibi domicilia parant. </s>
              <s xml:id="echoid-s15424" xml:space="preserve">alij proclinata maxime tecta
                <lb/>
              ob niuium pondus, alij procurrentia faciunt ad imbres parcendos. </s>
              <s xml:id="echoid-s15425" xml:space="preserve">quare ſummatim expoſuit Vitr. </s>
              <s xml:id="echoid-s15426" xml:space="preserve">quid ſit ob-
                <lb/>
              ſeruandum, & </s>
              <s xml:id="echoid-s15427" xml:space="preserve">a quo: </s>
              <s xml:id="echoid-s15428" xml:space="preserve">nam dicit.</s>
              <s xml:id="echoid-s15429" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <p>
              <s xml:id="echoid-s15430" xml:space="preserve">
                <emph style="sc">Haec</emph>
              autem ex natura rerum ſunt animaduertenda, & </s>
              <s xml:id="echoid-s15431" xml:space="preserve">conſideranda, atque etiam ex membris, cor
                <lb/>
              poribusq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s15432" xml:space="preserve">gentium obſeruanda. </s>
              <s xml:id="echoid-s15433" xml:space="preserve">Nanq; </s>
              <s xml:id="echoid-s15434" xml:space="preserve">Sol, quibus locis mediocriter profundit ua pores, in his con-
                <lb/>
              ſeruat corpora temperata, quæq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s15435" xml:space="preserve">proxime currendo deflagrat, eripit exugendo temperaturam humo-
                <lb/>
              ris. </s>
              <s xml:id="echoid-s15436" xml:space="preserve">Contra uero refrigeratis regionibus, quod abſunt a meridie longe, non exhauritur a caloribus
                <lb/>
              humor, ſed ex cœlo roſcidus aer in corpora fundens humorem, efficitampliores coporaturas, uo-
                <lb/>
              cisq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s15437" xml:space="preserve">ſonitus grauiores. </s>
              <s xml:id="echoid-s15438" xml:space="preserve">Ex eo quoque ſub ſeptentrionibus nutriuntur gentes immanibus corpori-
                <lb/>
              bus, candidis coloribus, directo capillo, & </s>
              <s xml:id="echoid-s15439" xml:space="preserve">rufo, oculis cæſijs, ſanguine multo, quoniam ab humoris
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.239-02" xlink:href="note-514.01.239-02a" xml:space="preserve">20</note>
              plenitate, cœliq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s15440" xml:space="preserve">refrigerationibus ſunt conformati. </s>
              <s xml:id="echoid-s15441" xml:space="preserve">Qui autem ſunt proximi ad axem meridianum,
                <lb/>
              fubiectiq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s15442" xml:space="preserve">Solis curſui, breuioribus corporibus, colore fuſco, criſpo capillo, oculis nigris, cruribus
                <lb/>
              inualidis, ſanguine exiguo, Solis impetu perficiuntur. </s>
              <s xml:id="echoid-s15443" xml:space="preserve">Itaque etiam propter ſanguinis exiguitatem ti-
                <lb/>
              midiores ſunt ferro reſiſtere, ſed ardores, ac febres ſufferunt ſine timore, quod nutrita ſunt eorum
                <lb/>
              membra cum feruore. </s>
              <s xml:id="echoid-s15444" xml:space="preserve">Ita corpora, quæ naſcuntur ſub ſeptentrione a febri timidiora, & </s>
              <s xml:id="echoid-s15445" xml:space="preserve">imbecilla,
                <lb/>
              ſanguinis autem abundantia ferro reſiſtunt ſine timore.</s>
              <s xml:id="echoid-s15446" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <p style="it">
              <s xml:id="echoid-s15447" xml:space="preserve">Contrariorum contrariæ ſunt qualitates a natura corporum, & </s>
              <s xml:id="echoid-s15448" xml:space="preserve">ab effectibus anmd, namplerumq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s15449" xml:space="preserve">animi
                <lb/>
              affectiones ſequuntur corporum temperaturas. </s>
              <s xml:id="echoid-s15450" xml:space="preserve">argumentatur Vitr. </s>
              <s xml:id="echoid-s15451" xml:space="preserve">ſigno ostendens uera eſſe, quæ dixit de
                <lb/>
              locorum proprietatibus, quæ a cœli inclinatione, tractuq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s15452" xml:space="preserve">ſigniferi oriuntur. </s>
              <s xml:id="echoid-s15453" xml:space="preserve">Medici planè omnes, & </s>
              <s xml:id="echoid-s15454" xml:space="preserve">hiſto-
                <lb/>
              rici, & </s>
              <s xml:id="echoid-s15455" xml:space="preserve">ueritas ipſa a Vitruuio ſunt, quare non eſt opus longiore ſermone, ſed ad aliud argumentum ſumptum
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.239-03" xlink:href="note-514.01.239-03a" xml:space="preserve">30</note>
              a nocis ſono, ueniendum.</s>
              <s xml:id="echoid-s15456" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <p>
              <s xml:id="echoid-s15457" xml:space="preserve">
                <emph style="sc">Non</emph>
              minus ſonus uocis in generibus gentium diſpares, & </s>
              <s xml:id="echoid-s15458" xml:space="preserve">uarias habet qualitates, ideo quod ter-
                <lb/>
              minatio orientis, & </s>
              <s xml:id="echoid-s15459" xml:space="preserve">occidentis circa terræ librationem, qua diuiditur pars ſuperior, & </s>
              <s xml:id="echoid-s15460" xml:space="preserve">inferior mundi,
                <lb/>
              habere uidetur libratam naturali modo circuitionem, quam etiam mathematici horizonta dicunt.</s>
              <s xml:id="echoid-s15461" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <p style="it">
              <s xml:id="echoid-s15462" xml:space="preserve">Vt diuerſæ gentes ſunt, ita earum diuerſiuocis ſonitus, & </s>
              <s xml:id="echoid-s15463" xml:space="preserve">diſpares habentur. </s>
              <s xml:id="echoid-s15464" xml:space="preserve">ratio eſt, quoniam diuerſos
                <lb/>
              habent finitores, uel horizontes, ſecundũ quos diuerſo modo ſe habent ad cœli faciem, a qua rerum natura, & </s>
              <s xml:id="echoid-s15465" xml:space="preserve">
                <lb/>
              conditio uariatur, & </s>
              <s xml:id="echoid-s15466" xml:space="preserve">immutatur. </s>
              <s xml:id="echoid-s15467" xml:space="preserve">Est autem horizon, quem Cicero, ( ut dictum est alibi ) finitorem uocat, cir-
                <lb/>
              culus imaginatione comprehenſus, qui partem cœli, quæ uidetur, ab ea, quæ non uidetur, partitur, & </s>
              <s xml:id="echoid-s15468" xml:space="preserve">præfini-
                <lb/>
              tur. </s>
              <s xml:id="echoid-s15469" xml:space="preserve">unde hem ſphœrij circulus nominatur, de quo nos libro nono multa dicemus.</s>
              <s xml:id="echoid-s15470" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <p>
              <s xml:id="echoid-s15471" xml:space="preserve">
                <emph style="sc">Igitvr</emph>
              quoniam id habemus certum animo ſuſtinentes, a labro, quod eſt in regione ſeptentrio-
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.239-04" xlink:href="note-514.01.239-04a" xml:space="preserve">40</note>
              nali linea traiecta ad id, quod eſt ſuper meridianum axem, ab eoq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s15472" xml:space="preserve">alteram obliquam in altitudinem
                <lb/>
              ad ſummum cardinem, qui & </s>
              <s xml:id="echoid-s15473" xml:space="preserve">poſt ſtellas ſeptentrionum, ſine dubitatione animaduertemus ex eo eſſe
                <lb/>
              ſchema trigoni mundo, uti organi, quam {σαμβύknν} Græci dicunt.</s>
              <s xml:id="echoid-s15474" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <figure number="92">
              <variables xml:id="echoid-variables56" xml:space="preserve">B G F M A H I N E C D</variables>
            </figure>
            <note position="left" xml:space="preserve">50</note>
            <p style="it">
              <s xml:id="echoid-s15475" xml:space="preserve">Vt Vitr. </s>
              <s xml:id="echoid-s15476" xml:space="preserve">ostendat ſonorum uocis diſcrimina gentium diuerſa-
                <lb/>
              rum, conſtituto iam horzonte, figurationem quandam facit,
                <lb/>
              ad ſpeciem organi, quam ſambucem Græci uocant, triangularem
                <lb/>
              ſcilicet, & </s>
              <s xml:id="echoid-s15477" xml:space="preserve">chordis temperatam. </s>
              <s xml:id="echoid-s15478" xml:space="preserve">nos ſorte Arpam uocamus, li-
                <lb/>
              cet etiam ſambuca Panis organum diſparibus calamis compa-
                <lb/>
              ctum, ſignificet, forma triquetra, ut in eius picturis uidere poſ-
                <lb/>
              ſumus, quod etiam nihil impedit intellectum nostrum. </s>
              <s xml:id="echoid-s15479" xml:space="preserve">Summa
                <lb/>
              autem hæc est, eos, quibus cardo, uel polus mundi Septentrio-
                <lb/>
              nalis minus ſupra horizonta eleuatur, acutiorem & </s>
              <s xml:id="echoid-s15480" xml:space="preserve">ſubtiliorem
                <lb/>
              habere uocem, quàm eos, quibus ſublimior est idem cardo, & </s>
              <s xml:id="echoid-s15481" xml:space="preserve">
                <lb/>
              quo magis adj Septentriones quis reſpicit, poſt quos ipſe eſt car-
                <lb/>
              do, eo grauiorem, & </s>
              <s xml:id="echoid-s15482" xml:space="preserve">depreßiorem uocis ſonum efficere. </s>
              <s xml:id="echoid-s15483" xml:space="preserve">propo-
                <lb/>
              ſitum hoc a ſambucæ inſirumenti ſimilitudine declar atur. </s>
              <s xml:id="echoid-s15484" xml:space="preserve">Esto
                <lb/>
              igitur meridianus circulus A. </s>
              <s xml:id="echoid-s15485" xml:space="preserve">B. </s>
              <s xml:id="echoid-s15486" xml:space="preserve">C. </s>
              <s xml:id="echoid-s15487" xml:space="preserve">D. </s>
              <s xml:id="echoid-s15488" xml:space="preserve">centrum Mundi. </s>
              <s xml:id="echoid-s15489" xml:space="preserve">E.
                <lb/>
              </s>
              <s xml:id="echoid-s15490" xml:space="preserve">Horizon. </s>
              <s xml:id="echoid-s15491" xml:space="preserve">A. </s>
              <s xml:id="echoid-s15492" xml:space="preserve">E. </s>
              <s xml:id="echoid-s15493" xml:space="preserve">C. </s>
              <s xml:id="echoid-s15494" xml:space="preserve">cardo ſeptentrionalis, imaginemur eße
                <lb/>
              ubi F. </s>
              <s xml:id="echoid-s15495" xml:space="preserve">fupra horizonta. </s>
              <s xml:id="echoid-s15496" xml:space="preserve">A. </s>
              <s xml:id="echoid-s15497" xml:space="preserve">C. </s>
              <s xml:id="echoid-s15498" xml:space="preserve">a cardine ad horizonta cadalt linea perpendicularis F. </s>
              <s xml:id="echoid-s15499" xml:space="preserve">H. </s>
              <s xml:id="echoid-s15500" xml:space="preserve">& </s>
              <s xml:id="echoid-s15501" xml:space="preserve">pari for
                <lb/>
              ma ab F. </s>
              <s xml:id="echoid-s15502" xml:space="preserve">trãſuerſa linea ducatur ad mundi centrũ & </s>
              <s xml:id="echoid-s15503" xml:space="preserve">ſit F. </s>
              <s xml:id="echoid-s15504" xml:space="preserve">E. </s>
              <s xml:id="echoid-s15505" xml:space="preserve">nulli dubium eſt, quin triangulus appareat
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.239-06" xlink:href="note-514.01.239-06a" xml:space="preserve">60</note>
              </s>
            </p>
          </div>
        </div>
      </text>
    </echo>