Vitruvius, De architectura libri decem, 1567

Table of figures

< >
[61] FORI DESCRIPTIO.Z. euria.C. Platea ante carceres.D. platea ante ærarium.G. Eaſilica. G D B C
[62] SCIOGRATHI@B
[63] @SILIC AE
[64] ICHNOGRAPHIABASILIC AE
[65] Lateris Laſilicæ orthographia, cuius ſignum A, cum ſigno B præcedentis diagrammatis coniungendum.A
[66] Veſtigium Baſilicæ A. ædisAuguſtæ B. pronaum C.Tribunal D. Baſilicæ pa-ries E, F, G, H. Aedisparies I, K L, M. pa-rastatæ poſt columnas N. I K D 15 @ ped 46 B L M C E H * n n n pedes 60 *@20 * * * pedes cxx * F G
[67] In orthog ra-phia uero columnæ I, paraſta-tæ 20, pedum,2. prima porti-cus contignatio3. ſuperiores paraſtatæ 18. pe-dum 4. trabescantherium ſu-stinentes tectiporticus, quæ eſtinferior teſtudini5. columnæ e-rant Corinthiæ,trabes ex tribustignis bipedali-bus compactæ e-piſtylij loco poſi-tæ 6, pilæ tri-bus pedibus al-tæ, quaternisquoquo uerſuslatæ loco Zophori 7, aliæ tra-bes euerganeæcoronicis loco æ-diſicium præcin-gentes 8, pa-ries porticus circa baſilicam 9,pluteum primæporticus conti-gnationis 10.Lumina, o, tectaconſpiciuntur. 1 0 1 10 0 8 7 6 1 4 2 5 3
[68] HARMONICVM.dieſisdieſisditonus.
[69] CHROMATICVM.bemiton.bemiton.trihemit.
[70] DIATONICVM.hemiton.tonustonus.
[71] EXEMPLVM MONOCHORDI.VniſonumTonusSemitoniumDitonusSemiditonusTuo no
[72] Harmoni cum 92 1 {1/4} 1 {1/23} 1 {1/45} 69 15 8 216 345 360 368
[73] chrona molle 70 1 {I/15} 1 {r/14} 1 {I/27} 42 18 10 210 252 270 280
[74] Chromat non languid. 22 1 {r/6} 1 {I/11} 1 {I/21} II 7 4 66 77 84 88
[75] Diatonic nolle 21 1 {r/7} 1 {I/9} 1 {r/20} 9 8 4 63 72 80 84
[76] Molle inten tum 56 1 {I/8} 1 {I/7} 1 {I/27} 21 27 8 168 189 216 224
[77] Aquale 3 1 {I/9} 1 {I/10} 1 {I/11} 1 1 1 9 10 11 12
[78] Sintonu 24 1 {I/9} 1 {I/8} 1 {I/15} 8 10 6 72 80 90 96
[79] Diatonihem 64 {I/8} 1 {r/8} 24 27 13 192 216 243 286
[80] Hæc iam nota ſunt ex prædictis, & ex ſequenti figuratione.DiateſſaronquartaſeſquitertiaDiapentequintaſeſquialtera.Semitonium cum diapente.Sexta minorTonus cum diapenteSexta maior.Semiditonus cum diapenteSeptima minor.Diapaſonoctauadiſdiapaſon.diapaſon con diapentediapaſondiapentediateſſaron 18 16 12 8 6
[81] Diateſſ. Diapente Diat. Diat. Diat.meseSumma regio diatonimedia regio chrom.Ima regio bannonproslamua nomenos Lycanosmeſonparanete ſymemenõparanete di ezeugmenõparanete hyperboleõparameſe parhypate hypateon parhypate meſon Trite ſynne menonTrite dieze ugmenonTrite hy-perboleonHypate meſon. Meſenete ſynne-menon parameſenete diezeu gmenon nete hyper-boleon.
[Figure 82]
[Figure 83]
[Figure 84]
[Figure 85]
[Figure 86]
[87] @ESTIGIVM THEATRI GRAECORVM.P D E B R
[88] I. Laconicum.H. Tepidarium.K. Frigidarium.L. Labrum.I. Fistulæ vaporarie. L K h I
[89] a. Frigidarium.b. Tepidarium.C. caldarium.e. Laconicum.d. clypeus æneus.f. Tepidarium.g. frigidarium.i. fistulæ uaporariæ d g f e a b c
[90] VESTIGIVM PALAESTRAE.A. Ephœbeum.B. coriceum.C. conis̃terium.D. frigida lauatio.E. elæotheſium.F. frigidarium.G. propignæus.H. concamerata ſudatio.I. Laconicum.K. calda la-uatio.#L. porticus exterior.M. duplex porticus ad ſeptentrionem.N. porticus ubi athletæ exercebantur xyſtos dicta.O. platanones.P. hypethræ ambulationes, ubi æstate exercebantur athletæ.Q. ſtadium, in quo ſpectabantur athletæ.†. oriens.O. Auſter.P. occidens.♐. Septentrio.I. I. I. I. stationes. reliqua ſunt exedræ, & ſcholæ. cum periſtylijs. O N P L D C B A E F G H K M O
< >
page |< < (208) of 412 > >|
240208LIBER ex hac figuratione F. H. E. Rurſus imaginetur cardo in ſigno G. a quo ad horizonta cadat perpendicularis
linea G.
i. item & tranſuer ſa ad centrum, & ſit G. E. hoc quoque modo alium habemus triangulum G.
i. E. Aio eos, quibus ſublimis est cardo in puncto F. acutiorem uocem habere ijs, quibus est idem cardo
in puncto G.
Traducatur igitur linea F. H. intra triangeulum maiorem G. I. E. & ibi uocet ur M. N.
certum eſt lineam G.
i. maiorem eſſe linea M. N. ſi ergo linea G. i. organi neruus eſſet, depreſſiorem,
&
grauiorem ſonum redderet, quàm linea M. N. quæ angulo cum proxima ſit, & rdeo breuior, acutiorem
quo que ſonum facit.
Non minus ſi quis eſſet, cui cardo infra punctum F. in meridiano A. B. C. D.
collocaretur acutius ſonaret, quàm cui, qui eſſet in puncto F.
Atque hæc ſumma est Vitruuianæ mentis.
Vocat autem Vitr.
imum cardinem, polum oppoſitum ſeptentrionali, is, enim depreſſus, ille ſublinis est,
1110 ideo ſummus uocatur, a cardine autem ad cardinem traiecta linea dicitur axis, cuius extremum unum ſep-
tentrionalem, alerum meridianam partem oſtendit.
obliquam autem lineam intelligit tranſuerſam. Cardo
uero ſeptentrionalis non eſt omnino ubi ſtella, quam tramontanam uocat, ſed aliquantum cardo ab ea distat,
ideo Vitr.
dicit {Ad ſummum cardinem, qui eſt post ſtellas ſeptentrionum. } Labrum autem uocat orbem,
&
circuli extremi marginem. unde lbarum ſeptentrionale, & labrum meridianum, & labrum orientis, &
labrum occidentis pro partibus illis intelligere poſſemus, quæ eas cœli piagas in horizonte regerunt.
Itaqve quod eſt ſpatium proximum imo cardini ab axis linea in meridianis finibus, ſub eo loco,
quæ ſunt nationes, propter breuitatem altitudinis ad mundum, ſonitum uocis faciunt tenuem, &
acu-
tiſsimum, uti in organo chorada, quæ eſt proxima angulo.
Chorda angulo proxima breuior est, ideo intenta magis cum fit, facit acutiſſimum ſonum, & est ex ijs,
quæ netes uocantur, ut ex quinto libro facile dignoſci potest.
2220
Secvndvm eam autem, reliquæ ad mediam Græciam tremiſsiores eſſiciunt in nationibus ſono-
rum ſcanſiones.
Græce ſublimior cum fiat cardo, nationes eius remißiores habent uocis ſonos, & quo magis quis ſcandit,
eo grauior eius uocis ſonitus efficitur, ita ut paulatim ad chordarum ſimilitudinem uoces quoque augeantur,
&
decreſcant. atque hoc eſt, quod dicit Vitr.
Item a medio in ordinẽ creſcendo ad extremos ſeptentriones ſub altitudine cœli nationum ſpiri.
tus ſonitibus grauioribus ab natura rerum exprimuntur. Ita uidetur mundi conceptio tota, propter
inclinationem, conſonantiſsime per Solis temperaturam ad harmoniam eſſe compoſita.
Igitur quæ
nationes ſunt inter axis meridiani cardinem, &
ſeptentrionalis medio poſitæ, uti in diagrammate mu-
fico, medianæ uocis ſonitum habent in ſermone;
quæq́; progredientibus ad ſeptentriones ſunt natio-
3330 nes, quod altiores habent diſtantias ad mundum, ſpiritus uocis habentes humore repletos, ad hypa-
tas, &
proslambanomenona natura rerum ſonitu grauiore coguntur, uti cadem ratione medio pro-
gredientibus ad meridiem gentes, paranetarum acutiſsimam ſonitu uocis perſiciunt tenuitatem .
Humiditas ſonum grauem facit. ij quibus cardo ſeptentrionalis magis extollitur, ob Solis distantiam, ma
gis humida ſunt temperatura, quam qui ſub meridiano axe habitant, ergo grauiorem uocem illisreddere a
natura rerum coguntur.
Ordine autem ratio hæc procedit, ut in organo a nete ad proſlambanomenon per
medias temperate proceditur, &
e conuerſo, ita in mundo a meridie ad ſeptentr ionem progredientibus gra-
uior, a ſeptentrione ad meridiem acutior redditur ſonus.
Quod uero humida grauiorem ſonum reddant, quàm
ſicca, probat Vitr.
ut nihil dubitari poßimus, quin uera ſint ea, quæ dixit.
Hoc autem uerum eſſe ex humidis naturæ locis grauiora fieri, & ex ſeruidis acutiora, licet ita expe-
4440 riendo animaduertere.
Calices duo in una fornace æque cocti, æquoq́; pondere, ad crepitumq́; uno
ſonitu ſumantur, ex his unus in aquam demittatur, poſtea ex aqua eximatur, tunc utrique tangantur.
Cum enim ita factum fuerit, largiter inter eos ſonitus diſcrepabit, æquoq́; pondere non poterunt eſ-
ſe.
Ita & hominum Corpora uno generc ſigurationis, & una mundi cõiunctione concepta, alia propter
regionis ardorem acutum ſpiritum aeris exprimunt tactu, alia propter humoris a bundantiam grauif-
fimas effundunt ſonorum qualitates.
Probauit iam ſatis ex humore ſonum uo cis immuitari. quoniam uerò ad mundi conſtitutionem, alia quo que
permixtione humoris, alijs conditionibus immutantur, non contentus his, quæ dixit, ad alios effectus, &

rationes tranſit, ut Romanis ſuis blandiatur, ut uidebitur.
Quæ omnm facillima funt, & aliàs a Ptolemæo re-
petita in ſuæ compoſitionis libro ſecundo.
5550
Item propter tenuitatem cœli, meridianæ nationes ex acuto feruore mentc expeditius, celeriusq́;
mouentur ad conſiliorum cogitationes. Septentrional es autem gentes infuſæ craſsitudine cœli, pro-
pter obſtantiam aeris humore reſrigeratæ ſtupentes habent mentes.
Hoc autem ita eſſe a ſerpenti-
bus licet aſpicere, quæ per calorem, cum exhauſtam habent humoris refrigerationem, tunc acerrime
mouentur, per brumalia autem, &
hyberna tempora mutatione cæli reſrigeratæ, immotæ ſunt ſtupo
re:
ita non eſt mirand um ſiacutiores efficit calidus aer hominum mentes, refrigeratus autem contra
tardiores.
Cum ſint autem meridianæ nationes animis acutiſsimis, infinitaq́; ſolertia conſiliorum,
ſimul ad fortitudinem ingrediuntur, ibi ſuccumbunt, quod habent exuctas ab Sole animorum uirtu-
tes.
Qui uerò reſrigeratis naſcuntur regionibus; ad armorum uehementiã paratiores ſunt, magnisq́;
uiribus ruunt ſine timore, ſed tarditate animi ſine conſiderantia irruentes, ſine ſolertia, ſuis conſilijs
6660

Text layer

  • Dictionary

Text normalization

  • Original

Search


  • Exact
  • All forms
  • Fulltext index
  • Morphological index