Vitruvius, De architectura libri decem, 1567

Table of figures

< >
[Figure 101]
[102] FRONTE.
[103] A
[104] Græcorum ædes earumq́; partium diſpoſitiones.A. peristylium amplum.E. peristylium primum.C. aditus amplus.D. aditus ab uno ad aliudperiſtylium.E. proſtas ubi eraut duæ antæ.F. G. Antithalamus.H. I. gynæconitides.K. cu-bicuUmdiebria.L. S. oeci,& bibliotecæ,& ubi ſunt pictores.M. R. pinacotbecæ.N. cyzicena triclinia.O. porticus ad ſeptentrionem.P. cellæ hostiariæ.Q. oeci quadrati.T. V. porticus ad triclinia cizcena.X. hypæthra loca.r. oeci magni ubi matres familiarũ cum lanificijs habent ſeſſiones.Z. hoſpitalia.1. thirorium.2. Equilia.3. cubicula.4. meſaulæ & andronæ.5. triclinia quo-tidiana.6. posthalamus.7. thalamus.8. porticus Rhodiaca altior. T QVNMRN8SALKICHXYYFEG76B543O32P21
[105] Pauimentorum genera.Filandri.Anticum.
[106] c d f b c 8
[107] CHOROBATES.2 I 3 2
[108] d 10 10 a d 50 50 50 c 50 ba s d s 7 {1/14} 25 s b ce 8 8 10 84 f hm 5 43 3 4 4 3 3 4 4 5 5 5 53 5 4
[109] Figura ex meſolabio Architæ ad inueniendas medias.c t @ @ q p o n m l k l h g f p e o ξ v M @ k I o h j ε δ r B d s R q P o N M L K I H G F E L x c 6 N ς ε ξ γ B a
[110] Veſtigium meſolabij Architæ.
[111] Orthographia meſolabij Architæ.
[112] Demonſtratio Eratoſtbenis. a g t cb f b d
[113] Instrumentum Eratoſthenis. m a x g n b c n i o l v q p b e f k d
[114] Vſ{us} demonſtratio Eratoſtbenis cum inſtrumento. a h n ek l i o d b 8 m c 4
[115] Inſtrumentum Platonis. f i n o m
[116] cubus. 8 8 64 8 8 8 8 512 8s e
[117] Demonstratio Archita. p l k b o i m b e d af
[118] Demonctration Platonis. d e b c g
[119] Demostratio ter tiæ proprietatis, & aſſumptionis Nicomedis.instrumentum Nicomedis. f h d g b s n m k a
[120] Duplicatio cubi. e a b c d f g
[121] Dimonctratio prrima proprie tatis. s n m l k
[122] Vſus inſtrume ti Nicomedis & eius demő ſtratio. l e b c g f a k h i
[123] h
[124] b d c e f g
[125] a b c e d
[126] Secunda proprietas lineæ flexæ.f n e b g i d m k c
[127] a. centrum mundi.b. oculus in ſuperficie terræc. ſydus.d. uertex.b c a. angulus diuerſitatis. c d 6 a
[128] a b deferens.c. deferentis centrum.d e. epicyclus.a. centrum epicycli.f. mundi centrum.a. iugum deferentis.b. antiiugum.d. iugum epicycli. d a e c s b
[129] a b g. concentricum.d. eius centrum.e z b. eccentricum.t. eius centrum.k z. epicyclus.b. eius centrum.d t. b z. œquales.t z. d b. œquales.motus { concentrici b d a. \\ epicycli k b z. \\ eccentrici z t e. \\ anguli œquales Sol utroque modo uidetur in z. per li-neam d z. e a t d b z b k
[130] a b g. eccentricum.d. eius centrum.e. centrum mundi.a d g. linea ingi.b. centrm Solis.e z. linea medij motus parallela li-neœ b d.c b. linea ueri motus.b e z. angulus œquatio. z b a d e
< >
page |< < (220) of 412 > >|
    <echo version="1.0RC">
      <text xml:lang="la" type="free">
        <div xml:id="echoid-div1" type="section" level="1" n="1">
          <div xml:id="echoid-div564" type="section" level="2" n="97">
            <p style="it">
              <s xml:id="echoid-s16057" xml:space="preserve">
                <pb o="220" file="514.01.252" n="252" rhead="LIBER"/>
              partes quinque,& </s>
              <s xml:id="echoid-s16058" xml:space="preserve">ex his duæ tablino contribuuntur. </s>
              <s xml:id="echoid-s16059" xml:space="preserve">Quis eſt igitur, qui non uideat plus eſſe duas tertias
                <lb/>
              quàm dimidium? </s>
              <s xml:id="echoid-s16060" xml:space="preserve">plus dimidium, quàm duæ quintæ? </s>
              <s xml:id="echoid-s16061" xml:space="preserve">Cum hæc igitur ita ſint conſideranda, inquit Vitr.</s>
              <s xml:id="echoid-s16062" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <p>
              <s xml:id="echoid-s16063" xml:space="preserve">Itaque generatim magnitudinum rationes exquiſitas, & </s>
              <s xml:id="echoid-s16064" xml:space="preserve">utilitate, & </s>
              <s xml:id="echoid-s16065" xml:space="preserve">aſpectui conſeribendas putaui.</s>
              <s xml:id="echoid-s16066" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <p style="it">
              <s xml:id="echoid-s16067" xml:space="preserve">Vtilitati ſeruit alarum latitudo, nam ſi anguſtæ ſunt, ambulatlones impediuntur. </s>
              <s xml:id="echoid-s16068" xml:space="preserve">Tablinum quoque in quo
                <lb/>
              statuæ maiorum ponebantur,& </s>
              <s xml:id="echoid-s16069" xml:space="preserve">armaria,ſi anguſtum ſit, caret uſu, ſi uastum ,& </s>
              <s xml:id="echoid-s16070" xml:space="preserve">amplum caret uenuſtate.
                <lb/>
              </s>
              <s xml:id="echoid-s16071" xml:space="preserve">nam in re uaſta diſſoluitur uiſus, in anguſta occupatur. </s>
              <s xml:id="echoid-s16072" xml:space="preserve">Si tablinum ab atrio longo pedes uiginti ſumptumba-
                <lb/>
              buerit proportionem atrijlongi pedes ſexaginta, nullum uſum habebit. </s>
              <s xml:id="echoid-s16073" xml:space="preserve">octo enim pedibus conſtabit latitudo
                <lb/>
              eius ſi quintæ duæ ſumantur. </s>
              <s xml:id="echoid-s16074" xml:space="preserve">contra uero ſi proportio permutetur, nimis uaſtum erit. </s>
              <s xml:id="echoid-s16075" xml:space="preserve">nam cum duæ tertiæ con-
                <lb/>
              ſtet illa proportio,tablinum erit pedum quadraginta, & </s>
              <s xml:id="echoid-s16076" xml:space="preserve">offendetur aſpectus, cum ex atrio in tablinum paulo
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.252-01" xlink:href="note-514.01.252-01a" xml:space="preserve">10</note>
              minus atrio ueniendum erit. </s>
              <s xml:id="echoid-s16077" xml:space="preserve">Longitudo tablini ex airijproportione ſumatur.</s>
              <s xml:id="echoid-s16078" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <p>
              <s xml:id="echoid-s16079" xml:space="preserve">
                <emph style="sc">Altitvdo</emph>
              tablini ad trabem adiecta latitudinis octaua conſtituatur. </s>
              <s xml:id="echoid-s16080" xml:space="preserve">Lacunariaeiustertialati-
                <lb/>
              tudinis ad alticudinem adiecta extollantur.</s>
              <s xml:id="echoid-s16081" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <p style="it">
              <s xml:id="echoid-s16082" xml:space="preserve">T ablinum igitur noſtræ icnographiæ altum erit duæ quintæ latitudinis atrij, ideſt paulo plus ped. </s>
              <s xml:id="echoid-s16083" xml:space="preserve">22.
                <lb/>
              </s>
              <s xml:id="echoid-s16084" xml:space="preserve">Atrium eimlatumeſtped. </s>
              <s xml:id="echoid-s16085" xml:space="preserve">53. </s>
              <s xml:id="echoid-s16086" xml:space="preserve">unius tertij, altum pedes 22. </s>
              <s xml:id="echoid-s16087" xml:space="preserve">unius octauæ, adtrabem, cui altitudini dabitur
                <lb/>
              etiam tertia pars latitudinis tablini, uſque ad lacunaria,atque hoc modo expeditum erit atrium, alæ,& </s>
              <s xml:id="echoid-s16088" xml:space="preserve">ta-
                <lb/>
              blinum, quantumadcommenſus,& </s>
              <s xml:id="echoid-s16089" xml:space="preserve">ſymmetrias eorum membrorum ſpectat. </s>
              <s xml:id="echoid-s16090" xml:space="preserve">Quoniamueroantiquimulta
                <lb/>
              atria, caua ædium, periſtylia, columnationesq́ habebant, ideo fauces erant in eorum ædibus, aditusq́ ad illa
                <lb/>
              membra, & </s>
              <s xml:id="echoid-s16091" xml:space="preserve">partes. </s>
              <s xml:id="echoid-s16092" xml:space="preserve">Quare Vitr. </s>
              <s xml:id="echoid-s16093" xml:space="preserve">inquit.</s>
              <s xml:id="echoid-s16094" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <p>
              <s xml:id="echoid-s16095" xml:space="preserve">
                <emph style="sc">Favces</emph>
              minoribus atrijs e tablini latitudine, demptatertia, maioribus dimidia conſtituantur.</s>
              <s xml:id="echoid-s16096" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <note position="left" xml:space="preserve">20</note>
            <p style="it">
              <s xml:id="echoid-s16097" xml:space="preserve">Fauces, aditus ſunt, & </s>
              <s xml:id="echoid-s16098" xml:space="preserve">traiectiones ex loco ad locum, nos anditus uocamus. </s>
              <s xml:id="echoid-s16099" xml:space="preserve">huiuſmodi partes ſuis orna-
                <lb/>
              mentis ornatas fuiſſe credendum eſt. </s>
              <s xml:id="echoid-s16100" xml:space="preserve">Quia uero tablinorum uſus in imaginibus maiorum collocandis poſitus
                <lb/>
              erat, ideo ut conuenienti loco altæ ponantur, demonſtrat Vitr.</s>
              <s xml:id="echoid-s16101" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <p>
              <s xml:id="echoid-s16102" xml:space="preserve">Imagines item altæ cum ſuis ornamentis ad latitudinem alarum ſint conſtituendæ.</s>
              <s xml:id="echoid-s16103" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <p style="it">
              <s xml:id="echoid-s16104" xml:space="preserve">Nos octo pedes altas
                <unsure/>
              imagines in ortographia tablini poſuimus, tanta enim est alarum latitudo. </s>
              <s xml:id="echoid-s16105" xml:space="preserve">Reliqua
                <lb/>
              ſunt facilia, & </s>
              <s xml:id="echoid-s16106" xml:space="preserve">regulis traditis libro tertio, & </s>
              <s xml:id="echoid-s16107" xml:space="preserve">quarto comprehenſa.</s>
              <s xml:id="echoid-s16108" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <p>
              <s xml:id="echoid-s16109" xml:space="preserve">
                <emph style="sc">Latitvdines</emph>
              oſtiorum ad latitudinem, ſi Dorica erunt, uti'Dorica:</s>
              <s xml:id="echoid-s16110" xml:space="preserve">Si Ionica erunt, uti Ionica
                <lb/>
              perficiantur. </s>
              <s xml:id="echoid-s16111" xml:space="preserve">Quemadmodum de thyromatis, in quibus quarto libro rationes ſymmetriarum ſunt
                <lb/>
              expoſitæ.</s>
              <s xml:id="echoid-s16112" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <p style="it">
              <s xml:id="echoid-s16113" xml:space="preserve">Atque hæc ſunt facilia ex quarto libro, & </s>
              <s xml:id="echoid-s16114" xml:space="preserve">nos in orthographia regulas ſymmetriarum obſeruauimus.</s>
              <s xml:id="echoid-s16115" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <note position="left" xml:space="preserve">30</note>
            <p>
              <s xml:id="echoid-s16116" xml:space="preserve">
                <emph style="sc">Implvvii</emph>
              lumen latum latitudinis atrij, ne minus quarta,ne plus tertia parte relinquatur; </s>
              <s xml:id="echoid-s16117" xml:space="preserve">longi-
                <lb/>
              tudouti atrij pro rata parte fiat. </s>
              <s xml:id="echoid-s16118" xml:space="preserve">Periſtylia autem in trauſuerſo tertia parte longiora ſint,quàm in-
                <lb/>
              trorſus. </s>
              <s xml:id="echoid-s16119" xml:space="preserve">Columnæ tam altæ, quàm porticus latæ fuerint. </s>
              <s xml:id="echoid-s16120" xml:space="preserve">Periſty liorum intercolumnia ne minus triũ,
                <lb/>
              ne plus quatuor columnarum craſsitudine inter ſe diſtent. </s>
              <s xml:id="echoid-s16121" xml:space="preserve">Sin autem Dorico more in periſtylio co-
                <lb/>
              lumnęerunt faciendæ,uti in quarto libro de Doricis ſcripſi, ita moduli ſumantur ,ut ad eos modu-
                <lb/>
              los, triglyphorumq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s16122" xml:space="preserve">rationes diſponantur.</s>
              <s xml:id="echoid-s16123" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <p style="it">
              <s xml:id="echoid-s16124" xml:space="preserve">Impluuium locus eſt ſine tecto in ædibus, quo impluere imber in domum poſſit. </s>
              <s xml:id="echoid-s16125" xml:space="preserve">cum uero de impluuio ſit
                <lb/>
              mentio in atriorum deſcriptione, ſatis firmum argumentum eſt, atria, & </s>
              <s xml:id="echoid-s16126" xml:space="preserve">caua ædium ad idem reſpicere, ut ca-
                <lb/>
              ua ædium ratione impluuij. </s>
              <s xml:id="echoid-s16127" xml:space="preserve">Atriaratione circumcludentis fabricæ dicantur, & </s>
              <s xml:id="echoid-s16128" xml:space="preserve">forte atria ab atro colore
                <lb/>
              non fumi, ſed parui lumin is, quod habebant,dici poſſunt.</s>
              <s xml:id="echoid-s16129" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <note position="left" xml:space="preserve">40</note>
          </div>
          <div xml:id="echoid-div569" type="section" level="2" n="98">
            <head xml:id="echoid-head105" style="it" xml:space="preserve">De triclinijs, exedris, & pinacothecis, & eorum dimen-
              <lb/>
            ſionibus. Cap. V.</head>
            <p>
              <s xml:id="echoid-s16130" xml:space="preserve">
                <emph style="sc">TRicliniorvm</emph>
              quanta latitudo fuerit,bis tanta longitudo fieri debebit. </s>
              <s xml:id="echoid-s16131" xml:space="preserve">Altitudines
                <lb/>
              omnium conclauiorum,quæ oblonga fuerint, ſic habere debent rationem, ut longitudi-
                <lb/>
              nis, & </s>
              <s xml:id="echoid-s16132" xml:space="preserve">latitudinis menſura componatur,& </s>
              <s xml:id="echoid-s16133" xml:space="preserve">ex ea ſumma dimidium ſumatur, & </s>
              <s xml:id="echoid-s16134" xml:space="preserve">quantum
                <lb/>
              fuerit, tantum altitudini detur. </s>
              <s xml:id="echoid-s16135" xml:space="preserve">Sin autem exedræ,aut Oeci quadrati fuerint, latitudini
                <lb/>
              dimidia addita altitudines educantur. </s>
              <s xml:id="echoid-s16136" xml:space="preserve">Pinacothecæ uti exedræ amplis magnitudinibus ſunt conſti-
                <lb/>
              tuendæ.</s>
              <s xml:id="echoid-s16137" xml:space="preserve">Oeci Corinthij, tetraſtyliq́;</s>
              <s xml:id="echoid-s16138" xml:space="preserve">, quiq́ Aegyptij uocantur, latitudinis,& </s>
              <s xml:id="echoid-s16139" xml:space="preserve">longitudinis, uti ſupra
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.252-05" xlink:href="note-514.01.252-05a" xml:space="preserve">50</note>
              tricliniorum ſymmetriæ ſcriptæ ſunt,ita habeant rationem, ſed propter columnarum interpoſitio-
                <lb/>
              nes, ſpatioſiores conſtituantur.</s>
              <s xml:id="echoid-s16140" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <p style="it">
              <s xml:id="echoid-s16141" xml:space="preserve">Hactenus de communibus ædificiorum partibus ſermo habitus eſt, nunc deproprijs agit, quales ſunt cœna-
                <lb/>
              cula, thalami, conclauiaq́;</s>
              <s xml:id="echoid-s16142" xml:space="preserve">, &</s>
              <s xml:id="echoid-s16143" xml:space="preserve">alia ad uſum priuatum pertinentia. </s>
              <s xml:id="echoid-s16144" xml:space="preserve">Huiuſmodi partes nominibus diuerſis
                <lb/>
              nominantur. </s>
              <s xml:id="echoid-s16145" xml:space="preserve">Triclinium, locus erat in quo cœnabant a tribus ſtratis, lectisq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s16146" xml:space="preserve">dictum, nam ſuper lectos cu-
                <lb/>
              bito innitentes edebant, non tamen ibi dormiebant, forte Turcharum ijs, quos Maſtabeos uocant,ſimiles erãt,
                <lb/>
              a numero lectorum dicebatur diclinium, triclinium, tetraclinium, & </s>
              <s xml:id="echoid-s16147" xml:space="preserve">decaclinium. </s>
              <s xml:id="echoid-s16148" xml:space="preserve">Philander multa recte ad
                <lb/>
              propoſitum de triclinijs affert. </s>
              <s xml:id="echoid-s16149" xml:space="preserve">ab uno menſæ latere tantum ſtrati, in lectulo edebant. </s>
              <s xml:id="echoid-s16150" xml:space="preserve">menſa tripode fulcieba-
                <lb/>
              tur, quam mutabant aduentu ferculorum, ita ut primis conſumptis ferculis,menſa prior auferebatur,indealia
                <lb/>
              nouis dapibus reſerta afferebatur. </s>
              <s xml:id="echoid-s16151" xml:space="preserve">fœmin æantiqua conſuetudine ſedebant. </s>
              <s xml:id="echoid-s16152" xml:space="preserve">uiri cubito ( ut dixi )nitentes ſtra-
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.252-06" xlink:href="note-514.01.252-06a" xml:space="preserve">60</note>
              </s>
            </p>
          </div>
        </div>
      </text>
    </echo>