253221SEXTVS.
tiedebant conclaue dicitur habitaculum omne ſub una claui concluſum.
in oecis autem fieoant uirilia con-
uiuia. oeci quaſi habitationes dicuntur,nos ſtanzas dicimus, uel ſalottos, Exedra ſimiliter locus audientiæ no-
minaripoteſt, item noſtro more ſala. locus erat proximus uiridarijs, & hortis, a ſedibus ſic dictus, in quo
etiam æstate in meridie dormire ſolebant. Pinacotheca locus ubi tabulæ pictæ, & ſcriptæ ſeruabantur.
Huiuſmodi partes, ſcilicet exedræ, pinacothecæ, & triclinia maxime ornata, magnificentiam, & luxum po-
tiuspræferebant, picturis, columnis, ſignino opere, marmoribus illuſtria. Modo Vitru. omnium harumpar-
tiumſymmetrias tum generalibus, tum particularibus præceptis explicat. Triclinia primum expedit, eaq́;
eſſe dicit duorum quadratorum, id eſt longitudinem duplam latitudini. Generatim uerò omne conclaue ait
debere eſſe altum dimidio illius totius, quod fit ex compoſitione longitudinis, & latitudinis, nam ſi latitudo
1110 ſex fuerit paſſuum,longitudo autem duodecim componantur ſex & duodecim, reddentur 18. quorumdi-
midiumſuntnouem. Quod ſi exedræ quadratæ fuerint, altitudines erunt ſex quialteræ ad latitudinem. Pina-
cothecæuerò ex maioribus debent proportionibus fieri, ex duplicibus ſcilicet, & triplicibus. Oeci tetraſtyli,
Corinthij,& oeci qui Aegiptij dicuntur, tricliniorum proportiones ſeruant, ſed quoniam in ipſis columnæ in-
terponuntur, ideo maioraſpatia occupare debent. Sed quid ſit inter oecos Corinthios, & Aegyptios diſcri-
minis declaratur.
uiuia. oeci quaſi habitationes dicuntur,nos ſtanzas dicimus, uel ſalottos, Exedra ſimiliter locus audientiæ no-
minaripoteſt, item noſtro more ſala. locus erat proximus uiridarijs, & hortis, a ſedibus ſic dictus, in quo
etiam æstate in meridie dormire ſolebant. Pinacotheca locus ubi tabulæ pictæ, & ſcriptæ ſeruabantur.
Huiuſmodi partes, ſcilicet exedræ, pinacothecæ, & triclinia maxime ornata, magnificentiam, & luxum po-
tiuspræferebant, picturis, columnis, ſignino opere, marmoribus illuſtria. Modo Vitru. omnium harumpar-
tiumſymmetrias tum generalibus, tum particularibus præceptis explicat. Triclinia primum expedit, eaq́;
eſſe dicit duorum quadratorum, id eſt longitudinem duplam latitudini. Generatim uerò omne conclaue ait
debere eſſe altum dimidio illius totius, quod fit ex compoſitione longitudinis, & latitudinis, nam ſi latitudo
1110 ſex fuerit paſſuum,longitudo autem duodecim componantur ſex & duodecim, reddentur 18. quorumdi-
midiumſuntnouem. Quod ſi exedræ quadratæ fuerint, altitudines erunt ſex quialteræ ad latitudinem. Pina-
cothecæuerò ex maioribus debent proportionibus fieri, ex duplicibus ſcilicet, & triplicibus. Oeci tetraſtyli,
Corinthij,& oeci qui Aegiptij dicuntur, tricliniorum proportiones ſeruant, ſed quoniam in ipſis columnæ in-
terponuntur, ideo maioraſpatia occupare debent. Sed quid ſit inter oecos Corinthios, & Aegyptios diſcri-
minis declaratur.
Inter Corinthios autem,&
Aegyptioshoc erit diſcrimen.
Corinthij ſimplices habent columnas,
aut in podio poſitas, aut in imo, ſupraq́; habent epiſtylia coronas,aut exinteſtino opere, aut albario.
præterea ſupra coronas curua lacunaria ad circinum delumbata. In Aegyptijs autem ſupralcolumnas
epiſtylia, & ab epiſty lijs ad parietes, qui ſunt circa,imponenda eſt contignatio. Supra eam coaxatio,
& pauimentum ſubdio,utſit circuitus. Deinde ſupra epiſtylium ad perpendiculum inferiorum colum-
2220 narum imponendæ ſunt minores quarta parte columnæ. Supra earum epiſtylia,& ornamenta, la-
cunarijs ornantur, & inter columnas ſuperiores feneſtræ collocantur. Ita baſilicarum ea ſimilitudo,
non Corinthiorum tricliniorum uidetur eſſe.
aut in podio poſitas, aut in imo, ſupraq́; habent epiſtylia coronas,aut exinteſtino opere, aut albario.
præterea ſupra coronas curua lacunaria ad circinum delumbata. In Aegyptijs autem ſupralcolumnas
epiſtylia, & ab epiſty lijs ad parietes, qui ſunt circa,imponenda eſt contignatio. Supra eam coaxatio,
& pauimentum ſubdio,utſit circuitus. Deinde ſupra epiſtylium ad perpendiculum inferiorum colum-
2220 narum imponendæ ſunt minores quarta parte columnæ. Supra earum epiſtylia,& ornamenta, la-
cunarijs ornantur, & inter columnas ſuperiores feneſtræ collocantur. Ita baſilicarum ea ſimilitudo,
non Corinthiorum tricliniorum uidetur eſſe.
Oeci Corinthij columnas habeant propè parietes, &
ſimplices, hoc eſt unius ordinis, nullasq́ alias ſuper-
poſitas habebant,quæ columnæ aut ſtylobatis,& podio imponebantur, aut in imo, ideſt ſine podio ſtatim a ſolo
collocabantur. Supra columnas epiſtylia erant, coronæq; , earatione factæ, quæ in curia fieri deberedixi-
mus ex intestino, uel albario opere. Supra coronas curua lacunaria non ad ſemicirculum, ſed ad circulipor-
tionem, nos remenatos appellamus, erant enim ad circinum ſed centro longe inferius collocato, quàm dimidiũ
circinationis postulabat. Sed oeci Aegyptij parietem habebant circum, & interiores colummnas a pari-
tibus distantes. quemadmodum in baſilicas uidimus. Supra columnas erant epistylia,& coronæ ſpatiaq́;
3330 inter columnas, & parietem habebant contignationem, ſupra quam facta tignorum textura ,ſectiles tabulæ
ſternebantur. clauisq́; figebantur,& tanquam pauimento ſub dio ſubſtrata coaxatione illa ad deambulationes
circum oecos accommodata erat, ſupra epistylia alius columnarum ordo, inter quas feneſtræ baſilicarũ more
collocabantur, unde lumen oecis ueniebat. Lacunaria uerò, quoniam ſupra epiſtylia ,& coronas ſecundi or-
dinis ponebantur, altitudinem miram præferebant. Vſus autem ad ſpectanda conuiuia, & choreas, aliaq́; ,
quæ in ijs oecis fiebant, magnus erat, ita ut tricliniorum ſpeciem,& dignitatem excederent,& baſilicis potius
eſſent ſimiles, quàm priuatorum ædibus.
poſitas habebant,quæ columnæ aut ſtylobatis,& podio imponebantur, aut in imo, ideſt ſine podio ſtatim a ſolo
collocabantur. Supra columnas epiſtylia erant, coronæq; , earatione factæ, quæ in curia fieri deberedixi-
mus ex intestino, uel albario opere. Supra coronas curua lacunaria non ad ſemicirculum, ſed ad circulipor-
tionem, nos remenatos appellamus, erant enim ad circinum ſed centro longe inferius collocato, quàm dimidiũ
circinationis postulabat. Sed oeci Aegyptij parietem habebant circum, & interiores colummnas a pari-
tibus distantes. quemadmodum in baſilicas uidimus. Supra columnas erant epistylia,& coronæ ſpatiaq́;
3330 inter columnas, & parietem habebant contignationem, ſupra quam facta tignorum textura ,ſectiles tabulæ
ſternebantur. clauisq́; figebantur,& tanquam pauimento ſub dio ſubſtrata coaxatione illa ad deambulationes
circum oecos accommodata erat, ſupra epistylia alius columnarum ordo, inter quas feneſtræ baſilicarũ more
collocabantur, unde lumen oecis ueniebat. Lacunaria uerò, quoniam ſupra epiſtylia ,& coronas ſecundi or-
dinis ponebantur, altitudinem miram præferebant. Vſus autem ad ſpectanda conuiuia, & choreas, aliaq́; ,
quæ in ijs oecis fiebant, magnus erat, ita ut tricliniorum ſpeciem,& dignitatem excederent,& baſilicis potius
eſſent ſimiles, quàm priuatorum ædibus.
4440
FIvnt autem@etiam non Italicæ conſuetudinis oeci, quos Græci, quosGræcicyzicinus appellant.
Hi
collocantur ſpectantes ad ſeptentrionem, & maxime uiridia proſpicientes, valuasq́ habẽt
in medio. Ipſi autem ſint ita longi, & lati, uti duo triclinia,cum circuitionibus inter ſe
ſpectantia poſsint eſſe collocata. habeantq́ dextra,ac ſiniſtra lumina feneſtrarum ualua-
ta, uti uiridia de tectis per ſpatia feneſtrarum proſpiciantur, altitudines eorum dimidia latitudinis
addita conſtituantur. In his ædiſiciorum generibus omnes ſunt faciendę earum ſymmetriarum ratio-
nes, quæ ſine impeditione loci fieri poterunt. Luminaq́; parietum altitudinibus ſi non obſcurabun-
tur, faciliter erunt explicata, ſin autem impedientur ab anguſtijs, aut alijs neceſsitatibns, tum opus
erit ut ingenio,& acumine de ſymmetrijs detractiones, aut adiectiones fiant, ut non diſsimiles ueris
5550 ſymmetrijs perficiantur uenuſtates.
collocantur ſpectantes ad ſeptentrionem, & maxime uiridia proſpicientes, valuasq́ habẽt
in medio. Ipſi autem ſint ita longi, & lati, uti duo triclinia,cum circuitionibus inter ſe
ſpectantia poſsint eſſe collocata. habeantq́ dextra,ac ſiniſtra lumina feneſtrarum ualua-
ta, uti uiridia de tectis per ſpatia feneſtrarum proſpiciantur, altitudines eorum dimidia latitudinis
addita conſtituantur. In his ædiſiciorum generibus omnes ſunt faciendę earum ſymmetriarum ratio-
nes, quæ ſine impeditione loci fieri poterunt. Luminaq́; parietum altitudinibus ſi non obſcurabun-
tur, faciliter erunt explicata, ſin autem impedientur ab anguſtijs, aut alijs neceſsitatibns, tum opus
erit ut ingenio,& acumine de ſymmetrijs detractiones, aut adiectiones fiant, ut non diſsimiles ueris
5550 ſymmetrijs perficiantur uenuſtates.
Oecos uocarem magna triclinia,&
triclinia paruos oecos, illa priuatis, hos publicis ædificijs dedicatos, cũ
uerò diſcrimen poſuerit Vitr. inter Corinthios oecos, & Aegyptios, ponit conſuetudinem Græcorum in his
oecis construendis. Quanquam uero uidetur Corinthios oecos Græcos eſſe, & Aegyptios a Græcis uſurpatos,
& utroſque ab Italis etiam ſumptos: arbitror tamen ego oecos eos, de quibus modo agitur, Græcæ tantum
conſuetudinis, & non Italicæ extitiſſe,& a Mileſiorum oppido in Propontide Cyzico nominatos fuiſſe, ad ſep-
tentrionem uerſi uiridaria proſpiciebant, in medio ualuas habebant, duo triclinia continebant, & ambula-
tionescircum triclinia, quæ ſibi oppoſita erant, & ab eorum lectis per fenestras, quæ dextra, & ſinistra lu-
men immittebant, loca uidebantur uirentibus arboribus conſita, platanones, pomaria,& horti, eorum ſym-
metriæ aperte ſatis a Vitr. ponuntur, cum diſpoſitio libera eſt, alioquin neceßitate cogente ingenio & acumi-
6660
uerò diſcrimen poſuerit Vitr. inter Corinthios oecos, & Aegyptios, ponit conſuetudinem Græcorum in his
oecis construendis. Quanquam uero uidetur Corinthios oecos Græcos eſſe, & Aegyptios a Græcis uſurpatos,
& utroſque ab Italis etiam ſumptos: arbitror tamen ego oecos eos, de quibus modo agitur, Græcæ tantum
conſuetudinis, & non Italicæ extitiſſe,& a Mileſiorum oppido in Propontide Cyzico nominatos fuiſſe, ad ſep-
tentrionem uerſi uiridaria proſpiciebant, in medio ualuas habebant, duo triclinia continebant, & ambula-
tionescircum triclinia, quæ ſibi oppoſita erant, & ab eorum lectis per fenestras, quæ dextra, & ſinistra lu-
men immittebant, loca uidebantur uirentibus arboribus conſita, platanones, pomaria,& horti, eorum ſym-
metriæ aperte ſatis a Vitr. ponuntur, cum diſpoſitio libera eſt, alioquin neceßitate cogente ingenio & acumi-
6660