Vitruvius, De architectura libri decem, 1567

Table of contents

< >
< >
page |< < (222) of 412 > >|
    <echo version="1.0RC">
      <text xml:lang="la" type="free">
        <div xml:id="echoid-div1" type="section" level="1" n="1">
          <div xml:id="echoid-div574" type="section" level="2" n="99">
            <p style="it">
              <s xml:id="echoid-s16243" xml:space="preserve">
                <pb o="222" file="514.01.254" n="254" rhead="LIBER"/>
              ne de ſymmetrijs detrahendum,aut adijciendum monet Vitr. </s>
              <s xml:id="echoid-s16244" xml:space="preserve">quemadmodum ſuperius alibi in multis operi-
                <lb/>
              busfaciendumeſſe docuit.</s>
              <s xml:id="echoid-s16245" xml:space="preserve"/>
            </p>
          </div>
          <div xml:id="echoid-div577" type="section" level="2" n="100">
            <head xml:id="echoid-head107" style="it" xml:space="preserve">Ad quas cœli regiones quæ ædificiorum gener a ſpectare debeant,
              <lb/>
            ut uſui, & ſalubritati ſint idonea. Cap. VII.</head>
            <p>
              <s xml:id="echoid-s16246" xml:space="preserve">
                <emph style="sc">NVnc</emph>
              explicabimus quibus proprietatibus genera ædificiorum ad uſum, & </s>
              <s xml:id="echoid-s16247" xml:space="preserve">cœli regiones
                <lb/>
              debeant ſpectare. </s>
              <s xml:id="echoid-s16248" xml:space="preserve">Hyberna triclinia, & </s>
              <s xml:id="echoid-s16249" xml:space="preserve">balnearia occidentem hybernum ſpectent, ideo
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.254-01" xlink:href="note-514.01.254-01a" xml:space="preserve">10</note>
              quod ueſpertino lumine opus eſt uti: </s>
              <s xml:id="echoid-s16250" xml:space="preserve">præterea quod etiam Sol occidens aduerſum ha-
                <lb/>
              bens ſplendorem, calorem remittens, efficit ueſpertino tempore regionem tepidiorem.
                <lb/>
              </s>
              <s xml:id="echoid-s16251" xml:space="preserve">Cubicula, & </s>
              <s xml:id="echoid-s16252" xml:space="preserve">bibliothecæ ad orientem ſpectare debent, uſus enim matutinum poſtulat lumen. </s>
              <s xml:id="echoid-s16253" xml:space="preserve">Item
                <lb/>
              in biblio thecis libri non putreſcent. </s>
              <s xml:id="echoid-s16254" xml:space="preserve">Nam in his, quæ ad meridiem, & </s>
              <s xml:id="echoid-s16255" xml:space="preserve">occidentem ſpectant, a tineis
                <lb/>
              & </s>
              <s xml:id="echoid-s16256" xml:space="preserve">humore uitiantur, quod uenti humidi aduenientes procreant eas, & </s>
              <s xml:id="echoid-s16257" xml:space="preserve">alunt, infundentesq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s16258" xml:space="preserve">humidos
                <lb/>
              ſpiritus, pallore uolumina corrumpunt. </s>
              <s xml:id="echoid-s16259" xml:space="preserve">Triclinia uerna,& </s>
              <s xml:id="echoid-s16260" xml:space="preserve">autumnalia ad orientem: </s>
              <s xml:id="echoid-s16261" xml:space="preserve">cum enim præ-
                <lb/>
              tenta luminibus aduerſus Solis impetus progrediens ad occidentem, efficit ea temperata adid tem-
                <lb/>
              pus,quo opus ſolitum eſt uti. </s>
              <s xml:id="echoid-s16262" xml:space="preserve">Aeſtiua ad ſeptentrionem, quod ea regio (non ut reliquæ, quæ per
                <lb/>
              ſolſtitium propter calorem efficiuntur æſtuoſæ) eo quod eſt auerſa a Solis curſu, ſemper refrigerata,
                <lb/>
              & </s>
              <s xml:id="echoid-s16263" xml:space="preserve">ſalubritatem,& </s>
              <s xml:id="echoid-s16264" xml:space="preserve">uoluptatem in uſu præſtat. </s>
              <s xml:id="echoid-s16265" xml:space="preserve">Non minus pinacothecæ, & </s>
              <s xml:id="echoid-s16266" xml:space="preserve">plumariorum textrinæ,
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.254-02" xlink:href="note-514.01.254-02a" xml:space="preserve">20</note>
              pictorumq́ officinæ, uti colores eorum in opere, propter conſtantiam luminis, immutata perma-
                <lb/>
              neant qualitate.</s>
              <s xml:id="echoid-s16267" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <p style="it">
              <s xml:id="echoid-s16268" xml:space="preserve">Maxime reſpiciebant antiqui ad decorum, de quo nos primo uolumine plura. </s>
              <s xml:id="echoid-s16269" xml:space="preserve">ſimiliter & </s>
              <s xml:id="echoid-s16270" xml:space="preserve">diſtributionis cu-
                <lb/>
              ram habebant, ut rerum uſui inſeruirent. </s>
              <s xml:id="echoid-s16271" xml:space="preserve">hinc Vitr. </s>
              <s xml:id="echoid-s16272" xml:space="preserve">hoc capite deijs agit, quæ aduſum,& </s>
              <s xml:id="echoid-s16273" xml:space="preserve">commodum perti-
                <lb/>
              nent, ſequenti uerò reſpiciens ad perſonarum dignitatem, ea,quæ decent, abſoluet. </s>
              <s xml:id="echoid-s16274" xml:space="preserve">Quanquam uerò non omnia,
                <lb/>
              quæ ad uſum parari poſſunt Vitr. </s>
              <s xml:id="echoid-s16275" xml:space="preserve">proſequitur, tantum tamen luminis affert, ut poſſimus ingenio, & </s>
              <s xml:id="echoid-s16276" xml:space="preserve">acumi-
                <lb/>
              ne prouidere quæ ad uſum reliquarum rerum erunt neceſſaria. </s>
              <s xml:id="echoid-s16277" xml:space="preserve">Docet igitur ad quas cœli regiones, quæq́ ædi-
                <lb/>
              ficiorum partes ſpectare debeant, ut uſui, & </s>
              <s xml:id="echoid-s16278" xml:space="preserve">ſalubritati ſint aptæ. </s>
              <s xml:id="echoid-s16279" xml:space="preserve">Cœnaculorum alia æſtiua, alia byberna, alia
                <lb/>
              mediaſtina, Aeſtiua aquam, & </s>
              <s xml:id="echoid-s16280" xml:space="preserve">uiridia poſcunt hortorum. </s>
              <s xml:id="echoid-s16281" xml:space="preserve">Hyberna teporem, & </s>
              <s xml:id="echoid-s16282" xml:space="preserve">focum, in utriſque amplitu-
                <lb/>
              do, hilaritas, & </s>
              <s xml:id="echoid-s16283" xml:space="preserve">lautities. </s>
              <s xml:id="echoid-s16284" xml:space="preserve">Lautiſſimum eſt cœnacula non eadem habere æſtate, atque bruma; </s>
              <s xml:id="echoid-s16285" xml:space="preserve">& </s>
              <s xml:id="echoid-s16286" xml:space="preserve">iuxta Lu-
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.254-03" xlink:href="note-514.01.254-03a" xml:space="preserve">30</note>
              cullum, non oportet ingenuum hominem deteriorem in ſorte eſſe, quàm grues, atque hirundines. </s>
              <s xml:id="echoid-s16287" xml:space="preserve">Mediaſtina
                <lb/>
              cœnacula ſunt, in quibus autumno, & </s>
              <s xml:id="echoid-s16288" xml:space="preserve">uere cœnamus. </s>
              <s xml:id="echoid-s16289" xml:space="preserve">hæc ad orientem debent ſpectare .</s>
              <s xml:id="echoid-s16290" xml:space="preserve">pictores æqualitatem
                <lb/>
              luminis deſiderant, item & </s>
              <s xml:id="echoid-s16291" xml:space="preserve">qui acu pingunt, ſiue ſimp liciter, ſiue tomento confarciant, ut ijſunt,quos recama-
                <lb/>
              tores, & </s>
              <s xml:id="echoid-s16292" xml:space="preserve">imbotitores nominamus, quos latini plumarios uocant; </s>
              <s xml:id="echoid-s16293" xml:space="preserve">& </s>
              <s xml:id="echoid-s16294" xml:space="preserve">ij, qui in Flandria mantilia texunt, & </s>
              <s xml:id="echoid-s16295" xml:space="preserve">
                <lb/>
              aulæa, quos Arazos dicunt, deſiderant enim æqualitatem luminis, & </s>
              <s xml:id="echoid-s16296" xml:space="preserve">conſtantiam, ut uerè, quod uerum est,
                <lb/>
              imitentur, quare eorum officinæ, uel textrinæ ad ſeptentrionem uergere debent.</s>
              <s xml:id="echoid-s16297" xml:space="preserve"/>
            </p>
          </div>
          <div xml:id="echoid-div580" type="section" level="2" n="101">
            <note position="left" xml:space="preserve">40</note>
            <head xml:id="echoid-head108" style="it" xml:space="preserve">De priuatorum, & communium ædificiorum proprijs lociset ge-
              <lb/>
            neribus, ad quaſcunque perſonarum qualitates con-
              <lb/>
            uenientibus. Cap. VIII.</head>
            <p>
              <s xml:id="echoid-s16298" xml:space="preserve">
                <emph style="sc">CVm</emph>
              ad r
                <unsure/>
              egiones cœli, ita ea fuerint diſpoſita, tunc ctiam animaduertendum eſt, quibus
                <lb/>
              rationibus priuatis ædiſicijs propria loca patribus familiarum, & </s>
              <s xml:id="echoid-s16299" xml:space="preserve">quemadmodum com-
                <lb/>
              munia cum extraneis ædificari debeant. </s>
              <s xml:id="echoid-s16300" xml:space="preserve">Nanque ex his, quæ propria ſunt, in ea non eſt
                <lb/>
              poteſtas omnibus introeundi, niſi inuitatis, quemadmodum ſunt cubicula, triclinia,bal-
                <lb/>
              nea, cæteraq́;</s>
              <s xml:id="echoid-s16301" xml:space="preserve">, quæ eaſdem habent uſus rationes. </s>
              <s xml:id="echoid-s16302" xml:space="preserve">communia autem ſunt, quibus etiam inuocati ſuo
                <lb/>
              iure de populo poſſunt uenire, ideſt ueſtibula, caua ædium, periſtylia, quæq; </s>
              <s xml:id="echoid-s16303" xml:space="preserve">eundem habere poſſunt
                <lb/>
              uſum. </s>
              <s xml:id="echoid-s16304" xml:space="preserve">Igitur his qui communi ſunt fortuna, non nece ſſaria magnifica ueſtibula,nec tablina, neque
                <lb/>
              atria, quod hi alijs officia præſtant ambiundo,quæ ab alijs ambiuntur. </s>
              <s xml:id="echoid-s16305" xml:space="preserve">Quiautem fructibus ruſti-
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.254-05" xlink:href="note-514.01.254-05a" xml:space="preserve">50</note>
              cis ſeruiunt, in eorum ueſtibulis ſtabula, tabernæ, in ædibus cryptæ, horrea, apothecæ, cæteraq́;</s>
              <s xml:id="echoid-s16306" xml:space="preserve">, quæ
                <lb/>
              ad fructas ſeruandos magis, quàm ad elegantiæ decorem poſſunt eſſe, ita ſunt facienda. </s>
              <s xml:id="echoid-s16307" xml:space="preserve">Item fœne-
                <lb/>
              ratoribus, & </s>
              <s xml:id="echoid-s16308" xml:space="preserve">publicanis, commodiora & </s>
              <s xml:id="echoid-s16309" xml:space="preserve">ſpecioſiora, & </s>
              <s xml:id="echoid-s16310" xml:space="preserve">ab inſidijs tuta. </s>
              <s xml:id="echoid-s16311" xml:space="preserve">Forenſibus autem, & </s>
              <s xml:id="echoid-s16312" xml:space="preserve">diſertis
                <lb/>
              elegantiora, & </s>
              <s xml:id="echoid-s16313" xml:space="preserve">ſpatioſiora ad conuentus excipiendos. </s>
              <s xml:id="echoid-s16314" xml:space="preserve">Nobilibus uerò, qui honores, magiſtratusq́;
                <lb/>
              </s>
              <s xml:id="echoid-s16315" xml:space="preserve">gerendo præſtare debent officia ciuibus, facienda ſunt ueſtibula regalia, alta atria, & </s>
              <s xml:id="echoid-s16316" xml:space="preserve">periſtylia am-
                <lb/>
              pliſsima, ſyluæ, ambulationesq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s16317" xml:space="preserve">laxiores ad decorem maieſtatis perfectæ. </s>
              <s xml:id="echoid-s16318" xml:space="preserve">Præterea bibliothecas,pi-
                <lb/>
              nacothecas, baſilicas, non diſsimili modo,quàm publicorum operum magnificentia comparatas,quod
                <lb/>
              eorum in domibus ſæpius, & </s>
              <s xml:id="echoid-s16319" xml:space="preserve">publica conſilia, & </s>
              <s xml:id="echoid-s16320" xml:space="preserve">priuata iudicia conficiuntur. </s>
              <s xml:id="echoid-s16321" xml:space="preserve">Ergo ſi his rationi-
                <lb/>
              bus ad ſingulorum generum perſonas, uti in libro primo de decore eſt ſcriptum, ita diſpoſita erunt
                <lb/>
              ædificia, non erit quod reprehendatur. </s>
              <s xml:id="echoid-s16322" xml:space="preserve">Habebunt enim ad omnes res commodas, & </s>
              <s xml:id="echoid-s16323" xml:space="preserve">emendatas ex-
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.254-06" xlink:href="note-514.01.254-06a" xml:space="preserve">60</note>
              </s>
            </p>
          </div>
        </div>
      </text>
    </echo>