Vitruvius, De architectura libri decem, 1567

Page concordance

< >
Scan Original
251 219
252 220
253 221
254 222
255 223
256 224
257 225
258 226
259 227
260 228
261 229
262 230
263 231
264 232
265 233
266 234
267 235
268 236
269 237
270 238
271 239
272 240
273 241
274 242
275 243
276 244
277 245
278 246
279 247
280 248
< >
page |< < (228) of 412 > >|
    <echo version="1.0RC">
      <text xml:lang="la" type="free">
        <div xml:id="echoid-div1" type="section" level="1" n="1">
          <div xml:id="echoid-div589" type="section" level="2" n="103">
            <p style="it">
              <s xml:id="echoid-s16658" xml:space="preserve">
                <pb o="228" file="514.01.260" n="260" rhead="LIBER"/>
              ab ianua introeuntibus Græco more aditus erat, atque iter quoddum non nimis latum, utrinque uerò quoniam
                <lb/>
              equis delectabantur ,equilia erant ab una parte, ab alia uerò ostiarij cellæ, & </s>
              <s xml:id="echoid-s16659" xml:space="preserve">locus oſtiarij, uel ianitoris
                <lb/>
              pylorion dicitur. </s>
              <s xml:id="echoid-s16660" xml:space="preserve">interim primo ianua occurrebat, deinde iter illud, quod ab alia parte, ideſt in fronte aliam
                <lb/>
              ianuam habebat, unde ſpatium itineris illius, quod inter duas ianuas interponebatur, tbyrorion, dicebatur, a
                <lb/>
              portis deſumpto uocabulo, & </s>
              <s xml:id="echoid-s16661" xml:space="preserve">hic locus pro atrio, uel uestibulo erat, ab ſecundis ianuis poſt thyrorion, in-
                <lb/>
              troitus erat in periſtylion, quod a tribus partibus habebat porticus,ſed pro fronte, quæ ad meridiem uergebat,
                <lb/>
              erat hiatus, & </s>
              <s xml:id="echoid-s16662" xml:space="preserve">apertio ſatis ampla ſecundis ianuis oppoſita, utrinque uerò in angulis pilas, & </s>
              <s xml:id="echoid-s16663" xml:space="preserve">antas habens,
                <lb/>
              quæ magiſtram trabem tanquam fulcra ſustinebant. </s>
              <s xml:id="echoid-s16664" xml:space="preserve">Sub hiatu huiuſmodi ſpatium quoddam tectum erat ter-
                <lb/>
              tia parte minus, quàm hiatus, & </s>
              <s xml:id="echoid-s16665" xml:space="preserve">locus isproſtas,uel parastas, ab ipſis antis dicebatur. </s>
              <s xml:id="echoid-s16666" xml:space="preserve">Sed in oppoſito pa-
                <lb/>
              riete introrſus erant magni oeci, in quibus matres familiarum ſedebant lanificio operi incumbentes. </s>
              <s xml:id="echoid-s16667" xml:space="preserve">Sed a
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.260-01" xlink:href="note-514.01.260-01a" xml:space="preserve">10</note>
              dextra, & </s>
              <s xml:id="echoid-s16668" xml:space="preserve">aſiniſtra proſtadis cubicula erant uiri, & </s>
              <s xml:id="echoid-s16669" xml:space="preserve">uxoris, quæ thalami dicebantur, & </s>
              <s xml:id="echoid-s16670" xml:space="preserve">ancillarum cubi-
                <lb/>
              cula, ne longius abeſſent ab imperio dominæ, quæ amphithalami, uel antithalami uocabantur. </s>
              <s xml:id="echoid-s16671" xml:space="preserve">Sed circum
                <lb/>
              in porticibus periſtylij triclinia quotidiana erant, idſt loca, ubi ordinariè diſcumbebant, & </s>
              <s xml:id="echoid-s16672" xml:space="preserve">cubicula, & </s>
              <s xml:id="echoid-s16673" xml:space="preserve">
                <lb/>
              cellæ familiarium, & </s>
              <s xml:id="echoid-s16674" xml:space="preserve">domeſticorum. </s>
              <s xml:id="echoid-s16675" xml:space="preserve">Vniuerſa uerò pars hæc gynæconitis appellatur, quia mulierum ha-
                <lb/>
              bitationibus erat dicata, unde Græcorum ædificiorum commoditas, & </s>
              <s xml:id="echoid-s16676" xml:space="preserve">dignitas maxime ſpectanda cernitur,
                <lb/>
              qui ædificium duas in partes diſtribuebant, nam pars una erat, in qua uiri ſine fœminarum interpellationibus
                <lb/>
              uer ſabantur, quam andronitiden a uiris nominabant: </s>
              <s xml:id="echoid-s16677" xml:space="preserve">alteram uerò in qua congruerent mulieres lanificio,& </s>
              <s xml:id="echoid-s16678" xml:space="preserve">
                <lb/>
              textrinæ operam dantes. </s>
              <s xml:id="echoid-s16679" xml:space="preserve">Gynæcijs coniungebantur domus ampliores peristylijs, porticibusq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s16680" xml:space="preserve">ornatas,pro-
                <lb/>
              prias ianuas, ueſtibulaq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s16681" xml:space="preserve">egregia habentes, in quibus nihil deſiderabatur, quod ad magnificentiam pertine-
                <lb/>
              bat, non triclinia Cyzicena, non pinacothecæ, non exedræ, non bibliothecæ, non oeci quadrati, non ſpecta-
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.260-02" xlink:href="note-514.01.260-02a" xml:space="preserve">20</note>
              cularequirerepoterasſuisquæq́;</s>
              <s xml:id="echoid-s16682" xml:space="preserve">locis diſpoſita,& </s>
              <s xml:id="echoid-s16683" xml:space="preserve">certas cœli regiones ſpectantia. </s>
              <s xml:id="echoid-s16684" xml:space="preserve">Quiduero dignius, ac re-
                <lb/>
              gium magis erat, quàm ita hoſpitibus, & </s>
              <s xml:id="echoid-s16685" xml:space="preserve">peregrinis prouidiſſe, ut in hoſpitio nulli eſſe peregre uiderentur.
                <lb/>
              </s>
              <s xml:id="echoid-s16686" xml:space="preserve">Vſque adeo ſecreta,& </s>
              <s xml:id="echoid-s16687" xml:space="preserve">commoda hoſpitibus libertas parata erat, cum ſeparatæ domunculæ illis, & </s>
              <s xml:id="echoid-s16688" xml:space="preserve">commo-
                <lb/>
              dæ inſtruerentur ? </s>
              <s xml:id="echoid-s16689" xml:space="preserve">certe & </s>
              <s xml:id="echoid-s16690" xml:space="preserve">delicatorum & </s>
              <s xml:id="echoid-s16691" xml:space="preserve">opulentorum ſigna hæc erant. </s>
              <s xml:id="echoid-s16692" xml:space="preserve">nolebant enim ipſi ab hoſpitibus
                <lb/>
              impediri, nolebant & </s>
              <s xml:id="echoid-s16693" xml:space="preserve">ipſi hoſpites impedire, quare etiam a periſtylijs in hoſpitalia itinera faciebant, quæ me-
                <lb/>
              ſaulæ dicebantur, quod inter duas aulas, quæ quaſi atria erant, media ſint interpoſita, Latini ea uocant an-
                <lb/>
              dronas,nostri anditus dicunt. </s>
              <s xml:id="echoid-s16694" xml:space="preserve">Expoſitis Græcorum ædificiorum partibus ad nomenclationes, & </s>
              <s xml:id="echoid-s16695" xml:space="preserve">uocabula
                <lb/>
              rerum, quæ aliter a Latinis, aliter a Græcis ſumebantur, declaranda uenit Vitru. </s>
              <s xml:id="echoid-s16696" xml:space="preserve">in qua re prudenter feciſſe
                <lb/>
              uidetur,cum dicat. </s>
              <s xml:id="echoid-s16697" xml:space="preserve">Nec tamen ego,ut mutetur conſuetudo nominationum aut ſermonis, ideo hæc propoſui, ſed
                <lb/>
              ut ea non ſint ignota philologis, exponenda iudicaui. </s>
              <s xml:id="echoid-s16698" xml:space="preserve">non uult enim de uerbis contendere, cum de re conſtat. </s>
              <s xml:id="echoid-s16699" xml:space="preserve">
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.260-03" xlink:href="note-514.01.260-03a" xml:space="preserve">30</note>
              omnia ferè ſunt facilia. </s>
              <s xml:id="echoid-s16700" xml:space="preserve">illud tamen eſt animaduertendum, quod xystos neutro genere ſcribendum monet Phi
                <lb/>
              lander, uel testimonio quorundam ueterum codicum, diathyra autem repagula dicit eſſe lignea, quibus ar-
                <lb/>
              centur equi, & </s>
              <s xml:id="echoid-s16701" xml:space="preserve">currus ab ædium ueſtibulis, forte nos diathyra raſtellos ante portas urbium uocare poſſe-
                <lb/>
              mus. </s>
              <s xml:id="echoid-s16702" xml:space="preserve">De .</s>
              <s xml:id="echoid-s16703" xml:space="preserve">Atlantibus uero, & </s>
              <s xml:id="echoid-s16704" xml:space="preserve">Telamonibus inquit, ſe a Seruio habuiſſe,quod a Vitr. </s>
              <s xml:id="echoid-s16705" xml:space="preserve">ignoratum animaduertit.</s>
              <s xml:id="echoid-s16706" xml:space="preserve"/>
            </p>
          </div>
          <div xml:id="echoid-div592" type="section" level="2" n="104">
            <head xml:id="echoid-head111" style="it" xml:space="preserve">De firmitate, & fundamentis ædificiorum. Cap. XI.</head>
            <p>
              <s xml:id="echoid-s16707" xml:space="preserve">AEdificia, quæ plano pede inſtruuntur, ſi fundamenta eorum facta fuerint, ita uti in prio-
                <lb/>
              ribus libris de muro,& </s>
              <s xml:id="echoid-s16708" xml:space="preserve">theatris a nobis eſt expoſitum, ad uetuſtatem ea erunt ſine du-
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.260-04" xlink:href="note-514.01.260-04a" xml:space="preserve">40</note>
              bitatione firma, ſin autem hypogea concamerationesq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s16709" xml:space="preserve">inſtituentur, fundationes eo-
                <lb/>
              rum fieri debent craſsiores ,quàm quæ in ſuperioribus ædificijs ſtructuræ ſunt futuræ,
                <lb/>
              eorumq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s16710" xml:space="preserve">parietes, pilæ, columnæ,ad perpendiculum inferiorum medio collocentur, uti ſolido re-
                <lb/>
              ſpondeant. </s>
              <s xml:id="echoid-s16711" xml:space="preserve">Nam ſi in pendentibus onera fuerint parietum, aut columnarum, non poterunt habere
                <lb/>
              perpetuam firmitatem.</s>
              <s xml:id="echoid-s16712" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <p style="it">
              <s xml:id="echoid-s16713" xml:space="preserve">Quod ædificandum ſumimus firmitatem, utilitatem,& </s>
              <s xml:id="echoid-s16714" xml:space="preserve">uenuſtatem habere debet, ut dictum eſt uolumine
                <lb/>
              primo,id præceptum paßim a Vitr. </s>
              <s xml:id="echoid-s16715" xml:space="preserve">obſeruatum uidimus, tum in primo cum de mœnibus collocandis ageret,
                <lb/>
              tum in tertio, cum de fundationibus, & </s>
              <s xml:id="echoid-s16716" xml:space="preserve">columnis tam in locis ſolidis, quàm in congeſtitijs tractaret, tum etiam
                <lb/>
              in quinto cum theatrorum rationem exequeretur, ſempere nim habita ratione utilitatis, & </s>
              <s xml:id="echoid-s16717" xml:space="preserve">uenuſtatis ad fir-
                <lb/>
              mitatem operum reſpexit, quod & </s>
              <s xml:id="echoid-s16718" xml:space="preserve">in priuatorum ædificijs, etiam obſeruandum cenſet. </s>
              <s xml:id="echoid-s16719" xml:space="preserve">cum ergo tractauerit
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.260-05" xlink:href="note-514.01.260-05a" xml:space="preserve">50</note>
              de utilitate, & </s>
              <s xml:id="echoid-s16720" xml:space="preserve">decore, reliquum eſt ut de firmitate agat. </s>
              <s xml:id="echoid-s16721" xml:space="preserve">Quoniam uero in antiquorum ædificorum ruinis mul
                <lb/>
              ta ædium membra ſubterranea fuiſſe reperiuntur, eademq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s16722" xml:space="preserve">concamerata, & </s>
              <s xml:id="echoid-s16723" xml:space="preserve">for nicis modo delumbata magni-
                <lb/>
              tudine ampla, & </s>
              <s xml:id="echoid-s16724" xml:space="preserve">ornatu magnifica, ideo forte erit, quod deſideremus, qua ratione fundationes eorum fieri
                <lb/>
              debent, ut ſine dubitatione firma ſint. </s>
              <s xml:id="echoid-s16725" xml:space="preserve">Ideo hoc loco de ijs rebus præcepta traduntur. </s>
              <s xml:id="echoid-s16726" xml:space="preserve">Aedificia partes ha-
                <lb/>
              bent imas, & </s>
              <s xml:id="echoid-s16727" xml:space="preserve">ſubterraneas, item & </s>
              <s xml:id="echoid-s16728" xml:space="preserve">partes plano pede ſtructas, item & </s>
              <s xml:id="echoid-s16729" xml:space="preserve">contignationes, quemadmodum
                <lb/>
              plano pede ædificia inſtituta fundentur, præallegatis locis declarauit. </s>
              <s xml:id="echoid-s16730" xml:space="preserve">nunc de ſubterraneis, quæ hypogea no-
                <lb/>
              minat, & </s>
              <s xml:id="echoid-s16731" xml:space="preserve">concameratis fundandis monet, fundamenta eorum ædificiorum craſſiora eſſe debere omnibus ædi-
                <lb/>
              ficiorum ſtructuris,quæ ſupra futuræ ſunt. </s>
              <s xml:id="echoid-s16732" xml:space="preserve">Craſſiores certè omnes ſubſtructiones eſſe debent ſtructuris ſupe-
                <lb/>
              rioribus, ſed hæ quæhypogeorum ædificiorum fiunt,mira craſſitudine eſſe debent, quod in antiquis obſerua-
                <lb/>
              tum est, maxima enim onera ſustinent, & </s>
              <s xml:id="echoid-s16733" xml:space="preserve">humiditatibus obnoxia ſunt, quare fund amentorum firmit ati pro-
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.260-06" xlink:href="note-514.01.260-06a" xml:space="preserve">60</note>
              </s>
            </p>
          </div>
        </div>
      </text>
    </echo>