Vitruvius, De architectura libri decem, 1567

Page concordance

< >
Scan Original
181 149
182 150
183 151
184 152
185 153
186 154
187 155
188 156
189 157
190 158
191 159
192 160
193 161
194 162
195 163
196 164
197 165
198 166
199 167
200 168
201 169
202 170
203 171
204 173
205 173
206 174
207 175
208 176
209 177
210 178
< >
page |< < (231) of 412 > >|
    <echo version="1.0RC">
      <text xml:lang="la" type="free">
        <div xml:id="echoid-div1" type="section" level="1" n="1">
          <div xml:id="echoid-div592" type="section" level="2" n="104">
            <p style="it">
              <s xml:id="echoid-s16899" xml:space="preserve">
                <pb o="231" file="514.01.263" n="263" rhead="SEXTVS."/>
              ipſa ſolet afferre: </s>
              <s xml:id="echoid-s16900" xml:space="preserve">ita & </s>
              <s xml:id="echoid-s16901" xml:space="preserve">Architecti non est copiarum genera, quibus oportet uti, ſemper habere prompta,
                <lb/>
              nam ea natura ipſa præstare ſolet; </s>
              <s xml:id="echoid-s16902" xml:space="preserve">natura uerò non in omnibus locis omnia generat, non enim ubique eſt pul-
                <lb/>
              uis puteolanus, neque in omnibus locis arenæ ſoſſitiæ, nec cæmentorum, nec abietis, nec ſapinorum, nec mar-
                <lb/>
              moris copia, ſed aliud alio loco naſcitur. </s>
              <s xml:id="echoid-s16903" xml:space="preserve">utendum autem est, ubi non eſt arena foſſitia, fluuiatica, aut marina
                <lb/>
              lota. </s>
              <s xml:id="echoid-s16904" xml:space="preserve">inopiæ quoque abietis, aut ſupinorum uitabuntur, utendo cupreſſo, populo, ulmo, pinu, ut ait libro primo
                <lb/>
              cap. </s>
              <s xml:id="echoid-s16905" xml:space="preserve">2. </s>
              <s xml:id="echoid-s16906" xml:space="preserve">item eodem libro cap. </s>
              <s xml:id="echoid-s16907" xml:space="preserve">5. </s>
              <s xml:id="echoid-s16908" xml:space="preserve">{De ipſo autem muro, e qua materia ſtruatur, aut perficiatur, ideo non eſt
                <lb/>
              præfiniendum, } & </s>
              <s xml:id="echoid-s16909" xml:space="preserve">reliqua, præterea licet natura rerum copias afferat, tamen in domini poteſtate eſt eligere
                <lb/>
              utrum his uel illis copijs uti uelit. </s>
              <s xml:id="echoid-s16910" xml:space="preserve">Nibil enim Architecto est imputandum, ſi materia deeſt; </s>
              <s xml:id="echoid-s16911" xml:space="preserve">quod uero Archi-
                <lb/>
              tecto tribuitur, & </s>
              <s xml:id="echoid-s16912" xml:space="preserve">domino, & </s>
              <s xml:id="echoid-s16913" xml:space="preserve">artiſici, eſt quod Vitr. </s>
              <s xml:id="echoid-s16914" xml:space="preserve">dicit.</s>
              <s xml:id="echoid-s16915" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <p>
              <s xml:id="echoid-s16916" xml:space="preserve">
                <emph style="sc">Itaqve</emph>
              omnium operum probationes tripartito conſiderantur. </s>
              <s xml:id="echoid-s16917" xml:space="preserve">ideſt fabrili ſubtilitate, magniſi-
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.263-01" xlink:href="note-514.01.263-01a" xml:space="preserve">10</note>
              centia, & </s>
              <s xml:id="echoid-s16918" xml:space="preserve">diſpoſitione. </s>
              <s xml:id="echoid-s16919" xml:space="preserve">cum magniſicenter opus perſectum aſpicietur ab omni poteſtate impenſæ lau-
                <lb/>
              dabuntur. </s>
              <s xml:id="echoid-s16920" xml:space="preserve">cum ſubtiliter officinatoris probabitur exactio. </s>
              <s xml:id="echoid-s16921" xml:space="preserve">cum uero uenuſtate, proportionibus, & </s>
              <s xml:id="echoid-s16922" xml:space="preserve">
                <lb/>
              ſymmetrijshabuerit authoritatem, tunc fuerit gloria Architecti. </s>
              <s xml:id="echoid-s16923" xml:space="preserve">Hæc autem rectè conſtituuntur,
                <lb/>
              cum is & </s>
              <s xml:id="echoid-s16924" xml:space="preserve">a ſabris, & </s>
              <s xml:id="echoid-s16925" xml:space="preserve">ab idiotis patiatur accipere ſe conſilia. </s>
              <s xml:id="echoid-s16926" xml:space="preserve">Nanque omnes homines, non ſolum
                <lb/>
              Architecti, quod eſt bonum, poſſunt probare, ſed inter idiotas, & </s>
              <s xml:id="echoid-s16927" xml:space="preserve">eos hoc eſt diſcrimen, quod idiota
                <lb/>
              niſi ſactum uiderit, non poteſt ſcire quid futurum ſit: </s>
              <s xml:id="echoid-s16928" xml:space="preserve">Architectus autem ſimul animo conſtituerit,
                <lb/>
              antequam inceperit, & </s>
              <s xml:id="echoid-s16929" xml:space="preserve">uenuſtate, & </s>
              <s xml:id="echoid-s16930" xml:space="preserve">uſu, & </s>
              <s xml:id="echoid-s16931" xml:space="preserve">decore, quale ſit futurum habet definitum. </s>
              <s xml:id="echoid-s16932" xml:space="preserve">Quas res pri-
                <lb/>
              uatis ædiſicijs utiles putaui, & </s>
              <s xml:id="echoid-s16933" xml:space="preserve">quemadmodum ſit faciendum, quàm apertiſsime potui, perſcripſi.
                <lb/>
              </s>
              <s xml:id="echoid-s16934" xml:space="preserve">De expolititionibus autẽ eorũ, ut ſint elegantes & </s>
              <s xml:id="echoid-s16935" xml:space="preserve">ſine uitijs ad uetuſtatẽ, in ſequenti uolumine exponã.</s>
              <s xml:id="echoid-s16936" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <p style="it">
              <s xml:id="echoid-s16937" xml:space="preserve">Est in ædificatione qui diſponit, est qui operatur, eſt qui impenſam ſncit. </s>
              <s xml:id="echoid-s16938" xml:space="preserve">Architectus diſponit; </s>
              <s xml:id="echoid-s16939" xml:space="preserve">oſſicinator,
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.263-02" xlink:href="note-514.01.263-02a" xml:space="preserve">20</note>
              ſeu faber operatur; </s>
              <s xml:id="echoid-s16940" xml:space="preserve">dominus impenſam facit. </s>
              <s xml:id="echoid-s16941" xml:space="preserve">Laudatur Architectus, qui uenuſtate, uſu, & </s>
              <s xml:id="echoid-s16942" xml:space="preserve">decore diſponit.
                <lb/>
              </s>
              <s xml:id="echoid-s16943" xml:space="preserve">Laudatur faber qui ſubtiliter manibus efficit, & </s>
              <s xml:id="echoid-s16944" xml:space="preserve">operatur. </s>
              <s xml:id="echoid-s16945" xml:space="preserve">Laudatur, dominus, qui magnificè expendens præ-
                <lb/>
              cioſas, & </s>
              <s xml:id="echoid-s16946" xml:space="preserve">amplas copias ſubminiſtrat. </s>
              <s xml:id="echoid-s16947" xml:space="preserve">materia igitur dominum, forma Architectum, opus artificem commen-
                <lb/>
              dat. </s>
              <s xml:id="echoid-s16948" xml:space="preserve">magnificentia a domino, ſubtilitas ab artifice, diſpoſitio ab Architecto prouenit. </s>
              <s xml:id="echoid-s16949" xml:space="preserve">maxime autem, & </s>
              <s xml:id="echoid-s16950" xml:space="preserve">op-
                <lb/>
              time fortunæ est, ſi optimus Architectus liberalem dominum, & </s>
              <s xml:id="echoid-s16951" xml:space="preserve">ſubtilem fabrum inuenerit, nam omnis operũ
                <lb/>
              laus in ipſum demum Architectum redundat, qui domino liberalitatem conſuluiſſe, & </s>
              <s xml:id="echoid-s16952" xml:space="preserve">fabro rectè ordinaſſe
                <lb/>
              iudicatur. </s>
              <s xml:id="echoid-s16953" xml:space="preserve">Quare monendus eſt Architectus, ut expertos quandoque audiat, & </s>
              <s xml:id="echoid-s16954" xml:space="preserve">operatios, & </s>
              <s xml:id="echoid-s16955" xml:space="preserve">eorum non
                <lb/>
              temnat conſilia, nam quemadmodum non omnis tellus omnia fert, ita non omnis homo omnia intelligit. </s>
              <s xml:id="echoid-s16956" xml:space="preserve">Con-
                <lb/>
              tentus ſit Architectus, & </s>
              <s xml:id="echoid-s16957" xml:space="preserve">ſe diſcrimine ab idiota ſeiungi, quod multo ante prouideat, probetq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s16958" xml:space="preserve">quodfuturũ
                <lb/>
              est, quàm opus uideat. </s>
              <s xml:id="echoid-s16959" xml:space="preserve">& </s>
              <s xml:id="echoid-s16960" xml:space="preserve">idiota nil niſi factum cognoſcat.</s>
              <s xml:id="echoid-s16961" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <note position="left" xml:space="preserve">30</note>
          </div>
          <div xml:id="echoid-div603" type="section" level="2" n="105">
            <head xml:id="echoid-head112" xml:space="preserve">M. VITRVVII DE
              <lb/>
            ARCHITECTVRA
              <lb/>
            LIBER SEPTIMVS.
              <lb/>
            Proœmium.</head>
            <p>
              <s xml:id="echoid-s16962" xml:space="preserve">
                <emph style="sc">Aiores</emph>
              cum ſapienter, tum etiam utiliter inſtituerunt per commentario-
                <lb/>
              rum relationes cogitata tradere poſteris; </s>
              <s xml:id="echoid-s16963" xml:space="preserve">uti ea non interirent, ſed ſingulis
                <lb/>
              ætatibus creſcentia uoluminibus edita gradatim peruenirent uetuſtatibus
                <lb/>
              ad ſummam doctrinarum ſubtilitatem. </s>
              <s xml:id="echoid-s16964" xml:space="preserve">Itaque non mediocres, ſed inſinitæ
                <lb/>
              ſunt his agendæ gratiæ, quod non inuidioſi ſilentes prætermiſerunt, ſed
                <lb/>
              omnium generum ſenſus conſcriptionibus memoriæ tradendos curaue-
                <lb/>
              ſrunt. </s>
              <s xml:id="echoid-s16965" xml:space="preserve">Namq́ ſi non ita feciſſent, non potuiſſemus ſcire, quæ res in Troia
                <lb/>
              fuiſſent geſtæ, nec quid Thales, Democritus, Anaxagoras, Xenophanes,
                <lb/>
              reliquiq́ phyſici ſenſiſſent de rerum natura, quasq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s16966" xml:space="preserve">Socrates, Plato, Ari-
                <lb/>
              ſtoteles, Zenon, Epicurus, alijq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s16967" xml:space="preserve">Philoſophi, hominibus agendæ uitæ terminationes finiuiſſent, ſeu
                <lb/>
              Crœſus, Alexander, Darius, cæteriq́ Reges, quas res, aut quibus rationibus geſsiſſent, fuiſfent notæ,
                <lb/>
              niſi maiores præceptorum comparationibus omnium memoriæ ad poſteritatem commentarijs extu-
                <lb/>
              liſſent. </s>
              <s xml:id="echoid-s16968" xml:space="preserve">Itaque quemadmodum his gratiæ ſuntagendæ, ſic contra, qui eorum ſcripta furantes, pro
                <lb/>
              ſuis prædicant, ſunt uituperandi, quiq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s16969" xml:space="preserve">non proprijs cogitationibus nituntur ſcriptorum, ſed inuidis
                <lb/>
              moribus aliena uiolantes gloriantur, non modo ſunt reprehendendi, ſed etiam quia impio more ui-
                <lb/>
              xerunt, pœna condemnandi. </s>
              <s xml:id="echoid-s16970" xml:space="preserve">Nec tamen hæ res non uindicatæ curioſius ab antiquis eſſe memoran-
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.263-04" xlink:href="note-514.01.263-04a" xml:space="preserve">60</note>
              </s>
            </p>
          </div>
        </div>
      </text>
    </echo>