Vitruvius, De architectura libri decem, 1567

Page concordance

< >
Scan Original
221 189
222 190
223 191
224 192
225 193
226 194
227 195
228 196
229 197
230 198
231 199
232 200
233 201
234 202
235 203
236 204
237 205
238 206
239 207
240 208
241 209
242 210
243 211
244 212
245 213
246 214
247 215
248 216
249 217
250 218
< >
page |< < (233) of 412 > >|
    <echo version="1.0RC">
      <text xml:lang="la" type="free">
        <div xml:id="echoid-div1" type="section" level="1" n="1">
          <div xml:id="echoid-div603" type="section" level="2" n="105">
            <p>
              <s xml:id="echoid-s17047" xml:space="preserve">
                <pb o="233" file="514.01.265" n="265" rhead="SETTIMVS."/>
              Ageſiſtratos. </s>
              <s xml:id="echoid-s17048" xml:space="preserve">quorum ex commentarijs, quæ utilia eſſe in his rebus animaduerti, collecta, in unum
                <lb/>
              coegi corpus. </s>
              <s xml:id="echoid-s17049" xml:space="preserve">& </s>
              <s xml:id="echoid-s17050" xml:space="preserve">ideò maximè, quod animaduerti ea in re ab Græcis uolumina plura ædita ab noſtris
                <lb/>
              oppido quàm pauca. </s>
              <s xml:id="echoid-s17051" xml:space="preserve">Fuſsitius enim mirum de his rebus primus inſtituit edere uolumen. </s>
              <s xml:id="echoid-s17052" xml:space="preserve">Item Te-
                <lb/>
              rentius Varro de nouem diſciplinis, unum de Architectura. </s>
              <s xml:id="echoid-s17053" xml:space="preserve">Publius Septimius duo; </s>
              <s xml:id="echoid-s17054" xml:space="preserve">Amplius uerò
                <lb/>
              in id genus ſcripturæ adhuc nemo incubuiſſe uidetur, cum fuiſſent & </s>
              <s xml:id="echoid-s17055" xml:space="preserve">antiqui ciues magni Architecti,
                <lb/>
              qui potuiſſent non minus eleganter ſcripta comparare: </s>
              <s xml:id="echoid-s17056" xml:space="preserve">Namq; </s>
              <s xml:id="echoid-s17057" xml:space="preserve">Athenis, Antiſtates, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17058" xml:space="preserve">Calleſchros, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17059" xml:space="preserve">
                <lb/>
              Antimachides, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17060" xml:space="preserve">Potinos Architecti, Piſiſtrato ædem Ioui olympio ſacienti fundamenta conſtitue-
                <lb/>
              runt, poſt mortem autem eius propter interpellationem Reip. </s>
              <s xml:id="echoid-s17061" xml:space="preserve">incepta reliquerunt. </s>
              <s xml:id="echoid-s17062" xml:space="preserve">Itaque circiter
                <lb/>
              annis ducentis poſt Antiochus Rex, cum in id opus impenſam eſſet pollicitus, cellæ magnitudinem,
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.265-01" xlink:href="note-514.01.265-01a" xml:space="preserve">10</note>
              & </s>
              <s xml:id="echoid-s17063" xml:space="preserve">columnarum circa dipteron collocationem epiſtyliorum, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17064" xml:space="preserve">cæterorum ornamentorum ad ſym-
                <lb/>
              metriarum diſtributionem magna ſolertia, ſcientiaq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s17065" xml:space="preserve">ſumma, ciuis Romanus Coſſutius nobiliter eſt
                <lb/>
              Architectatus. </s>
              <s xml:id="echoid-s17066" xml:space="preserve">id autem opus non modo uulgo, ſed etiam in paucisa magnificentia nominatur. </s>
              <s xml:id="echoid-s17067" xml:space="preserve">Nam
                <lb/>
              quatuor locis ſunt ædium ſacrarum marmoreis operibus ornatæ diſpoſitiones, è quibus propriæ de
                <lb/>
              his nominationes clariſsima fama nominantur, quorum excellentiæ, prudentesq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s17068" xml:space="preserve">cogitationum ap-
                <lb/>
              paratus ſulpectus habent in Deorum ſeſsimonio. </s>
              <s xml:id="echoid-s17069" xml:space="preserve">Primumq́ ædes Epheſio Dianæ Ionico genere ab
                <lb/>
              Cteſiphonte Gnoſio, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17070" xml:space="preserve">filio cius Metagene eſt inſtituta, quam poſteà Demetrius ipſius Dianæ ſer-
                <lb/>
              uus, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17071" xml:space="preserve">Peonius Epheſius dicuntur perfeciſſe. </s>
              <s xml:id="echoid-s17072" xml:space="preserve">Mileti Apollinis, item Ionicis ſymmetrijs, idem Peo-
                <lb/>
              nius, Daphnisq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s17073" xml:space="preserve">Mileſius inſtituerunt; </s>
              <s xml:id="echoid-s17074" xml:space="preserve">Eleuſinæ Cereris, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17075" xml:space="preserve">Proſerpinæ cellam immani magnitudine,
                <lb/>
              Ictinus Dorico more ſine exteriorioribus columnis ad laxamentum uſus ſacrificiorum pertexit. </s>
              <s xml:id="echoid-s17076" xml:space="preserve">Eam
                <lb/>
              autem poſtea cum Demetrius Phalereus Athenis rerum potiretur, Philon ante templum in fronte co-
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.265-02" xlink:href="note-514.01.265-02a" xml:space="preserve">20</note>
              lumnis conſtitutis proſtylon fecit. </s>
              <s xml:id="echoid-s17077" xml:space="preserve">Ita aucto ueſtibulo laxamentum initiantibus, operisq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s17078" xml:space="preserve">ſummam
                <lb/>
              adiecit auctoritatem. </s>
              <s xml:id="echoid-s17079" xml:space="preserve">In Aſty uerò Iouem olympium amplo modulorum comparata Corinthijs ſym-
                <lb/>
              metrijs, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17080" xml:space="preserve">proportionibus, (uti ſupra ſcriptum eſt) architectandum Coſſutius ſuſcepiſſe memora-
                <lb/>
              tur. </s>
              <s xml:id="echoid-s17081" xml:space="preserve">Cuius commentarium nullum eſt inuentum: </s>
              <s xml:id="echoid-s17082" xml:space="preserve">nec tamen a Coſſutio ſolum de his rebus ſcripta
                <lb/>
              funt deſideranda, ſed etiam a C. </s>
              <s xml:id="echoid-s17083" xml:space="preserve">Mutio, qui magna ſcientia confiſus ædes Honoris, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17084" xml:space="preserve">Virtutis Marianę
                <lb/>
              cellæ columnarumq́ & </s>
              <s xml:id="echoid-s17085" xml:space="preserve">epyſtiliorum ſymmetrias legitimis artis inſtitutis perfecit. </s>
              <s xml:id="echoid-s17086" xml:space="preserve">Id uero ſi marmoreũ
                <lb/>
              fuiſſet, ut haberet quemadmodum ab arte ſubtilitatem, ſic a magnificentia, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17087" xml:space="preserve">impenſis authoritatem,
                <lb/>
              in primis & </s>
              <s xml:id="echoid-s17088" xml:space="preserve">ſummis operibus nominaretur. </s>
              <s xml:id="echoid-s17089" xml:space="preserve">Cum ergo & </s>
              <s xml:id="echoid-s17090" xml:space="preserve">antiqui noſtri inueniantur, non minus quàm
                <lb/>
              Græci ſuiſſe magni Architecti, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17091" xml:space="preserve">noſtræ memoriæ ſatis multi, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17092" xml:space="preserve">ex his pauci præcepta edidiſſent,
                <lb/>
              non putaui ſilendum, ſed diſpoſite ſingulis uoluminibus de ſingulis exponendum. </s>
              <s xml:id="echoid-s17093" xml:space="preserve">Atque quoniam
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.265-03" xlink:href="note-514.01.265-03a" xml:space="preserve">30</note>
              ſexto uolumine priuatorum ædiſiciorum rationes perſcripſi, in hoc, quod ſeptimum tenet numerum,
                <lb/>
              de expolitionibus, quibus rationibus & </s>
              <s xml:id="echoid-s17094" xml:space="preserve">uenuſtatem, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17095" xml:space="preserve">firmitatem habere poſsint exponam.</s>
              <s xml:id="echoid-s17096" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <p style="it">
              <s xml:id="echoid-s17097" xml:space="preserve">Septimus liber expolitiones continet, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17098" xml:space="preserve">ornamenta. </s>
              <s xml:id="echoid-s17099" xml:space="preserve">ita enim natur æ ordo postulat, ut prius res ſint, poſtea
                <lb/>
              expoliantur, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17100" xml:space="preserve">ornentur. </s>
              <s xml:id="echoid-s17101" xml:space="preserve">nam (ut dixi) quod non eſt, ornari non poteſt. </s>
              <s xml:id="echoid-s17102" xml:space="preserve">Aedificiorum igitur dictorum par-
                <lb/>
              tes ſuas habent expolitiones & </s>
              <s xml:id="echoid-s17103" xml:space="preserve">ornamenta primum plana, deinde parietes, moxlacunaria, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17104" xml:space="preserve">tecta. </s>
              <s xml:id="echoid-s17105" xml:space="preserve">plana
                <lb/>
              enim pauimentis, ruderationibusq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s17106" xml:space="preserve">ſternuntur, tecta albario opere, picturisq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s17107" xml:space="preserve">ornantur, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17108" xml:space="preserve">marmoreis crustis
                <lb/>
              ueſtiuntur, lacunaria, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17109" xml:space="preserve">tecta contignationibus, fornicibus, atque etiam picturis, ſigninisq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s17110" xml:space="preserve">operibus pul-
                <lb/>
              chriora redduntur. </s>
              <s xml:id="echoid-s17111" xml:space="preserve">Quoniam uero non ſolum politæ, ornatæq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s17112" xml:space="preserve">res eſſe debent, ſed firmæ, ac durabiles, ideò
                <lb/>
              non tam pulchritudini, quam firmitati conſulit Vitruuius hoc uolumine, cui proœmium pulcherrimum pro-
                <lb/>
              ponit, in quo primum commendatur antiquorum conſuetudo, quod ſcripta in commentariorum relatione po-
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.265-04" xlink:href="note-514.01.265-04a" xml:space="preserve">40</note>
              nentes, maximœs humano generi utilitates, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17113" xml:space="preserve">delectationes reliquere, mox damnabiles, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17114" xml:space="preserve">damnandos eos
                <lb/>
              eße oſtendit, qui aliena pro ſuis uſurpant, alienisq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s17115" xml:space="preserve">operibus ſua nomina præponunt. </s>
              <s xml:id="echoid-s17116" xml:space="preserve">Vnde, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17117" xml:space="preserve">aliquorum
                <lb/>
              pœnas ab antiquis regibus inflictas huiuiſmodi furibus fuiſſe oſtendit. </s>
              <s xml:id="echoid-s17118" xml:space="preserve">mox enumer ando quot egregij Archi-
                <lb/>
              tecti ſuerint, quæq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s17119" xml:space="preserve">ſcripta reliquerint, tam de Græcis, quàm de Romanis mentem ſuam aperit, oſtenditq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s17120" xml:space="preserve">quo
                <lb/>
              propoſito de Architectura ſcripſerit, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17121" xml:space="preserve">quibus auctoribus ſit uſus, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17122" xml:space="preserve">quod ſeptimo uolumine contineri uelit.
                <lb/>
              </s>
              <s xml:id="echoid-s17123" xml:space="preserve">Finito autem proœmio quatuor primis capitibus panimentorum & </s>
              <s xml:id="echoid-s17124" xml:space="preserve">parietum expolitiones, tam in ſiccis, quã
                <lb/>
              in humidis locis, quomodo fieri debeant: </s>
              <s xml:id="echoid-s17125" xml:space="preserve">a quinto ad ſeptimum, de pingendi ratione & </s>
              <s xml:id="echoid-s17126" xml:space="preserve">marmorum incrusta-
                <lb/>
              tione loquitur: </s>
              <s xml:id="echoid-s17127" xml:space="preserve">a ſeptimo ad ſinem libri de coloribus tam naturalibus, quàm arte factis multa commemorat
                <lb/>
              non iniucunda. </s>
              <s xml:id="echoid-s17128" xml:space="preserve">nos ubi opus erit, inſiſtemus, ut in hac parte etiam ſtudium noſtrum non deſideretur.</s>
              <s xml:id="echoid-s17129" xml:space="preserve"/>
            </p>
          </div>
          <div xml:id="echoid-div606" type="section" level="2" n="106">
            <head xml:id="echoid-head113" style="it" xml:space="preserve">De Ruderatione commode facienda.</head>
            <p>
              <s xml:id="echoid-s17130" xml:space="preserve">
                <emph style="sc">Rimvm</emph>
              q́ incipiam de ruderatione, quæ principia tenet expolitionum, uti curioſius, ſum-
                <lb/>
              maq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s17131" xml:space="preserve">prouidentia ſolidationis ratio habeatur. </s>
              <s xml:id="echoid-s17132" xml:space="preserve">Et ſi plano pede erit ruderandum, quæ-
                <lb/>
              ratur ſolum, ſi ſit perpetuò ſolidum, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17133" xml:space="preserve">ita exæquetur, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17134" xml:space="preserve">inducatur cum ſtatumine rudus:
                <lb/>
              </s>
              <s xml:id="echoid-s17135" xml:space="preserve">ſi aut omnis, aut ex parte congeſtitius locus ſuerit, ſiſtucationibus cum magna cura ſo-
                <lb/>
              lidetur. </s>
              <s xml:id="echoid-s17136" xml:space="preserve">in contignationibus uero diligenter eſt animaduertendum, ne quis paries, quinon exeat ad
                <lb/>
              ſummum, ſit extructus ſub pauimentum, ſed potius relaxatus ſupra ſe pendentem habeat coaxationẽ. </s>
              <s xml:id="echoid-s17137" xml:space="preserve">
                <lb/>
              Cum enim ſolidus exit contignationibus areſcentibus, aut pandatione ſidentibus, permanenti ſtru-
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.265-05" xlink:href="note-514.01.265-05a" xml:space="preserve">60</note>
              </s>
            </p>
          </div>
        </div>
      </text>
    </echo>