Vitruvius, De architectura libri decem, 1567

Table of figures

< >
[121] Dimonctratio prrima proprie tatis. s n m l k
[122] Vſus inſtrume ti Nicomedis & eius demő ſtratio. l e b c g f a k h i
[123] h
[124] b d c e f g
[125] a b c e d
[126] Secunda proprietas lineæ flexæ.f n e b g i d m k c
[127] a. centrum mundi.b. oculus in ſuperficie terræc. ſydus.d. uertex.b c a. angulus diuerſitatis. c d 6 a
[128] a b deferens.c. deferentis centrum.d e. epicyclus.a. centrum epicycli.f. mundi centrum.a. iugum deferentis.b. antiiugum.d. iugum epicycli. d a e c s b
[129] a b g. concentricum.d. eius centrum.e z b. eccentricum.t. eius centrum.k z. epicyclus.b. eius centrum.d t. b z. œquales.t z. d b. œquales.motus { concentrici b d a. \\ epicycli k b z. \\ eccentrici z t e. \\ anguli œquales Sol utroque modo uidetur in z. per li-neam d z. e a t d b z b k
[130] a b g. eccentricum.d. eius centrum.e. centrum mundi.a d g. linea ingi.b. centrm Solis.e z. linea medij motus parallela li-neœ b d.c b. linea ueri motus.b e z. angulus œquatio. z b a d e
[131] a b g. concentricum. d. eius centrũ.t z. eccentricum.h. eius centrum.e z. epicyclus.g. eius centrum.d b. & g z. œquales.d z. parallelogrammum.motus {concentrici a d g. \\ epicycli e g z. \\ eccentrici t b z. uet t dg. \\ iugieccentric. a d t. anguli t b z. & e g z. œqua-les ſunt.angulus a d g. œqualis augulis. {adt. \\ adg. f n b a d o k
[132] b k epicyclus.b. centrum eius.h. uigum.n. Antijugum epicycli.k. punctũ primœ morœ.c. mundi centrum.o. punctũ ſecundæ morœ.h l k. arcus primœ mo rœ.k n o. arcus regreſſus-o b k. arcus directio-nis. L K A H B N O C
[133] Porfioni del cerchio che fannoſe s̃teſſe torno dlaTramòntanaTram ontanaSlmiſifudineTramonſangCarro che uoſge infomoalla Framonlana
[134] a b c d f
[135] A. ſectio parabole.B. vestigium. C. parabole.G. ſectio ellipſis.D. ſectio hyperbole.E. vestigium F. hyperbole. a f a f 1 f f f 1 2 1 1 2 3 2 2 3 4 3 3 4 5 4 4 5 6 C 5 5 6 F 7 A 6 6 8 7 8 7 7 D 8 9 8 8 9 10 11 10 10 11 11 11 11 b 12 g e d b e h d gf g b 6 7 3 1 2 4 6 8 10c g b E a 11 9 7 3 3 1 d 2 4 6 8 10 e ha f 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 a b c d 9 8 7 6 3 2 1 f b a H d g 10 9 8 7 6 5 4 3 2 1 ff 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 g
[136] m q 0 s k h c b s n L I p q s
[137] Il polo.cqiunot.orizonte c e b a f
[138] l n k mcridl. parte delverno E e h a s i 9 8 7 6 5della jtate 4 3 parte g h f x lacato manaco b r c linca del.piano t
[139] Analemmatis figura.MERIDIAN: S. M. MLSLACITREVM.M.MERIDIAN: .S.OMVERTICAV.M..S.. O. M.ORIZON:W. A.STAB:
[140] 11 ſ x d 11 p k 1 2 1 2 3 4 5f 6 r 11 10 9 8 7 n f m 12 11 10 9 8 7 6 5 1 02 3 4 1g c 1 2 1 2 3 4 5 6 e 11 10 9 8 7 q b o
[141] 1 3 b x z g 2 5 f p 0 1 4 t I c e o n m r u 6 q i h 8 y d 5
[142] 5 4 b 3 2 7 8 9 10 f 6 5 7 1 11 6 5 7 9 4 4 8 8 N 9 x 12 1 11 2 10 3 9 4 8 5 7 3 39 9 F 6 g 2 2 10 10 o a @ d 1 11 7 6 z 1 11 8 6 7 c 1 12 10 1@ 1 2 1 1 11 11 5 11 2 2 10 21 11 b f @ 8 3 3 9 9 12 1 4 5 g 6 10 8 11 1 9 10 2 2 2 10 5 7 2 z 9 c 8 4 7 5 9 3 10 4 8 8 4 3 7 2 10 7 5 9 3 1 11 12 8 4 11 1 10 2 0 @ d 7 5 9 3 I 8 4 7 5 6 c &
[143] 5 6 7 4 8 3 9 2 10 1 11 4 8 3 9 d d 2 3 4 5 6 7 8 9 10 10 1 1 v n c
[144] 12 1 1 1111 2 2 10 10 3 3 9 9 4 4 8 8 5 5 7 7 6 6 6 T 7 7 5 5 8 8 4 4 9 9 3 3 10 10 2 2 11 11 1 1 12
[145] 11 10 9 8 7 6 5 4 3 2 1 11 10 9 8 7 6 5 4 3 2 1 11 1 2 3 10 4 5 E 6 6 7
[146] 9 3 4 2 8 10 11 12 1 5 7 6 6 G
[147] 8 9 10 7 6 5 11 1 8 1 11 F
[148] 16 15 17 14 14 18 19 19 13 13 20 20 12 12 21 21 11 11 H 22 22 10 10 23 23 9 9 24 16 16 23 23 17 17 22 22 18 18 21 21 29 20
[149] 19 20 21 18 17 22 23 17 16 18 17 9 15 14 13 11 13 20 16 12 21 17 20 22 21 11 22 10 23 9 18 L 17 18 19
[150] 23 17 22 16 18 9 21 23 19 10 19 20 22 11 21 20 13 19 14 18 15 17 16 K
< >
page |< < (234) of 412 > >|
    <echo version="1.0RC">
      <text xml:lang="la" type="free">
        <div xml:id="echoid-div1" type="section" level="1" n="1">
          <div xml:id="echoid-div606" type="section" level="2" n="106">
            <p>
              <s xml:id="echoid-s17137" xml:space="preserve">
                <pb o="234" file="514.01.266" n="266" rhead="LIBER"/>
              cturæ ſoliditate, dextra ac ſiniſtra ſecundum ſe facit in pauimentis neceſſario rimas. </s>
              <s xml:id="echoid-s17138" xml:space="preserve">Item danda eſt
                <lb/>
              opera, ne cõmiſceantur axes eſculini quernis, quòd querni ſimul ac humorem perceperunt ſetorquen
                <lb/>
              tes rimas faciunt in pauimentis; </s>
              <s xml:id="echoid-s17139" xml:space="preserve">ſin autem eſculus non erit, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17140" xml:space="preserve">neceſsitas coegerit propter inopiam
                <lb/>
              uti quernis, ſic uidetur eſſe faciendum, ut ſecentur tenuiores: </s>
              <s xml:id="echoid-s17141" xml:space="preserve">quo minus enim ualuerint, eo facilius
                <lb/>
              clauis fixi continebuntur. </s>
              <s xml:id="echoid-s17142" xml:space="preserve">Deinde in ſingulis tignis extremis partibus axis bini claui figantur, uti nul-
                <lb/>
              la ex parte poſsint ſe torquendo anguli excitare. </s>
              <s xml:id="echoid-s17143" xml:space="preserve">Namque de cerro, aut fago, ſeu farno, nullus ad
                <lb/>
              uetuſtatem poteſt permanere. </s>
              <s xml:id="echoid-s17144" xml:space="preserve">Coaxationibus factis, ſi erit filex, ſi non, palea ſubſternatur, uti mate-
                <lb/>
              ries a calcis uitijs defendatur. </s>
              <s xml:id="echoid-s17145" xml:space="preserve">Tunc in ſuper ſtatuminetur non minore ſaxo, quàm quòd poſsit manũ
                <lb/>
              implere: </s>
              <s xml:id="echoid-s17146" xml:space="preserve">ſtatuminibus inductis ruderetur. </s>
              <s xml:id="echoid-s17147" xml:space="preserve">Rudus ſi nouum erit ad tres partes una calcis miſceatur,
                <lb/>
              ſi rediuiuum ſuerit, quinque ad duum mixtiones habeant reſponſum. </s>
              <s xml:id="echoid-s17148" xml:space="preserve">Deinde rudus inducatur, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17149" xml:space="preserve">ue-
                <lb/>
              ctibus ligneis decurijs inductis crebiter pinſatione ſolidetur, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17150" xml:space="preserve">id non minus pinſum abſolutum ſit
                <lb/>
              craſsitudine dodrantis. </s>
              <s xml:id="echoid-s17151" xml:space="preserve">Inſuper ex teſta nucleus inducatur mixtionem habens ad tres partes unam cal-
                <lb/>
              cis, uti ne minore ſit craſsitudine pauimentum digitorum ſenum. </s>
              <s xml:id="echoid-s17152" xml:space="preserve">Supra rudum ad regulam, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17153" xml:space="preserve">libel-
                <lb/>
              lam exacta pauimenta ſtruantur, ſiue ſectilibus, ſiue teſſeris. </s>
              <s xml:id="echoid-s17154" xml:space="preserve">Cum ea extructa ſuerint, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17155" xml:space="preserve">faſtigia ex-
                <lb/>
              tructiones habuerint, ita fricentur, uti ſi ſectilia ſint, nulli gradus in ſcutulis, aut trigonis, aut quadra-
                <lb/>
              tis, ſeu fauis extent, ſed coagmentorum compoſitio planam habeat inter ſe directionem: </s>
              <s xml:id="echoid-s17156" xml:space="preserve">ſi teſſeris ſtru
                <lb/>
              ctum erit, ut eæ omnes angulos habeant æquales, nullibiq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s17157" xml:space="preserve">a fricatura extantes. </s>
              <s xml:id="echoid-s17158" xml:space="preserve">Cum enim anguli
                <lb/>
              non fuerint omnes ęqualiter plani, non erit exacta, uti oportet fricatura. </s>
              <s xml:id="echoid-s17159" xml:space="preserve">Item teſtacea ſpicata tibur-
                <lb/>
              tina ſunt diligenter exigenda, ut non habeant lacunas, nec extantes tumulos, ſed ſint extenſa, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17160" xml:space="preserve">ad
                <lb/>
              regulam perfricata. </s>
              <s xml:id="echoid-s17161" xml:space="preserve">ſuper fricaturam lęuigationibus, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17162" xml:space="preserve">polituris cum fuerint perfecta, incernatur mar
                <lb/>
              mor, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17163" xml:space="preserve">ſupra loricæ ex calce, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17164" xml:space="preserve">arena inducantur. </s>
              <s xml:id="echoid-s17165" xml:space="preserve">Sub dio uero maximè idonea faciunda ſunt paui-
                <lb/>
              menta, quod contignationes humore creſcentes, aut ſiccitate decreſcentes, ſeu pandationibus ſiden-
                <lb/>
              tes mouendo ſe faciunt uitia pauimentis. </s>
              <s xml:id="echoid-s17166" xml:space="preserve">præterea gelicidia, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17167" xml:space="preserve">pruinæ non patiuntur ea integra per-
                <lb/>
              manere. </s>
              <s xml:id="echoid-s17168" xml:space="preserve">Itaque ſi neceſsitas coegerit, ut minime uitioſa ſiant, ſic erit ſaciundum. </s>
              <s xml:id="echoid-s17169" xml:space="preserve">Cum coaxatum
                <lb/>
              fuerit ſuper altera coaxatio tranſuerſa ſternatur, clauisq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s17170" xml:space="preserve">fixam duplicem præbeat contignationi lori-
                <lb/>
              cationem: </s>
              <s xml:id="echoid-s17171" xml:space="preserve">deinde ruderi nouo tertia pars teſtæ tuſæ admiſceatur, calcisq́ duæ partes ad quinque
                <lb/>
              mortarij mixtionibus præſtent reſponſum. </s>
              <s xml:id="echoid-s17172" xml:space="preserve">ſtatuminatione facta rudus inducatur, idq́ pinſum abſo-
                <lb/>
              lutum ne minus pede ſit craſſum. </s>
              <s xml:id="echoid-s17173" xml:space="preserve">Tunc autem nucleo inducto, ( ut ſupraſcriptum eſt) pauimentum
                <lb/>
              e teſſera grandi circiter binum digitum cæſa ſtruatur, ſaſti gium habens in pedes denos, digitos bi-
                <lb/>
              nos. </s>
              <s xml:id="echoid-s17174" xml:space="preserve">quòd ſi bene temperabitur, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17175" xml:space="preserve">rectè fricatum fuerit, ab omnibus uitijs erit tutum. </s>
              <s xml:id="echoid-s17176" xml:space="preserve">Vti autem in-
                <lb/>
              ter coagmenta materies ab gelicidijs ne laboret, fracibus quotannis ante hyemem ſaturetur, ita non
                <lb/>
              patienturin ſe recipere gelicidij pruinam. </s>
              <s xml:id="echoid-s17177" xml:space="preserve">ſin autem curioſius uidebitur ſieri oportere tegule bipeda-
                <lb/>
              les inter ſe coagmentatæ ſupra rudus ſubſtrata materia collocentur, habentes ſingulis coagmentorũ
                <lb/>
              frontibus, canaliculos digitales, quibus iunctis impleantur calce ex oleo ſubacta, confricenturq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s17178" xml:space="preserve">in-
                <lb/>
              ter ſe coagmenta compreſſa. </s>
              <s xml:id="echoid-s17179" xml:space="preserve">ita calx quæ erit hærens in canalibus, dureſcendo non patietur aquam,
                <lb/>
              neque aliam rem per coagmenta tranſire. </s>
              <s xml:id="echoid-s17180" xml:space="preserve">Cum ergo fuerit hoc ita perſtratum, ſuper nucleus induca-
                <lb/>
              tur, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17181" xml:space="preserve">uirgis cædendo ſubigatur, ſupra autem ſiue ex teſſera grandi, ſiue ex ſpica teſtacea ſtruantur fa-
                <lb/>
              ſtigijs, quibus eſt ſupra ſcriptum: </s>
              <s xml:id="echoid-s17182" xml:space="preserve">& </s>
              <s xml:id="echoid-s17183" xml:space="preserve">cum ſic erunt facta, non cito uitiabuntur.</s>
              <s xml:id="echoid-s17184" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <p style="it">
              <s xml:id="echoid-s17185" xml:space="preserve">Primas partes inter expolitiones tenent ruderationes, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17186" xml:space="preserve">pauimenta. </s>
              <s xml:id="echoid-s17187" xml:space="preserve">de ijs hoc capite agitur. </s>
              <s xml:id="echoid-s17188" xml:space="preserve">Rudera
                <lb/>
              ſunt lapides contuſi, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17189" xml:space="preserve">calce admixti, quæpauimentis faciendis ſubſternuntur; </s>
              <s xml:id="echoid-s17190" xml:space="preserve">unde ruderare eſt huiuſmodi
                <lb/>
              opus ſternere, nos ſgroſſare dicimus, uelterrazzare. </s>
              <s xml:id="echoid-s17191" xml:space="preserve">Antequam igitur ad pauimentum ueniamus ideſt ad
                <lb/>
              ultimam illam, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17192" xml:space="preserve">ſummam ſoli ſuperficiem expolitam, primo ſtatuminandum, deinde ruderandum, mox nu-
                <lb/>
              cleus inducendus, demum pauimentum ſtruendum. </s>
              <s xml:id="echoid-s17193" xml:space="preserve">Statumen dicitur, quicquid pro fulcimento sternitur ideſt
                <lb/>
              pauimentorum imum stratum, quod ex grandioribus ſaxis conficitur. </s>
              <s xml:id="echoid-s17194" xml:space="preserve">poſt ſtatuminationem ruder atio ſequitur,
                <lb/>
              quæ quid ſit, iam diximus. </s>
              <s xml:id="echoid-s17195" xml:space="preserve">ſubtilior enim permixtio ruderationi adhibetur, quam ſtatuminationi, mox nucleus
                <lb/>
              inducitur ideſt cruſta alia, ſiue corium, quod medium eſt inter ruderationem, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17196" xml:space="preserve">pauimentum, ideo ab Italis
                <lb/>
              anima nominatur. </s>
              <s xml:id="echoid-s17197" xml:space="preserve">de quo infra ſuo loco dicetur. </s>
              <s xml:id="echoid-s17198" xml:space="preserve">demum pauimentum ſuper ſtruitur, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17199" xml:space="preserve">is ordo in ruderatione
                <lb/>
              ſeruatur. </s>
              <s xml:id="echoid-s17200" xml:space="preserve">Ruderandum autem eſt uel pede plano, uelin contignationibus ſub tecto, uel ſupra contignationes
                <lb/>
              ſub diuo. </s>
              <s xml:id="echoid-s17201" xml:space="preserve">omnibus his locis commune eſt, ut ſtratum, quod ſubſternitur ſolido, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17202" xml:space="preserve">æquabili loco nit atur, ſed
                <lb/>
              alibi maior diligentia eſt adhibenda ob uitia, quæ fieri poſſunt in pauimentis struends, ut durent ad uetuſtatẽ.
                <lb/>
              </s>
              <s xml:id="echoid-s17203" xml:space="preserve">
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.266-01" xlink:href="note-514.01.266-01a" xml:space="preserve">50</note>
              Cum igitur plano pede ruderandum eſt, uel locus omnis ſolidus est, vel ex parte uel omnino congeſtitius. </s>
              <s xml:id="echoid-s17204" xml:space="preserve">In
                <lb/>
              plano, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17205" xml:space="preserve">per totum ſolido nibil aliud faciendum eſt, niſi curandum, ut exæquentur planè, inde inducatur cũ
                <lb/>
              ſtatumine rudus. </s>
              <s xml:id="echoid-s17206" xml:space="preserve">Si uero congeſtitus aliqua ex parte uel omnino fuerit palationibus, palis, aut ſublicis uſtu-
                <lb/>
              latis confixis, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17207" xml:space="preserve">machinis adctis ſolidetur, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17208" xml:space="preserve">fistucis exæquetur, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17209" xml:space="preserve">firmetur, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17210" xml:space="preserve">ita inducatur cum ſtatu-
                <lb/>
              mine rudus, ideſt & </s>
              <s xml:id="echoid-s17211" xml:space="preserve">primum, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17212" xml:space="preserve">ſecundum ſtratum, atque id obſeruandum eſt in locis, quæ plano pede fiunt.
                <lb/>
              </s>
              <s xml:id="echoid-s17213" xml:space="preserve">In contignationibus uero, non eadem exæquandi cura est adbibenda, cum ipſa exæquatio per ſe ſacta ſit, ſed
                <lb/>
              maiori ſtudio prouidendum, ut exæquatio conſernetur: </s>
              <s xml:id="echoid-s17214" xml:space="preserve">nam ſemper parietes ſubſunt, quod non ad ſummum
                <lb/>
              perueniunt. </s>
              <s xml:id="echoid-s17215" xml:space="preserve">Vnde coaxatio non omnis in parietes incumbit, quare licet plana uideatur, ſitq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s17216" xml:space="preserve">uere, antequam
                <lb/>
              pondus aliquod immittatur, tamen adiuncto, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17217" xml:space="preserve">ſuper impoſito pondere ruderationis, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17218" xml:space="preserve">pauimenti pandat,
                <lb/>
              atque oneri cedit ea parte, qua paries non ad ſummum peruenit. </s>
              <s xml:id="echoid-s17219" xml:space="preserve">Periculum item eſtex areſactis, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17220" xml:space="preserve">ſicce
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.266-02" xlink:href="note-514.01.266-02a" xml:space="preserve">60</note>
              </s>
            </p>
          </div>
        </div>
      </text>
    </echo>