Vitruvius, De architectura libri decem, 1567

Table of figures

< >
[1] CVM PRIVILEGIIS.
[Figure 2]
[Figure 3]
[4] CARrATIDES.
[5] PERS AE CAPTIVI.
[6] 12 3 16
[7] PIANTA ICHN OGRA PHIAPRONAO
[8] Pars ubi eſt I. orthographia est, ubiuero O. ſciographia.I O
[9] a b. recta.d c. flexa.e. angulirecti.f. anguli obtuſi.o. anguli acuti.h.i.K. circulus.g h i. diametros.g k. radius.g. centrum.l. m.n. arcus inte ger.L m. chorda.n p. ſagitta.r. arcus diminu-tus.f. arcus compoſi-tus. a b d c e f o h i k g l m n L p r
[10] Turris diſpoſito in parte interiori.A. ſucula uectibus reducta, quæ catenam continet, a quatignorum capita ſiiſpenduntur, in centroB. Tigna autem ueluti incumbis impoſita ex altera parte non ſunt clauis affixa, ſed ſuperpoſita ut ſuculæ redu- ctione poſſint ſine impeditione relaxari. ſuper ea tigna fit tabulatus.G. prominentia a turri tignorum capi- ta pro contignatione & itineribus in interioribus partibus.C. tabulatus.D. murus interior.E. Mœnia.F. mœniorum planitia.K I. eraſsitudines.H. ſcala admuri conſcenſum. A B G C D E F K I H L R
[11] † Oriens.P. Occidens.O. Auster.T. Septentrio.G. Aquilo.G. Affricus.M. CaurusS. Eurus.T. Foſſa.X. Portæ.Y. Forum.O. Baſilica.I. Viæ.Z. Aggeres. † P O T G G M S T V X Y O I Z
[12] A. dentes ſerræB. pectinata diſpoſitio.C. murad urbem.D. parsmuri exterior.E. agger. A B C D E
[13] H orthographia muri.Diſpoſitio mœiorum.A. opus terrenum.b. f. decuſſationes fibularum.M N. fundamentum, exterius.k l. fundamentum interiusO. r. &p q. longitudo tranſuerſorum fundam entorum pectinatim diſpoſitorum quemadmodum ſerrædentes quaternum pedum.p o. interuallum pectionatim diſpoſitorum interuallorum.e b s. taleæ olea- ginæ uſtulatæ in craſſitudine muri, ad firmitatem. A B f M N k l O r p q o e b s
[14] PASSVS 80piedi 80piedi 50piedi Ziopiedi 60piedi 110 M S I O M W
[15] Tro ſchemate. I.Proſchemate. II.Troſchemate. +.+. Solanus. p. Fauonius, uel Zephirus. T. Septentrio, Aparentias. O. Auſter. M. Caurus. L. Affricus, Lybs,Corus. S. Eurus. G. Aquilo. I. Euro Aquilo. 2. Euro auster. 3. Lybono tus, Auſtro affricus, uſque ad reliquos nomina formare oportet.a. Solanus. b. Septrentrio. c. Fauonius. d. Auſter. e. Eurus. f. Affricus. g. Caurus. h. Aquilo. I. Carbas. K. Boreas. L. Supernas, M. Gallicus. N. Traſcias. O. Corus. T. Circius. Q. Etheſiæ. R. Argeſtes. S. Subueſperus. T. Lybonotus. V. Altanus. X. Leuconotus. T. Vulturnus. Z. Cecias. *. Ornithiæ.A. Alexandria. b. Syene. a d. Gnomon. c. centrum. fbc. & edg. radijſolis. adg. & acb. anguli ſimiles. 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 1 2 3 4 5 6 7 8 S L M G O P X T I k f t o L n h d g w IIII E f e b d a g c X Z Y X V T S R Q P O N M L K I e f h g II d a c b d f A m b e c
[16] reſiculatumtetrudoron didoronincertumpentadoronortoſtulte.emplecton ct iſodomon.diatoni froniatidiatoni froniatiAdiſodomon. LI I 4 4 4 4 4 5 5 5 5 5 5 5
[17] Pollexſafituſafitu doPollex VHusP.dimidP. DimiCapitisPollex unusFactes uHa .F. I .P. I .P. I .P. I .P. I .F. I PI {1/2} .P.I {1/2} Fa: I Fa: unn .F. I .F. X .F. I .F. I .F. I
[18] E. antæ C. Columnæ duæ inter antæs in medio. C. cella. D. Parietes, qui cirecumcludunt celtam. D D @ D B C C E
[19] Frons ſeu Orograpbia ædis in antis.#A.#AntæC. fuſtigiun ſupra columnas duas inter antas in medio poſitas. C A A A A
[20] A. posticum.B. Frons.C. Columnæ contra antas.D. Columnæ in uerſuris.E. Cella.F. Parietes cellam concludentes.
[21] Frons a posticoA. potest accommodari, ut ex proſtylo fiat ampbyprostylos.C. Columnæcontra antas.D. Columnæ in verſuris.F. Fastigium.G. Valuæ. F G C D C A C C D
[22] E. Posticum.D. Frons.F. pronaum dicitur.G. alæ, & ambulatio.H. Cella.I. Portæ.L. Parietes. E G I G L H L I P D
[23] ORTHOGRAPHIA TERIPTEROS.
[24] VESTIGIVM DIPTEROS.PIANTA ICHN OGRAPHIAPRONAO
[25] I. Orthographia.O. Sciographia dipteros. I O
[26] A. Ara. B. C. ſpatium ſine tecto. D. Valuarum locus in proao, & poſtico. e. colum-næinferiores ſupra quas aliæ columnæ f. g. duplex ordo columnarum extra parietes cellæ.H. pronaum uel posticum. I. loca ſtatuarum. L. Gradus. A B C f g e e e e D H L
[27] ORTOGRAPHIA HYTETHROS.
[Figure 28]
[29] VESTIGIVM TEMPLI CVM PODIO.
[30] LATVS TEMPII CVM PODIO.
< >
page |< < (235) of 412 > >|
    <echo version="1.0RC">
      <text xml:lang="la" type="free">
        <div xml:id="echoid-div1" type="section" level="1" n="1">
          <div xml:id="echoid-div606" type="section" level="2" n="106">
            <p style="it">
              <s xml:id="echoid-s17220" xml:space="preserve">
                <pb o="235" file="514.01.267" n="267" rhead="SEPTIMVS."/>
              ſcentibus, aut pandatione ſidentibus contignationibus. </s>
              <s xml:id="echoid-s17221" xml:space="preserve">Item mixtione axium diuerſorum lignorum, quorum
                <lb/>
              alia ſua natura humore percepto torquentur, alia in ſua firmitate permanent; </s>
              <s xml:id="echoid-s17222" xml:space="preserve">fieri ſolet, ut altera ſubſidente,
                <lb/>
              altera durante inæqualiter pondus ſustineatur: </s>
              <s xml:id="echoid-s17223" xml:space="preserve">quare ijs uitijs medendum est, primo ne dextra, ac ſinistra
                <lb/>
              in pauimentis rimæ fiant ob areſcentes, aut pandantes contignationes permanente ſtructuræ ſoliditate. </s>
              <s xml:id="echoid-s17224" xml:space="preserve">Nam ſi
                <lb/>
              quo loco aut paries, aut trabs ualde robustior cæteris ſubiecta ſit, eo loci findetur pauimentum, atque uitia-
                <lb/>
              bitur. </s>
              <s xml:id="echoid-s17225" xml:space="preserve">Curandum igitur eſt, ut oſſa quibus ſustinetur, uiribus ſint ualida, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17226" xml:space="preserve">inter ſe coæqualia, deinde ne
                <lb/>
              miſceantur axes diuerſi generis lignorum. </s>
              <s xml:id="echoid-s17227" xml:space="preserve">Et ſi neceſſitas coegerit, prouideatur, ut axes, quod damnum fa-
                <lb/>
              cere poßunt, cum torquentur tenuiores, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17228" xml:space="preserve">ſubtiliores ſecentur, nam ita minus ualebunt & </s>
              <s xml:id="echoid-s17229" xml:space="preserve">facilius clauis.
                <lb/>
              </s>
              <s xml:id="echoid-s17230" xml:space="preserve">continebuntur, tanto magis ſi tranſuerſi, atque directi duplici tabularum ordine ponantur; </s>
              <s xml:id="echoid-s17231" xml:space="preserve">deinde in ſingulis
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.267-01" xlink:href="note-514.01.267-01a" xml:space="preserve">10</note>
              tignis extremis partibus axis bini claui figantur, uti nulla ex parte poſſint ſe torquendo anguli excitare. </s>
              <s xml:id="echoid-s17232" xml:space="preserve">Ita
                <lb/>
              igitur prouiſum erit, ut perpetuo tenore ſolũ exæquatũ sternatur, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17233" xml:space="preserve">coaxatio temperetur, mox filice aut palea
                <lb/>
              sternenda eſt coaxatio ne ligna a calce uitientur. </s>
              <s xml:id="echoid-s17234" xml:space="preserve">Calx enim ( ut aliàs dictum est ) materiem uitiare ſolet;
                <lb/>
              </s>
              <s xml:id="echoid-s17235" xml:space="preserve">inde rudiori ſaxo ſtatumen, hoc est primum stratum struatur, ſaxum autem non minus eſſe debet, quam quod
                <lb/>
              poſſit manum implere. </s>
              <s xml:id="echoid-s17236" xml:space="preserve">Poſtquam igitur ſtatuminatum fuerit tunc ruder andum eſt. </s>
              <s xml:id="echoid-s17237" xml:space="preserve">Rudus duplex est nouũ,
                <lb/>
              & </s>
              <s xml:id="echoid-s17238" xml:space="preserve">uetus: </s>
              <s xml:id="echoid-s17239" xml:space="preserve">nouum fit ex ſaxis contuſis, ſiue testis fractis, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17240" xml:space="preserve">glarea cum calce. </s>
              <s xml:id="echoid-s17241" xml:space="preserve">Vetus fit ex pauimentis iam
                <lb/>
              dirutis. </s>
              <s xml:id="echoid-s17242" xml:space="preserve">Si ergo rudus nouum erit ad tres partes una calcis miſceatur; </s>
              <s xml:id="echoid-s17243" xml:space="preserve">ſi uetus, quod rediuiuum dicitur a
                <lb/>
              Vitr. </s>
              <s xml:id="echoid-s17244" xml:space="preserve">ideſt e ueteri renouatũ quinque ad duum mixtiones habeant reſponſum. </s>
              <s xml:id="echoid-s17245" xml:space="preserve">Inducto rudere uectibus, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17246" xml:space="preserve">ba-
                <lb/>
              culis ligneis, pinſantũ eſt crebiter, ut ſolidetur, claſſes uero pinſantium immittendæ, quæ non minores, quàm
                <lb/>
              denum hominum faciendæ, quas antiqui decurias appellabant, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17247" xml:space="preserve">maxime probabant, quod is numeri mo-
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.267-02" xlink:href="note-514.01.267-02a" xml:space="preserve">20</note>
              dus in opere commodiſſime cuſtodiretur, nec præeuntis monitoris diligentiam multitudo confunderet, ut ait
                <lb/>
              Columella. </s>
              <s xml:id="echoid-s17248" xml:space="preserve">Altitudo ruderis, uel craſſitudo ita pinſatione crebra ſolidata, ſit non minus nouem pollicibus. </s>
              <s xml:id="echoid-s17249" xml:space="preserve">Ita
                <lb/>
              enim dodr antem intelligo, uncias pollices in pedem eſſe dixi, pedem in uncias duodecim diuiſum ostendens.
                <lb/>
              </s>
              <s xml:id="echoid-s17250" xml:space="preserve">Solidato ruderi nucleus inducendus idest anima, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17251" xml:space="preserve">medium corium inter rudus, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17252" xml:space="preserve">pauimentum, quod ſit
                <lb/>
                <figure xlink:label="fig-514.01.267-01" xlink:href="fig-514.01.267-01a" number="105">
                  <caption xml:id="echoid-caption34" xml:space="preserve">Pauimentorum genera.</caption>
                  <description xml:id="echoid-description61" xml:space="preserve">Filandri.
                    <lb/>
                  Anticum.</description>
                </figure>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.267-03" xlink:href="note-514.01.267-03a" xml:space="preserve">30</note>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.267-04" xlink:href="note-514.01.267-04a" xml:space="preserve">40</note>
              ex tſsta contuſa & </s>
              <s xml:id="echoid-s17253" xml:space="preserve">temperata ad tres eius partes una calcis appoſita, cuius nuclei uel pultis craßitudo non
                <lb/>
              ſit minor ſenis digitis. </s>
              <s xml:id="echoid-s17254" xml:space="preserve">Inducto nucleo tanquam ſtrato, pauimenti ratio eſt habenda. </s>
              <s xml:id="echoid-s17255" xml:space="preserve">Pauimentum multis
                <lb/>
              modis ſtruebant. </s>
              <s xml:id="echoid-s17256" xml:space="preserve">Nam primo picta ſuerant, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17257" xml:space="preserve">uerſicoloriruderatione facta. </s>
              <s xml:id="echoid-s17258" xml:space="preserve">(Secretum enim marmor colla
                <lb/>
              caſei albumine oui ſubacta, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17259" xml:space="preserve">calce adhibita, coloribus intinctum uarijs ad libitum formisq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s17260" xml:space="preserve">ligneis, quibus
                <lb/>
              uolueris incluſum efficiet opus pauimenti coloratum, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17261" xml:space="preserve">depictũ) post picturam pauimentorũ lapidibus ſterni
                <lb/>
              cœperunt, lapides autẽ, autẽ in paruas cruſtas ſecabantur, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17262" xml:space="preserve">ſic ſectiles dicebantur, qui cum uarietate colorum
                <lb/>
              componerentur, opus faciebant, quod nos Muſaycum uocamus, alij amuſcatum, uel muſicum: </s>
              <s xml:id="echoid-s17263" xml:space="preserve">aut quadrata
                <lb/>
              grandiori forma conſtabant lapides, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17264" xml:space="preserve">ita teßeræ uocabantur. </s>
              <s xml:id="echoid-s17265" xml:space="preserve">ſecabantur uero lapides uarijs modis, alij
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.267-05" xlink:href="note-514.01.267-05a" xml:space="preserve">50</note>
              enimſcutulari, hoc est rotunda figura, alij triangulari, alij tetragona, nonulli etiam fauorum hoc eſt cellarũ
                <lb/>
              apium modo hexagoni fielant, componebantur item in pauimentis accuratißima & </s>
              <s xml:id="echoid-s17266" xml:space="preserve">exquiſitißima diligentia
                <lb/>
              lapilli parui, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17267" xml:space="preserve">minuti, ita ut piſcium, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17268" xml:space="preserve">aliarum rerum eſſigies, uarijs coloribus penitus imitarentur. </s>
              <s xml:id="echoid-s17269" xml:space="preserve">Ex
                <lb/>
              Alberto autẽ Durero haberi poſſunt uariæ figurationes pauimentorum, itemq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s17270" xml:space="preserve">ex primario templo Senis, pictu
                <lb/>
              ras & </s>
              <s xml:id="echoid-s17271" xml:space="preserve">Venetijs, Romæ in antiquis ruinis, alibiq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s17272" xml:space="preserve">magna opera, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17273" xml:space="preserve">precioſorum lapidum ſtrata pauimenta
                <lb/>
              uidere poſſumus, quæ diligentiam ueterum commendant. </s>
              <s xml:id="echoid-s17274" xml:space="preserve">In omnibus autem pauimentis struendis ea dili-
                <lb/>
              gentia adhibenda eſt, ut nulli extent anguli, æqualia ſint coagmenta, plana omnium directio, quod fiet, ſi ita
                <lb/>
              fricentur, cum ſectilia ſint, ut nulli gradus in ſcutulis, aut trigonis, aut quadratis, ſeu fauis extent, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17275" xml:space="preserve">ſupra
                <lb/>
              nucleum ſint prius ad regulam, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17276" xml:space="preserve">libellam exacta pauimenta, uelſi teſſeris ſtruantur omnes habeant angu-
                <lb/>
              los æquales. </s>
              <s xml:id="echoid-s17277" xml:space="preserve">Quoniam uero & </s>
              <s xml:id="echoid-s17278" xml:space="preserve">teſtacea pauimenta ſiebant in ſpicæmodum exacta, quæ constabant arena,
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.267-06" xlink:href="note-514.01.267-06a" xml:space="preserve">60</note>
              </s>
            </p>
          </div>
        </div>
      </text>
    </echo>