Vitruvius, De architectura libri decem, 1567

Table of figures

< >
[121] Dimonctratio prrima proprie tatis. s n m l k
[122] Vſus inſtrume ti Nicomedis & eius demő ſtratio. l e b c g f a k h i
[123] h
[124] b d c e f g
[125] a b c e d
[126] Secunda proprietas lineæ flexæ.f n e b g i d m k c
[127] a. centrum mundi.b. oculus in ſuperficie terræc. ſydus.d. uertex.b c a. angulus diuerſitatis. c d 6 a
[128] a b deferens.c. deferentis centrum.d e. epicyclus.a. centrum epicycli.f. mundi centrum.a. iugum deferentis.b. antiiugum.d. iugum epicycli. d a e c s b
[129] a b g. concentricum.d. eius centrum.e z b. eccentricum.t. eius centrum.k z. epicyclus.b. eius centrum.d t. b z. œquales.t z. d b. œquales.motus { concentrici b d a. \\ epicycli k b z. \\ eccentrici z t e. \\ anguli œquales Sol utroque modo uidetur in z. per li-neam d z. e a t d b z b k
[130] a b g. eccentricum.d. eius centrum.e. centrum mundi.a d g. linea ingi.b. centrm Solis.e z. linea medij motus parallela li-neœ b d.c b. linea ueri motus.b e z. angulus œquatio. z b a d e
[131] a b g. concentricum. d. eius centrũ.t z. eccentricum.h. eius centrum.e z. epicyclus.g. eius centrum.d b. & g z. œquales.d z. parallelogrammum.motus {concentrici a d g. \\ epicycli e g z. \\ eccentrici t b z. uet t dg. \\ iugieccentric. a d t. anguli t b z. & e g z. œqua-les ſunt.angulus a d g. œqualis augulis. {adt. \\ adg. f n b a d o k
[132] b k epicyclus.b. centrum eius.h. uigum.n. Antijugum epicycli.k. punctũ primœ morœ.c. mundi centrum.o. punctũ ſecundæ morœ.h l k. arcus primœ mo rœ.k n o. arcus regreſſus-o b k. arcus directio-nis. L K A H B N O C
[133] Porfioni del cerchio che fannoſe s̃teſſe torno dlaTramòntanaTram ontanaSlmiſifudineTramonſangCarro che uoſge infomoalla Framonlana
[134] a b c d f
[135] A. ſectio parabole.B. vestigium. C. parabole.G. ſectio ellipſis.D. ſectio hyperbole.E. vestigium F. hyperbole. a f a f 1 f f f 1 2 1 1 2 3 2 2 3 4 3 3 4 5 4 4 5 6 C 5 5 6 F 7 A 6 6 8 7 8 7 7 D 8 9 8 8 9 10 11 10 10 11 11 11 11 b 12 g e d b e h d gf g b 6 7 3 1 2 4 6 8 10c g b E a 11 9 7 3 3 1 d 2 4 6 8 10 e ha f 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 a b c d 9 8 7 6 3 2 1 f b a H d g 10 9 8 7 6 5 4 3 2 1 ff 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 g
[136] m q 0 s k h c b s n L I p q s
[137] Il polo.cqiunot.orizonte c e b a f
[138] l n k mcridl. parte delverno E e h a s i 9 8 7 6 5della jtate 4 3 parte g h f x lacato manaco b r c linca del.piano t
[139] Analemmatis figura.MERIDIAN: S. M. MLSLACITREVM.M.MERIDIAN: .S.OMVERTICAV.M..S.. O. M.ORIZON:W. A.STAB:
[140] 11 ſ x d 11 p k 1 2 1 2 3 4 5f 6 r 11 10 9 8 7 n f m 12 11 10 9 8 7 6 5 1 02 3 4 1g c 1 2 1 2 3 4 5 6 e 11 10 9 8 7 q b o
[141] 1 3 b x z g 2 5 f p 0 1 4 t I c e o n m r u 6 q i h 8 y d 5
[142] 5 4 b 3 2 7 8 9 10 f 6 5 7 1 11 6 5 7 9 4 4 8 8 N 9 x 12 1 11 2 10 3 9 4 8 5 7 3 39 9 F 6 g 2 2 10 10 o a @ d 1 11 7 6 z 1 11 8 6 7 c 1 12 10 1@ 1 2 1 1 11 11 5 11 2 2 10 21 11 b f @ 8 3 3 9 9 12 1 4 5 g 6 10 8 11 1 9 10 2 2 2 10 5 7 2 z 9 c 8 4 7 5 9 3 10 4 8 8 4 3 7 2 10 7 5 9 3 1 11 12 8 4 11 1 10 2 0 @ d 7 5 9 3 I 8 4 7 5 6 c &
[143] 5 6 7 4 8 3 9 2 10 1 11 4 8 3 9 d d 2 3 4 5 6 7 8 9 10 10 1 1 v n c
[144] 12 1 1 1111 2 2 10 10 3 3 9 9 4 4 8 8 5 5 7 7 6 6 6 T 7 7 5 5 8 8 4 4 9 9 3 3 10 10 2 2 11 11 1 1 12
[145] 11 10 9 8 7 6 5 4 3 2 1 11 10 9 8 7 6 5 4 3 2 1 11 1 2 3 10 4 5 E 6 6 7
[146] 9 3 4 2 8 10 11 12 1 5 7 6 6 G
[147] 8 9 10 7 6 5 11 1 8 1 11 F
[148] 16 15 17 14 14 18 19 19 13 13 20 20 12 12 21 21 11 11 H 22 22 10 10 23 23 9 9 24 16 16 23 23 17 17 22 22 18 18 21 21 29 20
[149] 19 20 21 18 17 22 23 17 16 18 17 9 15 14 13 11 13 20 16 12 21 17 20 22 21 11 22 10 23 9 18 L 17 18 19
[150] 23 17 22 16 18 9 21 23 19 10 19 20 22 11 21 20 13 19 14 18 15 17 16 K
< >
page |< < (235) of 412 > >|
    <echo version="1.0RC">
      <text xml:lang="la" type="free">
        <div xml:id="echoid-div1" type="section" level="1" n="1">
          <div xml:id="echoid-div606" type="section" level="2" n="106">
            <p style="it">
              <s xml:id="echoid-s17220" xml:space="preserve">
                <pb o="235" file="514.01.267" n="267" rhead="SEPTIMVS."/>
              ſcentibus, aut pandatione ſidentibus contignationibus. </s>
              <s xml:id="echoid-s17221" xml:space="preserve">Item mixtione axium diuerſorum lignorum, quorum
                <lb/>
              alia ſua natura humore percepto torquentur, alia in ſua firmitate permanent; </s>
              <s xml:id="echoid-s17222" xml:space="preserve">fieri ſolet, ut altera ſubſidente,
                <lb/>
              altera durante inæqualiter pondus ſustineatur: </s>
              <s xml:id="echoid-s17223" xml:space="preserve">quare ijs uitijs medendum est, primo ne dextra, ac ſinistra
                <lb/>
              in pauimentis rimæ fiant ob areſcentes, aut pandantes contignationes permanente ſtructuræ ſoliditate. </s>
              <s xml:id="echoid-s17224" xml:space="preserve">Nam ſi
                <lb/>
              quo loco aut paries, aut trabs ualde robustior cæteris ſubiecta ſit, eo loci findetur pauimentum, atque uitia-
                <lb/>
              bitur. </s>
              <s xml:id="echoid-s17225" xml:space="preserve">Curandum igitur eſt, ut oſſa quibus ſustinetur, uiribus ſint ualida, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17226" xml:space="preserve">inter ſe coæqualia, deinde ne
                <lb/>
              miſceantur axes diuerſi generis lignorum. </s>
              <s xml:id="echoid-s17227" xml:space="preserve">Et ſi neceſſitas coegerit, prouideatur, ut axes, quod damnum fa-
                <lb/>
              cere poßunt, cum torquentur tenuiores, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17228" xml:space="preserve">ſubtiliores ſecentur, nam ita minus ualebunt & </s>
              <s xml:id="echoid-s17229" xml:space="preserve">facilius clauis.
                <lb/>
              </s>
              <s xml:id="echoid-s17230" xml:space="preserve">continebuntur, tanto magis ſi tranſuerſi, atque directi duplici tabularum ordine ponantur; </s>
              <s xml:id="echoid-s17231" xml:space="preserve">deinde in ſingulis
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.267-01" xlink:href="note-514.01.267-01a" xml:space="preserve">10</note>
              tignis extremis partibus axis bini claui figantur, uti nulla ex parte poſſint ſe torquendo anguli excitare. </s>
              <s xml:id="echoid-s17232" xml:space="preserve">Ita
                <lb/>
              igitur prouiſum erit, ut perpetuo tenore ſolũ exæquatũ sternatur, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17233" xml:space="preserve">coaxatio temperetur, mox filice aut palea
                <lb/>
              sternenda eſt coaxatio ne ligna a calce uitientur. </s>
              <s xml:id="echoid-s17234" xml:space="preserve">Calx enim ( ut aliàs dictum est ) materiem uitiare ſolet;
                <lb/>
              </s>
              <s xml:id="echoid-s17235" xml:space="preserve">inde rudiori ſaxo ſtatumen, hoc est primum stratum struatur, ſaxum autem non minus eſſe debet, quam quod
                <lb/>
              poſſit manum implere. </s>
              <s xml:id="echoid-s17236" xml:space="preserve">Poſtquam igitur ſtatuminatum fuerit tunc ruder andum eſt. </s>
              <s xml:id="echoid-s17237" xml:space="preserve">Rudus duplex est nouũ,
                <lb/>
              & </s>
              <s xml:id="echoid-s17238" xml:space="preserve">uetus: </s>
              <s xml:id="echoid-s17239" xml:space="preserve">nouum fit ex ſaxis contuſis, ſiue testis fractis, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17240" xml:space="preserve">glarea cum calce. </s>
              <s xml:id="echoid-s17241" xml:space="preserve">Vetus fit ex pauimentis iam
                <lb/>
              dirutis. </s>
              <s xml:id="echoid-s17242" xml:space="preserve">Si ergo rudus nouum erit ad tres partes una calcis miſceatur; </s>
              <s xml:id="echoid-s17243" xml:space="preserve">ſi uetus, quod rediuiuum dicitur a
                <lb/>
              Vitr. </s>
              <s xml:id="echoid-s17244" xml:space="preserve">ideſt e ueteri renouatũ quinque ad duum mixtiones habeant reſponſum. </s>
              <s xml:id="echoid-s17245" xml:space="preserve">Inducto rudere uectibus, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17246" xml:space="preserve">ba-
                <lb/>
              culis ligneis, pinſantũ eſt crebiter, ut ſolidetur, claſſes uero pinſantium immittendæ, quæ non minores, quàm
                <lb/>
              denum hominum faciendæ, quas antiqui decurias appellabant, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17247" xml:space="preserve">maxime probabant, quod is numeri mo-
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.267-02" xlink:href="note-514.01.267-02a" xml:space="preserve">20</note>
              dus in opere commodiſſime cuſtodiretur, nec præeuntis monitoris diligentiam multitudo confunderet, ut ait
                <lb/>
              Columella. </s>
              <s xml:id="echoid-s17248" xml:space="preserve">Altitudo ruderis, uel craſſitudo ita pinſatione crebra ſolidata, ſit non minus nouem pollicibus. </s>
              <s xml:id="echoid-s17249" xml:space="preserve">Ita
                <lb/>
              enim dodr antem intelligo, uncias pollices in pedem eſſe dixi, pedem in uncias duodecim diuiſum ostendens.
                <lb/>
              </s>
              <s xml:id="echoid-s17250" xml:space="preserve">Solidato ruderi nucleus inducendus idest anima, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17251" xml:space="preserve">medium corium inter rudus, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17252" xml:space="preserve">pauimentum, quod ſit
                <lb/>
                <figure xlink:label="fig-514.01.267-01" xlink:href="fig-514.01.267-01a" number="105">
                  <caption xml:id="echoid-caption34" xml:space="preserve">Pauimentorum genera.</caption>
                  <description xml:id="echoid-description61" xml:space="preserve">Filandri.
                    <lb/>
                  Anticum.</description>
                </figure>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.267-03" xlink:href="note-514.01.267-03a" xml:space="preserve">30</note>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.267-04" xlink:href="note-514.01.267-04a" xml:space="preserve">40</note>
              ex tſsta contuſa & </s>
              <s xml:id="echoid-s17253" xml:space="preserve">temperata ad tres eius partes una calcis appoſita, cuius nuclei uel pultis craßitudo non
                <lb/>
              ſit minor ſenis digitis. </s>
              <s xml:id="echoid-s17254" xml:space="preserve">Inducto nucleo tanquam ſtrato, pauimenti ratio eſt habenda. </s>
              <s xml:id="echoid-s17255" xml:space="preserve">Pauimentum multis
                <lb/>
              modis ſtruebant. </s>
              <s xml:id="echoid-s17256" xml:space="preserve">Nam primo picta ſuerant, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17257" xml:space="preserve">uerſicoloriruderatione facta. </s>
              <s xml:id="echoid-s17258" xml:space="preserve">(Secretum enim marmor colla
                <lb/>
              caſei albumine oui ſubacta, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17259" xml:space="preserve">calce adhibita, coloribus intinctum uarijs ad libitum formisq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s17260" xml:space="preserve">ligneis, quibus
                <lb/>
              uolueris incluſum efficiet opus pauimenti coloratum, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17261" xml:space="preserve">depictũ) post picturam pauimentorũ lapidibus ſterni
                <lb/>
              cœperunt, lapides autẽ, autẽ in paruas cruſtas ſecabantur, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17262" xml:space="preserve">ſic ſectiles dicebantur, qui cum uarietate colorum
                <lb/>
              componerentur, opus faciebant, quod nos Muſaycum uocamus, alij amuſcatum, uel muſicum: </s>
              <s xml:id="echoid-s17263" xml:space="preserve">aut quadrata
                <lb/>
              grandiori forma conſtabant lapides, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17264" xml:space="preserve">ita teßeræ uocabantur. </s>
              <s xml:id="echoid-s17265" xml:space="preserve">ſecabantur uero lapides uarijs modis, alij
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.267-05" xlink:href="note-514.01.267-05a" xml:space="preserve">50</note>
              enimſcutulari, hoc est rotunda figura, alij triangulari, alij tetragona, nonulli etiam fauorum hoc eſt cellarũ
                <lb/>
              apium modo hexagoni fielant, componebantur item in pauimentis accuratißima & </s>
              <s xml:id="echoid-s17266" xml:space="preserve">exquiſitißima diligentia
                <lb/>
              lapilli parui, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17267" xml:space="preserve">minuti, ita ut piſcium, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17268" xml:space="preserve">aliarum rerum eſſigies, uarijs coloribus penitus imitarentur. </s>
              <s xml:id="echoid-s17269" xml:space="preserve">Ex
                <lb/>
              Alberto autẽ Durero haberi poſſunt uariæ figurationes pauimentorum, itemq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s17270" xml:space="preserve">ex primario templo Senis, pictu
                <lb/>
              ras & </s>
              <s xml:id="echoid-s17271" xml:space="preserve">Venetijs, Romæ in antiquis ruinis, alibiq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s17272" xml:space="preserve">magna opera, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17273" xml:space="preserve">precioſorum lapidum ſtrata pauimenta
                <lb/>
              uidere poſſumus, quæ diligentiam ueterum commendant. </s>
              <s xml:id="echoid-s17274" xml:space="preserve">In omnibus autem pauimentis struendis ea dili-
                <lb/>
              gentia adhibenda eſt, ut nulli extent anguli, æqualia ſint coagmenta, plana omnium directio, quod fiet, ſi ita
                <lb/>
              fricentur, cum ſectilia ſint, ut nulli gradus in ſcutulis, aut trigonis, aut quadratis, ſeu fauis extent, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17275" xml:space="preserve">ſupra
                <lb/>
              nucleum ſint prius ad regulam, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17276" xml:space="preserve">libellam exacta pauimenta, uelſi teſſeris ſtruantur omnes habeant angu-
                <lb/>
              los æquales. </s>
              <s xml:id="echoid-s17277" xml:space="preserve">Quoniam uero & </s>
              <s xml:id="echoid-s17278" xml:space="preserve">teſtacea pauimenta ſiebant in ſpicæmodum exacta, quæ constabant arena,
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.267-06" xlink:href="note-514.01.267-06a" xml:space="preserve">60</note>
              </s>
            </p>
          </div>
        </div>
      </text>
    </echo>