Vitruvius, De architectura libri decem, 1567

Table of figures

< >
[121] Dimonctratio prrima proprie tatis. s n m l k
[122] Vſus inſtrume ti Nicomedis & eius demő ſtratio. l e b c g f a k h i
[123] h
[124] b d c e f g
[125] a b c e d
[126] Secunda proprietas lineæ flexæ.f n e b g i d m k c
[127] a. centrum mundi.b. oculus in ſuperficie terræc. ſydus.d. uertex.b c a. angulus diuerſitatis. c d 6 a
[128] a b deferens.c. deferentis centrum.d e. epicyclus.a. centrum epicycli.f. mundi centrum.a. iugum deferentis.b. antiiugum.d. iugum epicycli. d a e c s b
[129] a b g. concentricum.d. eius centrum.e z b. eccentricum.t. eius centrum.k z. epicyclus.b. eius centrum.d t. b z. œquales.t z. d b. œquales.motus { concentrici b d a. \\ epicycli k b z. \\ eccentrici z t e. \\ anguli œquales Sol utroque modo uidetur in z. per li-neam d z. e a t d b z b k
[130] a b g. eccentricum.d. eius centrum.e. centrum mundi.a d g. linea ingi.b. centrm Solis.e z. linea medij motus parallela li-neœ b d.c b. linea ueri motus.b e z. angulus œquatio. z b a d e
[131] a b g. concentricum. d. eius centrũ.t z. eccentricum.h. eius centrum.e z. epicyclus.g. eius centrum.d b. & g z. œquales.d z. parallelogrammum.motus {concentrici a d g. \\ epicycli e g z. \\ eccentrici t b z. uet t dg. \\ iugieccentric. a d t. anguli t b z. & e g z. œqua-les ſunt.angulus a d g. œqualis augulis. {adt. \\ adg. f n b a d o k
[132] b k epicyclus.b. centrum eius.h. uigum.n. Antijugum epicycli.k. punctũ primœ morœ.c. mundi centrum.o. punctũ ſecundæ morœ.h l k. arcus primœ mo rœ.k n o. arcus regreſſus-o b k. arcus directio-nis. L K A H B N O C
[133] Porfioni del cerchio che fannoſe s̃teſſe torno dlaTramòntanaTram ontanaSlmiſifudineTramonſangCarro che uoſge infomoalla Framonlana
[134] a b c d f
[135] A. ſectio parabole.B. vestigium. C. parabole.G. ſectio ellipſis.D. ſectio hyperbole.E. vestigium F. hyperbole. a f a f 1 f f f 1 2 1 1 2 3 2 2 3 4 3 3 4 5 4 4 5 6 C 5 5 6 F 7 A 6 6 8 7 8 7 7 D 8 9 8 8 9 10 11 10 10 11 11 11 11 b 12 g e d b e h d gf g b 6 7 3 1 2 4 6 8 10c g b E a 11 9 7 3 3 1 d 2 4 6 8 10 e ha f 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 a b c d 9 8 7 6 3 2 1 f b a H d g 10 9 8 7 6 5 4 3 2 1 ff 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 g
[136] m q 0 s k h c b s n L I p q s
[137] Il polo.cqiunot.orizonte c e b a f
[138] l n k mcridl. parte delverno E e h a s i 9 8 7 6 5della jtate 4 3 parte g h f x lacato manaco b r c linca del.piano t
[139] Analemmatis figura.MERIDIAN: S. M. MLSLACITREVM.M.MERIDIAN: .S.OMVERTICAV.M..S.. O. M.ORIZON:W. A.STAB:
[140] 11 ſ x d 11 p k 1 2 1 2 3 4 5f 6 r 11 10 9 8 7 n f m 12 11 10 9 8 7 6 5 1 02 3 4 1g c 1 2 1 2 3 4 5 6 e 11 10 9 8 7 q b o
[141] 1 3 b x z g 2 5 f p 0 1 4 t I c e o n m r u 6 q i h 8 y d 5
[142] 5 4 b 3 2 7 8 9 10 f 6 5 7 1 11 6 5 7 9 4 4 8 8 N 9 x 12 1 11 2 10 3 9 4 8 5 7 3 39 9 F 6 g 2 2 10 10 o a @ d 1 11 7 6 z 1 11 8 6 7 c 1 12 10 1@ 1 2 1 1 11 11 5 11 2 2 10 21 11 b f @ 8 3 3 9 9 12 1 4 5 g 6 10 8 11 1 9 10 2 2 2 10 5 7 2 z 9 c 8 4 7 5 9 3 10 4 8 8 4 3 7 2 10 7 5 9 3 1 11 12 8 4 11 1 10 2 0 @ d 7 5 9 3 I 8 4 7 5 6 c &
[143] 5 6 7 4 8 3 9 2 10 1 11 4 8 3 9 d d 2 3 4 5 6 7 8 9 10 10 1 1 v n c
[144] 12 1 1 1111 2 2 10 10 3 3 9 9 4 4 8 8 5 5 7 7 6 6 6 T 7 7 5 5 8 8 4 4 9 9 3 3 10 10 2 2 11 11 1 1 12
[145] 11 10 9 8 7 6 5 4 3 2 1 11 10 9 8 7 6 5 4 3 2 1 11 1 2 3 10 4 5 E 6 6 7
[146] 9 3 4 2 8 10 11 12 1 5 7 6 6 G
[147] 8 9 10 7 6 5 11 1 8 1 11 F
[148] 16 15 17 14 14 18 19 19 13 13 20 20 12 12 21 21 11 11 H 22 22 10 10 23 23 9 9 24 16 16 23 23 17 17 22 22 18 18 21 21 29 20
[149] 19 20 21 18 17 22 23 17 16 18 17 9 15 14 13 11 13 20 16 12 21 17 20 22 21 11 22 10 23 9 18 L 17 18 19
[150] 23 17 22 16 18 9 21 23 19 10 19 20 22 11 21 20 13 19 14 18 15 17 16 K
< >
page |< < (236) of 412 > >|
    <echo version="1.0RC">
      <text xml:lang="la" type="free">
        <div xml:id="echoid-div1" type="section" level="1" n="1">
          <div xml:id="echoid-div606" type="section" level="2" n="106">
            <p style="it">
              <s xml:id="echoid-s17278" xml:space="preserve">
                <pb o="236" file="514.01.268" n="268" rhead="LIBER"/>
              calce, teſtis, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17279" xml:space="preserve">quarta parte Tyburt ini ſaxi contuſi, in quæ laterculi pollicis craſſitudine, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17280" xml:space="preserve">ſemipedali lon-
                <lb/>
              gitudine inſerebantur, ordine ſpicato, ut deſcriptio ostendit, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17281" xml:space="preserve">repertum eſt in ueterum monumentis. </s>
              <s xml:id="echoid-s17282" xml:space="preserve">Ideo
                <lb/>
              Vitr. </s>
              <s xml:id="echoid-s17283" xml:space="preserve">ea diligenter exigenda dicit, ut non habeant lacunas uel extantes tumulos, ideſt ut non ſint in uentrem
                <lb/>
              concreta, uel ſoſſiculas faciant, ſed ſint extenta, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17284" xml:space="preserve">ad regulam perfricata. </s>
              <s xml:id="echoid-s17285" xml:space="preserve">huiuſmodi pauimentum ita fie-
                <lb/>
              bat, ne bumor, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17286" xml:space="preserve">aquæ liquor ad contignationem, uel coaxationem pertingerent. </s>
              <s xml:id="echoid-s17287" xml:space="preserve">Supra uero contuſi mar-
                <lb/>
              moris, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17288" xml:space="preserve">arenæ cruſta calce permixta, quam loricam uocat Vitr. </s>
              <s xml:id="echoid-s17289" xml:space="preserve">inducebatur, quæ opus ſpicatum tegebat.
                <lb/>
              </s>
              <s xml:id="echoid-s17290" xml:space="preserve">Atque hæc ratio ad pauimenta ſub tecto in conignationibus struenda pertinent. </s>
              <s xml:id="echoid-s17291" xml:space="preserve">Sub diuo autem alia cura
                <lb/>
              adbibebatur ob uitia, quæ ineſſe poterant, nam & </s>
              <s xml:id="echoid-s17292" xml:space="preserve">contignationes modo humore creſcentes, modo ſiccitate de-
                <lb/>
              creſcentes, modo etiam pandationibus ſidentes, mo uentur, ex quo motu uitia fiunt, rimæq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s17293" xml:space="preserve">in pauimentis, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17294" xml:space="preserve">
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.268-01" xlink:href="note-514.01.268-01a" xml:space="preserve">10</note>
              gelicidia, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17295" xml:space="preserve">pruinæ ipſis pauimentusis damnum inferunt, quibus uitijs medendum est, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17296" xml:space="preserve">primum illi uitio,
                <lb/>
              quod habent a contignationum motione ſuccurendum est, mox illi, quod a gelicidijs, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17297" xml:space="preserve">pruinis contrahere
                <lb/>
              ſolent. </s>
              <s xml:id="echoid-s17298" xml:space="preserve">Directe igitur & </s>
              <s xml:id="echoid-s17299" xml:space="preserve">tranſuerſe coaxandum eſt, ita ut duplex loricatio coaxationis habeatur, clauisq́;
                <lb/>
              </s>
              <s xml:id="echoid-s17300" xml:space="preserve">utraque figenda eſt, ita enim plana, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17301" xml:space="preserve">ſolida fiet, mox ruderi nouo tertia pars teſtæ tuſæ admiſceatur, calcisq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s17302" xml:space="preserve">
                <lb/>
              duæ partes ad quinque mortarij mixtionibus præstent reſponſum. </s>
              <s xml:id="echoid-s17303" xml:space="preserve">Mortaritum hoc loco pro rudere, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17304" xml:space="preserve">materia
                <lb/>
              ſumitur, non pro lacu, ubi rutro ſubigitur. </s>
              <s xml:id="echoid-s17305" xml:space="preserve">unde Plinius inquit, neceſſarium ruderi nouo tertiam partem
                <lb/>
              teſtæ tuſæaddi, deinde rudus, in quo duæ quintæ calcis miſceantur. </s>
              <s xml:id="echoid-s17306" xml:space="preserve">statuminatione facta rudus inducatur, idq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s17307" xml:space="preserve">
                <lb/>
              pinſum abſolutum, ne minus pede ſit craſſum poſtea nucleo inducto craſſo ſex digitos, ut monet Plinius, pa-
                <lb/>
              uimnentum & </s>
              <s xml:id="echoid-s17308" xml:space="preserve">teſſera grandi circiter binum digitum cæſa ſtruatur. </s>
              <s xml:id="echoid-s17309" xml:space="preserve">Digitus eſt ſextadecima pedis pars, ſicut
                <lb/>
              pollex duodecima, oportet aut pauimentum faſtigium, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17310" xml:space="preserve">tumorem quendam in medio habere, ut aquæ dila-
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.268-02" xlink:href="note-514.01.268-02a" xml:space="preserve">20</note>
              bantur & </s>
              <s xml:id="echoid-s17311" xml:space="preserve">non firmentur: </s>
              <s xml:id="echoid-s17312" xml:space="preserve">habebit igitur pauimentum faſtigium in pedes denos digitos binos, ideſt ſeſquuncẽ
                <lb/>
              ideſt unciam cum dimidia, at que ita totum opus bene temperatum, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17313" xml:space="preserve">rectè fricatum cum fuerit ab omnibus
                <lb/>
              uitijs erit tutum. </s>
              <s xml:id="echoid-s17314" xml:space="preserve">Si uero gelicidiorum damna euitare uoluerimus, ſic monet Vitr. </s>
              <s xml:id="echoid-s17315" xml:space="preserve">eſſe faciendum; </s>
              <s xml:id="echoid-s17316" xml:space="preserve">Vti inter
                <lb/>
              coagmẽta materies ab gelicidijs ne laboret. </s>
              <s xml:id="echoid-s17317" xml:space="preserve">i. </s>
              <s xml:id="echoid-s17318" xml:space="preserve">ne gelu offendat ligna, olei fæibus eretnmento olei, quotannis an
                <lb/>
              te hyemem ſaturetur; </s>
              <s xml:id="echoid-s17319" xml:space="preserve">fraces dixit Vitr. </s>
              <s xml:id="echoid-s17320" xml:space="preserve">quæ ſunt olearum carnes, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17321" xml:space="preserve">inde fæces. </s>
              <s xml:id="echoid-s17322" xml:space="preserve">Craßities enim olei non per-
                <lb/>
              mittit aquæ humorem penetrare. </s>
              <s xml:id="echoid-s17323" xml:space="preserve">Sed quia adhuc aliqui maiori diligentia student prouidere ne pruinæ, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17324" xml:space="preserve">
                <lb/>
              gelicidia offendant pauimenta, ut perpetuò durent: </s>
              <s xml:id="echoid-s17325" xml:space="preserve">Sic monet eos Vitru. </s>
              <s xml:id="echoid-s17326" xml:space="preserve">ut ait Palladius, tunc antequam
                <lb/>
              rudus ſiccetur bipedas tegulas, quæ per omnia latera candaliculos habeant digitales, iungemus ita, ut calce
                <lb/>
              uiua ex oleo temperata bipedarum canales, qui inter ſe connectendi ſunt, impleantur, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17327" xml:space="preserve">earum coniunctione
                <lb/>
              rudus omne cooperiatur; </s>
              <s xml:id="echoid-s17328" xml:space="preserve">Ram ſiccata omnis materia unum corpus efficiet, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17329" xml:space="preserve">nullum tranſmittet humorem.
                <lb/>
              </s>
              <s xml:id="echoid-s17330" xml:space="preserve">Cum autem fuerit hoc ita perſtratum, ſupra nucleus inducatur, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17331" xml:space="preserve">reſiſtens illud corium de quo ſupra, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17332" xml:space="preserve">uir-
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.268-03" xlink:href="note-514.01.268-03a" xml:space="preserve">30</note>
              gis cædendo ſubigatur, ut ſolidetur: </s>
              <s xml:id="echoid-s17333" xml:space="preserve">ſupra autem, ſiue ex teſſera grandi, ſiue exſpica testacea, quam Itali
                <lb/>
              piſcis ſpinam uulgo uocant, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17334" xml:space="preserve">nos ſupra eius formam aliter quam Philander delineauimus, faſtigijs uti dictũ
                <lb/>
              eſt, ideſt in pedibus denis digitos binos habentibus, habeas autem quo aqua deſluens aut in cisternas excipiatur,
                <lb/>
              aut in cloacas deriuetur. </s>
              <s xml:id="echoid-s17335" xml:space="preserve">Subigendi autem pinſandi, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17336" xml:space="preserve">exæquandi ruderis, uel pauimenti modum noſtri or-
                <lb/>
              ſare dicunt. </s>
              <s xml:id="echoid-s17337" xml:space="preserve">Accipiunt autem plumbum, aut ſilicem multi ponderis funibus alligant, trabuntq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s17338" xml:space="preserve">& </s>
              <s xml:id="echoid-s17339" xml:space="preserve">retrabunt
                <lb/>
              ſupra pauimentum, arenam aſperam continuo, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17340" xml:space="preserve">aquam ſpargentes, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17341" xml:space="preserve">ita exæquatur pauimentum, quod
                <lb/>
              poſtea lini oleo perfundentes lucidiſſimum reddunt, humecto autem aere gaudent pauimenta, dum fiunt, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17342" xml:space="preserve">
                <lb/>
              in umbroſo, atque humido firmiora & </s>
              <s xml:id="echoid-s17343" xml:space="preserve">integriora ſeruantur, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17344" xml:space="preserve">pauimentis nocua in primis ſunt, ut ait Al-
                <lb/>
              bertus ſolis infirmitas, &</s>
              <s xml:id="echoid-s17345" xml:space="preserve">repentina exſiccatio, nam uelutireiteratis pluuijs denſatur in aruis tellus, ita, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17346" xml:space="preserve">paui-
                <lb/>
              menta abundè humectata unam, integramq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s17347" xml:space="preserve">in ſoliditatem ferruminantur. </s>
              <s xml:id="echoid-s17348" xml:space="preserve">Quo uero in loco pauimenti
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.268-04" xlink:href="note-514.01.268-04a" xml:space="preserve">40</note>
              ex fistulis tectorum imber cadens excipitur lapideam poſuiſſe oportet cruſtam per quam integram, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17349" xml:space="preserve">admo-
                <lb/>
              dum ſolidam, ne impetentium guttarum aſſidua, ut ita loquar, improbitate, refodiatur, atque uitietur.</s>
              <s xml:id="echoid-s17350" xml:space="preserve"/>
            </p>
          </div>
          <div xml:id="echoid-div609" type="section" level="2" n="107">
            <head xml:id="echoid-head114" style="it" xml:space="preserve">De maceratione calcis adalbaria opera, & tectoria per-
              <lb/>
            ficienda. cap. II</head>
            <p>
              <s xml:id="echoid-s17351" xml:space="preserve">
                <emph style="sc">Vm</emph>
              a pauimentorum cura diſceſſum uerit, tunc de albarijs operibus eſt explicandum. </s>
              <s xml:id="echoid-s17352" xml:space="preserve">Id
                <lb/>
              autem erit rectè ſi glebæ calcis optimè ante multo tempore quàm opus fucric macerabun
                <lb/>
              tur, uti ſi qua gleba parum ſuerit in fornace cocta in maceratione diuturna liquore defer-
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.268-05" xlink:href="note-514.01.268-05a" xml:space="preserve">50</note>
              uere coacta, uno tenore concoquatur. </s>
              <s xml:id="echoid-s17353" xml:space="preserve">Nanque cum non penitus macerata, ſed recens
                <lb/>
              ſumitur, cum fuerit inducta habens latentes crudos calculos puſtulas emittit, qui calculi in opere
                <lb/>
              uno tenore cum permacerantur, diſſoluunt, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17354" xml:space="preserve">diſsipant tectorij politiones. </s>
              <s xml:id="echoid-s17355" xml:space="preserve">Cum autem habita erit
                <lb/>
              ratio macerationis, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17356" xml:space="preserve">id curioſius opere præparatum erit, ſumatur aſcia, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17357" xml:space="preserve">quemadmodum materia
                <lb/>
              dolatur, ſic calx in lacu macerata aſcietur, ſi ad aſciam offenderint calculi, non erit temperata: </s>
              <s xml:id="echoid-s17358" xml:space="preserve">cumq;
                <lb/>
              </s>
              <s xml:id="echoid-s17359" xml:space="preserve">ſiccum, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17360" xml:space="preserve">purum ferrum educetur indicabit eam euanidam, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17361" xml:space="preserve">ſiticuloſam, cum uero pinguis ſuerit,
                <lb/>
              & </s>
              <s xml:id="echoid-s17362" xml:space="preserve">rectè macerata, circa id ferramentum uti glutinum hærens omni ratione probabit ſe eſſe temperatá. </s>
              <s xml:id="echoid-s17363" xml:space="preserve">
                <lb/>
              Tunc autem machinis comparatis, camerarum diſpoſitiones in conclauibus expediãtur, niſi lacuna-
                <lb/>
              ribus ea fuerint ornata.</s>
              <s xml:id="echoid-s17364" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <p style="it">
              <s xml:id="echoid-s17365" xml:space="preserve">Facilis eſt calcis maceratio, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17366" xml:space="preserve">bene maceratæ probatio ex his quæſecundo libro diximus, item hoc loco
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.268-06" xlink:href="note-514.01.268-06a" xml:space="preserve">60</note>
              </s>
            </p>
          </div>
        </div>
      </text>
    </echo>