Vitruvius
,
De architectura libri decem
,
1567
Text
Text Image
Image
XML
Thumbnail overview
Document information
None
Concordance
Notes
Handwritten
Figures
Content
Thumbnails
page
|<
<
(236)
of 412
>
>|
<
echo
version
="
1.0RC
">
<
text
xml:lang
="
la
"
type
="
free
">
<
div
xml:id
="
echoid-div1
"
type
="
section
"
level
="
1
"
n
="
1
">
<
div
xml:id
="
echoid-div606
"
type
="
section
"
level
="
2
"
n
="
106
">
<
p
style
="
it
">
<
s
xml:id
="
echoid-s17278
"
xml:space
="
preserve
">
<
pb
o
="
236
"
file
="
514.01.268
"
n
="
268
"
rhead
="
LIBER
"/>
calce, teſtis, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s17279
"
xml:space
="
preserve
">quarta parte Tyburt ini ſaxi contuſi, in quæ laterculi pollicis craſſitudine, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s17280
"
xml:space
="
preserve
">ſemipedali lon-
<
lb
/>
gitudine inſerebantur, ordine ſpicato, ut deſcriptio ostendit, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s17281
"
xml:space
="
preserve
">repertum eſt in ueterum monumentis. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s17282
"
xml:space
="
preserve
">Ideo
<
lb
/>
Vitr. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s17283
"
xml:space
="
preserve
">ea diligenter exigenda dicit, ut non habeant lacunas uel extantes tumulos, ideſt ut non ſint in uentrem
<
lb
/>
concreta, uel ſoſſiculas faciant, ſed ſint extenta, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s17284
"
xml:space
="
preserve
">ad regulam perfricata. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s17285
"
xml:space
="
preserve
">huiuſmodi pauimentum ita fie-
<
lb
/>
bat, ne bumor, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s17286
"
xml:space
="
preserve
">aquæ liquor ad contignationem, uel coaxationem pertingerent. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s17287
"
xml:space
="
preserve
">Supra uero contuſi mar-
<
lb
/>
moris, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s17288
"
xml:space
="
preserve
">arenæ cruſta calce permixta, quam loricam uocat Vitr. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s17289
"
xml:space
="
preserve
">inducebatur, quæ opus ſpicatum tegebat.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s17290
"
xml:space
="
preserve
">Atque hæc ratio ad pauimenta ſub tecto in conignationibus struenda pertinent. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s17291
"
xml:space
="
preserve
">Sub diuo autem alia cura
<
lb
/>
adbibebatur ob uitia, quæ ineſſe poterant, nam & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s17292
"
xml:space
="
preserve
">contignationes modo humore creſcentes, modo ſiccitate de-
<
lb
/>
creſcentes, modo etiam pandationibus ſidentes, mo uentur, ex quo motu uitia fiunt, rimæq́; </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s17293
"
xml:space
="
preserve
">in pauimentis, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s17294
"
xml:space
="
preserve
">
<
lb
/>
<
note
position
="
left
"
xlink:label
="
note-514.01.268-01
"
xlink:href
="
note-514.01.268-01a
"
xml:space
="
preserve
">10</
note
>
gelicidia, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s17295
"
xml:space
="
preserve
">pruinæ ipſis pauimentusis damnum inferunt, quibus uitijs medendum est, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s17296
"
xml:space
="
preserve
">primum illi uitio,
<
lb
/>
quod habent a contignationum motione ſuccurendum est, mox illi, quod a gelicidijs, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s17297
"
xml:space
="
preserve
">pruinis contrahere
<
lb
/>
ſolent. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s17298
"
xml:space
="
preserve
">Directe igitur & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s17299
"
xml:space
="
preserve
">tranſuerſe coaxandum eſt, ita ut duplex loricatio coaxationis habeatur, clauisq́;
<
lb
/>
</
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s17300
"
xml:space
="
preserve
">utraque figenda eſt, ita enim plana, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s17301
"
xml:space
="
preserve
">ſolida fiet, mox ruderi nouo tertia pars teſtæ tuſæ admiſceatur, calcisq́; </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s17302
"
xml:space
="
preserve
">
<
lb
/>
duæ partes ad quinque mortarij mixtionibus præstent reſponſum. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s17303
"
xml:space
="
preserve
">Mortaritum hoc loco pro rudere, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s17304
"
xml:space
="
preserve
">materia
<
lb
/>
ſumitur, non pro lacu, ubi rutro ſubigitur. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s17305
"
xml:space
="
preserve
">unde Plinius inquit, neceſſarium ruderi nouo tertiam partem
<
lb
/>
teſtæ tuſæaddi, deinde rudus, in quo duæ quintæ calcis miſceantur. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s17306
"
xml:space
="
preserve
">statuminatione facta rudus inducatur, idq́; </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s17307
"
xml:space
="
preserve
">
<
lb
/>
pinſum abſolutum, ne minus pede ſit craſſum poſtea nucleo inducto craſſo ſex digitos, ut monet Plinius, pa-
<
lb
/>
uimnentum & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s17308
"
xml:space
="
preserve
">teſſera grandi circiter binum digitum cæſa ſtruatur. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s17309
"
xml:space
="
preserve
">Digitus eſt ſextadecima pedis pars, ſicut
<
lb
/>
pollex duodecima, oportet aut pauimentum faſtigium, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s17310
"
xml:space
="
preserve
">tumorem quendam in medio habere, ut aquæ dila-
<
lb
/>
<
note
position
="
left
"
xlink:label
="
note-514.01.268-02
"
xlink:href
="
note-514.01.268-02a
"
xml:space
="
preserve
">20</
note
>
bantur & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s17311
"
xml:space
="
preserve
">non firmentur: </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s17312
"
xml:space
="
preserve
">habebit igitur pauimentum faſtigium in pedes denos digitos binos, ideſt ſeſquuncẽ
<
lb
/>
ideſt unciam cum dimidia, at que ita totum opus bene temperatum, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s17313
"
xml:space
="
preserve
">rectè fricatum cum fuerit ab omnibus
<
lb
/>
uitijs erit tutum. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s17314
"
xml:space
="
preserve
">Si uero gelicidiorum damna euitare uoluerimus, ſic monet Vitr. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s17315
"
xml:space
="
preserve
">eſſe faciendum; </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s17316
"
xml:space
="
preserve
">Vti inter
<
lb
/>
coagmẽta materies ab gelicidijs ne laboret. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s17317
"
xml:space
="
preserve
">i. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s17318
"
xml:space
="
preserve
">ne gelu offendat ligna, olei fæibus eretnmento olei, quotannis an
<
lb
/>
te hyemem ſaturetur; </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s17319
"
xml:space
="
preserve
">fraces dixit Vitr. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s17320
"
xml:space
="
preserve
">quæ ſunt olearum carnes, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s17321
"
xml:space
="
preserve
">inde fæces. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s17322
"
xml:space
="
preserve
">Craßities enim olei non per-
<
lb
/>
mittit aquæ humorem penetrare. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s17323
"
xml:space
="
preserve
">Sed quia adhuc aliqui maiori diligentia student prouidere ne pruinæ, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s17324
"
xml:space
="
preserve
">
<
lb
/>
gelicidia offendant pauimenta, ut perpetuò durent: </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s17325
"
xml:space
="
preserve
">Sic monet eos Vitru. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s17326
"
xml:space
="
preserve
">ut ait Palladius, tunc antequam
<
lb
/>
rudus ſiccetur bipedas tegulas, quæ per omnia latera candaliculos habeant digitales, iungemus ita, ut calce
<
lb
/>
uiua ex oleo temperata bipedarum canales, qui inter ſe connectendi ſunt, impleantur, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s17327
"
xml:space
="
preserve
">earum coniunctione
<
lb
/>
rudus omne cooperiatur; </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s17328
"
xml:space
="
preserve
">Ram ſiccata omnis materia unum corpus efficiet, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s17329
"
xml:space
="
preserve
">nullum tranſmittet humorem.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s17330
"
xml:space
="
preserve
">Cum autem fuerit hoc ita perſtratum, ſupra nucleus inducatur, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s17331
"
xml:space
="
preserve
">reſiſtens illud corium de quo ſupra, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s17332
"
xml:space
="
preserve
">uir-
<
lb
/>
<
note
position
="
left
"
xlink:label
="
note-514.01.268-03
"
xlink:href
="
note-514.01.268-03a
"
xml:space
="
preserve
">30</
note
>
gis cædendo ſubigatur, ut ſolidetur: </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s17333
"
xml:space
="
preserve
">ſupra autem, ſiue ex teſſera grandi, ſiue exſpica testacea, quam Itali
<
lb
/>
piſcis ſpinam uulgo uocant, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s17334
"
xml:space
="
preserve
">nos ſupra eius formam aliter quam Philander delineauimus, faſtigijs uti dictũ
<
lb
/>
eſt, ideſt in pedibus denis digitos binos habentibus, habeas autem quo aqua deſluens aut in cisternas excipiatur,
<
lb
/>
aut in cloacas deriuetur. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s17335
"
xml:space
="
preserve
">Subigendi autem pinſandi, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s17336
"
xml:space
="
preserve
">exæquandi ruderis, uel pauimenti modum noſtri or-
<
lb
/>
ſare dicunt. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s17337
"
xml:space
="
preserve
">Accipiunt autem plumbum, aut ſilicem multi ponderis funibus alligant, trabuntq́; </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s17338
"
xml:space
="
preserve
">& </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s17339
"
xml:space
="
preserve
">retrabunt
<
lb
/>
ſupra pauimentum, arenam aſperam continuo, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s17340
"
xml:space
="
preserve
">aquam ſpargentes, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s17341
"
xml:space
="
preserve
">ita exæquatur pauimentum, quod
<
lb
/>
poſtea lini oleo perfundentes lucidiſſimum reddunt, humecto autem aere gaudent pauimenta, dum fiunt, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s17342
"
xml:space
="
preserve
">
<
lb
/>
in umbroſo, atque humido firmiora & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s17343
"
xml:space
="
preserve
">integriora ſeruantur, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s17344
"
xml:space
="
preserve
">pauimentis nocua in primis ſunt, ut ait Al-
<
lb
/>
bertus ſolis infirmitas, &</
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s17345
"
xml:space
="
preserve
">repentina exſiccatio, nam uelutireiteratis pluuijs denſatur in aruis tellus, ita, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s17346
"
xml:space
="
preserve
">paui-
<
lb
/>
menta abundè humectata unam, integramq́; </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s17347
"
xml:space
="
preserve
">in ſoliditatem ferruminantur. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s17348
"
xml:space
="
preserve
">Quo uero in loco pauimenti
<
lb
/>
<
note
position
="
left
"
xlink:label
="
note-514.01.268-04
"
xlink:href
="
note-514.01.268-04a
"
xml:space
="
preserve
">40</
note
>
ex fistulis tectorum imber cadens excipitur lapideam poſuiſſe oportet cruſtam per quam integram, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s17349
"
xml:space
="
preserve
">admo-
<
lb
/>
dum ſolidam, ne impetentium guttarum aſſidua, ut ita loquar, improbitate, refodiatur, atque uitietur.</
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s17350
"
xml:space
="
preserve
"/>
</
p
>
</
div
>
<
div
xml:id
="
echoid-div609
"
type
="
section
"
level
="
2
"
n
="
107
">
<
head
xml:id
="
echoid-head114
"
style
="
it
"
xml:space
="
preserve
">De maceratione calcis adalbaria opera, & tectoria per-
<
lb
/>
ficienda. cap. II</
head
>
<
p
>
<
s
xml:id
="
echoid-s17351
"
xml:space
="
preserve
">
<
emph
style
="
sc
">Vm</
emph
>
a pauimentorum cura diſceſſum uerit, tunc de albarijs operibus eſt explicandum. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s17352
"
xml:space
="
preserve
">Id
<
lb
/>
autem erit rectè ſi glebæ calcis optimè ante multo tempore quàm opus fucric macerabun
<
lb
/>
tur, uti ſi qua gleba parum ſuerit in fornace cocta in maceratione diuturna liquore defer-
<
lb
/>
<
note
position
="
left
"
xlink:label
="
note-514.01.268-05
"
xlink:href
="
note-514.01.268-05a
"
xml:space
="
preserve
">50</
note
>
uere coacta, uno tenore concoquatur. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s17353
"
xml:space
="
preserve
">Nanque cum non penitus macerata, ſed recens
<
lb
/>
ſumitur, cum fuerit inducta habens latentes crudos calculos puſtulas emittit, qui calculi in opere
<
lb
/>
uno tenore cum permacerantur, diſſoluunt, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s17354
"
xml:space
="
preserve
">diſsipant tectorij politiones. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s17355
"
xml:space
="
preserve
">Cum autem habita erit
<
lb
/>
ratio macerationis, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s17356
"
xml:space
="
preserve
">id curioſius opere præparatum erit, ſumatur aſcia, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s17357
"
xml:space
="
preserve
">quemadmodum materia
<
lb
/>
dolatur, ſic calx in lacu macerata aſcietur, ſi ad aſciam offenderint calculi, non erit temperata: </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s17358
"
xml:space
="
preserve
">cumq;
<
lb
/>
</
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s17359
"
xml:space
="
preserve
">ſiccum, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s17360
"
xml:space
="
preserve
">purum ferrum educetur indicabit eam euanidam, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s17361
"
xml:space
="
preserve
">ſiticuloſam, cum uero pinguis ſuerit,
<
lb
/>
& </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s17362
"
xml:space
="
preserve
">rectè macerata, circa id ferramentum uti glutinum hærens omni ratione probabit ſe eſſe temperatá. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s17363
"
xml:space
="
preserve
">
<
lb
/>
Tunc autem machinis comparatis, camerarum diſpoſitiones in conclauibus expediãtur, niſi lacuna-
<
lb
/>
ribus ea fuerint ornata.</
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s17364
"
xml:space
="
preserve
"/>
</
p
>
<
p
style
="
it
">
<
s
xml:id
="
echoid-s17365
"
xml:space
="
preserve
">Facilis eſt calcis maceratio, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s17366
"
xml:space
="
preserve
">bene maceratæ probatio ex his quæſecundo libro diximus, item hoc loco
<
lb
/>
<
note
position
="
left
"
xlink:label
="
note-514.01.268-06
"
xlink:href
="
note-514.01.268-06a
"
xml:space
="
preserve
">60</
note
>
</
s
>
</
p
>
</
div
>
</
div
>
</
text
>
</
echo
>