Vitruvius, De architectura libri decem, 1567

Table of figures

< >
[111] Orthographia meſolabij Architæ.
[112] Demonſtratio Eratoſtbenis. a g t cb f b d
[113] Instrumentum Eratoſthenis. m a x g n b c n i o l v q p b e f k d
[114] Vſ{us} demonſtratio Eratoſtbenis cum inſtrumento. a h n ek l i o d b 8 m c 4
[115] Inſtrumentum Platonis. f i n o m
[116] cubus. 8 8 64 8 8 8 8 512 8s e
[117] Demonstratio Archita. p l k b o i m b e d af
[118] Demonctration Platonis. d e b c g
[119] Demostratio ter tiæ proprietatis, & aſſumptionis Nicomedis.instrumentum Nicomedis. f h d g b s n m k a
[120] Duplicatio cubi. e a b c d f g
[121] Dimonctratio prrima proprie tatis. s n m l k
[122] Vſus inſtrume ti Nicomedis & eius demő ſtratio. l e b c g f a k h i
[123] h
[124] b d c e f g
[125] a b c e d
[126] Secunda proprietas lineæ flexæ.f n e b g i d m k c
[127] a. centrum mundi.b. oculus in ſuperficie terræc. ſydus.d. uertex.b c a. angulus diuerſitatis. c d 6 a
[128] a b deferens.c. deferentis centrum.d e. epicyclus.a. centrum epicycli.f. mundi centrum.a. iugum deferentis.b. antiiugum.d. iugum epicycli. d a e c s b
[129] a b g. concentricum.d. eius centrum.e z b. eccentricum.t. eius centrum.k z. epicyclus.b. eius centrum.d t. b z. œquales.t z. d b. œquales.motus { concentrici b d a. \\ epicycli k b z. \\ eccentrici z t e. \\ anguli œquales Sol utroque modo uidetur in z. per li-neam d z. e a t d b z b k
[130] a b g. eccentricum.d. eius centrum.e. centrum mundi.a d g. linea ingi.b. centrm Solis.e z. linea medij motus parallela li-neœ b d.c b. linea ueri motus.b e z. angulus œquatio. z b a d e
[131] a b g. concentricum. d. eius centrũ.t z. eccentricum.h. eius centrum.e z. epicyclus.g. eius centrum.d b. & g z. œquales.d z. parallelogrammum.motus {concentrici a d g. \\ epicycli e g z. \\ eccentrici t b z. uet t dg. \\ iugieccentric. a d t. anguli t b z. & e g z. œqua-les ſunt.angulus a d g. œqualis augulis. {adt. \\ adg. f n b a d o k
[132] b k epicyclus.b. centrum eius.h. uigum.n. Antijugum epicycli.k. punctũ primœ morœ.c. mundi centrum.o. punctũ ſecundæ morœ.h l k. arcus primœ mo rœ.k n o. arcus regreſſus-o b k. arcus directio-nis. L K A H B N O C
[133] Porfioni del cerchio che fannoſe s̃teſſe torno dlaTramòntanaTram ontanaSlmiſifudineTramonſangCarro che uoſge infomoalla Framonlana
[134] a b c d f
[135] A. ſectio parabole.B. vestigium. C. parabole.G. ſectio ellipſis.D. ſectio hyperbole.E. vestigium F. hyperbole. a f a f 1 f f f 1 2 1 1 2 3 2 2 3 4 3 3 4 5 4 4 5 6 C 5 5 6 F 7 A 6 6 8 7 8 7 7 D 8 9 8 8 9 10 11 10 10 11 11 11 11 b 12 g e d b e h d gf g b 6 7 3 1 2 4 6 8 10c g b E a 11 9 7 3 3 1 d 2 4 6 8 10 e ha f 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 a b c d 9 8 7 6 3 2 1 f b a H d g 10 9 8 7 6 5 4 3 2 1 ff 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 g
[136] m q 0 s k h c b s n L I p q s
[137] Il polo.cqiunot.orizonte c e b a f
[138] l n k mcridl. parte delverno E e h a s i 9 8 7 6 5della jtate 4 3 parte g h f x lacato manaco b r c linca del.piano t
[139] Analemmatis figura.MERIDIAN: S. M. MLSLACITREVM.M.MERIDIAN: .S.OMVERTICAV.M..S.. O. M.ORIZON:W. A.STAB:
[140] 11 ſ x d 11 p k 1 2 1 2 3 4 5f 6 r 11 10 9 8 7 n f m 12 11 10 9 8 7 6 5 1 02 3 4 1g c 1 2 1 2 3 4 5 6 e 11 10 9 8 7 q b o
< >
page |< < (237) of 412 > >|
    <echo version="1.0RC">
      <text xml:lang="la" type="free">
        <div xml:id="echoid-div1" type="section" level="1" n="1">
          <div xml:id="echoid-div609" type="section" level="2" n="107">
            <p style="it">
              <s xml:id="echoid-s17366" xml:space="preserve">
                <pb o="237" file="514.01.269" n="269" rhead="SEPTIMVS."/>
              ſatis apertè Vitr. </s>
              <s xml:id="echoid-s17367" xml:space="preserve">nos monet qua ratione præparetur ad albaria, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17368" xml:space="preserve">tectoria opera. </s>
              <s xml:id="echoid-s17369" xml:space="preserve">quod autem in ſolo est
                <lb/>
              pauimẽtum, id in pariete est tectorium, ideſt illimentum quoddam parietum, atque incruſtatio, nos intonicaturã
                <lb/>
              dicimus, bæc fit aut calce pura, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17370" xml:space="preserve">albarium opus uocatur, præſertim cum extrema manus imponitur: </s>
              <s xml:id="echoid-s17371" xml:space="preserve">aut
                <lb/>
              gypſo, quod Philander gypſatum opus non ſine ratione appellari poſſe dicit: </s>
              <s xml:id="echoid-s17372" xml:space="preserve">aut calce, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17373" xml:space="preserve">arena & </s>
              <s xml:id="echoid-s17374" xml:space="preserve">dicitur
                <lb/>
              arenatum: </s>
              <s xml:id="echoid-s17375" xml:space="preserve">aut marmore & </s>
              <s xml:id="echoid-s17376" xml:space="preserve">calce, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17377" xml:space="preserve">marmoratum nominatur, nos ſtuccatum dicimus. </s>
              <s xml:id="echoid-s17378" xml:space="preserve">Maceranda igitur
                <lb/>
              est calx, ideſt in aqua ponenda ut extinguatur, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17379" xml:space="preserve">diſſoluatur, cum uero optima ſit, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17380" xml:space="preserve">conueniat albarijs ope-
                <lb/>
              ribus, quæ lenta eſt, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17381" xml:space="preserve">glutinoſa, curare oportet, ut multo tempore ante quàm opus fuerit, in lacu id est in
                <lb/>
              foſſa, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17382" xml:space="preserve">conceptaculo maceratione ſoluatur, quod ad minus trium menſium ſpatio perficitur: </s>
              <s xml:id="echoid-s17383" xml:space="preserve">tempore enim
                <lb/>
              & </s>
              <s xml:id="echoid-s17384" xml:space="preserve">diuturna maceratione fiet ut glebæ, in quas ignis calcarij, ideſt loci, in quo excoquitur calx, minus potue-
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.269-01" xlink:href="note-514.01.269-01a" xml:space="preserve">10</note>
              rit, dißoluantur, deferuentes enim in maceratione diuturna ob liquorem concoquentur uno tenore cum reliquis
                <lb/>
              glebis bene excoctis. </s>
              <s xml:id="echoid-s17385" xml:space="preserve">Si uero hoc non fuerit factum, fiet ut calculi latentes, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17386" xml:space="preserve">non macerati, cum fuerit calx
                <lb/>
              parietibus inducta, puſtulas quaſdam facient, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17387" xml:space="preserve">prominentes partes oſtendent, quæpuſtulæ, ſeu calculi, cum
                <lb/>
              tempore permacerantur, diſſoluunt polituras parietum, nam puſtulæillæ tanquam bullæ inflatæ diſrumpuntur.
                <lb/>
              </s>
              <s xml:id="echoid-s17388" xml:space="preserve">Macerandæ igitur diutius glebæ ſunt illæ, poſtea aſcia, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17389" xml:space="preserve">inſtrumento illo dolabræ ſimili aſcientur in lacu
                <lb/>
              diligenter, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17390" xml:space="preserve">curiosè, ita enim fiet, ut uno tenore calx diſſoluta ad albarium præparetur. </s>
              <s xml:id="echoid-s17391" xml:space="preserve">Signa autem benè
                <lb/>
              præparatæ calcis, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17392" xml:space="preserve">optimæſunt. </s>
              <s xml:id="echoid-s17393" xml:space="preserve">Primum ſi ad aſciam non offenderint calculi, duri enim quando ſunt, of-
                <lb/>
              fendunt, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17394" xml:space="preserve">ſentiuntur, nec ſunt temperati, poſtea ſi ferrum aſciæ poſt aſciationem educatur ſiccum, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17395" xml:space="preserve">purũ,
                <lb/>
              cuiq; </s>
              <s xml:id="echoid-s17396" xml:space="preserve">nihil adbæſerit, ſignum erit calcem eſſe raram, inanem, uanidam, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17397" xml:space="preserve">ſiticuloſam, cum oporteat pin-
                <lb/>
              guem, lentam, uiſcoſam, uel glutionoſam eſſe. </s>
              <s xml:id="echoid-s17398" xml:space="preserve">Bene macerata, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17399" xml:space="preserve">temperata calce, ſtatim machinæ compa-
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.269-02" xlink:href="note-514.01.269-02a" xml:space="preserve">20</note>
              rari debent, nos armaturas appellamus, ut ad cameras aſcendamus, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17400" xml:space="preserve">commodè tectoria inducamus, Ca-
                <lb/>
              meræ ſunt quæ curuantur, aliæ in teſtudines, quædam in hemiſphæria, quædam ad circinum delumbantur, di-
                <lb/>
              uerſicq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s17401" xml:space="preserve">arcuatis operibus, uel ſimplicibus, uel compoſitis flectuntur, quæ omnia opere albario, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17402" xml:space="preserve">tectorio
                <lb/>
              ornantur lacunaria uero, trabeationesq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s17403" xml:space="preserve">propriæ contignationum ſunt.</s>
              <s xml:id="echoid-s17404" xml:space="preserve"/>
            </p>
          </div>
          <div xml:id="echoid-div612" type="section" level="2" n="108">
            <head xml:id="echoid-head115" style="it" xml:space="preserve">De camerarum diſpoſitione, Trulliſſatione, & tectorio
              <lb/>
            opere. Cap. III.</head>
            <p>
              <s xml:id="echoid-s17405" xml:space="preserve">
                <emph style="sc">Vm</emph>
              autem camerarum poſtulabitur ratio, ſic erunt faciendæ. </s>
              <s xml:id="echoid-s17406" xml:space="preserve">Aſſeres directi diſponantur
                <lb/>
              inter ſe, ne plus ſpatium habentes pedes bions, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17407" xml:space="preserve">hi maximè cupreſsini, quod abiegni
                <lb/>
              ab carie, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17408" xml:space="preserve">a uetuſtate celeriter uitiantur: </s>
              <s xml:id="echoid-s17409" xml:space="preserve">hiq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s17410" xml:space="preserve">aſſeres cum ad formam circinationis ſue-
                <lb/>
              rint diſtributi catenis diſpoſitis ad contignationes, ſiue tecta erunt, crebriter clauis ſer-
                <lb/>
              reis fixi religentur, eæq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s17411" xml:space="preserve">catenæ ex ea materia comparentur, cui nec caries, nec uetuſtas, nec humor
                <lb/>
              poſsit nocere, ideſt buxo, iunipero, olea, robore, cupreſſo, cæterisq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s17412" xml:space="preserve">ſimilibus præter quercum, quod
                <lb/>
              ea ſe torquendo rimas facit, quibus ineſt operibus. </s>
              <s xml:id="echoid-s17413" xml:space="preserve">Aſſeribus diſpoſitis, tum tomice ex ſparto Hiſpa-
                <lb/>
              nico, arundines Græcæ tuſæ ad eos (uti forma poſtulat) religentur. </s>
              <s xml:id="echoid-s17414" xml:space="preserve">Item ſupra Cameram materies
                <lb/>
              ex calce, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17415" xml:space="preserve">arena mixta ſubinde inducatur, ſi quæ ſtillæ ex contignationibus, aut tectis ceciderint ſu
                <lb/>
              ſtineantur, ſin autem arundinis Græcæ copia non erit, de paludibus tenues colligantur, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17416" xml:space="preserve">mataxæ,
                <lb/>
              & </s>
              <s xml:id="echoid-s17417" xml:space="preserve">tomicæ ad iuſtam longitudinem, una craſsitudine alligationibus temperentur: </s>
              <s xml:id="echoid-s17418" xml:space="preserve">Dum ne plus inter
                <lb/>
              duos nodos alligationibus binos perdes diſtent, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17419" xml:space="preserve">hæ ad aſſeres, uti ſupra ſcriptum eſt, tomicæ reli-
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.269-03" xlink:href="note-514.01.269-03a" xml:space="preserve">40</note>
              gentur, cultelliq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s17420" xml:space="preserve">lignei in eas configantur. </s>
              <s xml:id="echoid-s17421" xml:space="preserve">Cætera omnia, ( uti ſupra ſcriptum eſt ) expediantur.
                <lb/>
              </s>
              <s xml:id="echoid-s17422" xml:space="preserve">Cameris diſpoſitis, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17423" xml:space="preserve">intextis, imum cœlum earum trulliſſetur, deinde arena dirigatur, poſtea aut
                <lb/>
              creta, aut marmore poliatur. </s>
              <s xml:id="echoid-s17424" xml:space="preserve">Cum cameræ politæ fuerint, ſub eas coronæ ſunt ſubijciendæ, eæq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s17425" xml:space="preserve">
                <lb/>
              quàm maxime tenues, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17426" xml:space="preserve">ſubtiles oportere fieri uidentur. </s>
              <s xml:id="echoid-s17427" xml:space="preserve">Cum enim grandes ſunt pondere deducun
                <lb/>
              tur, nec poſſunt ſe ſuſtinere, in hisq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s17428" xml:space="preserve">minimè gypſum debet admiſceri, ſed excreto marmore uno
                <lb/>
              tenore perduci, uti ne pręcipiendo non patiatur uno tenore opus inareſcere. </s>
              <s xml:id="echoid-s17429" xml:space="preserve">Etiamq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s17430" xml:space="preserve">cauendæ
                <lb/>
              ſunt in cameris priſcorum diſpoſitiones, quòd earum planitiæ coronarum graui põdere impendentes
                <lb/>
              ſunt periculoſę. </s>
              <s xml:id="echoid-s17431" xml:space="preserve">Coronarum autem aliæ ſunt puræ, aliæ celatæ, conclauibus, aut ubi ignis, aut plura
                <lb/>
              lumina ſunt ponenda, puræ fieri debent, ut eæ facilius extergantur. </s>
              <s xml:id="echoid-s17432" xml:space="preserve">In æſtiuis, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17433" xml:space="preserve">exedris, ubi mini-
                <lb/>
              mè fumus eſt, nec fuligo poteſt nocere, ibi celatæ ſunt faciendæ. </s>
              <s xml:id="echoid-s17434" xml:space="preserve">Semper enim album opus propter
                <lb/>
              ſnoperbiam candoris, non modo ex proptijs, ſed etiam ex alienis ædificijs concipit fumum. </s>
              <s xml:id="echoid-s17435" xml:space="preserve">Coronis
                <lb/>
              explicatis parietes quàm aſperrimè trulliſſentur, poſtea autem ſupra tulliſſatione ſubareſcente defor-
                <lb/>
              mentur dirctiones arenati, ut longitudines ad regulam, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17436" xml:space="preserve">lineam, altitudines ad perpendiculum,
                <lb/>
              anguli ad normam reſpondentes exigantur. </s>
              <s xml:id="echoid-s17437" xml:space="preserve">Namque ſic emendata tectoriorum in picturis erit ſpe-
                <lb/>
              cies, ſubareſcente iterum, ac tertio inducatur. </s>
              <s xml:id="echoid-s17438" xml:space="preserve">Ita quo fundatior erit ex arento directura, eo firmior
                <lb/>
              erit ad uetuſtatem ſoliditas tectorij. </s>
              <s xml:id="echoid-s17439" xml:space="preserve">Cum ab arena præter trulliſſationem, non minus tribus corijc
                <lb/>
              fuerit deformatum, tunc e marmoreo grano directiones ſunt ſubigendæ, dum ita materies tempere-
                <lb/>
              tur, uti cum ſubigitur, non hæreat ad rutrum, ſed purum ferrum è mortario liberetur. </s>
              <s xml:id="echoid-s17440" xml:space="preserve">Grano indu-
                <lb/>
              cto, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17441" xml:space="preserve">inareſcente, alterum corium mediocris dirigatur. </s>
              <s xml:id="echoid-s17442" xml:space="preserve">Id cum ſubactum ſuerit, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17443" xml:space="preserve">bene fricatum,
                <lb/>
              ſubtilius indu catur. </s>
              <s xml:id="echoid-s17444" xml:space="preserve">Ita cum tribus corijs, arenæ, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17445" xml:space="preserve">item marmoris ſolidati, parietes fuerint, neque
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.269-04" xlink:href="note-514.01.269-04a" xml:space="preserve">60</note>
              </s>
            </p>
          </div>
        </div>
      </text>
    </echo>