Vitruvius, De architectura libri decem, 1567

Page concordance

< >
Scan Original
251 219
252 220
253 221
254 222
255 223
256 224
257 225
258 226
259 227
260 228
261 229
262 230
263 231
264 232
265 233
266 234
267 235
268 236
269 237
270 238
271 239
272 240
273 241
274 242
275 243
276 244
277 245
278 246
279 247
280 248
< >
page |< < (237) of 412 > >|
    <echo version="1.0RC">
      <text xml:lang="la" type="free">
        <div xml:id="echoid-div1" type="section" level="1" n="1">
          <div xml:id="echoid-div609" type="section" level="2" n="107">
            <p style="it">
              <s xml:id="echoid-s17366" xml:space="preserve">
                <pb o="237" file="514.01.269" n="269" rhead="SEPTIMVS."/>
              ſatis apertè Vitr. </s>
              <s xml:id="echoid-s17367" xml:space="preserve">nos monet qua ratione præparetur ad albaria, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17368" xml:space="preserve">tectoria opera. </s>
              <s xml:id="echoid-s17369" xml:space="preserve">quod autem in ſolo est
                <lb/>
              pauimẽtum, id in pariete est tectorium, ideſt illimentum quoddam parietum, atque incruſtatio, nos intonicaturã
                <lb/>
              dicimus, bæc fit aut calce pura, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17370" xml:space="preserve">albarium opus uocatur, præſertim cum extrema manus imponitur: </s>
              <s xml:id="echoid-s17371" xml:space="preserve">aut
                <lb/>
              gypſo, quod Philander gypſatum opus non ſine ratione appellari poſſe dicit: </s>
              <s xml:id="echoid-s17372" xml:space="preserve">aut calce, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17373" xml:space="preserve">arena & </s>
              <s xml:id="echoid-s17374" xml:space="preserve">dicitur
                <lb/>
              arenatum: </s>
              <s xml:id="echoid-s17375" xml:space="preserve">aut marmore & </s>
              <s xml:id="echoid-s17376" xml:space="preserve">calce, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17377" xml:space="preserve">marmoratum nominatur, nos ſtuccatum dicimus. </s>
              <s xml:id="echoid-s17378" xml:space="preserve">Maceranda igitur
                <lb/>
              est calx, ideſt in aqua ponenda ut extinguatur, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17379" xml:space="preserve">diſſoluatur, cum uero optima ſit, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17380" xml:space="preserve">conueniat albarijs ope-
                <lb/>
              ribus, quæ lenta eſt, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17381" xml:space="preserve">glutinoſa, curare oportet, ut multo tempore ante quàm opus fuerit, in lacu id est in
                <lb/>
              foſſa, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17382" xml:space="preserve">conceptaculo maceratione ſoluatur, quod ad minus trium menſium ſpatio perficitur: </s>
              <s xml:id="echoid-s17383" xml:space="preserve">tempore enim
                <lb/>
              & </s>
              <s xml:id="echoid-s17384" xml:space="preserve">diuturna maceratione fiet ut glebæ, in quas ignis calcarij, ideſt loci, in quo excoquitur calx, minus potue-
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.269-01" xlink:href="note-514.01.269-01a" xml:space="preserve">10</note>
              rit, dißoluantur, deferuentes enim in maceratione diuturna ob liquorem concoquentur uno tenore cum reliquis
                <lb/>
              glebis bene excoctis. </s>
              <s xml:id="echoid-s17385" xml:space="preserve">Si uero hoc non fuerit factum, fiet ut calculi latentes, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17386" xml:space="preserve">non macerati, cum fuerit calx
                <lb/>
              parietibus inducta, puſtulas quaſdam facient, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17387" xml:space="preserve">prominentes partes oſtendent, quæpuſtulæ, ſeu calculi, cum
                <lb/>
              tempore permacerantur, diſſoluunt polituras parietum, nam puſtulæillæ tanquam bullæ inflatæ diſrumpuntur.
                <lb/>
              </s>
              <s xml:id="echoid-s17388" xml:space="preserve">Macerandæ igitur diutius glebæ ſunt illæ, poſtea aſcia, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17389" xml:space="preserve">inſtrumento illo dolabræ ſimili aſcientur in lacu
                <lb/>
              diligenter, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17390" xml:space="preserve">curiosè, ita enim fiet, ut uno tenore calx diſſoluta ad albarium præparetur. </s>
              <s xml:id="echoid-s17391" xml:space="preserve">Signa autem benè
                <lb/>
              præparatæ calcis, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17392" xml:space="preserve">optimæſunt. </s>
              <s xml:id="echoid-s17393" xml:space="preserve">Primum ſi ad aſciam non offenderint calculi, duri enim quando ſunt, of-
                <lb/>
              fendunt, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17394" xml:space="preserve">ſentiuntur, nec ſunt temperati, poſtea ſi ferrum aſciæ poſt aſciationem educatur ſiccum, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17395" xml:space="preserve">purũ,
                <lb/>
              cuiq; </s>
              <s xml:id="echoid-s17396" xml:space="preserve">nihil adbæſerit, ſignum erit calcem eſſe raram, inanem, uanidam, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17397" xml:space="preserve">ſiticuloſam, cum oporteat pin-
                <lb/>
              guem, lentam, uiſcoſam, uel glutionoſam eſſe. </s>
              <s xml:id="echoid-s17398" xml:space="preserve">Bene macerata, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17399" xml:space="preserve">temperata calce, ſtatim machinæ compa-
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.269-02" xlink:href="note-514.01.269-02a" xml:space="preserve">20</note>
              rari debent, nos armaturas appellamus, ut ad cameras aſcendamus, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17400" xml:space="preserve">commodè tectoria inducamus, Ca-
                <lb/>
              meræ ſunt quæ curuantur, aliæ in teſtudines, quædam in hemiſphæria, quædam ad circinum delumbantur, di-
                <lb/>
              uerſicq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s17401" xml:space="preserve">arcuatis operibus, uel ſimplicibus, uel compoſitis flectuntur, quæ omnia opere albario, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17402" xml:space="preserve">tectorio
                <lb/>
              ornantur lacunaria uero, trabeationesq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s17403" xml:space="preserve">propriæ contignationum ſunt.</s>
              <s xml:id="echoid-s17404" xml:space="preserve"/>
            </p>
          </div>
          <div xml:id="echoid-div612" type="section" level="2" n="108">
            <head xml:id="echoid-head115" style="it" xml:space="preserve">De camerarum diſpoſitione, Trulliſſatione, & tectorio
              <lb/>
            opere. Cap. III.</head>
            <p>
              <s xml:id="echoid-s17405" xml:space="preserve">
                <emph style="sc">Vm</emph>
              autem camerarum poſtulabitur ratio, ſic erunt faciendæ. </s>
              <s xml:id="echoid-s17406" xml:space="preserve">Aſſeres directi diſponantur
                <lb/>
              inter ſe, ne plus ſpatium habentes pedes bions, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17407" xml:space="preserve">hi maximè cupreſsini, quod abiegni
                <lb/>
              ab carie, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17408" xml:space="preserve">a uetuſtate celeriter uitiantur: </s>
              <s xml:id="echoid-s17409" xml:space="preserve">hiq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s17410" xml:space="preserve">aſſeres cum ad formam circinationis ſue-
                <lb/>
              rint diſtributi catenis diſpoſitis ad contignationes, ſiue tecta erunt, crebriter clauis ſer-
                <lb/>
              reis fixi religentur, eæq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s17411" xml:space="preserve">catenæ ex ea materia comparentur, cui nec caries, nec uetuſtas, nec humor
                <lb/>
              poſsit nocere, ideſt buxo, iunipero, olea, robore, cupreſſo, cæterisq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s17412" xml:space="preserve">ſimilibus præter quercum, quod
                <lb/>
              ea ſe torquendo rimas facit, quibus ineſt operibus. </s>
              <s xml:id="echoid-s17413" xml:space="preserve">Aſſeribus diſpoſitis, tum tomice ex ſparto Hiſpa-
                <lb/>
              nico, arundines Græcæ tuſæ ad eos (uti forma poſtulat) religentur. </s>
              <s xml:id="echoid-s17414" xml:space="preserve">Item ſupra Cameram materies
                <lb/>
              ex calce, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17415" xml:space="preserve">arena mixta ſubinde inducatur, ſi quæ ſtillæ ex contignationibus, aut tectis ceciderint ſu
                <lb/>
              ſtineantur, ſin autem arundinis Græcæ copia non erit, de paludibus tenues colligantur, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17416" xml:space="preserve">mataxæ,
                <lb/>
              & </s>
              <s xml:id="echoid-s17417" xml:space="preserve">tomicæ ad iuſtam longitudinem, una craſsitudine alligationibus temperentur: </s>
              <s xml:id="echoid-s17418" xml:space="preserve">Dum ne plus inter
                <lb/>
              duos nodos alligationibus binos perdes diſtent, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17419" xml:space="preserve">hæ ad aſſeres, uti ſupra ſcriptum eſt, tomicæ reli-
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.269-03" xlink:href="note-514.01.269-03a" xml:space="preserve">40</note>
              gentur, cultelliq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s17420" xml:space="preserve">lignei in eas configantur. </s>
              <s xml:id="echoid-s17421" xml:space="preserve">Cætera omnia, ( uti ſupra ſcriptum eſt ) expediantur.
                <lb/>
              </s>
              <s xml:id="echoid-s17422" xml:space="preserve">Cameris diſpoſitis, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17423" xml:space="preserve">intextis, imum cœlum earum trulliſſetur, deinde arena dirigatur, poſtea aut
                <lb/>
              creta, aut marmore poliatur. </s>
              <s xml:id="echoid-s17424" xml:space="preserve">Cum cameræ politæ fuerint, ſub eas coronæ ſunt ſubijciendæ, eæq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s17425" xml:space="preserve">
                <lb/>
              quàm maxime tenues, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17426" xml:space="preserve">ſubtiles oportere fieri uidentur. </s>
              <s xml:id="echoid-s17427" xml:space="preserve">Cum enim grandes ſunt pondere deducun
                <lb/>
              tur, nec poſſunt ſe ſuſtinere, in hisq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s17428" xml:space="preserve">minimè gypſum debet admiſceri, ſed excreto marmore uno
                <lb/>
              tenore perduci, uti ne pręcipiendo non patiatur uno tenore opus inareſcere. </s>
              <s xml:id="echoid-s17429" xml:space="preserve">Etiamq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s17430" xml:space="preserve">cauendæ
                <lb/>
              ſunt in cameris priſcorum diſpoſitiones, quòd earum planitiæ coronarum graui põdere impendentes
                <lb/>
              ſunt periculoſę. </s>
              <s xml:id="echoid-s17431" xml:space="preserve">Coronarum autem aliæ ſunt puræ, aliæ celatæ, conclauibus, aut ubi ignis, aut plura
                <lb/>
              lumina ſunt ponenda, puræ fieri debent, ut eæ facilius extergantur. </s>
              <s xml:id="echoid-s17432" xml:space="preserve">In æſtiuis, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17433" xml:space="preserve">exedris, ubi mini-
                <lb/>
              mè fumus eſt, nec fuligo poteſt nocere, ibi celatæ ſunt faciendæ. </s>
              <s xml:id="echoid-s17434" xml:space="preserve">Semper enim album opus propter
                <lb/>
              ſnoperbiam candoris, non modo ex proptijs, ſed etiam ex alienis ædificijs concipit fumum. </s>
              <s xml:id="echoid-s17435" xml:space="preserve">Coronis
                <lb/>
              explicatis parietes quàm aſperrimè trulliſſentur, poſtea autem ſupra tulliſſatione ſubareſcente defor-
                <lb/>
              mentur dirctiones arenati, ut longitudines ad regulam, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17436" xml:space="preserve">lineam, altitudines ad perpendiculum,
                <lb/>
              anguli ad normam reſpondentes exigantur. </s>
              <s xml:id="echoid-s17437" xml:space="preserve">Namque ſic emendata tectoriorum in picturis erit ſpe-
                <lb/>
              cies, ſubareſcente iterum, ac tertio inducatur. </s>
              <s xml:id="echoid-s17438" xml:space="preserve">Ita quo fundatior erit ex arento directura, eo firmior
                <lb/>
              erit ad uetuſtatem ſoliditas tectorij. </s>
              <s xml:id="echoid-s17439" xml:space="preserve">Cum ab arena præter trulliſſationem, non minus tribus corijc
                <lb/>
              fuerit deformatum, tunc e marmoreo grano directiones ſunt ſubigendæ, dum ita materies tempere-
                <lb/>
              tur, uti cum ſubigitur, non hæreat ad rutrum, ſed purum ferrum è mortario liberetur. </s>
              <s xml:id="echoid-s17440" xml:space="preserve">Grano indu-
                <lb/>
              cto, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17441" xml:space="preserve">inareſcente, alterum corium mediocris dirigatur. </s>
              <s xml:id="echoid-s17442" xml:space="preserve">Id cum ſubactum ſuerit, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17443" xml:space="preserve">bene fricatum,
                <lb/>
              ſubtilius indu catur. </s>
              <s xml:id="echoid-s17444" xml:space="preserve">Ita cum tribus corijs, arenæ, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17445" xml:space="preserve">item marmoris ſolidati, parietes fuerint, neque
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.269-04" xlink:href="note-514.01.269-04a" xml:space="preserve">60</note>
              </s>
            </p>
          </div>
        </div>
      </text>
    </echo>