Vitruvius, De architectura libri decem, 1567

Table of contents

< >
[1.90.] De portubus, & ſtructuris in aqua faciendis. Cap.#XII. VENET AE VRBIS DESCRIPTIO.
[1.91.] M. VITRVVII DE ARCHITECTVRA LIBER SEXTVS. Proœmium.
[1.92.] De diuerſis regionum qualit atibus, & uarijs cœli aſpectibus,
[1.93.] ſecundum quos ſunt ædificia diſponenda.#Cap.#I.
[1.94.] De ædificiorum priuatorum proportionibus, & men-ſuris. cap II
[1.95.] De cauis ædium. Cap. 111.
[1.96.] De atrijs, & alis, & tablinis cum dimenſionibus, & ſym-metrijs eorum. Cap. IIII
[1.97.] ORTHOGR APHIA DOMVS PRIV AT AE.
[1.98.] De triclinijs, exedris, & pinacothecis, & eorum dimen-ſionibus. Cap. V.
[1.99.] De Oecis more Græco. Cap. VI.
[1.100.] Ad quas cœli regiones quæ ædificiorum gener a ſpectare debeant, ut uſui, & ſalubritati ſint idonea. Cap. VII.
[1.101.] De priuatorum, & communium ædificiorum proprijs lociset ge-neribus, ad quaſcunque perſonarum qualitates con- uenientibus. Cap. VIII.
[1.102.] De ruſticorum ædificiorum rationibus, & multarum partium eorum deſcriptionibus, atque uſibus. Cap. IX.
[1.103.] De Græcorum ædificiorum, eorum{q́ue} partium diſpoſ itione,atquediffe-rentibus nominibus ſatis ab It alicis moribus, & uſibus di-ſcrepantibus. Cap. X.
[1.104.] De firmitate, & fundamentis ædificiorum. Cap. XI.
[1.105.] M. VITRVVII DE ARCHITECTVRA LIBER SEPTIMVS. Proœmium.
[1.106.] De Ruderatione commode facienda.
[1.107.] De maceratione calcis adalbaria opera, & tectoria per-ficienda. cap. II
[1.108.] De camerarum diſpoſitione, Trulliſſatione, & tectorio opere. Cap. III.
[1.109.] De politionibus in humidis locis. Cap. IIII.
[1.110.] De ratione pingendi in ædificijs. Cap. V.
[1.111.] De marmore, quomodo paretur ad tectoria. Cap. VI.
[1.112.] De coloribus, & primum de ochra. Cap. VII.
[1.113.] De Minij rationibus. Cap. VIII.
[1.114.] De minij cemper atura. Cap. IX.
[1.115.] De coloribus, qui arte fiunt. Cap. X.
[1.116.] De cærulei temperaturis. Cap. XI.
[1.117.] Quomodo fiat ceruſſa, & ærugo, & Sandara- ca. Cap. XII.
[1.118.] Quomodo fiat oſtrum colorum omnium facticiorum excel-lentißimum. Cap. XIII.
[1.119.] De purpureis coloribus. Cap. XIIII.
< >
page |< < (237) of 412 > >|
    <echo version="1.0RC">
      <text xml:lang="la" type="free">
        <div xml:id="echoid-div1" type="section" level="1" n="1">
          <div xml:id="echoid-div609" type="section" level="2" n="107">
            <p style="it">
              <s xml:id="echoid-s17366" xml:space="preserve">
                <pb o="237" file="514.01.269" n="269" rhead="SEPTIMVS."/>
              ſatis apertè Vitr. </s>
              <s xml:id="echoid-s17367" xml:space="preserve">nos monet qua ratione præparetur ad albaria, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17368" xml:space="preserve">tectoria opera. </s>
              <s xml:id="echoid-s17369" xml:space="preserve">quod autem in ſolo est
                <lb/>
              pauimẽtum, id in pariete est tectorium, ideſt illimentum quoddam parietum, atque incruſtatio, nos intonicaturã
                <lb/>
              dicimus, bæc fit aut calce pura, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17370" xml:space="preserve">albarium opus uocatur, præſertim cum extrema manus imponitur: </s>
              <s xml:id="echoid-s17371" xml:space="preserve">aut
                <lb/>
              gypſo, quod Philander gypſatum opus non ſine ratione appellari poſſe dicit: </s>
              <s xml:id="echoid-s17372" xml:space="preserve">aut calce, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17373" xml:space="preserve">arena & </s>
              <s xml:id="echoid-s17374" xml:space="preserve">dicitur
                <lb/>
              arenatum: </s>
              <s xml:id="echoid-s17375" xml:space="preserve">aut marmore & </s>
              <s xml:id="echoid-s17376" xml:space="preserve">calce, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17377" xml:space="preserve">marmoratum nominatur, nos ſtuccatum dicimus. </s>
              <s xml:id="echoid-s17378" xml:space="preserve">Maceranda igitur
                <lb/>
              est calx, ideſt in aqua ponenda ut extinguatur, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17379" xml:space="preserve">diſſoluatur, cum uero optima ſit, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17380" xml:space="preserve">conueniat albarijs ope-
                <lb/>
              ribus, quæ lenta eſt, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17381" xml:space="preserve">glutinoſa, curare oportet, ut multo tempore ante quàm opus fuerit, in lacu id est in
                <lb/>
              foſſa, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17382" xml:space="preserve">conceptaculo maceratione ſoluatur, quod ad minus trium menſium ſpatio perficitur: </s>
              <s xml:id="echoid-s17383" xml:space="preserve">tempore enim
                <lb/>
              & </s>
              <s xml:id="echoid-s17384" xml:space="preserve">diuturna maceratione fiet ut glebæ, in quas ignis calcarij, ideſt loci, in quo excoquitur calx, minus potue-
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.269-01" xlink:href="note-514.01.269-01a" xml:space="preserve">10</note>
              rit, dißoluantur, deferuentes enim in maceratione diuturna ob liquorem concoquentur uno tenore cum reliquis
                <lb/>
              glebis bene excoctis. </s>
              <s xml:id="echoid-s17385" xml:space="preserve">Si uero hoc non fuerit factum, fiet ut calculi latentes, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17386" xml:space="preserve">non macerati, cum fuerit calx
                <lb/>
              parietibus inducta, puſtulas quaſdam facient, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17387" xml:space="preserve">prominentes partes oſtendent, quæpuſtulæ, ſeu calculi, cum
                <lb/>
              tempore permacerantur, diſſoluunt polituras parietum, nam puſtulæillæ tanquam bullæ inflatæ diſrumpuntur.
                <lb/>
              </s>
              <s xml:id="echoid-s17388" xml:space="preserve">Macerandæ igitur diutius glebæ ſunt illæ, poſtea aſcia, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17389" xml:space="preserve">inſtrumento illo dolabræ ſimili aſcientur in lacu
                <lb/>
              diligenter, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17390" xml:space="preserve">curiosè, ita enim fiet, ut uno tenore calx diſſoluta ad albarium præparetur. </s>
              <s xml:id="echoid-s17391" xml:space="preserve">Signa autem benè
                <lb/>
              præparatæ calcis, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17392" xml:space="preserve">optimæſunt. </s>
              <s xml:id="echoid-s17393" xml:space="preserve">Primum ſi ad aſciam non offenderint calculi, duri enim quando ſunt, of-
                <lb/>
              fendunt, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17394" xml:space="preserve">ſentiuntur, nec ſunt temperati, poſtea ſi ferrum aſciæ poſt aſciationem educatur ſiccum, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17395" xml:space="preserve">purũ,
                <lb/>
              cuiq; </s>
              <s xml:id="echoid-s17396" xml:space="preserve">nihil adbæſerit, ſignum erit calcem eſſe raram, inanem, uanidam, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17397" xml:space="preserve">ſiticuloſam, cum oporteat pin-
                <lb/>
              guem, lentam, uiſcoſam, uel glutionoſam eſſe. </s>
              <s xml:id="echoid-s17398" xml:space="preserve">Bene macerata, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17399" xml:space="preserve">temperata calce, ſtatim machinæ compa-
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.269-02" xlink:href="note-514.01.269-02a" xml:space="preserve">20</note>
              rari debent, nos armaturas appellamus, ut ad cameras aſcendamus, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17400" xml:space="preserve">commodè tectoria inducamus, Ca-
                <lb/>
              meræ ſunt quæ curuantur, aliæ in teſtudines, quædam in hemiſphæria, quædam ad circinum delumbantur, di-
                <lb/>
              uerſicq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s17401" xml:space="preserve">arcuatis operibus, uel ſimplicibus, uel compoſitis flectuntur, quæ omnia opere albario, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17402" xml:space="preserve">tectorio
                <lb/>
              ornantur lacunaria uero, trabeationesq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s17403" xml:space="preserve">propriæ contignationum ſunt.</s>
              <s xml:id="echoid-s17404" xml:space="preserve"/>
            </p>
          </div>
          <div xml:id="echoid-div612" type="section" level="2" n="108">
            <head xml:id="echoid-head115" style="it" xml:space="preserve">De camerarum diſpoſitione, Trulliſſatione, & tectorio
              <lb/>
            opere. Cap. III.</head>
            <p>
              <s xml:id="echoid-s17405" xml:space="preserve">
                <emph style="sc">Vm</emph>
              autem camerarum poſtulabitur ratio, ſic erunt faciendæ. </s>
              <s xml:id="echoid-s17406" xml:space="preserve">Aſſeres directi diſponantur
                <lb/>
              inter ſe, ne plus ſpatium habentes pedes bions, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17407" xml:space="preserve">hi maximè cupreſsini, quod abiegni
                <lb/>
              ab carie, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17408" xml:space="preserve">a uetuſtate celeriter uitiantur: </s>
              <s xml:id="echoid-s17409" xml:space="preserve">hiq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s17410" xml:space="preserve">aſſeres cum ad formam circinationis ſue-
                <lb/>
              rint diſtributi catenis diſpoſitis ad contignationes, ſiue tecta erunt, crebriter clauis ſer-
                <lb/>
              reis fixi religentur, eæq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s17411" xml:space="preserve">catenæ ex ea materia comparentur, cui nec caries, nec uetuſtas, nec humor
                <lb/>
              poſsit nocere, ideſt buxo, iunipero, olea, robore, cupreſſo, cæterisq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s17412" xml:space="preserve">ſimilibus præter quercum, quod
                <lb/>
              ea ſe torquendo rimas facit, quibus ineſt operibus. </s>
              <s xml:id="echoid-s17413" xml:space="preserve">Aſſeribus diſpoſitis, tum tomice ex ſparto Hiſpa-
                <lb/>
              nico, arundines Græcæ tuſæ ad eos (uti forma poſtulat) religentur. </s>
              <s xml:id="echoid-s17414" xml:space="preserve">Item ſupra Cameram materies
                <lb/>
              ex calce, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17415" xml:space="preserve">arena mixta ſubinde inducatur, ſi quæ ſtillæ ex contignationibus, aut tectis ceciderint ſu
                <lb/>
              ſtineantur, ſin autem arundinis Græcæ copia non erit, de paludibus tenues colligantur, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17416" xml:space="preserve">mataxæ,
                <lb/>
              & </s>
              <s xml:id="echoid-s17417" xml:space="preserve">tomicæ ad iuſtam longitudinem, una craſsitudine alligationibus temperentur: </s>
              <s xml:id="echoid-s17418" xml:space="preserve">Dum ne plus inter
                <lb/>
              duos nodos alligationibus binos perdes diſtent, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17419" xml:space="preserve">hæ ad aſſeres, uti ſupra ſcriptum eſt, tomicæ reli-
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.269-03" xlink:href="note-514.01.269-03a" xml:space="preserve">40</note>
              gentur, cultelliq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s17420" xml:space="preserve">lignei in eas configantur. </s>
              <s xml:id="echoid-s17421" xml:space="preserve">Cætera omnia, ( uti ſupra ſcriptum eſt ) expediantur.
                <lb/>
              </s>
              <s xml:id="echoid-s17422" xml:space="preserve">Cameris diſpoſitis, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17423" xml:space="preserve">intextis, imum cœlum earum trulliſſetur, deinde arena dirigatur, poſtea aut
                <lb/>
              creta, aut marmore poliatur. </s>
              <s xml:id="echoid-s17424" xml:space="preserve">Cum cameræ politæ fuerint, ſub eas coronæ ſunt ſubijciendæ, eæq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s17425" xml:space="preserve">
                <lb/>
              quàm maxime tenues, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17426" xml:space="preserve">ſubtiles oportere fieri uidentur. </s>
              <s xml:id="echoid-s17427" xml:space="preserve">Cum enim grandes ſunt pondere deducun
                <lb/>
              tur, nec poſſunt ſe ſuſtinere, in hisq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s17428" xml:space="preserve">minimè gypſum debet admiſceri, ſed excreto marmore uno
                <lb/>
              tenore perduci, uti ne pręcipiendo non patiatur uno tenore opus inareſcere. </s>
              <s xml:id="echoid-s17429" xml:space="preserve">Etiamq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s17430" xml:space="preserve">cauendæ
                <lb/>
              ſunt in cameris priſcorum diſpoſitiones, quòd earum planitiæ coronarum graui põdere impendentes
                <lb/>
              ſunt periculoſę. </s>
              <s xml:id="echoid-s17431" xml:space="preserve">Coronarum autem aliæ ſunt puræ, aliæ celatæ, conclauibus, aut ubi ignis, aut plura
                <lb/>
              lumina ſunt ponenda, puræ fieri debent, ut eæ facilius extergantur. </s>
              <s xml:id="echoid-s17432" xml:space="preserve">In æſtiuis, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17433" xml:space="preserve">exedris, ubi mini-
                <lb/>
              mè fumus eſt, nec fuligo poteſt nocere, ibi celatæ ſunt faciendæ. </s>
              <s xml:id="echoid-s17434" xml:space="preserve">Semper enim album opus propter
                <lb/>
              ſnoperbiam candoris, non modo ex proptijs, ſed etiam ex alienis ædificijs concipit fumum. </s>
              <s xml:id="echoid-s17435" xml:space="preserve">Coronis
                <lb/>
              explicatis parietes quàm aſperrimè trulliſſentur, poſtea autem ſupra tulliſſatione ſubareſcente defor-
                <lb/>
              mentur dirctiones arenati, ut longitudines ad regulam, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17436" xml:space="preserve">lineam, altitudines ad perpendiculum,
                <lb/>
              anguli ad normam reſpondentes exigantur. </s>
              <s xml:id="echoid-s17437" xml:space="preserve">Namque ſic emendata tectoriorum in picturis erit ſpe-
                <lb/>
              cies, ſubareſcente iterum, ac tertio inducatur. </s>
              <s xml:id="echoid-s17438" xml:space="preserve">Ita quo fundatior erit ex arento directura, eo firmior
                <lb/>
              erit ad uetuſtatem ſoliditas tectorij. </s>
              <s xml:id="echoid-s17439" xml:space="preserve">Cum ab arena præter trulliſſationem, non minus tribus corijc
                <lb/>
              fuerit deformatum, tunc e marmoreo grano directiones ſunt ſubigendæ, dum ita materies tempere-
                <lb/>
              tur, uti cum ſubigitur, non hæreat ad rutrum, ſed purum ferrum è mortario liberetur. </s>
              <s xml:id="echoid-s17440" xml:space="preserve">Grano indu-
                <lb/>
              cto, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17441" xml:space="preserve">inareſcente, alterum corium mediocris dirigatur. </s>
              <s xml:id="echoid-s17442" xml:space="preserve">Id cum ſubactum ſuerit, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17443" xml:space="preserve">bene fricatum,
                <lb/>
              ſubtilius indu catur. </s>
              <s xml:id="echoid-s17444" xml:space="preserve">Ita cum tribus corijs, arenæ, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17445" xml:space="preserve">item marmoris ſolidati, parietes fuerint, neque
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.269-04" xlink:href="note-514.01.269-04a" xml:space="preserve">60</note>
              </s>
            </p>
          </div>
        </div>
      </text>
    </echo>