Vitruvius, De architectura libri decem, 1567

Table of figures

< >
[121] Dimonctratio prrima proprie tatis. s n m l k
[122] Vſus inſtrume ti Nicomedis & eius demő ſtratio. l e b c g f a k h i
[123] h
[124] b d c e f g
[125] a b c e d
[126] Secunda proprietas lineæ flexæ.f n e b g i d m k c
[127] a. centrum mundi.b. oculus in ſuperficie terræc. ſydus.d. uertex.b c a. angulus diuerſitatis. c d 6 a
[128] a b deferens.c. deferentis centrum.d e. epicyclus.a. centrum epicycli.f. mundi centrum.a. iugum deferentis.b. antiiugum.d. iugum epicycli. d a e c s b
[129] a b g. concentricum.d. eius centrum.e z b. eccentricum.t. eius centrum.k z. epicyclus.b. eius centrum.d t. b z. œquales.t z. d b. œquales.motus { concentrici b d a. \\ epicycli k b z. \\ eccentrici z t e. \\ anguli œquales Sol utroque modo uidetur in z. per li-neam d z. e a t d b z b k
[130] a b g. eccentricum.d. eius centrum.e. centrum mundi.a d g. linea ingi.b. centrm Solis.e z. linea medij motus parallela li-neœ b d.c b. linea ueri motus.b e z. angulus œquatio. z b a d e
[131] a b g. concentricum. d. eius centrũ.t z. eccentricum.h. eius centrum.e z. epicyclus.g. eius centrum.d b. & g z. œquales.d z. parallelogrammum.motus {concentrici a d g. \\ epicycli e g z. \\ eccentrici t b z. uet t dg. \\ iugieccentric. a d t. anguli t b z. & e g z. œqua-les ſunt.angulus a d g. œqualis augulis. {adt. \\ adg. f n b a d o k
[132] b k epicyclus.b. centrum eius.h. uigum.n. Antijugum epicycli.k. punctũ primœ morœ.c. mundi centrum.o. punctũ ſecundæ morœ.h l k. arcus primœ mo rœ.k n o. arcus regreſſus-o b k. arcus directio-nis. L K A H B N O C
[133] Porfioni del cerchio che fannoſe s̃teſſe torno dlaTramòntanaTram ontanaSlmiſifudineTramonſangCarro che uoſge infomoalla Framonlana
[134] a b c d f
[135] A. ſectio parabole.B. vestigium. C. parabole.G. ſectio ellipſis.D. ſectio hyperbole.E. vestigium F. hyperbole. a f a f 1 f f f 1 2 1 1 2 3 2 2 3 4 3 3 4 5 4 4 5 6 C 5 5 6 F 7 A 6 6 8 7 8 7 7 D 8 9 8 8 9 10 11 10 10 11 11 11 11 b 12 g e d b e h d gf g b 6 7 3 1 2 4 6 8 10c g b E a 11 9 7 3 3 1 d 2 4 6 8 10 e ha f 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 a b c d 9 8 7 6 3 2 1 f b a H d g 10 9 8 7 6 5 4 3 2 1 ff 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 g
[136] m q 0 s k h c b s n L I p q s
[137] Il polo.cqiunot.orizonte c e b a f
[138] l n k mcridl. parte delverno E e h a s i 9 8 7 6 5della jtate 4 3 parte g h f x lacato manaco b r c linca del.piano t
[139] Analemmatis figura.MERIDIAN: S. M. MLSLACITREVM.M.MERIDIAN: .S.OMVERTICAV.M..S.. O. M.ORIZON:W. A.STAB:
[140] 11 ſ x d 11 p k 1 2 1 2 3 4 5f 6 r 11 10 9 8 7 n f m 12 11 10 9 8 7 6 5 1 02 3 4 1g c 1 2 1 2 3 4 5 6 e 11 10 9 8 7 q b o
[141] 1 3 b x z g 2 5 f p 0 1 4 t I c e o n m r u 6 q i h 8 y d 5
[142] 5 4 b 3 2 7 8 9 10 f 6 5 7 1 11 6 5 7 9 4 4 8 8 N 9 x 12 1 11 2 10 3 9 4 8 5 7 3 39 9 F 6 g 2 2 10 10 o a @ d 1 11 7 6 z 1 11 8 6 7 c 1 12 10 1@ 1 2 1 1 11 11 5 11 2 2 10 21 11 b f @ 8 3 3 9 9 12 1 4 5 g 6 10 8 11 1 9 10 2 2 2 10 5 7 2 z 9 c 8 4 7 5 9 3 10 4 8 8 4 3 7 2 10 7 5 9 3 1 11 12 8 4 11 1 10 2 0 @ d 7 5 9 3 I 8 4 7 5 6 c &
[143] 5 6 7 4 8 3 9 2 10 1 11 4 8 3 9 d d 2 3 4 5 6 7 8 9 10 10 1 1 v n c
[144] 12 1 1 1111 2 2 10 10 3 3 9 9 4 4 8 8 5 5 7 7 6 6 6 T 7 7 5 5 8 8 4 4 9 9 3 3 10 10 2 2 11 11 1 1 12
[145] 11 10 9 8 7 6 5 4 3 2 1 11 10 9 8 7 6 5 4 3 2 1 11 1 2 3 10 4 5 E 6 6 7
[146] 9 3 4 2 8 10 11 12 1 5 7 6 6 G
[147] 8 9 10 7 6 5 11 1 8 1 11 F
[148] 16 15 17 14 14 18 19 19 13 13 20 20 12 12 21 21 11 11 H 22 22 10 10 23 23 9 9 24 16 16 23 23 17 17 22 22 18 18 21 21 29 20
[149] 19 20 21 18 17 22 23 17 16 18 17 9 15 14 13 11 13 20 16 12 21 17 20 22 21 11 22 10 23 9 18 L 17 18 19
[150] 23 17 22 16 18 9 21 23 19 10 19 20 22 11 21 20 13 19 14 18 15 17 16 K
< >
page |< < (239) of 412 > >|
    <echo version="1.0RC">
      <text xml:lang="la" type="free">
        <div xml:id="echoid-div1" type="section" level="1" n="1">
          <div xml:id="echoid-div612" type="section" level="2" n="108">
            <p style="it">
              <s xml:id="echoid-s17537" xml:space="preserve">
                <pb o="239" file="514.01.271" n="271" rhead="SEPTIMVS."/>
              mento eſſe opus. </s>
              <s xml:id="echoid-s17538" xml:space="preserve">Eſt autem armamentum, quod nos armaturam dicimus, extemporanea quædam conſignatio
                <lb/>
              ad ſlexæ lineæ ambitum diffinita, cui pro corio, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17539" xml:space="preserve">cute, aut crates, aut arundiues, aut uilia iſtiuſmodi con-
                <lb/>
              ſternuntur, ut ſuſtineant teſtudinis ſtructuram donec indureſcat. </s>
              <s xml:id="echoid-s17540" xml:space="preserve">Cæterum non omnes teſtudines armamentum
                <lb/>
              requirunt, qualis eſt recta ſphærica, quoniam ea non ex arcubus ſolum constat, ſed ex coronis, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17541" xml:space="preserve">præcin-
                <lb/>
              ctionibus,nec habetur unde mitium diruptionis eſſe poßit, cunctis præſertim cuneis unum centrum petentibus.
                <lb/>
              </s>
              <s xml:id="echoid-s17542" xml:space="preserve">angularem quoque teſtudinem ſphæricam modo per eius craſſitudinem rectam ſphæricam interſtruxeris,nullis
                <lb/>
              armamentis attollere poteris. </s>
              <s xml:id="echoid-s17543" xml:space="preserve">Curuationum uero cæterarum capita firmiſſimis ſedibus commendanda ſunt,
                <lb/>
              neque incumbis fidendæ ſunt ob infirmitatem, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17544" xml:space="preserve">inconſtantiam operis. </s>
              <s xml:id="echoid-s17545" xml:space="preserve">Vacua uero inter aſſurgentes inflexus
                <lb/>
              testudinum, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17546" xml:space="preserve">parietem cui adhæreant relicta, quem locum fabri coxam nuncupant, infarciantur structura
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.271-01" xlink:href="note-514.01.271-01a" xml:space="preserve">10</note>
              ordinaria, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17547" xml:space="preserve">ſtabili, parietiq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s17548" xml:space="preserve">iterum atque iterum connexa. </s>
              <s xml:id="echoid-s17549" xml:space="preserve">Et placent, qui leuandi oneris gratia, fictilia uaſa
                <lb/>
              aquaria uacua per coxarum craſſitudines indidere rimoſa, atque inuerſa, ne quid collecta illic humiditate in-
                <lb/>
              graueſcent, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17550" xml:space="preserve">cæmenta ſuperinfundere ex lapide minimè graui, ſed alioquin tenaci. </s>
              <s xml:id="echoid-s17551" xml:space="preserve">Tota demum in testu-
                <lb/>
              dine, uticunque illa ſit, naturam imitabimur, quæ quidem cum oſſa adiunxit oſſibus, tum & </s>
              <s xml:id="echoid-s17552" xml:space="preserve">carnes ipſas
                <lb/>
              intexuit uillulis, nexura per omnes diametros interductis in longum, in latum, inprofundum. </s>
              <s xml:id="echoid-s17553" xml:space="preserve">Quibus autem
                <lb/>
              arcubus ſulcimenta ſubijciuntur ſuper his ſtatim, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17554" xml:space="preserve">ſine intermiſſione ſtruendum eſt. </s>
              <s xml:id="echoid-s17555" xml:space="preserve">Quibus uero armamẽtis
                <lb/>
              opus non est in ſingulis ordinibus intermißiones fieri debent. </s>
              <s xml:id="echoid-s17556" xml:space="preserve">quarum rerum ratio eſt in promptu. </s>
              <s xml:id="echoid-s17557" xml:space="preserve">Rallentanda
                <lb/>
              ſunt armamenta ſtatim aliquatenus, ubi testudines ſummis concluſæ fuerintt cuneis, ut recenti adhuc in opere
                <lb/>
              commiſſi cunei non natent inter fomenta & </s>
              <s xml:id="echoid-s17558" xml:space="preserve">fultum calcis, ſed coæquabilem inter ſe acquieſcendi ſedem ſuis
                <lb/>
              librat is ponderibus occupent: </s>
              <s xml:id="echoid-s17559" xml:space="preserve">Modus lentandi is est. </s>
              <s xml:id="echoid-s17560" xml:space="preserve">Armamenti capitibus cuneos ligneos ad bipennis ſimi-
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.271-02" xlink:href="note-514.01.271-02a" xml:space="preserve">20</note>
              litudinem acuminatos ſubigere ſolemus, hos cum rallentare opus libuerit, malleolo diſtrudes ſenſim, quoad uo-
                <lb/>
              les ſine periculo. </s>
              <s xml:id="echoid-s17561" xml:space="preserve">poſt dies aliquos pro operis magnitudine adhuc pluſculum rallentato. </s>
              <s xml:id="echoid-s17562" xml:space="preserve">denique non ante in-
                <lb/>
              tegram perpeſſam hyemem armamenta ſubdemes. </s>
              <s xml:id="echoid-s17563" xml:space="preserve">Hæc de arcubus, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17564" xml:space="preserve">flexibus Albertus, nos ad Vitr. </s>
              <s xml:id="echoid-s17565" xml:space="preserve">cuius
                <lb/>
              intentio iterum explicabitur. </s>
              <s xml:id="echoid-s17566" xml:space="preserve">Nam plura de arcuum origine, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17567" xml:space="preserve">alia multa idem Albertus dicit libro tertio
                <lb/>
              capite decimo tertio, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17568" xml:space="preserve">ſequenti, quæ curioſis reliquendaſunt. </s>
              <s xml:id="echoid-s17569" xml:space="preserve">Diſponit igitur primum camer is hoc modo.
                <lb/>
              </s>
              <s xml:id="echoid-s17570" xml:space="preserve">Erigit trabes oblongas, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17571" xml:space="preserve">non minus latas circa parietes inter ſe duos pedes diſtantes, has aſſeres uocat,
                <lb/>
              uultq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s17572" xml:space="preserve">illos eſſe e cupreſſo ob ligni firmitatem, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17573" xml:space="preserve">ſoliditatem, quod nec cariem ſentiat, nec humore corrum-
                <lb/>
              patur. </s>
              <s xml:id="echoid-s17574" xml:space="preserve">Aſſeres hi circum cameram diſpoſiti uinculis e buxo uel olea, uel cupreſſo ligneis coniungendi ſunt
                <lb/>
              clauisq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s17575" xml:space="preserve">crebris ad contignationes religandi. </s>
              <s xml:id="echoid-s17576" xml:space="preserve">Catenis expeditis, aſſeribus diſpoſitis, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17577" xml:space="preserve">confectis, tunc tomicæ,
                <lb/>
              quæ ſunt leuiter tortæ teſtes ex ſparto arundinibus, iunco, palma, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17578" xml:space="preserve">ſimilibus, ſed Vitr. </s>
              <s xml:id="echoid-s17579" xml:space="preserve">eas ex ſparto Hiſpa-
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.271-03" xlink:href="note-514.01.271-03a" xml:space="preserve">30</note>
              nico, quod est quoddam genus iunci, uel ex cannis Græcis contuſis, quas nos cannas ueras, ( ut puto ) appella-
                <lb/>
              mus, tunc inquam tomicæ ex his rebus factæ ad eos aſſeres ſecundum formam, quam uolumus cameram habe-
                <lb/>
              re, religentur; </s>
              <s xml:id="echoid-s17580" xml:space="preserve">ita enim deformatur cælum cameræ, cuius duæ ſunt ſuperficies conuexa una, quæ tectum, vel
                <lb/>
              contignationem reſpicit, concaua altera ad pauimentum uerſa, ſupernæ ex calce, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17581" xml:space="preserve">arena materies mixta
                <lb/>
              inducatur, ut ſi quæ ſtillæ ex contignationibus, aut tecto ceciderint, ſubſtineantur. </s>
              <s xml:id="echoid-s17582" xml:space="preserve">Si uero arundinis Gręcæ
                <lb/>
              copia non erit, tunc tenues cannæ palustres ſumendæ, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17583" xml:space="preserve">mataxæ, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17584" xml:space="preserve">tomicæ ideſt restes, quas nos ſtoreas
                <lb/>
              uocamus religentur ad iustam longitudinem æquabili craßitudine iuncis, aut funiculis retortis, modo nodi
                <lb/>
              inter ſe non plus binos pedes diſtent. </s>
              <s xml:id="echoid-s17585" xml:space="preserve">bæ tomicæ, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17586" xml:space="preserve">craticulæ ad aſſeres prædictos figantur, ueruculis ligneis,
                <lb/>
              quæ cultellos uocat Vitr. </s>
              <s xml:id="echoid-s17587" xml:space="preserve">a forma, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17588" xml:space="preserve">ita ſuperna pars temperetur, ut dictum est. </s>
              <s xml:id="echoid-s17589" xml:space="preserve">Imum uero cœlum trulliſ-
                <lb/>
              ſandum eſt, nos ſmaltare, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17590" xml:space="preserve">craſſiori quodam modo inducere arenam, ut calcem dicimus. </s>
              <s xml:id="echoid-s17591" xml:space="preserve">Et inde dirigenda
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.271-04" xlink:href="note-514.01.271-04a" xml:space="preserve">40</note>
              eſt arena, poſtea creta, aut marmore poliendum. </s>
              <s xml:id="echoid-s17592" xml:space="preserve">Politis cameris coronarum cura habenda eſt; </s>
              <s xml:id="echoid-s17593" xml:space="preserve">cameris enim
                <lb/>
              ad maximum ornamentum coronæ ſubijciuntur: </s>
              <s xml:id="echoid-s17594" xml:space="preserve">coronarum enim opus ſubtilem camer arum ornatum uocauit,
                <lb/>
              Coronæ igitur leues, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17595" xml:space="preserve">ſubtiles faciendæ ſunt ne pondere nimio pendentes rumpantur, quare gypſum est om-
                <lb/>
              nino ab illis amouendum. </s>
              <s xml:id="echoid-s17596" xml:space="preserve">Ecoronis aliæ ſunt ſimplices, puræq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s17597" xml:space="preserve">aliæ cælatæ, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17598" xml:space="preserve">elaboratæ. </s>
              <s xml:id="echoid-s17599" xml:space="preserve">Simplices in ijs
                <lb/>
              locis fiunt, ubi fumus, uel fuligo, lumina, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17600" xml:space="preserve">puluis eſſe poteſt: </s>
              <s xml:id="echoid-s17601" xml:space="preserve">cælatæ, uero, idest folijs vel ſigillis ornatæ, in
                <lb/>
              æſtiuis, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17602" xml:space="preserve">exedris faciendæ ſunt. </s>
              <s xml:id="echoid-s17603" xml:space="preserve">Nam ibi candor a fuligine tutus, ſustinet omnem operis ſubtilitatem, alio-
                <lb/>
              quin candoris ſuperbia magna est, nam non modo ex proprijs, ſed etiam ex alienis ædificijs concipit fumum.
                <lb/>
              </s>
              <s xml:id="echoid-s17604" xml:space="preserve">ornato enim camerarum cœlo, ductisq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s17605" xml:space="preserve">coronis, expoliendi ſunt parietes, qui aut ex ſtructura ſunt, aut crati-
                <lb/>
              cij, utrorumq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s17606" xml:space="preserve">ornandorum præcepta a V itruuio traduntur. </s>
              <s xml:id="echoid-s17607" xml:space="preserve">Omnibus igitur crustationibus, arenationum
                <lb/>
              tunicæ plures adhibendæ ſunt. </s>
              <s xml:id="echoid-s17608" xml:space="preserve">ne minus autem tres adigendæ ſunt, quæ primæ inducitur, tanquam aliarum
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.271-05" xlink:href="note-514.01.271-05a" xml:space="preserve">50</note>
              ſtratum parietem craſſior modo tegendo arctiſſime prehenſat; </s>
              <s xml:id="echoid-s17609" xml:space="preserve">& </s>
              <s xml:id="echoid-s17610" xml:space="preserve">reliquas arenationes aſperitate ſua continet.
                <lb/>
              </s>
              <s xml:id="echoid-s17611" xml:space="preserve">Suprema expolitiſſima eſt, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17612" xml:space="preserve">colores, lineamentaq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s17613" xml:space="preserve">& </s>
              <s xml:id="echoid-s17614" xml:space="preserve">ſplendorẽ venustatis exprimit. </s>
              <s xml:id="echoid-s17615" xml:space="preserve">Media tam primæ, quã
                <lb/>
              ſupremæ uitia emendat, atque utranque firma ſoliditate connectit, nam ſi acris est ſuprema eo modo, quo illa
                <lb/>
              prima, quæ infimum locum tenet, eſſe debet, crebras rimas ſicceſcendo faciet, contra uero ſi infima mollis erit,
                <lb/>
              qualis ſuprema facienda eſt, non continebitur arctè paries, ut deſideramus. </s>
              <s xml:id="echoid-s17616" xml:space="preserve">Cæterum illud Vitruuio pro con-
                <lb/>
              ſtanti habetur, quo plures ſunt arenationes, eò ſplendidius læuigabitur, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17617" xml:space="preserve">expolietur paries, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17618" xml:space="preserve">ſolidius ad
                <lb/>
              uetuſtatem ornæmentum eius durabit. </s>
              <s xml:id="echoid-s17619" xml:space="preserve">Primæ igitur inductiones aſperrimæ ſunt faciendæ ex foßili arena,
                <lb/>
              & </s>
              <s xml:id="echoid-s17620" xml:space="preserve">testa glanduloſa non nimis tunſa ferè ad palmi craſſitudinem uel paulo minus. </s>
              <s xml:id="echoid-s17621" xml:space="preserve">Medijs tunicis fluuialis are-
                <lb/>
              na commoda est, uel foßitia ſubtilius excreta: </s>
              <s xml:id="echoid-s17622" xml:space="preserve">eæ tamen & </s>
              <s xml:id="echoid-s17623" xml:space="preserve">aſperitate carere non debent, ut ultimæ adbæreant
                <lb/>
              quæ nitidiſſimæ faciendæ ſunt. </s>
              <s xml:id="echoid-s17624" xml:space="preserve">Ideo pro arena in ijs marmor candidiſſimus contunditur, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17625" xml:space="preserve">excernitur. </s>
              <s xml:id="echoid-s17626" xml:space="preserve">has ſemi
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.271-06" xlink:href="note-514.01.271-06a" xml:space="preserve">60</note>
              digitum fere craſſas inducimus, nam craßiores ſi fuerint uix exſiccantur. </s>
              <s xml:id="echoid-s17627" xml:space="preserve">paries quo erit recentior, quo </s>
            </p>
          </div>
        </div>
      </text>
    </echo>