Vitruvius, De architectura libri decem, 1567

Table of figures

< >
[161] Funium nodi.
[162] Scala in carcheſio poſita.
[163] Figura aniſocyclorum.
[164] Trochlearum ratio.
[165] B. ergata.C. trochlea ſuperior.D. ſucula.E. tigna.F. pondus.I. forcipes.G. ſucula.H. fibula.O. chelonia.P. uectes.S. carcheſia. S H C A D E F T I B G
[166] Trochleæ cum tympano.
[167] F. trochleaſuperior.L. trochlea inferior artemon dicta.†. onus.A. nectis.3. onus.1. hypomochlium.2. nectis, mochlium.V. ſpbœroma, œquipondium.Q S. lances.X. lances.K. anſa. examen.8. cuneus.7. 9. uectis.10. onus.H G. vectes.M. pondus.O N. colhlea.D. pali.L. locus artemonis.C. chelonia.F. regula.B. antarijunes.E. locus ductariorum funium ubifibulæx. libra ſuffulta. E B F H G 8 C N O K D L M † 6 7 10 x 3 2 1 R V S Q
[168] d a c b e
[Figure 169]
[Figure 170]
[171] A. aqua in arca œrea depreſſa.B. delſines ærei.C. modioli.D. Regulæ ſcalari forma.E. taxilli tribus digitis alti.F. catenæ cymbala tenentes.G. inſundibulum inuerſum.H. Fiſtulæ, per quas aer modiolorum ſubintrat infundibulum.I. uectes.K. manubria, quæ aperiunt nares ad tubulos.L. pinnæ ſub quibus lingulæ omnium organorum.O. regulæ inter tabulam quæ pinax dicitur & registrum.P. pinna depreſſa.Q. tabula.R. pinnarum forma ſeparata.S. lingulæ.T. ceruicula.V. aquaexpulſa.X. pars arcæ..... foraminaper quæ aer ad canna, fertur.
[Figure 172]
[Figure 173]
[Figure 174]
< >
page |< < (239) of 412 > >|
    <echo version="1.0RC">
      <text xml:lang="la" type="free">
        <div xml:id="echoid-div1" type="section" level="1" n="1">
          <div xml:id="echoid-div612" type="section" level="2" n="108">
            <p style="it">
              <s xml:id="echoid-s17537" xml:space="preserve">
                <pb o="239" file="514.01.271" n="271" rhead="SEPTIMVS."/>
              mento eſſe opus. </s>
              <s xml:id="echoid-s17538" xml:space="preserve">Eſt autem armamentum, quod nos armaturam dicimus, extemporanea quædam conſignatio
                <lb/>
              ad ſlexæ lineæ ambitum diffinita, cui pro corio, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17539" xml:space="preserve">cute, aut crates, aut arundiues, aut uilia iſtiuſmodi con-
                <lb/>
              ſternuntur, ut ſuſtineant teſtudinis ſtructuram donec indureſcat. </s>
              <s xml:id="echoid-s17540" xml:space="preserve">Cæterum non omnes teſtudines armamentum
                <lb/>
              requirunt, qualis eſt recta ſphærica, quoniam ea non ex arcubus ſolum constat, ſed ex coronis, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17541" xml:space="preserve">præcin-
                <lb/>
              ctionibus,nec habetur unde mitium diruptionis eſſe poßit, cunctis præſertim cuneis unum centrum petentibus.
                <lb/>
              </s>
              <s xml:id="echoid-s17542" xml:space="preserve">angularem quoque teſtudinem ſphæricam modo per eius craſſitudinem rectam ſphæricam interſtruxeris,nullis
                <lb/>
              armamentis attollere poteris. </s>
              <s xml:id="echoid-s17543" xml:space="preserve">Curuationum uero cæterarum capita firmiſſimis ſedibus commendanda ſunt,
                <lb/>
              neque incumbis fidendæ ſunt ob infirmitatem, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17544" xml:space="preserve">inconſtantiam operis. </s>
              <s xml:id="echoid-s17545" xml:space="preserve">Vacua uero inter aſſurgentes inflexus
                <lb/>
              testudinum, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17546" xml:space="preserve">parietem cui adhæreant relicta, quem locum fabri coxam nuncupant, infarciantur structura
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.271-01" xlink:href="note-514.01.271-01a" xml:space="preserve">10</note>
              ordinaria, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17547" xml:space="preserve">ſtabili, parietiq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s17548" xml:space="preserve">iterum atque iterum connexa. </s>
              <s xml:id="echoid-s17549" xml:space="preserve">Et placent, qui leuandi oneris gratia, fictilia uaſa
                <lb/>
              aquaria uacua per coxarum craſſitudines indidere rimoſa, atque inuerſa, ne quid collecta illic humiditate in-
                <lb/>
              graueſcent, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17550" xml:space="preserve">cæmenta ſuperinfundere ex lapide minimè graui, ſed alioquin tenaci. </s>
              <s xml:id="echoid-s17551" xml:space="preserve">Tota demum in testu-
                <lb/>
              dine, uticunque illa ſit, naturam imitabimur, quæ quidem cum oſſa adiunxit oſſibus, tum & </s>
              <s xml:id="echoid-s17552" xml:space="preserve">carnes ipſas
                <lb/>
              intexuit uillulis, nexura per omnes diametros interductis in longum, in latum, inprofundum. </s>
              <s xml:id="echoid-s17553" xml:space="preserve">Quibus autem
                <lb/>
              arcubus ſulcimenta ſubijciuntur ſuper his ſtatim, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17554" xml:space="preserve">ſine intermiſſione ſtruendum eſt. </s>
              <s xml:id="echoid-s17555" xml:space="preserve">Quibus uero armamẽtis
                <lb/>
              opus non est in ſingulis ordinibus intermißiones fieri debent. </s>
              <s xml:id="echoid-s17556" xml:space="preserve">quarum rerum ratio eſt in promptu. </s>
              <s xml:id="echoid-s17557" xml:space="preserve">Rallentanda
                <lb/>
              ſunt armamenta ſtatim aliquatenus, ubi testudines ſummis concluſæ fuerintt cuneis, ut recenti adhuc in opere
                <lb/>
              commiſſi cunei non natent inter fomenta & </s>
              <s xml:id="echoid-s17558" xml:space="preserve">fultum calcis, ſed coæquabilem inter ſe acquieſcendi ſedem ſuis
                <lb/>
              librat is ponderibus occupent: </s>
              <s xml:id="echoid-s17559" xml:space="preserve">Modus lentandi is est. </s>
              <s xml:id="echoid-s17560" xml:space="preserve">Armamenti capitibus cuneos ligneos ad bipennis ſimi-
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.271-02" xlink:href="note-514.01.271-02a" xml:space="preserve">20</note>
              litudinem acuminatos ſubigere ſolemus, hos cum rallentare opus libuerit, malleolo diſtrudes ſenſim, quoad uo-
                <lb/>
              les ſine periculo. </s>
              <s xml:id="echoid-s17561" xml:space="preserve">poſt dies aliquos pro operis magnitudine adhuc pluſculum rallentato. </s>
              <s xml:id="echoid-s17562" xml:space="preserve">denique non ante in-
                <lb/>
              tegram perpeſſam hyemem armamenta ſubdemes. </s>
              <s xml:id="echoid-s17563" xml:space="preserve">Hæc de arcubus, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17564" xml:space="preserve">flexibus Albertus, nos ad Vitr. </s>
              <s xml:id="echoid-s17565" xml:space="preserve">cuius
                <lb/>
              intentio iterum explicabitur. </s>
              <s xml:id="echoid-s17566" xml:space="preserve">Nam plura de arcuum origine, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17567" xml:space="preserve">alia multa idem Albertus dicit libro tertio
                <lb/>
              capite decimo tertio, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17568" xml:space="preserve">ſequenti, quæ curioſis reliquendaſunt. </s>
              <s xml:id="echoid-s17569" xml:space="preserve">Diſponit igitur primum camer is hoc modo.
                <lb/>
              </s>
              <s xml:id="echoid-s17570" xml:space="preserve">Erigit trabes oblongas, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17571" xml:space="preserve">non minus latas circa parietes inter ſe duos pedes diſtantes, has aſſeres uocat,
                <lb/>
              uultq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s17572" xml:space="preserve">illos eſſe e cupreſſo ob ligni firmitatem, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17573" xml:space="preserve">ſoliditatem, quod nec cariem ſentiat, nec humore corrum-
                <lb/>
              patur. </s>
              <s xml:id="echoid-s17574" xml:space="preserve">Aſſeres hi circum cameram diſpoſiti uinculis e buxo uel olea, uel cupreſſo ligneis coniungendi ſunt
                <lb/>
              clauisq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s17575" xml:space="preserve">crebris ad contignationes religandi. </s>
              <s xml:id="echoid-s17576" xml:space="preserve">Catenis expeditis, aſſeribus diſpoſitis, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17577" xml:space="preserve">confectis, tunc tomicæ,
                <lb/>
              quæ ſunt leuiter tortæ teſtes ex ſparto arundinibus, iunco, palma, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17578" xml:space="preserve">ſimilibus, ſed Vitr. </s>
              <s xml:id="echoid-s17579" xml:space="preserve">eas ex ſparto Hiſpa-
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.271-03" xlink:href="note-514.01.271-03a" xml:space="preserve">30</note>
              nico, quod est quoddam genus iunci, uel ex cannis Græcis contuſis, quas nos cannas ueras, ( ut puto ) appella-
                <lb/>
              mus, tunc inquam tomicæ ex his rebus factæ ad eos aſſeres ſecundum formam, quam uolumus cameram habe-
                <lb/>
              re, religentur; </s>
              <s xml:id="echoid-s17580" xml:space="preserve">ita enim deformatur cælum cameræ, cuius duæ ſunt ſuperficies conuexa una, quæ tectum, vel
                <lb/>
              contignationem reſpicit, concaua altera ad pauimentum uerſa, ſupernæ ex calce, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17581" xml:space="preserve">arena materies mixta
                <lb/>
              inducatur, ut ſi quæ ſtillæ ex contignationibus, aut tecto ceciderint, ſubſtineantur. </s>
              <s xml:id="echoid-s17582" xml:space="preserve">Si uero arundinis Gręcæ
                <lb/>
              copia non erit, tunc tenues cannæ palustres ſumendæ, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17583" xml:space="preserve">mataxæ, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17584" xml:space="preserve">tomicæ ideſt restes, quas nos ſtoreas
                <lb/>
              uocamus religentur ad iustam longitudinem æquabili craßitudine iuncis, aut funiculis retortis, modo nodi
                <lb/>
              inter ſe non plus binos pedes diſtent. </s>
              <s xml:id="echoid-s17585" xml:space="preserve">bæ tomicæ, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17586" xml:space="preserve">craticulæ ad aſſeres prædictos figantur, ueruculis ligneis,
                <lb/>
              quæ cultellos uocat Vitr. </s>
              <s xml:id="echoid-s17587" xml:space="preserve">a forma, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17588" xml:space="preserve">ita ſuperna pars temperetur, ut dictum est. </s>
              <s xml:id="echoid-s17589" xml:space="preserve">Imum uero cœlum trulliſ-
                <lb/>
              ſandum eſt, nos ſmaltare, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17590" xml:space="preserve">craſſiori quodam modo inducere arenam, ut calcem dicimus. </s>
              <s xml:id="echoid-s17591" xml:space="preserve">Et inde dirigenda
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.271-04" xlink:href="note-514.01.271-04a" xml:space="preserve">40</note>
              eſt arena, poſtea creta, aut marmore poliendum. </s>
              <s xml:id="echoid-s17592" xml:space="preserve">Politis cameris coronarum cura habenda eſt; </s>
              <s xml:id="echoid-s17593" xml:space="preserve">cameris enim
                <lb/>
              ad maximum ornamentum coronæ ſubijciuntur: </s>
              <s xml:id="echoid-s17594" xml:space="preserve">coronarum enim opus ſubtilem camer arum ornatum uocauit,
                <lb/>
              Coronæ igitur leues, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17595" xml:space="preserve">ſubtiles faciendæ ſunt ne pondere nimio pendentes rumpantur, quare gypſum est om-
                <lb/>
              nino ab illis amouendum. </s>
              <s xml:id="echoid-s17596" xml:space="preserve">Ecoronis aliæ ſunt ſimplices, puræq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s17597" xml:space="preserve">aliæ cælatæ, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17598" xml:space="preserve">elaboratæ. </s>
              <s xml:id="echoid-s17599" xml:space="preserve">Simplices in ijs
                <lb/>
              locis fiunt, ubi fumus, uel fuligo, lumina, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17600" xml:space="preserve">puluis eſſe poteſt: </s>
              <s xml:id="echoid-s17601" xml:space="preserve">cælatæ, uero, idest folijs vel ſigillis ornatæ, in
                <lb/>
              æſtiuis, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17602" xml:space="preserve">exedris faciendæ ſunt. </s>
              <s xml:id="echoid-s17603" xml:space="preserve">Nam ibi candor a fuligine tutus, ſustinet omnem operis ſubtilitatem, alio-
                <lb/>
              quin candoris ſuperbia magna est, nam non modo ex proprijs, ſed etiam ex alienis ædificijs concipit fumum.
                <lb/>
              </s>
              <s xml:id="echoid-s17604" xml:space="preserve">ornato enim camerarum cœlo, ductisq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s17605" xml:space="preserve">coronis, expoliendi ſunt parietes, qui aut ex ſtructura ſunt, aut crati-
                <lb/>
              cij, utrorumq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s17606" xml:space="preserve">ornandorum præcepta a V itruuio traduntur. </s>
              <s xml:id="echoid-s17607" xml:space="preserve">Omnibus igitur crustationibus, arenationum
                <lb/>
              tunicæ plures adhibendæ ſunt. </s>
              <s xml:id="echoid-s17608" xml:space="preserve">ne minus autem tres adigendæ ſunt, quæ primæ inducitur, tanquam aliarum
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.271-05" xlink:href="note-514.01.271-05a" xml:space="preserve">50</note>
              ſtratum parietem craſſior modo tegendo arctiſſime prehenſat; </s>
              <s xml:id="echoid-s17609" xml:space="preserve">& </s>
              <s xml:id="echoid-s17610" xml:space="preserve">reliquas arenationes aſperitate ſua continet.
                <lb/>
              </s>
              <s xml:id="echoid-s17611" xml:space="preserve">Suprema expolitiſſima eſt, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17612" xml:space="preserve">colores, lineamentaq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s17613" xml:space="preserve">& </s>
              <s xml:id="echoid-s17614" xml:space="preserve">ſplendorẽ venustatis exprimit. </s>
              <s xml:id="echoid-s17615" xml:space="preserve">Media tam primæ, quã
                <lb/>
              ſupremæ uitia emendat, atque utranque firma ſoliditate connectit, nam ſi acris est ſuprema eo modo, quo illa
                <lb/>
              prima, quæ infimum locum tenet, eſſe debet, crebras rimas ſicceſcendo faciet, contra uero ſi infima mollis erit,
                <lb/>
              qualis ſuprema facienda eſt, non continebitur arctè paries, ut deſideramus. </s>
              <s xml:id="echoid-s17616" xml:space="preserve">Cæterum illud Vitruuio pro con-
                <lb/>
              ſtanti habetur, quo plures ſunt arenationes, eò ſplendidius læuigabitur, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17617" xml:space="preserve">expolietur paries, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17618" xml:space="preserve">ſolidius ad
                <lb/>
              uetuſtatem ornæmentum eius durabit. </s>
              <s xml:id="echoid-s17619" xml:space="preserve">Primæ igitur inductiones aſperrimæ ſunt faciendæ ex foßili arena,
                <lb/>
              & </s>
              <s xml:id="echoid-s17620" xml:space="preserve">testa glanduloſa non nimis tunſa ferè ad palmi craſſitudinem uel paulo minus. </s>
              <s xml:id="echoid-s17621" xml:space="preserve">Medijs tunicis fluuialis are-
                <lb/>
              na commoda est, uel foßitia ſubtilius excreta: </s>
              <s xml:id="echoid-s17622" xml:space="preserve">eæ tamen & </s>
              <s xml:id="echoid-s17623" xml:space="preserve">aſperitate carere non debent, ut ultimæ adbæreant
                <lb/>
              quæ nitidiſſimæ faciendæ ſunt. </s>
              <s xml:id="echoid-s17624" xml:space="preserve">Ideo pro arena in ijs marmor candidiſſimus contunditur, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17625" xml:space="preserve">excernitur. </s>
              <s xml:id="echoid-s17626" xml:space="preserve">has ſemi
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.271-06" xlink:href="note-514.01.271-06a" xml:space="preserve">60</note>
              digitum fere craſſas inducimus, nam craßiores ſi fuerint uix exſiccantur. </s>
              <s xml:id="echoid-s17627" xml:space="preserve">paries quo erit recentior, quo </s>
            </p>
          </div>
        </div>
      </text>
    </echo>