Vitruvius
,
De architectura libri decem
,
1567
Text
Text Image
Image
XML
Thumbnail overview
Document information
None
Concordance
Notes
Handwritten
Figures
Content
Thumbnails
Table of figures
<
1 - 30
31 - 60
61 - 90
91 - 120
121 - 150
151 - 174
[out of range]
>
<
1 - 30
31 - 60
61 - 90
91 - 120
121 - 150
151 - 174
[out of range]
>
page
|<
<
(240)
of 412
>
>|
<
echo
version
="
1.0RC
">
<
text
xml:lang
="
la
"
type
="
free
">
<
div
xml:id
="
echoid-div1
"
type
="
section
"
level
="
1
"
n
="
1
">
<
div
xml:id
="
echoid-div612
"
type
="
section
"
level
="
2
"
n
="
108
">
<
p
style
="
it
">
<
s
xml:id
="
echoid-s17627
"
xml:space
="
preserve
">
<
pb
o
="
240
"
file
="
514.01.272
"
n
="
272
"
rhead
="
LIBER
"/>
aſperior eò arenationes denſius continebit. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s17628
"
xml:space
="
preserve
">Vnde Albertus inquit, Siinter astruendum, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s17629
"
xml:space
="
preserve
">dum uiret opus
<
lb
/>
primam quamuis tenuem arenationem induxeris, captus præſtabit ſuperinducendis tenaces, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s17630
"
xml:space
="
preserve
">indelibiles.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s17631
"
xml:space
="
preserve
">De tempore aũt incruſtandorum parietum ſic monet. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s17632
"
xml:space
="
preserve
">post auſtros autem commodißimè omne cruſtationis opus
<
lb
/>
inducetur, per boream, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s17633
"
xml:space
="
preserve
">frigora, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s17634
"
xml:space
="
preserve
">æſtum aeris inducta præſertim cutis ultima inſcabreſcet. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s17635
"
xml:space
="
preserve
">Crustationum
<
lb
/>
uero aliæ inducuntur, aliæ adiguntur. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s17636
"
xml:space
="
preserve
">inducere eſt tectorium addere; </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s17637
"
xml:space
="
preserve
">inducuntur calx, gypſum, arenatum. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s17638
"
xml:space
="
preserve
">
<
lb
/>
marmoratum; </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s17639
"
xml:space
="
preserve
">& </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s17640
"
xml:space
="
preserve
">hæc omnia inducuntur inſtrumento, quod trullam uocant. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s17641
"
xml:space
="
preserve
">Colores uero, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s17642
"
xml:space
="
preserve
">cera penicil-
<
lb
/>
lo inducuntur. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s17643
"
xml:space
="
preserve
">Gypſum non niſi ſicciſſimo est in loco utile. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s17644
"
xml:space
="
preserve
">Adiguntur lapides, marmora, uitrum, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s17645
"
xml:space
="
preserve
">ſimilia. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s17646
"
xml:space
="
preserve
">
<
lb
/>
Inductarum hæ ſum ſpecies Albaria, pura, inſignita, pictoria, ad quæmaceranda, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s17647
"
xml:space
="
preserve
">præparanda calx est ut
<
lb
/>
Vitr. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s17648
"
xml:space
="
preserve
">monuit. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s17649
"
xml:space
="
preserve
">In iam inductas cutes, uel crustas ſubareſcentes aliæ inducendæ ſunt, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s17650
"
xml:space
="
preserve
">curandum est, ut om-
<
lb
/>
<
note
position
="
left
"
xlink:label
="
note-514.01.272-01
"
xlink:href
="
note-514.01.272-01a
"
xml:space
="
preserve
">10</
note
>
nes uno tenore ſimul inareſcant, leuibus autem explanationibus & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s17651
"
xml:space
="
preserve
">bacillis uerberatæ cruſtationes denſantur.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s17652
"
xml:space
="
preserve
">Vltima uero cutis in puro albario diligenter perfricata ſplendorem dabit ſpeculi, læuigabitur quidem bona, ſi
<
lb
/>
ſapone albo tepenti, aqua ſoluto modice inter læuigandum ſuperaſperſeris. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s17653
"
xml:space
="
preserve
">nam multa inunctura expalleſcet,
<
lb
/>
Signorum duo ſunt genera, alterum prominens, alterum caſtigatum, illud nos omnino releuatum, hoc ex de-
<
lb
/>
preſſo appellamus, ubi paries erectus est, ibi prominentia ſigilla commodius apponuntur. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s17654
"
xml:space
="
preserve
">Cœlo autem teſtudi-
<
lb
/>
num retuſa magis conuenient, ne onere ſuo pendentia cadant. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s17655
"
xml:space
="
preserve
">Pictoriæ crus̃tationes aliæ in udo, aliæ in ſicco
<
lb
/>
fient, udis color omnis natiuus ex lapide, terra, mineris, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s17656
"
xml:space
="
preserve
">huiuſmodi ſumptus conueniet. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s17657
"
xml:space
="
preserve
">Factitius autem co-
<
lb
/>
lor ex igne qui mutatur, ſicca deſiderat: </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s17658
"
xml:space
="
preserve
">calci, lunæ, auſtro inimicus; </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s17659
"
xml:space
="
preserve
">ſed hæc ſuo loco, quemadmodum & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s17660
"
xml:space
="
preserve
">de
<
lb
/>
adactis cruſtis dicemus. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s17661
"
xml:space
="
preserve
">Maximè curandum eſt autem (ut optimè Vitru. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s17662
"
xml:space
="
preserve
">monet) ut altitudines ſint ad perpen-
<
lb
/>
diculum, longitudines ad lineam, anguli ad normam fiant, quemadmodum antiquorum parietes facti inueniun
<
lb
/>
<
note
position
="
left
"
xlink:label
="
note-514.01.272-02
"
xlink:href
="
note-514.01.272-02a
"
xml:space
="
preserve
">20</
note
>
tur, tam æquales ut linea ubiq; </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s17663
"
xml:space
="
preserve
">contingat; </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s17664
"
xml:space
="
preserve
">tam ſolidi, ut pro abacis utamur eis, tam expolitis, ut ſi panno de-
<
lb
/>
tergantur, tanquam ſpecula ſplendorem emittant, quemadmodum Vitru. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s17665
"
xml:space
="
preserve
">dicit: </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s17666
"
xml:space
="
preserve
">commendatq́; </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s17667
"
xml:space
="
preserve
">tectorum Græ-
<
lb
/>
corum diligentiam. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s17668
"
xml:space
="
preserve
">Post hæc craticiorum expolitiones oſtendit quomodo faciendæ ſunt, ut perdurent, quæ
<
lb
/>
omnia facilia ſunt. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s17669
"
xml:space
="
preserve
">Vocat autem ibi clauos muſcarios umbellatos, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s17670
"
xml:space
="
preserve
">capite latiore, ut ait Phil. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s17671
"
xml:space
="
preserve
">& </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s17672
"
xml:space
="
preserve
">ex paſſo
<
lb
/>
in orbem cacumine, niſi fortè clauos quoſdam intelligas, quibus pro umbella erat expreſſa, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s17673
"
xml:space
="
preserve
">extans muſca,
<
lb
/>
qualis repertos audiuimus in grandi marmorea arca, quæ Mariæ Honorij Imperatoris coniugis credita eſtſe-
<
lb
/>
pulchrum fuiſſe, quod ab ijs, qui aderant, ſtatim receptum fuiſſe tradit Phil. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s17674
"
xml:space
="
preserve
">ſcilicet ut ij Vitruuiani muſca-
<
lb
/>
rij claui eſſent. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s17675
"
xml:space
="
preserve
">Cæterum ſi quis uſum, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s17676
"
xml:space
="
preserve
">effectum eorum clauorum in Vitruuianis cannis aſſigendis conſide-
<
lb
/>
ret, non aſſentietur muſcam eorum capitibus expreſſam fuiſſe, neque enim eos ferreos, aut ex metallo aliquo
<
lb
/>
fuiſſe puto.</
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s17677
"
xml:space
="
preserve
"/>
</
p
>
<
note
position
="
left
"
xml:space
="
preserve
">30</
note
>
</
div
>
<
div
xml:id
="
echoid-div615
"
type
="
section
"
level
="
2
"
n
="
109
">
<
head
xml:id
="
echoid-head116
"
style
="
it
"
xml:space
="
preserve
">De politionibus in humidis locis. Cap. IIII.</
head
>
<
p
>
<
s
xml:id
="
echoid-s17678
"
xml:space
="
preserve
">
<
emph
style
="
sc
">QVibvs</
emph
>
rationibus ſiccis locis tectoria oporteat ſieri, dixi; </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s17679
"
xml:space
="
preserve
">nunc quemadmodum humidis
<
lb
/>
locis politiones expediantur, ut permanere poſsint ſine uitijs, exponam; </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s17680
"
xml:space
="
preserve
">& </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s17681
"
xml:space
="
preserve
">primum con
<
lb
/>
clauibus, quæ plano pede fuerint ab imo pauimento alte circiter pedibus tribus pro are-
<
lb
/>
nato teſta trulliſſetur, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s17682
"
xml:space
="
preserve
">dirigarur, uti eæ partes tectoriorum ab humore ne uitientur, ſin
<
lb
/>
autem aliquis paries perpetuos habuerit humores, paulum ab eo recedatur, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s17683
"
xml:space
="
preserve
">ſtruatur alter tenuis di-
<
lb
/>
ftans ab eo, quantum res patietur, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s17684
"
xml:space
="
preserve
">inter duos parietes canalis ducatur inferior quàm libramentum
<
lb
/>
conclauis fuerit, habens nares ad locum patentem. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s17685
"
xml:space
="
preserve
">Item cum in altitudinem perſtructus fuerit, relin-
<
lb
/>
<
note
position
="
left
"
xlink:label
="
note-514.01.272-04
"
xlink:href
="
note-514.01.272-04a
"
xml:space
="
preserve
">40</
note
>
quantur ſpiramenta: </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s17686
"
xml:space
="
preserve
">ſi enim non per nares humor & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s17687
"
xml:space
="
preserve
">in imo, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s17688
"
xml:space
="
preserve
">in ſummo habuerit exitus, non minus
<
lb
/>
in noua ſtructura ſe diſsipabit. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s17689
"
xml:space
="
preserve
">His perfectis paries teſta trulliſſetur, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s17690
"
xml:space
="
preserve
">dirigatur, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s17691
"
xml:space
="
preserve
">tunc tectorio
<
lb
/>
poliatur. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s17692
"
xml:space
="
preserve
">Siautem locus non patietur ſtructuram fieri, canales fiant, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s17693
"
xml:space
="
preserve
">nares exeant ad locum paten-
<
lb
/>
tem. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s17694
"
xml:space
="
preserve
">Deinde tegulæ bipedales ex una parte ſupra marginem canalis imponantur, ex altera parte beſſa-
<
lb
/>
libus laterculis pilæ ſubſtruantur, in quibus duarum tegularum anguli ſedere poſsint, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s17695
"
xml:space
="
preserve
">ita a pariete
<
lb
/>
eæ diſtent, ut ne plus pateant palmum: </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s17696
"
xml:space
="
preserve
">deinde inſuper erectæ hamatæ tegulæ ab imo ad ſummum pa-
<
lb
/>
rietem figantur, quarum interiores partes curioſius picentur, ut ab ſe reſpuant liquorem. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s17697
"
xml:space
="
preserve
">Item in imo,
<
lb
/>
& </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s17698
"
xml:space
="
preserve
">in ſummo ſupra cameram habeant ſpiramenta, tum autem calce ex aqua liquida dealbentur, uti trul-
<
lb
/>
liſſationem teſtaceam non reſpuant. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s17699
"
xml:space
="
preserve
">Namque propter ieiunitatem, quæ eſt a fornacibus excocta,
<
lb
/>
trulliſſationem non poſſunt recipere, nec ſuſtinere, niſi calx ſubiecta, utraſque res inter ſe congluti-
<
lb
/>
<
note
position
="
left
"
xlink:label
="
note-514.01.272-05
"
xlink:href
="
note-514.01.272-05a
"
xml:space
="
preserve
">50</
note
>
net, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s17700
"
xml:space
="
preserve
">cogat coire. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s17701
"
xml:space
="
preserve
">Trulliſſatione inducta pro arenato teſta dirigatur. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s17702
"
xml:space
="
preserve
">Et cætera omnia, (uti ſu-
<
lb
/>
pra ſcripta ſunt in tectoriorum rationibus) perficiantur, ipſi autem politionis eorum ornatus pro-
<
lb
/>
prias debent habere decoris rationes, uti & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s17703
"
xml:space
="
preserve
">ex locis aptas, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s17704
"
xml:space
="
preserve
">ex generum diſcriminibus non alienas
<
lb
/>
habeant dignitates. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s17705
"
xml:space
="
preserve
">Triclinijs hybernis non eſt utilis hæc compoſitio, nec megalographia, nec came-
<
lb
/>
rarum coronario opere ſubtilis ornatus; </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s17706
"
xml:space
="
preserve
">quòd ea, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s17707
"
xml:space
="
preserve
">ab ignis fumo, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s17708
"
xml:space
="
preserve
">ab luminum crebris fuliginibus
<
lb
/>
corrumpuntur. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s17709
"
xml:space
="
preserve
">In his uero ſupra podia abaci ex atramento ſunt ſubigendi, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s17710
"
xml:space
="
preserve
">poliendi cuneis ſilaceis,
<
lb
/>
ſeu miniaceis interpoſitis. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s17711
"
xml:space
="
preserve
">Cum explicatæ fuerint cameræ puræ, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s17712
"
xml:space
="
preserve
">politæ, etiam pauimentorum non
<
lb
/>
erit diſplicens,(ſi quis animaduertere uoluerit) Græcorum hybernacu lorum uſus, qui minimè ſum-
<
lb
/>
ptuoſus eſt, ſed utilis apparatus. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s17713
"
xml:space
="
preserve
">Foditur enim intra libramentum triclinij altitudo circiter pedum
<
lb
/>
binum, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s17714
"
xml:space
="
preserve
">ſolo fiſtucato inducitur, aut rudus, aut teſtaceum pauimentum, ita faſtigiatum, ut in cana-
<
lb
/>
<
note
position
="
left
"
xlink:label
="
note-514.01.272-06
"
xlink:href
="
note-514.01.272-06a
"
xml:space
="
preserve
">60</
note
>
</
s
>
</
p
>
</
div
>
</
div
>
</
text
>
</
echo
>