Vitruvius, De architectura libri decem, 1567

Table of figures

< >
[111] Orthographia meſolabij Architæ.
[112] Demonſtratio Eratoſtbenis. a g t cb f b d
[113] Instrumentum Eratoſthenis. m a x g n b c n i o l v q p b e f k d
[114] Vſ{us} demonſtratio Eratoſtbenis cum inſtrumento. a h n ek l i o d b 8 m c 4
[115] Inſtrumentum Platonis. f i n o m
[116] cubus. 8 8 64 8 8 8 8 512 8s e
[117] Demonstratio Archita. p l k b o i m b e d af
[118] Demonctration Platonis. d e b c g
[119] Demostratio ter tiæ proprietatis, & aſſumptionis Nicomedis.instrumentum Nicomedis. f h d g b s n m k a
[120] Duplicatio cubi. e a b c d f g
[121] Dimonctratio prrima proprie tatis. s n m l k
[122] Vſus inſtrume ti Nicomedis & eius demő ſtratio. l e b c g f a k h i
[123] h
[124] b d c e f g
[125] a b c e d
[126] Secunda proprietas lineæ flexæ.f n e b g i d m k c
[127] a. centrum mundi.b. oculus in ſuperficie terræc. ſydus.d. uertex.b c a. angulus diuerſitatis. c d 6 a
[128] a b deferens.c. deferentis centrum.d e. epicyclus.a. centrum epicycli.f. mundi centrum.a. iugum deferentis.b. antiiugum.d. iugum epicycli. d a e c s b
[129] a b g. concentricum.d. eius centrum.e z b. eccentricum.t. eius centrum.k z. epicyclus.b. eius centrum.d t. b z. œquales.t z. d b. œquales.motus { concentrici b d a. \\ epicycli k b z. \\ eccentrici z t e. \\ anguli œquales Sol utroque modo uidetur in z. per li-neam d z. e a t d b z b k
[130] a b g. eccentricum.d. eius centrum.e. centrum mundi.a d g. linea ingi.b. centrm Solis.e z. linea medij motus parallela li-neœ b d.c b. linea ueri motus.b e z. angulus œquatio. z b a d e
[131] a b g. concentricum. d. eius centrũ.t z. eccentricum.h. eius centrum.e z. epicyclus.g. eius centrum.d b. & g z. œquales.d z. parallelogrammum.motus {concentrici a d g. \\ epicycli e g z. \\ eccentrici t b z. uet t dg. \\ iugieccentric. a d t. anguli t b z. & e g z. œqua-les ſunt.angulus a d g. œqualis augulis. {adt. \\ adg. f n b a d o k
[132] b k epicyclus.b. centrum eius.h. uigum.n. Antijugum epicycli.k. punctũ primœ morœ.c. mundi centrum.o. punctũ ſecundæ morœ.h l k. arcus primœ mo rœ.k n o. arcus regreſſus-o b k. arcus directio-nis. L K A H B N O C
[133] Porfioni del cerchio che fannoſe s̃teſſe torno dlaTramòntanaTram ontanaSlmiſifudineTramonſangCarro che uoſge infomoalla Framonlana
[134] a b c d f
[135] A. ſectio parabole.B. vestigium. C. parabole.G. ſectio ellipſis.D. ſectio hyperbole.E. vestigium F. hyperbole. a f a f 1 f f f 1 2 1 1 2 3 2 2 3 4 3 3 4 5 4 4 5 6 C 5 5 6 F 7 A 6 6 8 7 8 7 7 D 8 9 8 8 9 10 11 10 10 11 11 11 11 b 12 g e d b e h d gf g b 6 7 3 1 2 4 6 8 10c g b E a 11 9 7 3 3 1 d 2 4 6 8 10 e ha f 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 a b c d 9 8 7 6 3 2 1 f b a H d g 10 9 8 7 6 5 4 3 2 1 ff 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 g
[136] m q 0 s k h c b s n L I p q s
[137] Il polo.cqiunot.orizonte c e b a f
[138] l n k mcridl. parte delverno E e h a s i 9 8 7 6 5della jtate 4 3 parte g h f x lacato manaco b r c linca del.piano t
[139] Analemmatis figura.MERIDIAN: S. M. MLSLACITREVM.M.MERIDIAN: .S.OMVERTICAV.M..S.. O. M.ORIZON:W. A.STAB:
[140] 11 ſ x d 11 p k 1 2 1 2 3 4 5f 6 r 11 10 9 8 7 n f m 12 11 10 9 8 7 6 5 1 02 3 4 1g c 1 2 1 2 3 4 5 6 e 11 10 9 8 7 q b o
< >
page |< < (241) of 412 > >|
    <echo version="1.0RC">
      <text xml:lang="la" type="free">
        <div xml:id="echoid-div1" type="section" level="1" n="1">
          <div xml:id="echoid-div615" type="section" level="2" n="109">
            <p>
              <s xml:id="echoid-s17714" xml:space="preserve">
                <pb o="241" file="514.01.273" n="273" rhead="SEPTIMVS."/>
              li habeat nares. </s>
              <s xml:id="echoid-s17715" xml:space="preserve">Deinde congeſtis, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17716" xml:space="preserve">ſpiſſe calcatis carbonibus inducitur ex ſabulone, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17717" xml:space="preserve">calce, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17718" xml:space="preserve">fa-
                <lb/>
              uilla mixta materies craſsitudine ſemipedali ad regulam, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17719" xml:space="preserve">libellam, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17720" xml:space="preserve">ſummo libramento cote de-
                <lb/>
              ſpumato redditur ſpecies nigri pauimenti, ita conuiuijs eorum, quod & </s>
              <s xml:id="echoid-s17721" xml:space="preserve">poculis, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17722" xml:space="preserve">ſputiſmatis effun-
                <lb/>
              ditur, ſimul atque cadit, ſicceſsit: </s>
              <s xml:id="echoid-s17723" xml:space="preserve">quiq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s17724" xml:space="preserve">uerſanturibi miniſtrantes, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17725" xml:space="preserve">ſi nudis pedibus fuerint, non re-
                <lb/>
              cipiunt frigus ab eiuſmodi genere pauimenti.</s>
              <s xml:id="echoid-s17726" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <p style="it">
              <s xml:id="echoid-s17727" xml:space="preserve">Mira antiquorum industria in ædificando ad æternitatem, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17728" xml:space="preserve">uenustatem ubique cernitur. </s>
              <s xml:id="echoid-s17729" xml:space="preserve">Nam & </s>
              <s xml:id="echoid-s17730" xml:space="preserve">qua
                <lb/>
              parte natura, aut impedire, aut ferre ornamenta non poterat, arte nitebantur naturæ difficultates & </s>
              <s xml:id="echoid-s17731" xml:space="preserve">uitia
                <lb/>
              ſuperare. </s>
              <s xml:id="echoid-s17732" xml:space="preserve">Quoniam uero nihil eſt, quòd expolitiones omnes, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17733" xml:space="preserve">cruſtationes magis offendat, diſſipet, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17734" xml:space="preserve">cor-
                <lb/>
              rumpat, quam humor, nulli dubium eſt, quin cum humiditati reparatum fuerit, pulchritudo ſuum conſequa-
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.273-01" xlink:href="note-514.01.273-01a" xml:space="preserve">10</note>
              tur effectum. </s>
              <s xml:id="echoid-s17735" xml:space="preserve">Igitur cum Vitr. </s>
              <s xml:id="echoid-s17736" xml:space="preserve">præcepta expolitionum in locis ſiccis expedierit, nunc aggreditur expolitiones,
                <lb/>
              & </s>
              <s xml:id="echoid-s17737" xml:space="preserve">ornatus in humidis locis. </s>
              <s xml:id="echoid-s17738" xml:space="preserve">Humoris uitia aut ab imo ob terreni naturam, aut a ſummo prouenit cum parie-
                <lb/>
              tibus, aut ſolum humidum, aut etiam montes imminent. </s>
              <s xml:id="echoid-s17739" xml:space="preserve">Si ab imo ſurgit, oportet in his quæ plano pede ſunt
                <lb/>
              cameris, fodere infra pauimenti libr amentum etiã planum ad pedes tres, teſtisq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s17740" xml:space="preserve">cauationem illam implere, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17741" xml:space="preserve">
                <lb/>
              firmiter exæquare. </s>
              <s xml:id="echoid-s17742" xml:space="preserve">huiuſmodi materies exſiccatum humorem ſemper tenebit. </s>
              <s xml:id="echoid-s17743" xml:space="preserve">Sed ſi forte aliquis paries ab
                <lb/>
              humore continuo lædatur, tunc alius paries ſubtilis aliquantum ab eo distans aſtruendus eſt, uel inter utroſ-
                <lb/>
                <handwritten xlink:label="hd-514.01.273-1" xlink:href="hd-514.01.273-1a" number="69"/>
              que parietes canaliculus ducendus inferior pauimenti plano, qui exiet in apertũ, oportet autem & </s>
              <s xml:id="echoid-s17744" xml:space="preserve">ſpir amenta
                <lb/>
              a ſummo relinquere, nam ſi canalis profundior aliquanto fuerit, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17745" xml:space="preserve">nulla eſſet uia ſpiramentis relicta, marceſce-
                <lb/>
              ret, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17746" xml:space="preserve">diſſolueretur opus omne. </s>
              <s xml:id="echoid-s17747" xml:space="preserve">Oportet igitur inferius fauces ſuperius ſpiramenta facere. </s>
              <s xml:id="echoid-s17748" xml:space="preserve">Constructo eo modo
                <lb/>
              pariete trulla inducemus rudiorem materiem, mox ſubtiliorem cutem, demum ultimam expolitionem. </s>
              <s xml:id="echoid-s17749" xml:space="preserve">Quòd
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.273-02" xlink:href="note-514.01.273-02a" xml:space="preserve">20</note>
              ſi anguſtia loci alterũ illum parietẽ fieri non patietur, ſatis erit canales in apertum locum effluentes conſtruere,
                <lb/>
              & </s>
              <s xml:id="echoid-s17750" xml:space="preserve">altera marginum ipſorum canalium parte tegulas ſupra ponere altitudine bipedali, ab altera uero mu-
                <lb/>
              rulos, ſeu paruas pilas erigere ex lateribus beſſalibus, ideſt pollicum octo, ſuper quibus duarum tegularum
                <lb/>
              anguli imponi poßint: </s>
              <s xml:id="echoid-s17751" xml:space="preserve">non diſtent autem huiuſmodi tegulæ a primario pariete plus palmo, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17752" xml:space="preserve">ita canalis, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17753" xml:space="preserve">
                <lb/>
              eius tegumenti ſtructura perfecta erit. </s>
              <s xml:id="echoid-s17754" xml:space="preserve">At uero ut primarij parietis bumiditas queat deſcendere ab imo ad
                <lb/>
              ſummum parietem cincinatas, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17755" xml:space="preserve">hamatas tegulas collocare ſupra frontem parietis oportet: </s>
              <s xml:id="echoid-s17756" xml:space="preserve">quæ ſe tanquam
                <lb/>
              hamis contineant. </s>
              <s xml:id="echoid-s17757" xml:space="preserve">ſunt autem ex tegulis aliquæ planæ, aliquæ in canaliculi modum ductæ, aliæ habent margi
                <lb/>
              nes utrinque extantes: </s>
              <s xml:id="echoid-s17758" xml:space="preserve">has hamatas nominat hoc loco Vitr. </s>
              <s xml:id="echoid-s17759" xml:space="preserve">quarum partes interioris uerſus parietem pice
                <lb/>
              liquata inungendæ oblinendæq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s17760" xml:space="preserve">ſunt, ut humorem omnem a pariete deſluentem reſpuant, ſinantq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s17761" xml:space="preserve">in cana-
                <lb/>
              lem deſcendere. </s>
              <s xml:id="echoid-s17762" xml:space="preserve">Ita huiuſmodi tegulæ loco muri ſubtilis erunt, (quales nos plures Romæ uidimus) idemq́;
                <lb/>
              </s>
              <s xml:id="echoid-s17763" xml:space="preserve">
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.273-03" xlink:href="note-514.01.273-03a" xml:space="preserve">30</note>
              efficient, nam inter illis, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17764" xml:space="preserve">parietem ſatis eſtſpatij ad humoris fluxum. </s>
              <s xml:id="echoid-s17765" xml:space="preserve">quin etiam exitus, faucesq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s17766" xml:space="preserve">illi, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17767" xml:space="preserve">na
                <lb/>
              res præparandæ ſunt, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17768" xml:space="preserve">ſupra etiam ſpiramenta. </s>
              <s xml:id="echoid-s17769" xml:space="preserve">Vtuero trulliſſationem non reſpuant huiuſmodi tegulæ, quæ
                <lb/>
              parietis loco expoliendæ ſunt, calce ex aqua liquida dealbentur. </s>
              <s xml:id="echoid-s17770" xml:space="preserve">trulliſſatione inducta pro arenato teſta dirigan
                <lb/>
              tur, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17771" xml:space="preserve">ea fiant omnia quæ ſuperius ſcripta ſunt. </s>
              <s xml:id="echoid-s17772" xml:space="preserve">Quid uero in huiuſmodi locis, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17773" xml:space="preserve">ſimilibus pro ornamento
                <lb/>
              ſit faciedum, monet Vitr. </s>
              <s xml:id="echoid-s17774" xml:space="preserve">Non enim omnibus locis ſubtilitas ornamentorum requiritur, nec pictura magni
                <lb/>
              ſumptus, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17775" xml:space="preserve">rerum magnarum, quæ megalographia dictur, poſtulatur in triclinijs hybernis, nec camerarum
                <lb/>
              coronario opere ſubtilis ornatus ob fumum, ob fuliginem, ob puluerem, quæ omnia ornamenta dißipare ſolẽt,
                <lb/>
              Melographiam uero interpretatur Vitr. </s>
              <s xml:id="echoid-s17776" xml:space="preserve">ſequenti cap. </s>
              <s xml:id="echoid-s17777" xml:space="preserve">quid ſit. </s>
              <s xml:id="echoid-s17778" xml:space="preserve">Sed ſupra podia tricliniorum hybernorum ſu-
                <lb/>
              bigendi ſunt abaci ex atramento, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17779" xml:space="preserve">poliendi cuneis ſilaceis, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17780" xml:space="preserve">miniaceis. </s>
              <s xml:id="echoid-s17781" xml:space="preserve">Sil autem aut purpureo, aut luteo
                <lb/>
              colore erat. </s>
              <s xml:id="echoid-s17782" xml:space="preserve">Atticum ſil erat de quo infra dicetur, quo ad lumina utebantur, ad abacos uero non niſi mar-
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.273-04" xlink:href="note-514.01.273-04a" xml:space="preserve">40</note>
              moroſo, quoniam marmor in eo reſistit amaritudini calcis. </s>
              <s xml:id="echoid-s17783" xml:space="preserve">De minio dicemus poſtea. </s>
              <s xml:id="echoid-s17784" xml:space="preserve">Abaci autem erant
                <lb/>
              ad ſeſſum habiles, quos uulgus uoce trunca bancos appellat. </s>
              <s xml:id="echoid-s17785" xml:space="preserve">Variè autem ſedebant, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17786" xml:space="preserve">fulti diſcumbebant an-
                <lb/>
              tiqui, ſed initio herbis, ligno, ramisq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s17787" xml:space="preserve">humi toti ſternebantur, mox ſtructiles facti ſunt, atque etiam e marmo-
                <lb/>
              re; </s>
              <s xml:id="echoid-s17788" xml:space="preserve">& </s>
              <s xml:id="echoid-s17789" xml:space="preserve">Plin. </s>
              <s xml:id="echoid-s17790" xml:space="preserve">ſecundus epiſtolarum libro quinto, utrectè animaduertit Philander indicat hæc, Delicatiores
                <lb/>
              marmoreis cruſtis ueſtiebant, aliqui ueterum parietum exciſis tectorijs marmorum uarietates imitati ſunt.
                <lb/>
              </s>
              <s xml:id="echoid-s17791" xml:space="preserve">Non defuerunt, qui atramento tectorio ſubigerent inter ſparſis cuneis pictis, hoc eſt paribus triangulis ita iun-
                <lb/>
              ctis, ut quadrangulum efficerent alternantes colores. </s>
              <s xml:id="echoid-s17792" xml:space="preserve">Fecerunt & </s>
              <s xml:id="echoid-s17793" xml:space="preserve">ex inteſtino opere, quod genus ſeſſui non
                <lb/>
              ingratum ætas noſtra retinuit. </s>
              <s xml:id="echoid-s17794" xml:space="preserve">Figura non una fuit & </s>
              <s xml:id="echoid-s17795" xml:space="preserve">reliqua. </s>
              <s xml:id="echoid-s17796" xml:space="preserve">Cæterum ego ornamenta hæc parietum non
                <lb/>
              ſcamnorum puto eſſe, in triclinijs enim hybernis ad formam abacorum diſtinctas fuiſſe diuiſiones per quadra,
                <lb/>
              ut nos dicimus in parietibus interpoſitis cuneis pictis, ut dictum eſt. </s>
              <s xml:id="echoid-s17797" xml:space="preserve">erant etiam, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17798" xml:space="preserve">depicta podia, ſuper quæ
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.273-05" xlink:href="note-514.01.273-05a" xml:space="preserve">50</note>
              huiuſmodi pictura cuneorum diuiſionibus abacos ex atramento ſubactos habebat. </s>
              <s xml:id="echoid-s17799" xml:space="preserve">Vnde commendat uti-
                <lb/>
              lem Græcorum hybernaculorum uſum, minimè ſumptuoſum in quodam genere pauimenti ſtruendo, cuius ra-
                <lb/>
              tio hoc modo abſoluebatur. </s>
              <s xml:id="echoid-s17800" xml:space="preserve">A triclinij plano circiter pedes duos infra fodiebant, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17801" xml:space="preserve">ſolidato fiſtucationibus,
                <lb/>
              & </s>
              <s xml:id="echoid-s17802" xml:space="preserve">uectibus ſolo, aut rudus, aut teſta inducebatur pro pauimento, quod quidem ita faſtigatum erat, ut in ca-
                <lb/>
              nali haberet nares, mox calcatis carbonibus permiſcetur materies ex ſabulone, calce, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17803" xml:space="preserve">fauilla, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17804" xml:space="preserve">induci-
                <lb/>
              tur craſſitudine ſemipedali ad regulam, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17805" xml:space="preserve">libellam, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17806" xml:space="preserve">læuigato, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17807" xml:space="preserve">cote depolito pauimento, nigra eius ſpe-
                <lb/>
              cies redditur, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17808" xml:space="preserve">id efficitur, ut in conuiuijs eorum, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17809" xml:space="preserve">quòd poculis, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17810" xml:space="preserve">ſputiſmatis effunditur, ſimul atque
                <lb/>
              cadit, ſicceſcit, quiq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s17811" xml:space="preserve">uerſantur ibiminiſtrantes, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17812" xml:space="preserve">ſi nudis pedibus fuerint, non recipiunt frigus ab eiuſmo-
                <lb/>
              di genere pauimenti. </s>
              <s xml:id="echoid-s17813" xml:space="preserve">ex carbonibus enim ſiccitas & </s>
              <s xml:id="echoid-s17814" xml:space="preserve">ex fauilla prouenit. </s>
              <s xml:id="echoid-s17815" xml:space="preserve">Carbonum autem mira eſt uirtus.
                <lb/>
              </s>
              <s xml:id="echoid-s17816" xml:space="preserve">Vnde D. </s>
              <s xml:id="echoid-s17817" xml:space="preserve">Aug.</s>
              <s xml:id="echoid-s17818" xml:space="preserve">cap.</s>
              <s xml:id="echoid-s17819" xml:space="preserve">4.</s>
              <s xml:id="echoid-s17820" xml:space="preserve">lib.</s>
              <s xml:id="echoid-s17821" xml:space="preserve">21.</s>
              <s xml:id="echoid-s17822" xml:space="preserve">de ciuit. </s>
              <s xml:id="echoid-s17823" xml:space="preserve">Dei, ſic inquit: </s>
              <s xml:id="echoid-s17824" xml:space="preserve">Non ne miranda res eſt, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17825" xml:space="preserve">tanta infirmitas, ut ictu leuiſ-
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.273-06" xlink:href="note-514.01.273-06a" xml:space="preserve">60</note>
              ſuno frangatur, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17826" xml:space="preserve">preſſa facillimè conteratur, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17827" xml:space="preserve">tanta firmitas, ut nullo humore corrumpantur, nulla ætate</s>
            </p>
          </div>
        </div>
      </text>
    </echo>