Vitruvius, De architectura libri decem, 1567

Page concordance

< >
Scan Original
241 209
242 210
243 211
244 212
245 213
246 214
247 215
248 216
249 217
250 218
251 219
252 220
253 221
254 222
255 223
256 224
257 225
258 226
259 227
260 228
261 229
262 230
263 231
264 232
265 233
266 234
267 235
268 236
269 237
270 238
< >
page |< < (241) of 412 > >|
    <echo version="1.0RC">
      <text xml:lang="la" type="free">
        <div xml:id="echoid-div1" type="section" level="1" n="1">
          <div xml:id="echoid-div615" type="section" level="2" n="109">
            <p>
              <s xml:id="echoid-s17714" xml:space="preserve">
                <pb o="241" file="514.01.273" n="273" rhead="SEPTIMVS."/>
              li habeat nares. </s>
              <s xml:id="echoid-s17715" xml:space="preserve">Deinde congeſtis, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17716" xml:space="preserve">ſpiſſe calcatis carbonibus inducitur ex ſabulone, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17717" xml:space="preserve">calce, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17718" xml:space="preserve">fa-
                <lb/>
              uilla mixta materies craſsitudine ſemipedali ad regulam, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17719" xml:space="preserve">libellam, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17720" xml:space="preserve">ſummo libramento cote de-
                <lb/>
              ſpumato redditur ſpecies nigri pauimenti, ita conuiuijs eorum, quod & </s>
              <s xml:id="echoid-s17721" xml:space="preserve">poculis, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17722" xml:space="preserve">ſputiſmatis effun-
                <lb/>
              ditur, ſimul atque cadit, ſicceſsit: </s>
              <s xml:id="echoid-s17723" xml:space="preserve">quiq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s17724" xml:space="preserve">uerſanturibi miniſtrantes, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17725" xml:space="preserve">ſi nudis pedibus fuerint, non re-
                <lb/>
              cipiunt frigus ab eiuſmodi genere pauimenti.</s>
              <s xml:id="echoid-s17726" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <p style="it">
              <s xml:id="echoid-s17727" xml:space="preserve">Mira antiquorum industria in ædificando ad æternitatem, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17728" xml:space="preserve">uenustatem ubique cernitur. </s>
              <s xml:id="echoid-s17729" xml:space="preserve">Nam & </s>
              <s xml:id="echoid-s17730" xml:space="preserve">qua
                <lb/>
              parte natura, aut impedire, aut ferre ornamenta non poterat, arte nitebantur naturæ difficultates & </s>
              <s xml:id="echoid-s17731" xml:space="preserve">uitia
                <lb/>
              ſuperare. </s>
              <s xml:id="echoid-s17732" xml:space="preserve">Quoniam uero nihil eſt, quòd expolitiones omnes, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17733" xml:space="preserve">cruſtationes magis offendat, diſſipet, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17734" xml:space="preserve">cor-
                <lb/>
              rumpat, quam humor, nulli dubium eſt, quin cum humiditati reparatum fuerit, pulchritudo ſuum conſequa-
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.273-01" xlink:href="note-514.01.273-01a" xml:space="preserve">10</note>
              tur effectum. </s>
              <s xml:id="echoid-s17735" xml:space="preserve">Igitur cum Vitr. </s>
              <s xml:id="echoid-s17736" xml:space="preserve">præcepta expolitionum in locis ſiccis expedierit, nunc aggreditur expolitiones,
                <lb/>
              & </s>
              <s xml:id="echoid-s17737" xml:space="preserve">ornatus in humidis locis. </s>
              <s xml:id="echoid-s17738" xml:space="preserve">Humoris uitia aut ab imo ob terreni naturam, aut a ſummo prouenit cum parie-
                <lb/>
              tibus, aut ſolum humidum, aut etiam montes imminent. </s>
              <s xml:id="echoid-s17739" xml:space="preserve">Si ab imo ſurgit, oportet in his quæ plano pede ſunt
                <lb/>
              cameris, fodere infra pauimenti libr amentum etiã planum ad pedes tres, teſtisq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s17740" xml:space="preserve">cauationem illam implere, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17741" xml:space="preserve">
                <lb/>
              firmiter exæquare. </s>
              <s xml:id="echoid-s17742" xml:space="preserve">huiuſmodi materies exſiccatum humorem ſemper tenebit. </s>
              <s xml:id="echoid-s17743" xml:space="preserve">Sed ſi forte aliquis paries ab
                <lb/>
              humore continuo lædatur, tunc alius paries ſubtilis aliquantum ab eo distans aſtruendus eſt, uel inter utroſ-
                <lb/>
                <handwritten xlink:label="hd-514.01.273-1" xlink:href="hd-514.01.273-1a" number="69"/>
              que parietes canaliculus ducendus inferior pauimenti plano, qui exiet in apertũ, oportet autem & </s>
              <s xml:id="echoid-s17744" xml:space="preserve">ſpir amenta
                <lb/>
              a ſummo relinquere, nam ſi canalis profundior aliquanto fuerit, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17745" xml:space="preserve">nulla eſſet uia ſpiramentis relicta, marceſce-
                <lb/>
              ret, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17746" xml:space="preserve">diſſolueretur opus omne. </s>
              <s xml:id="echoid-s17747" xml:space="preserve">Oportet igitur inferius fauces ſuperius ſpiramenta facere. </s>
              <s xml:id="echoid-s17748" xml:space="preserve">Constructo eo modo
                <lb/>
              pariete trulla inducemus rudiorem materiem, mox ſubtiliorem cutem, demum ultimam expolitionem. </s>
              <s xml:id="echoid-s17749" xml:space="preserve">Quòd
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.273-02" xlink:href="note-514.01.273-02a" xml:space="preserve">20</note>
              ſi anguſtia loci alterũ illum parietẽ fieri non patietur, ſatis erit canales in apertum locum effluentes conſtruere,
                <lb/>
              & </s>
              <s xml:id="echoid-s17750" xml:space="preserve">altera marginum ipſorum canalium parte tegulas ſupra ponere altitudine bipedali, ab altera uero mu-
                <lb/>
              rulos, ſeu paruas pilas erigere ex lateribus beſſalibus, ideſt pollicum octo, ſuper quibus duarum tegularum
                <lb/>
              anguli imponi poßint: </s>
              <s xml:id="echoid-s17751" xml:space="preserve">non diſtent autem huiuſmodi tegulæ a primario pariete plus palmo, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17752" xml:space="preserve">ita canalis, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17753" xml:space="preserve">
                <lb/>
              eius tegumenti ſtructura perfecta erit. </s>
              <s xml:id="echoid-s17754" xml:space="preserve">At uero ut primarij parietis bumiditas queat deſcendere ab imo ad
                <lb/>
              ſummum parietem cincinatas, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17755" xml:space="preserve">hamatas tegulas collocare ſupra frontem parietis oportet: </s>
              <s xml:id="echoid-s17756" xml:space="preserve">quæ ſe tanquam
                <lb/>
              hamis contineant. </s>
              <s xml:id="echoid-s17757" xml:space="preserve">ſunt autem ex tegulis aliquæ planæ, aliquæ in canaliculi modum ductæ, aliæ habent margi
                <lb/>
              nes utrinque extantes: </s>
              <s xml:id="echoid-s17758" xml:space="preserve">has hamatas nominat hoc loco Vitr. </s>
              <s xml:id="echoid-s17759" xml:space="preserve">quarum partes interioris uerſus parietem pice
                <lb/>
              liquata inungendæ oblinendæq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s17760" xml:space="preserve">ſunt, ut humorem omnem a pariete deſluentem reſpuant, ſinantq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s17761" xml:space="preserve">in cana-
                <lb/>
              lem deſcendere. </s>
              <s xml:id="echoid-s17762" xml:space="preserve">Ita huiuſmodi tegulæ loco muri ſubtilis erunt, (quales nos plures Romæ uidimus) idemq́;
                <lb/>
              </s>
              <s xml:id="echoid-s17763" xml:space="preserve">
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.273-03" xlink:href="note-514.01.273-03a" xml:space="preserve">30</note>
              efficient, nam inter illis, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17764" xml:space="preserve">parietem ſatis eſtſpatij ad humoris fluxum. </s>
              <s xml:id="echoid-s17765" xml:space="preserve">quin etiam exitus, faucesq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s17766" xml:space="preserve">illi, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17767" xml:space="preserve">na
                <lb/>
              res præparandæ ſunt, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17768" xml:space="preserve">ſupra etiam ſpiramenta. </s>
              <s xml:id="echoid-s17769" xml:space="preserve">Vtuero trulliſſationem non reſpuant huiuſmodi tegulæ, quæ
                <lb/>
              parietis loco expoliendæ ſunt, calce ex aqua liquida dealbentur. </s>
              <s xml:id="echoid-s17770" xml:space="preserve">trulliſſatione inducta pro arenato teſta dirigan
                <lb/>
              tur, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17771" xml:space="preserve">ea fiant omnia quæ ſuperius ſcripta ſunt. </s>
              <s xml:id="echoid-s17772" xml:space="preserve">Quid uero in huiuſmodi locis, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17773" xml:space="preserve">ſimilibus pro ornamento
                <lb/>
              ſit faciedum, monet Vitr. </s>
              <s xml:id="echoid-s17774" xml:space="preserve">Non enim omnibus locis ſubtilitas ornamentorum requiritur, nec pictura magni
                <lb/>
              ſumptus, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17775" xml:space="preserve">rerum magnarum, quæ megalographia dictur, poſtulatur in triclinijs hybernis, nec camerarum
                <lb/>
              coronario opere ſubtilis ornatus ob fumum, ob fuliginem, ob puluerem, quæ omnia ornamenta dißipare ſolẽt,
                <lb/>
              Melographiam uero interpretatur Vitr. </s>
              <s xml:id="echoid-s17776" xml:space="preserve">ſequenti cap. </s>
              <s xml:id="echoid-s17777" xml:space="preserve">quid ſit. </s>
              <s xml:id="echoid-s17778" xml:space="preserve">Sed ſupra podia tricliniorum hybernorum ſu-
                <lb/>
              bigendi ſunt abaci ex atramento, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17779" xml:space="preserve">poliendi cuneis ſilaceis, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17780" xml:space="preserve">miniaceis. </s>
              <s xml:id="echoid-s17781" xml:space="preserve">Sil autem aut purpureo, aut luteo
                <lb/>
              colore erat. </s>
              <s xml:id="echoid-s17782" xml:space="preserve">Atticum ſil erat de quo infra dicetur, quo ad lumina utebantur, ad abacos uero non niſi mar-
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.273-04" xlink:href="note-514.01.273-04a" xml:space="preserve">40</note>
              moroſo, quoniam marmor in eo reſistit amaritudini calcis. </s>
              <s xml:id="echoid-s17783" xml:space="preserve">De minio dicemus poſtea. </s>
              <s xml:id="echoid-s17784" xml:space="preserve">Abaci autem erant
                <lb/>
              ad ſeſſum habiles, quos uulgus uoce trunca bancos appellat. </s>
              <s xml:id="echoid-s17785" xml:space="preserve">Variè autem ſedebant, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17786" xml:space="preserve">fulti diſcumbebant an-
                <lb/>
              tiqui, ſed initio herbis, ligno, ramisq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s17787" xml:space="preserve">humi toti ſternebantur, mox ſtructiles facti ſunt, atque etiam e marmo-
                <lb/>
              re; </s>
              <s xml:id="echoid-s17788" xml:space="preserve">& </s>
              <s xml:id="echoid-s17789" xml:space="preserve">Plin. </s>
              <s xml:id="echoid-s17790" xml:space="preserve">ſecundus epiſtolarum libro quinto, utrectè animaduertit Philander indicat hæc, Delicatiores
                <lb/>
              marmoreis cruſtis ueſtiebant, aliqui ueterum parietum exciſis tectorijs marmorum uarietates imitati ſunt.
                <lb/>
              </s>
              <s xml:id="echoid-s17791" xml:space="preserve">Non defuerunt, qui atramento tectorio ſubigerent inter ſparſis cuneis pictis, hoc eſt paribus triangulis ita iun-
                <lb/>
              ctis, ut quadrangulum efficerent alternantes colores. </s>
              <s xml:id="echoid-s17792" xml:space="preserve">Fecerunt & </s>
              <s xml:id="echoid-s17793" xml:space="preserve">ex inteſtino opere, quod genus ſeſſui non
                <lb/>
              ingratum ætas noſtra retinuit. </s>
              <s xml:id="echoid-s17794" xml:space="preserve">Figura non una fuit & </s>
              <s xml:id="echoid-s17795" xml:space="preserve">reliqua. </s>
              <s xml:id="echoid-s17796" xml:space="preserve">Cæterum ego ornamenta hæc parietum non
                <lb/>
              ſcamnorum puto eſſe, in triclinijs enim hybernis ad formam abacorum diſtinctas fuiſſe diuiſiones per quadra,
                <lb/>
              ut nos dicimus in parietibus interpoſitis cuneis pictis, ut dictum eſt. </s>
              <s xml:id="echoid-s17797" xml:space="preserve">erant etiam, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17798" xml:space="preserve">depicta podia, ſuper quæ
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.273-05" xlink:href="note-514.01.273-05a" xml:space="preserve">50</note>
              huiuſmodi pictura cuneorum diuiſionibus abacos ex atramento ſubactos habebat. </s>
              <s xml:id="echoid-s17799" xml:space="preserve">Vnde commendat uti-
                <lb/>
              lem Græcorum hybernaculorum uſum, minimè ſumptuoſum in quodam genere pauimenti ſtruendo, cuius ra-
                <lb/>
              tio hoc modo abſoluebatur. </s>
              <s xml:id="echoid-s17800" xml:space="preserve">A triclinij plano circiter pedes duos infra fodiebant, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17801" xml:space="preserve">ſolidato fiſtucationibus,
                <lb/>
              & </s>
              <s xml:id="echoid-s17802" xml:space="preserve">uectibus ſolo, aut rudus, aut teſta inducebatur pro pauimento, quod quidem ita faſtigatum erat, ut in ca-
                <lb/>
              nali haberet nares, mox calcatis carbonibus permiſcetur materies ex ſabulone, calce, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17803" xml:space="preserve">fauilla, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17804" xml:space="preserve">induci-
                <lb/>
              tur craſſitudine ſemipedali ad regulam, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17805" xml:space="preserve">libellam, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17806" xml:space="preserve">læuigato, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17807" xml:space="preserve">cote depolito pauimento, nigra eius ſpe-
                <lb/>
              cies redditur, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17808" xml:space="preserve">id efficitur, ut in conuiuijs eorum, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17809" xml:space="preserve">quòd poculis, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17810" xml:space="preserve">ſputiſmatis effunditur, ſimul atque
                <lb/>
              cadit, ſicceſcit, quiq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s17811" xml:space="preserve">uerſantur ibiminiſtrantes, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17812" xml:space="preserve">ſi nudis pedibus fuerint, non recipiunt frigus ab eiuſmo-
                <lb/>
              di genere pauimenti. </s>
              <s xml:id="echoid-s17813" xml:space="preserve">ex carbonibus enim ſiccitas & </s>
              <s xml:id="echoid-s17814" xml:space="preserve">ex fauilla prouenit. </s>
              <s xml:id="echoid-s17815" xml:space="preserve">Carbonum autem mira eſt uirtus.
                <lb/>
              </s>
              <s xml:id="echoid-s17816" xml:space="preserve">Vnde D. </s>
              <s xml:id="echoid-s17817" xml:space="preserve">Aug.</s>
              <s xml:id="echoid-s17818" xml:space="preserve">cap.</s>
              <s xml:id="echoid-s17819" xml:space="preserve">4.</s>
              <s xml:id="echoid-s17820" xml:space="preserve">lib.</s>
              <s xml:id="echoid-s17821" xml:space="preserve">21.</s>
              <s xml:id="echoid-s17822" xml:space="preserve">de ciuit. </s>
              <s xml:id="echoid-s17823" xml:space="preserve">Dei, ſic inquit: </s>
              <s xml:id="echoid-s17824" xml:space="preserve">Non ne miranda res eſt, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17825" xml:space="preserve">tanta infirmitas, ut ictu leuiſ-
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.273-06" xlink:href="note-514.01.273-06a" xml:space="preserve">60</note>
              ſuno frangatur, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17826" xml:space="preserve">preſſa facillimè conteratur, & </s>
              <s xml:id="echoid-s17827" xml:space="preserve">tanta firmitas, ut nullo humore corrumpantur, nulla ætate</s>
            </p>
          </div>
        </div>
      </text>
    </echo>