Vitruvius
,
De architectura libri decem
,
1567
Text
Text Image
Image
XML
Thumbnail overview
Document information
None
Notes
Handwritten
Figures
Content
Thumbnails
List of thumbnails
<
1 - 10
11 - 20
21 - 30
31 - 40
41 - 50
51 - 60
61 - 70
71 - 80
81 - 90
91 - 100
101 - 110
111 - 120
121 - 130
131 - 140
141 - 150
151 - 160
161 - 170
171 - 180
181 - 190
191 - 200
201 - 210
211 - 220
221 - 230
231 - 240
241 - 250
251 - 260
261 - 270
271 - 280
281 - 290
291 - 300
301 - 310
311 - 320
321 - 330
331 - 340
341 - 350
351 - 360
361 - 370
371 - 380
381 - 390
391 - 400
401 - 410
411 - 412
>
71
72
73
74
75
76
77
78
79
80
<
1 - 10
11 - 20
21 - 30
31 - 40
41 - 50
51 - 60
61 - 70
71 - 80
81 - 90
91 - 100
101 - 110
111 - 120
121 - 130
131 - 140
141 - 150
151 - 160
161 - 170
171 - 180
181 - 190
191 - 200
201 - 210
211 - 220
221 - 230
231 - 240
241 - 250
251 - 260
261 - 270
271 - 280
281 - 290
291 - 300
301 - 310
311 - 320
321 - 330
331 - 340
341 - 350
351 - 360
361 - 370
371 - 380
381 - 390
391 - 400
401 - 410
411 - 412
>
page
|<
<
of 412
>
>|
<
echo
version
="
1.0RC
">
<
text
xml:lang
="
la
"
type
="
free
">
<
div
xml:id
="
echoid-div1
"
type
="
section
"
level
="
1
"
n
="
1
">
<
div
xml:id
="
echoid-div615
"
type
="
section
"
level
="
2
"
n
="
109
">
<
pb
o
="
242
"
file
="
514.01.274
"
n
="
274
"
rhead
="
LIBER
"/>
<
p
style
="
it
">
<
s
xml:id
="
echoid-s17828
"
xml:space
="
preserve
">uincatur, uſque adeò, ut eos ſubsternere ſoleant, qui limites figunt ad conuincendum litigantem, quiſ-
<
lb
/>
quis poſt quantalibet tempora extiterit, fixumq; </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s17829
"
xml:space
="
preserve
">limitem non eſſe contenderit. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s17830
"
xml:space
="
preserve
">Quis eos in terra humida, in
<
lb
/>
foßa ubi ligna putreſcerent, tandiu durare incorruptibiliter poſſe, niſi rerum ille corruptor ignis efficiat? </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s17831
"
xml:space
="
preserve
">Ac-
<
lb
/>
cedente igne ſic uertuntur in contrarium, ut de lignis pulcherrimis tetri, fragilesq́;</
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s17832
"
xml:space
="
preserve
">, de duris, imputribiles de
<
lb
/>
putribilibus fiant. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s17833
"
xml:space
="
preserve
">Sed nos adrem, ſi aduertamus primum, quæ quibus temporibus facienda ſunt. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s17834
"
xml:space
="
preserve
">Nam alia
<
lb
/>
fundamentis fodiendis, alia complendis, alia parietibus attollendis, alia testudinibus imponendis, alia cruſtis
<
lb
/>
inducendis tempora, atque anni, aerisq́; </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s17835
"
xml:space
="
preserve
">modus, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s17836
"
xml:space
="
preserve
">facies debentur, ut admonet Albertus libro tertio cap. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s17837
"
xml:space
="
preserve
">ul-
<
lb
/>
timo inquiens. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s17838
"
xml:space
="
preserve
">Etenim fodiuntur quidem commodiſſiè per caniculam, atque ipſum per autumnum tellure
<
lb
/>
arenti, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s17839
"
xml:space
="
preserve
">humoris exuber antia foſſiones non impediente. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s17840
"
xml:space
="
preserve
">Complent etiam haud omnino incommodè ad primũ
<
lb
/>
<
note
position
="
left
"
xlink:label
="
note-514.01.274-01
"
xlink:href
="
note-514.01.274-01a
"
xml:space
="
preserve
">10</
note
>
uer, maxime ubi profundiora ſint, nam ab æſtatis ardoribus ſatis protegentur tellure obſidente atque circum-
<
lb
/>
fouente, ſed longè commodius complebuntur ad brumæ initium, modo ea regio non ſit ſub cœli axe, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s17841
"
xml:space
="
preserve
">eiuſ-
<
lb
/>
modi, ut eueſtigio gelet potius, quàm cohæreat. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s17842
"
xml:space
="
preserve
">Paries quoque cum æſtus nimios, tum & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s17843
"
xml:space
="
preserve
">acres algores, atq;
<
lb
/>
</
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s17844
"
xml:space
="
preserve
">ſubitas gelationes, atque præcæteris aquilones uentos odit: </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s17845
"
xml:space
="
preserve
">& </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s17846
"
xml:space
="
preserve
">in primis teſtudo omnium maximè æquabilem,
<
lb
/>
& </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s17847
"
xml:space
="
preserve
">contemperatam cœli tempeſtatem optat, quoad obfirmauerit opus ſe ſe, atque duruerit. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s17848
"
xml:space
="
preserve
">Cruſtas per quam
<
lb
/>
attemperate inducemus ad uergiliarum ortum, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s17849
"
xml:space
="
preserve
">per eos demum dies quibus multo afflarint, humectarintq́; </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s17850
"
xml:space
="
preserve
">
<
lb
/>
auſtri. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s17851
"
xml:space
="
preserve
">Nam ni prorſus humectum fit, quod cruſta aut opere albario ueſtiatur, non cohæreſcent appoſita, ſed
<
lb
/>
paßim diffiſa, diſcerptaq́; </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s17852
"
xml:space
="
preserve
">decident, crebraq́; </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s17853
"
xml:space
="
preserve
">ſcabritie opus dehoneſtabitur.</
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s17854
"
xml:space
="
preserve
"/>
</
p
>
<
note
position
="
left
"
xml:space
="
preserve
">20</
note
>
</
div
>
<
div
xml:id
="
echoid-div619
"
type
="
section
"
level
="
2
"
n
="
110
">
<
head
xml:id
="
echoid-head117
"
style
="
it
"
xml:space
="
preserve
">De ratione pingendi in ædificijs. Cap. V.</
head
>
<
p
>
<
s
xml:id
="
echoid-s17855
"
xml:space
="
preserve
">
<
emph
style
="
sc
">CAeteris</
emph
>
conclauibus, ideſt uernis, autumnalibus, æſtiuis, etiam atrijs, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s17856
"
xml:space
="
preserve
">periſtylijs con-
<
lb
/>
ſtitutæ ſunt ab antiquis ex certis rebus, certæ rationes picturarum. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s17857
"
xml:space
="
preserve
">Namque pictura ima-
<
lb
/>
go fit eius, quòd eſt, ſeu poteſt eſſe, uti hominis, ædificij, nauis, reliquarumq́; </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s17858
"
xml:space
="
preserve
">rerum, è
<
lb
/>
quarũ formis, certisq́; </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s17859
"
xml:space
="
preserve
">corporum finibus figurata ſimilitudine ſumuntur exempla, ex eo
<
lb
/>
antiqui, qui initia expolitionibus inſtituerunt, imitati ſunt, primum cruſtarum marmorearum uarie-
<
lb
/>
tates, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s17860
"
xml:space
="
preserve
">collocationes, deinde coronarum, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s17861
"
xml:space
="
preserve
">ſilacearum, miniaceorumq́; </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s17862
"
xml:space
="
preserve
">cuneorum inter ſe uarias
<
lb
/>
diſtributiones; </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s17863
"
xml:space
="
preserve
">poſtea ingreſsi ſunt, ut etiam ædificiorum figuras, columnarumq́; </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s17864
"
xml:space
="
preserve
">& </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s17865
"
xml:space
="
preserve
">faſtigiorum emi-
<
lb
/>
nentes proiecturas imitarentur, patentibus autem locis uti exedris propter amplitudinem parietum,
<
lb
/>
<
note
position
="
left
"
xlink:label
="
note-514.01.274-03
"
xlink:href
="
note-514.01.274-03a
"
xml:space
="
preserve
">30</
note
>
ſcenarum frontes tragico more, aut comico, ſeu ſatyrico deſignarent: </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s17866
"
xml:space
="
preserve
">ambulationibus uero propter
<
lb
/>
ſpatia longitudinis uarietatibus topiorum ornarent, ab certis locorum proprietatibus, imagines ex-
<
lb
/>
primentes, pinguntur enim portus, promontoria, littora flumina, fontes, euripi, fana, luci, montes,
<
lb
/>
pecora, paſtores, nonnullis locis item ſignorum megalographiam habentem Deorum ſimulachra, ſeu
<
lb
/>
fabularum diſpoſitas explicationes, non minus Troianas pugnas, ſeu Vlyſsis errationes per topia, cæte-
<
lb
/>
raq́;</
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s17867
"
xml:space
="
preserve
">, quæ ſunt eorum ſimilibus rationibus ab rerum natura procreata. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s17868
"
xml:space
="
preserve
">Sed hæc quæ a ueteribus ex
<
lb
/>
ueris rebus exempla ſumebantur, nunc iniquis moribus improbantur. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s17869
"
xml:space
="
preserve
">Nam pinguntur tectorijs
<
lb
/>
monſtra potius, quàm ex rebus finitis imagines certæ. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s17870
"
xml:space
="
preserve
">pro columnis cnim ſtatuuntur calami, pro fa-
<
lb
/>
ſtigijs harpaginetuli ſtriati cum criſpis folijs, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s17871
"
xml:space
="
preserve
">uolutis. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s17872
"
xml:space
="
preserve
">Item candelabra ædi cularum ſuſtinentia fi-
<
lb
/>
guras ſupra faſtigia earum ſurgentes ex radicibus cum uolutis coliculi teneri plures habentes in ſe ſine
<
lb
/>
ratione ſedentia ſigilla. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s17873
"
xml:space
="
preserve
">Non minus etiam ex coliculis flores dimidiata habentes ex ſe exeuntia ſigilla,
<
lb
/>
<
note
position
="
left
"
xlink:label
="
note-514.01.274-04
"
xlink:href
="
note-514.01.274-04a
"
xml:space
="
preserve
">40</
note
>
alia humanis, alia beſtiarum capitibus ſimilia. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s17874
"
xml:space
="
preserve
">Hæcautem, nec ſunt, nec fieri poſſunt, nec fuerunt.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s17875
"
xml:space
="
preserve
">Ergo ita noui mores coegerunt uti inertia mali iudices conniueant artium uirtutes. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s17876
"
xml:space
="
preserve
">Quemadmodum
<
lb
/>
enim poteſt calamus uerè ſuſtinere tectum, aut candelabrum ædiculas, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s17877
"
xml:space
="
preserve
">ornamenta faſtigij, ſeu coli-
<
lb
/>
culus tam tenuis, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s17878
"
xml:space
="
preserve
">mollis ſuſtinere ſedens ſigillum, aut de radicibus, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s17879
"
xml:space
="
preserve
">coliculis, ex parte flores, di-
<
lb
/>
midiataq́; </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s17880
"
xml:space
="
preserve
">ſigilla procreari? </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s17881
"
xml:space
="
preserve
">At hæc falſa uidentes homines non reprehenduntur, ſed delectantur, ne-
<
lb
/>
que animaduertunt, ſi quid eorum fieri poteſt, nec ne. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s17882
"
xml:space
="
preserve
">Iudicijs autem infirmis obſcuratæ mentes, non
<
lb
/>
ualent probare, quod poteſt eſſe cum auctoritate, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s17883
"
xml:space
="
preserve
">ratione decoris. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s17884
"
xml:space
="
preserve
">Neque enim picturæ probari de
<
lb
/>
bent, quæ non ſunt ſimiles ueritati, nec ſi factæ ſunt elegantes ab arte, ideo de his ſtatim debent re-
<
lb
/>
pentè iudicari, niſi argumẽtationis habuerint rationes ſine offenſionibus explicatas, etenim etiam Tral
<
lb
/>
libus cum Apaturius Alabandeus eleganti manu finxiſſet ſcenam in minuſculo theatro, quod eccliſia-
<
lb
/>
<
note
position
="
left
"
xlink:label
="
note-514.01.274-05
"
xlink:href
="
note-514.01.274-05a
"
xml:space
="
preserve
">50</
note
>
ſtirium apud eos uocitatur, in eaq́; </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s17885
"
xml:space
="
preserve
">feciſſet pro columnis ſigna, centaurosq́; </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s17886
"
xml:space
="
preserve
">ſuſtinentes epiſtylia, tho-
<
lb
/>
lorum rotunda tecta, faſtigiorum prominentes uerſuras, coronasq́; </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s17887
"
xml:space
="
preserve
">capitibus leoninis ornatas, quæ
<
lb
/>
omnia ſtillicidiorum è tectis habent rationem. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s17888
"
xml:space
="
preserve
">preterea ſupra eam nihilominus epiſcenium, in quo
<
lb
/>
tholi, pronai, ſemifaſtigia, omnisq́; </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s17889
"
xml:space
="
preserve
">tecti uarius pictoris fuerat ornatus. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s17890
"
xml:space
="
preserve
">Itaque cum aſpectus eius ſce-
<
lb
/>
næ propter aſperitatem eblandiretur omnium uiſus, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s17891
"
xml:space
="
preserve
">iam id opus probare ſuiſſent parati: </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s17892
"
xml:space
="
preserve
">tum Li-
<
lb
/>
cinius mathematicus prodijt, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s17893
"
xml:space
="
preserve
">ait Alabandeos ſatis acutos ad omnes res ciuiles haberi, ſed propter
<
lb
/>
non magnum uitium indecentiæ inſipienteseos eſſe iudicatos, quod in gymnaſio eorum quæ ſunt ſta
<
lb
/>
tuæ, omnes ſunt cauſas agentes, in foro autem diſcos tenentes, aut currentes, ſeu pila ludentes. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s17894
"
xml:space
="
preserve
">Ita in-
<
lb
/>
decens inter locorum proprietates ſtatus ſignorum publicè ciuitati uitium exiſtimationis adiecit.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s17895
"
xml:space
="
preserve
">Videamus item nuc ne Apaturij ſcena eſſiciat, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s17896
"
xml:space
="
preserve
">nos Alabandeos, aut Abderitas. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s17897
"
xml:space
="
preserve
">Quis enim uni-
<
lb
/>
<
note
position
="
left
"
xlink:label
="
note-514.01.274-06
"
xlink:href
="
note-514.01.274-06a
"
xml:space
="
preserve
">60</
note
>
</
s
>
</
p
>
</
div
>
</
div
>
</
text
>
</
echo
>