Vitruvius, De architectura libri decem, 1567

Table of figures

< >
[121] Dimonctratio prrima proprie tatis. s n m l k
[122] Vſus inſtrume ti Nicomedis & eius demő ſtratio. l e b c g f a k h i
[123] h
[124] b d c e f g
[125] a b c e d
[126] Secunda proprietas lineæ flexæ.f n e b g i d m k c
[127] a. centrum mundi.b. oculus in ſuperficie terræc. ſydus.d. uertex.b c a. angulus diuerſitatis. c d 6 a
[128] a b deferens.c. deferentis centrum.d e. epicyclus.a. centrum epicycli.f. mundi centrum.a. iugum deferentis.b. antiiugum.d. iugum epicycli. d a e c s b
[129] a b g. concentricum.d. eius centrum.e z b. eccentricum.t. eius centrum.k z. epicyclus.b. eius centrum.d t. b z. œquales.t z. d b. œquales.motus { concentrici b d a. \\ epicycli k b z. \\ eccentrici z t e. \\ anguli œquales Sol utroque modo uidetur in z. per li-neam d z. e a t d b z b k
[130] a b g. eccentricum.d. eius centrum.e. centrum mundi.a d g. linea ingi.b. centrm Solis.e z. linea medij motus parallela li-neœ b d.c b. linea ueri motus.b e z. angulus œquatio. z b a d e
[131] a b g. concentricum. d. eius centrũ.t z. eccentricum.h. eius centrum.e z. epicyclus.g. eius centrum.d b. & g z. œquales.d z. parallelogrammum.motus {concentrici a d g. \\ epicycli e g z. \\ eccentrici t b z. uet t dg. \\ iugieccentric. a d t. anguli t b z. & e g z. œqua-les ſunt.angulus a d g. œqualis augulis. {adt. \\ adg. f n b a d o k
[132] b k epicyclus.b. centrum eius.h. uigum.n. Antijugum epicycli.k. punctũ primœ morœ.c. mundi centrum.o. punctũ ſecundæ morœ.h l k. arcus primœ mo rœ.k n o. arcus regreſſus-o b k. arcus directio-nis. L K A H B N O C
[133] Porfioni del cerchio che fannoſe s̃teſſe torno dlaTramòntanaTram ontanaSlmiſifudineTramonſangCarro che uoſge infomoalla Framonlana
[134] a b c d f
[135] A. ſectio parabole.B. vestigium. C. parabole.G. ſectio ellipſis.D. ſectio hyperbole.E. vestigium F. hyperbole. a f a f 1 f f f 1 2 1 1 2 3 2 2 3 4 3 3 4 5 4 4 5 6 C 5 5 6 F 7 A 6 6 8 7 8 7 7 D 8 9 8 8 9 10 11 10 10 11 11 11 11 b 12 g e d b e h d gf g b 6 7 3 1 2 4 6 8 10c g b E a 11 9 7 3 3 1 d 2 4 6 8 10 e ha f 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 a b c d 9 8 7 6 3 2 1 f b a H d g 10 9 8 7 6 5 4 3 2 1 ff 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 g
[136] m q 0 s k h c b s n L I p q s
[137] Il polo.cqiunot.orizonte c e b a f
[138] l n k mcridl. parte delverno E e h a s i 9 8 7 6 5della jtate 4 3 parte g h f x lacato manaco b r c linca del.piano t
[139] Analemmatis figura.MERIDIAN: S. M. MLSLACITREVM.M.MERIDIAN: .S.OMVERTICAV.M..S.. O. M.ORIZON:W. A.STAB:
[140] 11 ſ x d 11 p k 1 2 1 2 3 4 5f 6 r 11 10 9 8 7 n f m 12 11 10 9 8 7 6 5 1 02 3 4 1g c 1 2 1 2 3 4 5 6 e 11 10 9 8 7 q b o
[141] 1 3 b x z g 2 5 f p 0 1 4 t I c e o n m r u 6 q i h 8 y d 5
[142] 5 4 b 3 2 7 8 9 10 f 6 5 7 1 11 6 5 7 9 4 4 8 8 N 9 x 12 1 11 2 10 3 9 4 8 5 7 3 39 9 F 6 g 2 2 10 10 o a @ d 1 11 7 6 z 1 11 8 6 7 c 1 12 10 1@ 1 2 1 1 11 11 5 11 2 2 10 21 11 b f @ 8 3 3 9 9 12 1 4 5 g 6 10 8 11 1 9 10 2 2 2 10 5 7 2 z 9 c 8 4 7 5 9 3 10 4 8 8 4 3 7 2 10 7 5 9 3 1 11 12 8 4 11 1 10 2 0 @ d 7 5 9 3 I 8 4 7 5 6 c &
[143] 5 6 7 4 8 3 9 2 10 1 11 4 8 3 9 d d 2 3 4 5 6 7 8 9 10 10 1 1 v n c
[144] 12 1 1 1111 2 2 10 10 3 3 9 9 4 4 8 8 5 5 7 7 6 6 6 T 7 7 5 5 8 8 4 4 9 9 3 3 10 10 2 2 11 11 1 1 12
[145] 11 10 9 8 7 6 5 4 3 2 1 11 10 9 8 7 6 5 4 3 2 1 11 1 2 3 10 4 5 E 6 6 7
[146] 9 3 4 2 8 10 11 12 1 5 7 6 6 G
[147] 8 9 10 7 6 5 11 1 8 1 11 F
[148] 16 15 17 14 14 18 19 19 13 13 20 20 12 12 21 21 11 11 H 22 22 10 10 23 23 9 9 24 16 16 23 23 17 17 22 22 18 18 21 21 29 20
[149] 19 20 21 18 17 22 23 17 16 18 17 9 15 14 13 11 13 20 16 12 21 17 20 22 21 11 22 10 23 9 18 L 17 18 19
[150] 23 17 22 16 18 9 21 23 19 10 19 20 22 11 21 20 13 19 14 18 15 17 16 K
< >
page |< < (250) of 412 > >|
    <echo version="1.0RC">
      <text xml:lang="la" type="free">
        <div xml:id="echoid-div1" type="section" level="1" n="1">
          <div xml:id="echoid-div644" type="section" level="2" n="121">
            <pb o="250" file="514.01.282" n="282" rhead="LIBER"/>
          </div>
          <div xml:id="echoid-div648" type="section" level="2" n="122">
            <head xml:id="echoid-head130" xml:space="preserve">De aquœ inuentionibus. Cap. 1.</head>
            <p>
              <s xml:id="echoid-s18548" xml:space="preserve">
                <emph style="sc">CVm</emph>
              ergo, & </s>
              <s xml:id="echoid-s18549" xml:space="preserve">a phyſicis, & </s>
              <s xml:id="echoid-s18550" xml:space="preserve">a philoſophis, & </s>
              <s xml:id="echoid-s18551" xml:space="preserve">ab ſacerdotibus iudicetur ex poteſtate aquæ
                <lb/>
              omnes res conſtare, putaui, quoniam in prioribus ſeptem uoluminibus rationes ediſicio-
                <lb/>
              rum ſunt expoſitæ, in hoc oportere de inuentionibus aquæ, quasq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s18552" xml:space="preserve">habeat in locorum
                <lb/>
              proprietatibus uirtutes, quibusq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s18553" xml:space="preserve">rationibus ducatur, & </s>
              <s xml:id="echoid-s18554" xml:space="preserve">quemad modum item ea pro-
                <lb/>
              betur, ſcribere.</s>
              <s xml:id="echoid-s18555" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <note position="left" xml:space="preserve">10</note>
            <p style="it">
              <s xml:id="echoid-s18556" xml:space="preserve">Concludit quæ proœmio continebantur, ut oſtendat de quibus rebus acturus ſit, tribus autem uerbis colli-
                <lb/>
              git, quæ ad aquœ prœſtantiam pertinebant; </s>
              <s xml:id="echoid-s18557" xml:space="preserve">Cum dicat.</s>
              <s xml:id="echoid-s18558" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <p>
              <s xml:id="echoid-s18559" xml:space="preserve">
                <emph style="sc">Est</emph>
              enim maxime neceſſaria, & </s>
              <s xml:id="echoid-s18560" xml:space="preserve">ad uitam, & </s>
              <s xml:id="echoid-s18561" xml:space="preserve">ad delectationes. </s>
              <s xml:id="echoid-s18562" xml:space="preserve">& </s>
              <s xml:id="echoid-s18563" xml:space="preserve">ad uſum quotidianum. </s>
              <s xml:id="echoid-s18564" xml:space="preserve">Ad ui-
                <lb/>
              tam, nam ſupra oſtenſum eſt ſine bumore non poſſe fieri, ut uiuamus. </s>
              <s xml:id="echoid-s18565" xml:space="preserve">Ad delectationem, quid dicam quanta
                <lb/>
              uoluptate, flumina, riuos, ſontesq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s18566" xml:space="preserve">miremur, quamq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s18567" xml:space="preserve">libenter ſpectemus aquarum ductus, & </s>
              <s xml:id="echoid-s18568" xml:space="preserve">uarios artificio-
                <lb/>
              rum modos, quibus ſalientis aquœ uis nos oblectat in hortis, & </s>
              <s xml:id="echoid-s18569" xml:space="preserve">topiarijs, Ad uſum quotidianum exercitus
                <lb/>
              obſeſſi, artifices, agri, mare, tellus demum, quantus ſit aquarum uſus ostendunt. </s>
              <s xml:id="echoid-s18570" xml:space="preserve">Ad uſum igitur uenientes.
                <lb/>
              </s>
              <s xml:id="echoid-s18571" xml:space="preserve">Vitruuianum propoſitum, & </s>
              <s xml:id="echoid-s18572" xml:space="preserve">ordinem ſequemur.</s>
              <s xml:id="echoid-s18573" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <p style="it">
              <s xml:id="echoid-s18574" xml:space="preserve">
                <emph style="sc">Ea</emph>
              autem facilior erit, ſi ſontes erunt aperti, & </s>
              <s xml:id="echoid-s18575" xml:space="preserve">fluentes. </s>
              <s xml:id="echoid-s18576" xml:space="preserve">Agit de aquarum inuentione, in hanc
                <lb/>
              ſummam colligens argumentum, quod aquœ inueniuntur aut apertœ, & </s>
              <s xml:id="echoid-s18577" xml:space="preserve">ab ipſa natura patentes, quales ſunt
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.282-02" xlink:href="note-514.01.282-02a" xml:space="preserve">20</note>
              fontes, fluuij, aliaq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s18578" xml:space="preserve">uenarum genera: </s>
              <s xml:id="echoid-s18579" xml:space="preserve">aut ſub terra occultœ meantes, bœc autem, aut a loci natura, aut ab bo-
                <lb/>
              minum induſtria, uel a ſite colliguntur, inditia uero aquarum primum a Vitr. </s>
              <s xml:id="echoid-s18580" xml:space="preserve">ponuntur.</s>
              <s xml:id="echoid-s18581" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <p>
              <s xml:id="echoid-s18582" xml:space="preserve">Sin autem non profluent, quærenda ſub terra ſunt capita, & </s>
              <s xml:id="echoid-s18583" xml:space="preserve">colligenda, quæ ſic erunt experiunda,
                <lb/>
              uti procumbatur in dentes, antequam ſol exortus fuerit in locis, quibus erit quærendum, & </s>
              <s xml:id="echoid-s18584" xml:space="preserve">in terra
                <lb/>
              mento collocato & </s>
              <s xml:id="echoid-s18585" xml:space="preserve">ſulcto proſpiciantur eæ regiones, Sic enim non errabit excelſius quam oporteat
                <lb/>
              uiſus, cum erit immotum mentum; </s>
              <s xml:id="echoid-s18586" xml:space="preserve">ſed ad libratam altitudinem in regionibus certa ſinitionc deſigna-
                <lb/>
              bit. </s>
              <s xml:id="echoid-s18587" xml:space="preserve">Tuncin. </s>
              <s xml:id="echoid-s18588" xml:space="preserve">quibus locis uidebuntur humores ſe concriſpantes, & </s>
              <s xml:id="echoid-s18589" xml:space="preserve">in aera ſurgentes, ibi ſodiatur,
                <lb/>
              non enim in ſicco loco hoc ſignum fieri poteſt.</s>
              <s xml:id="echoid-s18590" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <p style="it">
              <s xml:id="echoid-s18591" xml:space="preserve">Et modum ponit, quem & </s>
              <s xml:id="echoid-s18592" xml:space="preserve">Plinius, & </s>
              <s xml:id="echoid-s18593" xml:space="preserve">Palladius quoque expre{ſS}it, ſeptimo & </s>
              <s xml:id="echoid-s18594" xml:space="preserve">octauo capite. </s>
              <s xml:id="echoid-s18595" xml:space="preserve">Ante ortũ
                <lb/>
              Solis pronus aliquis decumbat, & </s>
              <s xml:id="echoid-s18596" xml:space="preserve">trunculo, aut laterculo tanquam fulchro ſub mento collocato, ut immotũ
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.282-03" xlink:href="note-514.01.282-03a" xml:space="preserve">30</note>
              maneat mentum, ut uiſus ſit æqualis ab borizonte, neque ſurſum, neque deorſum erigatur, ſedad libratam
                <lb/>
              altitudinem, ut ait Vitr. </s>
              <s xml:id="echoid-s18597" xml:space="preserve">in regionibus circa certa definitione poſitus uerſus ortum ſolis, quaque parte cripſus
                <lb/>
              ſubtilil nebula ear, humorq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s18598" xml:space="preserve">undatim e terra effluens ſergere uidebitur, ibi fodiendum est. </s>
              <s xml:id="echoid-s18599" xml:space="preserve">Monet Palladius
                <lb/>
              Augustimenſe id faciendum. </s>
              <s xml:id="echoid-s18600" xml:space="preserve">Argumenta uero a terreni genere ſumpta ponuntur modo.</s>
              <s xml:id="echoid-s18601" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <p>
              <s xml:id="echoid-s18602" xml:space="preserve">
                <emph style="sc">Item</emph>
              animaduertendum eſt quærentibus aquam, quo genere ſint loca. </s>
              <s xml:id="echoid-s18603" xml:space="preserve">Certa enim ſunt in qui-
                <lb/>
              bus naſcitur; </s>
              <s xml:id="echoid-s18604" xml:space="preserve">In creta, tenuis, & </s>
              <s xml:id="echoid-s18605" xml:space="preserve">exilis, & </s>
              <s xml:id="echoid-s18606" xml:space="preserve">non alia eſt copia, ea erit non optimo ſapore. </s>
              <s xml:id="echoid-s18607" xml:space="preserve">Item ſabulone
                <lb/>
              ſoluto tenuis, ſed ſi inſerioribus locis inuenietur, ea erit limoſa, & </s>
              <s xml:id="echoid-s18608" xml:space="preserve">inſuauis. </s>
              <s xml:id="echoid-s18609" xml:space="preserve">In terra autem nigra,
                <lb/>
              ſudores, & </s>
              <s xml:id="echoid-s18610" xml:space="preserve">ſtillæ exiles inueniuntur, quæ ex hybernis tempeſtatibus collectæ in ſpiſsis, & </s>
              <s xml:id="echoid-s18611" xml:space="preserve">ſolidis locis
                <lb/>
              ſubſidunt, eæ habent optimum ſaporem. </s>
              <s xml:id="echoid-s18612" xml:space="preserve">Glarea uero mediocres, & </s>
              <s xml:id="echoid-s18613" xml:space="preserve">non certæ uenæ reperiuntur, eæ
                <lb/>
              quoque egregia ſunt ſuauitate. </s>
              <s xml:id="echoid-s18614" xml:space="preserve">Item ſabulone maſculo, arenaq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s18615" xml:space="preserve">& </s>
              <s xml:id="echoid-s18616" xml:space="preserve">carbunculo certiores, & </s>
              <s xml:id="echoid-s18617" xml:space="preserve">ſtabilio-
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.282-04" xlink:href="note-514.01.282-04a" xml:space="preserve">40</note>
              res ſunt copiæ, eæq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s18618" xml:space="preserve">ſunt bono ſapore. </s>
              <s xml:id="echoid-s18619" xml:space="preserve">R ubro ſaxo, & </s>
              <s xml:id="echoid-s18620" xml:space="preserve">copioſæ, & </s>
              <s xml:id="echoid-s18621" xml:space="preserve">bonæ, ſinon per interuenia dila-
                <lb/>
              bantur, & </s>
              <s xml:id="echoid-s18622" xml:space="preserve">liqueſcant. </s>
              <s xml:id="echoid-s18623" xml:space="preserve">Sub radicibus autem montium, & </s>
              <s xml:id="echoid-s18624" xml:space="preserve">in ſaxis ſilicibus uberiores, & </s>
              <s xml:id="echoid-s18625" xml:space="preserve">affluentiores,
                <lb/>
              eæq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s18626" xml:space="preserve">ſrigidiores ſunt, & </s>
              <s xml:id="echoid-s18627" xml:space="preserve">ſalubriores. </s>
              <s xml:id="echoid-s18628" xml:space="preserve">Campeſtribus autem ſontibus, ſalſæ, graues, tepidæ, non ſuaues,
                <lb/>
              niſi quæ ex montibus ſub terra ſubmanantes erumpunt in medios campos. </s>
              <s xml:id="echoid-s18629" xml:space="preserve">Et ubi ſunt arborum um-
                <lb/>
              bris contectæ præſtant montanorum, ſontium ſuauitatem, Signa autem quibus terrarum generibus
                <lb/>
              ſuberunt aquæ, præter quod ſupra ſcriptum eſt, hæc erunt, ſi inuenientur naſcentia, tenuis iuncus, ſa-
                <lb/>
              lix erratica, alnus, uitex, arundo, hedera, aliaq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s18630" xml:space="preserve">quæ huiuſmodi ſunt, quæ non poſſunt naſci, nec ali
                <lb/>
              per ſe ſine humore. </s>
              <s xml:id="echoid-s18631" xml:space="preserve">Solent autem eadem in lacunis nata eſſe, quæ ſidentes præter reliquum agrum
                <lb/>
              excipiunt aquam ex imbribus, & </s>
              <s xml:id="echoid-s18632" xml:space="preserve">agris per hyemem diutiusq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s18633" xml:space="preserve">propter capacitatem conſeruant humo-
                <lb/>
              rem, quibus non eſt credendum.</s>
              <s xml:id="echoid-s18634" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <p style="it">
              <s xml:id="echoid-s18635" xml:space="preserve">A natura ſoli argumenta, & </s>
              <s xml:id="echoid-s18636" xml:space="preserve">ſigna aquarum ſumenda hactenus docuit Vitru. </s>
              <s xml:id="echoid-s18637" xml:space="preserve">quoniam uero interdum na-
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.282-05" xlink:href="note-514.01.282-05a" xml:space="preserve">50</note>
              tura non ſuggerit indicia, ab induſtria hominum experimenta ſumenda ſunt, unde. </s>
              <s xml:id="echoid-s18638" xml:space="preserve">d. </s>
              <s xml:id="echoid-s18639" xml:space="preserve">de ſignis naturalibus.</s>
              <s xml:id="echoid-s18640" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <p>
              <s xml:id="echoid-s18641" xml:space="preserve">Sed quibus regionibus, & </s>
              <s xml:id="echoid-s18642" xml:space="preserve">terris, non lacunis ea ſigna naſcuntur, non ſata, ſed per ſe creata, ibi eſt
                <lb/>
              quærenda. </s>
              <s xml:id="echoid-s18643" xml:space="preserve">Ideſt ubi arbores, plantæq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s18644" xml:space="preserve">prædictæ non ſatione, ſed natura creantur, ibi aqua quærenda. </s>
              <s xml:id="echoid-s18645" xml:space="preserve">ſed</s>
            </p>
            <p>
              <s xml:id="echoid-s18646" xml:space="preserve">
                <emph style="sc">In</emph>
              quibus locis eæ non ſignificabuntur inuentiones, ſic erunt experiundæ, Fodiatur, quoquo
                <lb/>
              uerſus locus la tus pedes tres, altus ne minus pedes quinque, in eoq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s18647" xml:space="preserve">collocetur circiter Solis occaſum
                <lb/>
              ſcaphium ærum, aut plumbeum, aut peluis, ex is quòd erit paratum, idq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s18648" xml:space="preserve">intrinſecus oleo ungatur,
                <lb/>
              ponaturq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s18649" xml:space="preserve">inuerſum, & </s>
              <s xml:id="echoid-s18650" xml:space="preserve">ſumma foſſura operiatur arundinibus, aut fronde, ſuprà terra obruatur, tum
                <lb/>
              poſtero die aperiatur, & </s>
              <s xml:id="echoid-s18651" xml:space="preserve">ſi in uaſe ſtillæ, ſudoresq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s18652" xml:space="preserve">erunt, is locus habebit aquam. </s>
              <s xml:id="echoid-s18653" xml:space="preserve">Item ſi uas ex ter-
                <lb/>
              ra factum non coctum in ea foſsione eadem ratione opertum poſitum fuerit, ſi is locus aquam ha-
                <lb/>
              buerit, cum opertum ſuerit, uas humidum erit, & </s>
              <s xml:id="echoid-s18654" xml:space="preserve">etiam diſſoluetur ab humore. </s>
              <s xml:id="echoid-s18655" xml:space="preserve">Vellusq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s18656" xml:space="preserve">lanæ ſi col-
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.282-06" xlink:href="note-514.01.282-06a" xml:space="preserve">60</note>
              </s>
            </p>
          </div>
        </div>
      </text>
    </echo>