Vitruvius, De architectura libri decem, 1567

Page concordance

< >
Scan Original
281 249
282 250
283 251
284 252
285 253
286 254
287 255
288 256
289 257
290 258
291 259
292 260
293 261
294 262
295 263
296 264
297 265
298 266
299 267
300 268
301 269
302 270
303 271
304 272
305 273
306 274
307 275
308 276
309 277
310 278
< >
page |< < (250) of 412 > >|
    <echo version="1.0RC">
      <text xml:lang="la" type="free">
        <div xml:id="echoid-div1" type="section" level="1" n="1">
          <div xml:id="echoid-div644" type="section" level="2" n="121">
            <pb o="250" file="514.01.282" n="282" rhead="LIBER"/>
          </div>
          <div xml:id="echoid-div648" type="section" level="2" n="122">
            <head xml:id="echoid-head130" xml:space="preserve">De aquœ inuentionibus. Cap. 1.</head>
            <p>
              <s xml:id="echoid-s18548" xml:space="preserve">
                <emph style="sc">CVm</emph>
              ergo, & </s>
              <s xml:id="echoid-s18549" xml:space="preserve">a phyſicis, & </s>
              <s xml:id="echoid-s18550" xml:space="preserve">a philoſophis, & </s>
              <s xml:id="echoid-s18551" xml:space="preserve">ab ſacerdotibus iudicetur ex poteſtate aquæ
                <lb/>
              omnes res conſtare, putaui, quoniam in prioribus ſeptem uoluminibus rationes ediſicio-
                <lb/>
              rum ſunt expoſitæ, in hoc oportere de inuentionibus aquæ, quasq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s18552" xml:space="preserve">habeat in locorum
                <lb/>
              proprietatibus uirtutes, quibusq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s18553" xml:space="preserve">rationibus ducatur, & </s>
              <s xml:id="echoid-s18554" xml:space="preserve">quemad modum item ea pro-
                <lb/>
              betur, ſcribere.</s>
              <s xml:id="echoid-s18555" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <note position="left" xml:space="preserve">10</note>
            <p style="it">
              <s xml:id="echoid-s18556" xml:space="preserve">Concludit quæ proœmio continebantur, ut oſtendat de quibus rebus acturus ſit, tribus autem uerbis colli-
                <lb/>
              git, quæ ad aquœ prœſtantiam pertinebant; </s>
              <s xml:id="echoid-s18557" xml:space="preserve">Cum dicat.</s>
              <s xml:id="echoid-s18558" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <p>
              <s xml:id="echoid-s18559" xml:space="preserve">
                <emph style="sc">Est</emph>
              enim maxime neceſſaria, & </s>
              <s xml:id="echoid-s18560" xml:space="preserve">ad uitam, & </s>
              <s xml:id="echoid-s18561" xml:space="preserve">ad delectationes. </s>
              <s xml:id="echoid-s18562" xml:space="preserve">& </s>
              <s xml:id="echoid-s18563" xml:space="preserve">ad uſum quotidianum. </s>
              <s xml:id="echoid-s18564" xml:space="preserve">Ad ui-
                <lb/>
              tam, nam ſupra oſtenſum eſt ſine bumore non poſſe fieri, ut uiuamus. </s>
              <s xml:id="echoid-s18565" xml:space="preserve">Ad delectationem, quid dicam quanta
                <lb/>
              uoluptate, flumina, riuos, ſontesq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s18566" xml:space="preserve">miremur, quamq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s18567" xml:space="preserve">libenter ſpectemus aquarum ductus, & </s>
              <s xml:id="echoid-s18568" xml:space="preserve">uarios artificio-
                <lb/>
              rum modos, quibus ſalientis aquœ uis nos oblectat in hortis, & </s>
              <s xml:id="echoid-s18569" xml:space="preserve">topiarijs, Ad uſum quotidianum exercitus
                <lb/>
              obſeſſi, artifices, agri, mare, tellus demum, quantus ſit aquarum uſus ostendunt. </s>
              <s xml:id="echoid-s18570" xml:space="preserve">Ad uſum igitur uenientes.
                <lb/>
              </s>
              <s xml:id="echoid-s18571" xml:space="preserve">Vitruuianum propoſitum, & </s>
              <s xml:id="echoid-s18572" xml:space="preserve">ordinem ſequemur.</s>
              <s xml:id="echoid-s18573" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <p style="it">
              <s xml:id="echoid-s18574" xml:space="preserve">
                <emph style="sc">Ea</emph>
              autem facilior erit, ſi ſontes erunt aperti, & </s>
              <s xml:id="echoid-s18575" xml:space="preserve">fluentes. </s>
              <s xml:id="echoid-s18576" xml:space="preserve">Agit de aquarum inuentione, in hanc
                <lb/>
              ſummam colligens argumentum, quod aquœ inueniuntur aut apertœ, & </s>
              <s xml:id="echoid-s18577" xml:space="preserve">ab ipſa natura patentes, quales ſunt
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.282-02" xlink:href="note-514.01.282-02a" xml:space="preserve">20</note>
              fontes, fluuij, aliaq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s18578" xml:space="preserve">uenarum genera: </s>
              <s xml:id="echoid-s18579" xml:space="preserve">aut ſub terra occultœ meantes, bœc autem, aut a loci natura, aut ab bo-
                <lb/>
              minum induſtria, uel a ſite colliguntur, inditia uero aquarum primum a Vitr. </s>
              <s xml:id="echoid-s18580" xml:space="preserve">ponuntur.</s>
              <s xml:id="echoid-s18581" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <p>
              <s xml:id="echoid-s18582" xml:space="preserve">Sin autem non profluent, quærenda ſub terra ſunt capita, & </s>
              <s xml:id="echoid-s18583" xml:space="preserve">colligenda, quæ ſic erunt experiunda,
                <lb/>
              uti procumbatur in dentes, antequam ſol exortus fuerit in locis, quibus erit quærendum, & </s>
              <s xml:id="echoid-s18584" xml:space="preserve">in terra
                <lb/>
              mento collocato & </s>
              <s xml:id="echoid-s18585" xml:space="preserve">ſulcto proſpiciantur eæ regiones, Sic enim non errabit excelſius quam oporteat
                <lb/>
              uiſus, cum erit immotum mentum; </s>
              <s xml:id="echoid-s18586" xml:space="preserve">ſed ad libratam altitudinem in regionibus certa ſinitionc deſigna-
                <lb/>
              bit. </s>
              <s xml:id="echoid-s18587" xml:space="preserve">Tuncin. </s>
              <s xml:id="echoid-s18588" xml:space="preserve">quibus locis uidebuntur humores ſe concriſpantes, & </s>
              <s xml:id="echoid-s18589" xml:space="preserve">in aera ſurgentes, ibi ſodiatur,
                <lb/>
              non enim in ſicco loco hoc ſignum fieri poteſt.</s>
              <s xml:id="echoid-s18590" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <p style="it">
              <s xml:id="echoid-s18591" xml:space="preserve">Et modum ponit, quem & </s>
              <s xml:id="echoid-s18592" xml:space="preserve">Plinius, & </s>
              <s xml:id="echoid-s18593" xml:space="preserve">Palladius quoque expre{ſS}it, ſeptimo & </s>
              <s xml:id="echoid-s18594" xml:space="preserve">octauo capite. </s>
              <s xml:id="echoid-s18595" xml:space="preserve">Ante ortũ
                <lb/>
              Solis pronus aliquis decumbat, & </s>
              <s xml:id="echoid-s18596" xml:space="preserve">trunculo, aut laterculo tanquam fulchro ſub mento collocato, ut immotũ
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.282-03" xlink:href="note-514.01.282-03a" xml:space="preserve">30</note>
              maneat mentum, ut uiſus ſit æqualis ab borizonte, neque ſurſum, neque deorſum erigatur, ſedad libratam
                <lb/>
              altitudinem, ut ait Vitr. </s>
              <s xml:id="echoid-s18597" xml:space="preserve">in regionibus circa certa definitione poſitus uerſus ortum ſolis, quaque parte cripſus
                <lb/>
              ſubtilil nebula ear, humorq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s18598" xml:space="preserve">undatim e terra effluens ſergere uidebitur, ibi fodiendum est. </s>
              <s xml:id="echoid-s18599" xml:space="preserve">Monet Palladius
                <lb/>
              Augustimenſe id faciendum. </s>
              <s xml:id="echoid-s18600" xml:space="preserve">Argumenta uero a terreni genere ſumpta ponuntur modo.</s>
              <s xml:id="echoid-s18601" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <p>
              <s xml:id="echoid-s18602" xml:space="preserve">
                <emph style="sc">Item</emph>
              animaduertendum eſt quærentibus aquam, quo genere ſint loca. </s>
              <s xml:id="echoid-s18603" xml:space="preserve">Certa enim ſunt in qui-
                <lb/>
              bus naſcitur; </s>
              <s xml:id="echoid-s18604" xml:space="preserve">In creta, tenuis, & </s>
              <s xml:id="echoid-s18605" xml:space="preserve">exilis, & </s>
              <s xml:id="echoid-s18606" xml:space="preserve">non alia eſt copia, ea erit non optimo ſapore. </s>
              <s xml:id="echoid-s18607" xml:space="preserve">Item ſabulone
                <lb/>
              ſoluto tenuis, ſed ſi inſerioribus locis inuenietur, ea erit limoſa, & </s>
              <s xml:id="echoid-s18608" xml:space="preserve">inſuauis. </s>
              <s xml:id="echoid-s18609" xml:space="preserve">In terra autem nigra,
                <lb/>
              ſudores, & </s>
              <s xml:id="echoid-s18610" xml:space="preserve">ſtillæ exiles inueniuntur, quæ ex hybernis tempeſtatibus collectæ in ſpiſsis, & </s>
              <s xml:id="echoid-s18611" xml:space="preserve">ſolidis locis
                <lb/>
              ſubſidunt, eæ habent optimum ſaporem. </s>
              <s xml:id="echoid-s18612" xml:space="preserve">Glarea uero mediocres, & </s>
              <s xml:id="echoid-s18613" xml:space="preserve">non certæ uenæ reperiuntur, eæ
                <lb/>
              quoque egregia ſunt ſuauitate. </s>
              <s xml:id="echoid-s18614" xml:space="preserve">Item ſabulone maſculo, arenaq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s18615" xml:space="preserve">& </s>
              <s xml:id="echoid-s18616" xml:space="preserve">carbunculo certiores, & </s>
              <s xml:id="echoid-s18617" xml:space="preserve">ſtabilio-
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.282-04" xlink:href="note-514.01.282-04a" xml:space="preserve">40</note>
              res ſunt copiæ, eæq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s18618" xml:space="preserve">ſunt bono ſapore. </s>
              <s xml:id="echoid-s18619" xml:space="preserve">R ubro ſaxo, & </s>
              <s xml:id="echoid-s18620" xml:space="preserve">copioſæ, & </s>
              <s xml:id="echoid-s18621" xml:space="preserve">bonæ, ſinon per interuenia dila-
                <lb/>
              bantur, & </s>
              <s xml:id="echoid-s18622" xml:space="preserve">liqueſcant. </s>
              <s xml:id="echoid-s18623" xml:space="preserve">Sub radicibus autem montium, & </s>
              <s xml:id="echoid-s18624" xml:space="preserve">in ſaxis ſilicibus uberiores, & </s>
              <s xml:id="echoid-s18625" xml:space="preserve">affluentiores,
                <lb/>
              eæq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s18626" xml:space="preserve">ſrigidiores ſunt, & </s>
              <s xml:id="echoid-s18627" xml:space="preserve">ſalubriores. </s>
              <s xml:id="echoid-s18628" xml:space="preserve">Campeſtribus autem ſontibus, ſalſæ, graues, tepidæ, non ſuaues,
                <lb/>
              niſi quæ ex montibus ſub terra ſubmanantes erumpunt in medios campos. </s>
              <s xml:id="echoid-s18629" xml:space="preserve">Et ubi ſunt arborum um-
                <lb/>
              bris contectæ præſtant montanorum, ſontium ſuauitatem, Signa autem quibus terrarum generibus
                <lb/>
              ſuberunt aquæ, præter quod ſupra ſcriptum eſt, hæc erunt, ſi inuenientur naſcentia, tenuis iuncus, ſa-
                <lb/>
              lix erratica, alnus, uitex, arundo, hedera, aliaq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s18630" xml:space="preserve">quæ huiuſmodi ſunt, quæ non poſſunt naſci, nec ali
                <lb/>
              per ſe ſine humore. </s>
              <s xml:id="echoid-s18631" xml:space="preserve">Solent autem eadem in lacunis nata eſſe, quæ ſidentes præter reliquum agrum
                <lb/>
              excipiunt aquam ex imbribus, & </s>
              <s xml:id="echoid-s18632" xml:space="preserve">agris per hyemem diutiusq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s18633" xml:space="preserve">propter capacitatem conſeruant humo-
                <lb/>
              rem, quibus non eſt credendum.</s>
              <s xml:id="echoid-s18634" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <p style="it">
              <s xml:id="echoid-s18635" xml:space="preserve">A natura ſoli argumenta, & </s>
              <s xml:id="echoid-s18636" xml:space="preserve">ſigna aquarum ſumenda hactenus docuit Vitru. </s>
              <s xml:id="echoid-s18637" xml:space="preserve">quoniam uero interdum na-
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.282-05" xlink:href="note-514.01.282-05a" xml:space="preserve">50</note>
              tura non ſuggerit indicia, ab induſtria hominum experimenta ſumenda ſunt, unde. </s>
              <s xml:id="echoid-s18638" xml:space="preserve">d. </s>
              <s xml:id="echoid-s18639" xml:space="preserve">de ſignis naturalibus.</s>
              <s xml:id="echoid-s18640" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <p>
              <s xml:id="echoid-s18641" xml:space="preserve">Sed quibus regionibus, & </s>
              <s xml:id="echoid-s18642" xml:space="preserve">terris, non lacunis ea ſigna naſcuntur, non ſata, ſed per ſe creata, ibi eſt
                <lb/>
              quærenda. </s>
              <s xml:id="echoid-s18643" xml:space="preserve">Ideſt ubi arbores, plantæq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s18644" xml:space="preserve">prædictæ non ſatione, ſed natura creantur, ibi aqua quærenda. </s>
              <s xml:id="echoid-s18645" xml:space="preserve">ſed</s>
            </p>
            <p>
              <s xml:id="echoid-s18646" xml:space="preserve">
                <emph style="sc">In</emph>
              quibus locis eæ non ſignificabuntur inuentiones, ſic erunt experiundæ, Fodiatur, quoquo
                <lb/>
              uerſus locus la tus pedes tres, altus ne minus pedes quinque, in eoq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s18647" xml:space="preserve">collocetur circiter Solis occaſum
                <lb/>
              ſcaphium ærum, aut plumbeum, aut peluis, ex is quòd erit paratum, idq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s18648" xml:space="preserve">intrinſecus oleo ungatur,
                <lb/>
              ponaturq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s18649" xml:space="preserve">inuerſum, & </s>
              <s xml:id="echoid-s18650" xml:space="preserve">ſumma foſſura operiatur arundinibus, aut fronde, ſuprà terra obruatur, tum
                <lb/>
              poſtero die aperiatur, & </s>
              <s xml:id="echoid-s18651" xml:space="preserve">ſi in uaſe ſtillæ, ſudoresq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s18652" xml:space="preserve">erunt, is locus habebit aquam. </s>
              <s xml:id="echoid-s18653" xml:space="preserve">Item ſi uas ex ter-
                <lb/>
              ra factum non coctum in ea foſsione eadem ratione opertum poſitum fuerit, ſi is locus aquam ha-
                <lb/>
              buerit, cum opertum ſuerit, uas humidum erit, & </s>
              <s xml:id="echoid-s18654" xml:space="preserve">etiam diſſoluetur ab humore. </s>
              <s xml:id="echoid-s18655" xml:space="preserve">Vellusq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s18656" xml:space="preserve">lanæ ſi col-
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.282-06" xlink:href="note-514.01.282-06a" xml:space="preserve">60</note>
              </s>
            </p>
          </div>
        </div>
      </text>
    </echo>