Vitruvius, De architectura libri decem, 1567

Page concordance

< >
Scan Original
221 189
222 190
223 191
224 192
225 193
226 194
227 195
228 196
229 197
230 198
231 199
232 200
233 201
234 202
235 203
236 204
237 205
238 206
239 207
240 208
241 209
242 210
243 211
244 212
245 213
246 214
247 215
248 216
249 217
250 218
< >
page |< < (251) of 412 > >|
    <echo version="1.0RC">
      <text xml:lang="la" type="free">
        <div xml:id="echoid-div1" type="section" level="1" n="1">
          <div xml:id="echoid-div648" type="section" level="2" n="122">
            <p>
              <s xml:id="echoid-s18656" xml:space="preserve">
                <pb o="251" file="514.01.283" n="283" rhead="OCTAVVS."/>
              locaturm fuerit in ea ſoſſura, in ſequenti autem die de eo aqua expreſſa erit, ſigniſicabit eum locum
                <lb/>
              habere copiam. </s>
              <s xml:id="echoid-s18657" xml:space="preserve">Non minus ſi lucerna concinnata, oleiq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s18658" xml:space="preserve">plena, & </s>
              <s xml:id="echoid-s18659" xml:space="preserve">accenſa in eo loco operta fuerit
                <lb/>
              collocata, & </s>
              <s xml:id="echoid-s18660" xml:space="preserve">poſtero die non erit exucta, ſi habuerit reliquias olei, & </s>
              <s xml:id="echoid-s18661" xml:space="preserve">ellychnij, ipſaq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s18662" xml:space="preserve">humida inuenietur
                <lb/>
              indicabit eum locum habere aquam: </s>
              <s xml:id="echoid-s18663" xml:space="preserve">ideo quod omnis tepor ad ſe ducit humores. </s>
              <s xml:id="echoid-s18664" xml:space="preserve">Ita in eo loco ignis
                <lb/>
              ſi ſactus ſuerit & </s>
              <s xml:id="echoid-s18665" xml:space="preserve">percaleſacta terra, & </s>
              <s xml:id="echoid-s18666" xml:space="preserve">aduſta, uaporem nebuloſum ex ſe ſuſcitau erit, is locus habebit
                <lb/>
              aquam. </s>
              <s xml:id="echoid-s18667" xml:space="preserve">Cum hæc ita erunt pertentata, & </s>
              <s xml:id="echoid-s18668" xml:space="preserve">quæ ſupra ſcripta ſunt ſigna inuenta, tum deprimendus eſt
                <lb/>
              puteus in eo loco: </s>
              <s xml:id="echoid-s18669" xml:space="preserve">& </s>
              <s xml:id="echoid-s18670" xml:space="preserve">ſi caput erit aquæ inuentum, plures ſunt circa fodiendi, & </s>
              <s xml:id="echoid-s18671" xml:space="preserve">per ſpecus in unum
                <lb/>
              locum. </s>
              <s xml:id="echoid-s18672" xml:space="preserve">omnes conducendi. </s>
              <s xml:id="echoid-s18673" xml:space="preserve">Hæc autem maximè in montibus & </s>
              <s xml:id="echoid-s18674" xml:space="preserve">regionibus ſeptentrionalibus ſunt
                <lb/>
              quærenda, eò quòd in his & </s>
              <s xml:id="echoid-s18675" xml:space="preserve">ſuauiora & </s>
              <s xml:id="echoid-s18676" xml:space="preserve">ſalubriora, & </s>
              <s xml:id="echoid-s18677" xml:space="preserve">copioſiora inueniuntur: </s>
              <s xml:id="echoid-s18678" xml:space="preserve">auerſi enim ſunt Solis
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.283-01" xlink:href="note-514.01.283-01a" xml:space="preserve">10</note>
              curſui, & </s>
              <s xml:id="echoid-s18679" xml:space="preserve">in his locis primum crebræ ſunt arbores, & </s>
              <s xml:id="echoid-s18680" xml:space="preserve">ſyluoſæ, ipſiq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s18681" xml:space="preserve">montes ſuas habent umbras ob-
                <lb/>
              ſtantes, ut radij Solis non directi perueniant ad terram, nec poſsint humores exugere. </s>
              <s xml:id="echoid-s18682" xml:space="preserve">Interualla
                <lb/>
              quoque montium maximè recipiunt imbres, & </s>
              <s xml:id="echoid-s18683" xml:space="preserve">propter ſyluarum crebritatem, niues ibi ab umbris ar-
                <lb/>
              borum & </s>
              <s xml:id="echoid-s18684" xml:space="preserve">montium diutius conſeruantur, deinde liquatæ per terræ uenas percolantur. </s>
              <s xml:id="echoid-s18685" xml:space="preserve">ita perueniunt
                <lb/>
              ad inſimas montium radices, e quibus profluentes ſontium erumpunt fluctus. </s>
              <s xml:id="echoid-s18686" xml:space="preserve">Campeſtribus autem
                <lb/>
              locis contrario non poſſunt haberi copiæ quę & </s>
              <s xml:id="echoid-s18687" xml:space="preserve">ſi ſint non poſſunt habere ſalubritatem, quod Solis
                <lb/>
              uehemens impetus propter nullam obſtantiam umbrarum eripit exhauriendo feruens ex planitie cam-
                <lb/>
              porum humorem, & </s>
              <s xml:id="echoid-s18688" xml:space="preserve">ſi quæ ibi ſunt a quę apparentes, ex his quod eſt leuiſsimum, tenuiſsimumq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s18689" xml:space="preserve">& </s>
              <s xml:id="echoid-s18690" xml:space="preserve">
                <lb/>
              ſubtili ſalubritate aer auocatus diſsipat in impetum cœli, quæq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s18691" xml:space="preserve">grauiſsimæ, duræq́;</s>
              <s xml:id="echoid-s18692" xml:space="preserve">, & </s>
              <s xml:id="echoid-s18693" xml:space="preserve">in ſuaues
                <lb/>
              ſunt partes, eæ in fontibus campeſtribus reliquuntur.</s>
              <s xml:id="echoid-s18694" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <note position="left" xml:space="preserve">20</note>
            <p style="it">
              <s xml:id="echoid-s18695" xml:space="preserve">Non ſemper natur a fluuiorum magnitudine, ſontiumq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s18696" xml:space="preserve">crebritate, aut apertis inditijs aquarum copias
                <lb/>
              ſubministrat, ſed ſæpe inter terræ uiſcera tanquam ſanguinem in uenis aquas colligit, & </s>
              <s xml:id="echoid-s18697" xml:space="preserve">per latentes locos
                <lb/>
              ducit, quare cum deſideremus id nos induſtria inuenire, quod natura reconditum tenet, monemur a Vitruuio
                <lb/>
              quibus experimentis id tentare liceat, quòd ut ſacillimum eſt in Vitr. </s>
              <s xml:id="echoid-s18698" xml:space="preserve">ita ad unguem pulcherrimè obſerua-
                <lb/>
              tum est a plinio, & </s>
              <s xml:id="echoid-s18699" xml:space="preserve">Palladio, alijsq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s18700" xml:space="preserve">auctoribus, qui integrum fere uolumen hoc a Vitru. </s>
              <s xml:id="echoid-s18701" xml:space="preserve">in ſua ſcripta
                <lb/>
              tranſtulere .</s>
              <s xml:id="echoid-s18702" xml:space="preserve"/>
            </p>
          </div>
          <div xml:id="echoid-div654" type="section" level="2" n="123">
            <head xml:id="echoid-head131" xml:space="preserve">De aqua imbrium, eius{q́ue} uirtutibus. Cap. II.</head>
            <p>
              <s xml:id="echoid-s18703" xml:space="preserve">
                <emph style="sc">ITaqve</emph>
              quæ ex imbribus aqua colligitur, ſalubriores habet uirtutes, eo quod eligitur ex
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.283-03" xlink:href="note-514.01.283-03a" xml:space="preserve">30</note>
              omnibus ſontibus leuiſsimis, ſubtilibusq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s18704" xml:space="preserve">tenuitatibus, deinde per aeris exercitationem
                <lb/>
              percolata tempeſtatibus liqueſcendo peruenit ad terram.</s>
              <s xml:id="echoid-s18705" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <p style="it">
              <s xml:id="echoid-s18706" xml:space="preserve">Cum ſupra dixerit teporem ad ſe trahere humores, oſtenderitq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s18707" xml:space="preserve">campestres aquas ideo inſalu-
                <lb/>
              bres, quod leuiſſimam, & </s>
              <s xml:id="echoid-s18708" xml:space="preserve">tenuiſſimam eorum partem in aerem Sol attrahat, grauiſſimas, & </s>
              <s xml:id="echoid-s18709" xml:space="preserve">duras retinquat.
                <lb/>
              </s>
              <s xml:id="echoid-s18710" xml:space="preserve">huiuſmodi occaſione ductus de aqua imbrium agit, cuius ſalubritatem oſtendit ex eo, quòd fit ex tenuißimis
                <lb/>
              fontium, & </s>
              <s xml:id="echoid-s18711" xml:space="preserve">ſubtilißimis uaporibus in cœlum traεtis, & </s>
              <s xml:id="echoid-s18712" xml:space="preserve">inde ad terram percolatis, exercitatione, & </s>
              <s xml:id="echoid-s18713" xml:space="preserve">motu
                <lb/>
              aeris. </s>
              <s xml:id="echoid-s18714" xml:space="preserve">Sed Ariſtoteles pluuiam fieri dixit certè ex uaporibus in ſublime Solis impetu raptis, ſed non exerci-
                <lb/>
              tatione aeris percolatis, dum tempeſtatibus liqueſcendo perueniunt ad terram, uerum ad partem frigidiorem
                <lb/>
              aeris tractos uapores dicit, qui ubi frigus ſentiunt, condenſantur in nubes, & </s>
              <s xml:id="echoid-s18715" xml:space="preserve">cum nimio frigore adhuc denſen
                <lb/>
              tur constringuntur, & </s>
              <s xml:id="echoid-s18716" xml:space="preserve">craſſiores fiunt, unde pondere ſuo in terram cadunt. </s>
              <s xml:id="echoid-s18717" xml:space="preserve">Sed Vitruuio hæc, & </s>
              <s xml:id="echoid-s18718" xml:space="preserve">alia
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.283-04" xlink:href="note-514.01.283-04a" xml:space="preserve">40</note>
              concedamus.</s>
              <s xml:id="echoid-s18719" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <p>
              <s xml:id="echoid-s18720" xml:space="preserve">Etiamq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s18721" xml:space="preserve">non crebriter in campis confluunt imbres, ſed in montibus, aut ad ipſos mótes, ideo quod
                <lb/>
              humores ex terra matutino Solis ortu moti, cum ſunt egreſsi, in quamcunque partem cœli ſunt pro-
                <lb/>
              clinati, trudunt aera, deinde cum ſunt moti propter uacuitatem loci, poſt ſe recipiunt aeris ruentes
                <lb/>
              undas, Aer autem cum ruit trudens quocunque humorem præuium, ſpiritus, & </s>
              <s xml:id="echoid-s18722" xml:space="preserve">impetus, & </s>
              <s xml:id="echoid-s18723" xml:space="preserve">undas
                <lb/>
              creſcentes facit uentorum. </s>
              <s xml:id="echoid-s18724" xml:space="preserve">a uentis autem quocunque ſeruntur humores conglobati ex ſontibus, & </s>
              <s xml:id="echoid-s18725" xml:space="preserve">
                <lb/>
              fluminibus, & </s>
              <s xml:id="echoid-s18726" xml:space="preserve">paludibus, & </s>
              <s xml:id="echoid-s18727" xml:space="preserve">pelago, cum ruit tepore Solis continguntur, exhauriuntur, & </s>
              <s xml:id="echoid-s18728" xml:space="preserve">ita tolluntur in
                <lb/>
              altitudinem nubes: </s>
              <s xml:id="echoid-s18729" xml:space="preserve">eæ deinde cum aeris unda nitentes, cum perueniunt ad montes, ab eorum offenſa,
                <lb/>
              & </s>
              <s xml:id="echoid-s18730" xml:space="preserve">procellis propter plenitatem, & </s>
              <s xml:id="echoid-s18731" xml:space="preserve">grauitatem liqueſcendo diſperguntur, & </s>
              <s xml:id="echoid-s18732" xml:space="preserve">ita diffunduntur in terras.</s>
              <s xml:id="echoid-s18733" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <p style="it">
              <s xml:id="echoid-s18734" xml:space="preserve">Nos primo libro, cum de uentis ageret Vitr. </s>
              <s xml:id="echoid-s18735" xml:space="preserve">uniuerſam materiam deuentis explicauimus, quæ hic de im-
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.283-05" xlink:href="note-514.01.283-05a" xml:space="preserve">50</note>
              brium generatione dicuntur, in Vitr, ſunt facilia, modo intelligas, non tam obiectu montium nubes conden-
                <lb/>
              ſari, & </s>
              <s xml:id="echoid-s18736" xml:space="preserve">pluuiam liqueſcere, quàm ex loci frigiditate. </s>
              <s xml:id="echoid-s18737" xml:space="preserve">imbrium igitur materies uapor eſt humentis, & </s>
              <s xml:id="echoid-s18738" xml:space="preserve">cali-
                <lb/>
              dæ naturæ: </s>
              <s xml:id="echoid-s18739" xml:space="preserve">efficiens cauſa Solis, aut ſyderum calor. </s>
              <s xml:id="echoid-s18740" xml:space="preserve">modus est attenuatio uaporum; </s>
              <s xml:id="echoid-s18741" xml:space="preserve">locus es̃t frigidior ae-
                <lb/>
              ris pars, in qua denſantur uapores, finis eſt, ut lerra omnium parens fœundetur. </s>
              <s xml:id="echoid-s18742" xml:space="preserve">Quàm uero, quæ dixi uera
                <lb/>
              ſint, oſtendit Vitr.</s>
              <s xml:id="echoid-s18743" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <p>
              <s xml:id="echoid-s18744" xml:space="preserve">
                <emph style="sc">Vaporem</emph>
              autem, & </s>
              <s xml:id="echoid-s18745" xml:space="preserve">nebulas & </s>
              <s xml:id="echoid-s18746" xml:space="preserve">humores ex terra naſci, hæc uidetur efficere ratio, quod ea habet
                <lb/>
              in ſe & </s>
              <s xml:id="echoid-s18747" xml:space="preserve">calores ſeruidos; </s>
              <s xml:id="echoid-s18748" xml:space="preserve">& </s>
              <s xml:id="echoid-s18749" xml:space="preserve">ſpiritus immanes, reſrigerationesq́;</s>
              <s xml:id="echoid-s18750" xml:space="preserve">, & </s>
              <s xml:id="echoid-s18751" xml:space="preserve">aquarum magnam multitudinem,
                <lb/>
              ex eo cum reſrigeratur noctu, ucntorum ſlatus oriuntur, per tenebras, & </s>
              <s xml:id="echoid-s18752" xml:space="preserve">ab humidis locis egrediun-
                <lb/>
              tur in altitudinem nubes, Sol oriens impetu tangit orbem terræ, tum aer ab Sole percalefctus cum
                <lb/>
              roribus ex terra tollit humores.</s>
              <s xml:id="echoid-s18753" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <note position="left" xml:space="preserve">60</note>
          </div>
        </div>
      </text>
    </echo>