Vitruvius, De architectura libri decem, 1567

Page concordance

< >
Scan Original
221 189
222 190
223 191
224 192
225 193
226 194
227 195
228 196
229 197
230 198
231 199
232 200
233 201
234 202
235 203
236 204
237 205
238 206
239 207
240 208
241 209
242 210
243 211
244 212
245 213
246 214
247 215
248 216
249 217
250 218
< >
page |< < (257) of 412 > >|
    <echo version="1.0RC">
      <text xml:lang="la" type="free">
        <div xml:id="echoid-div1" type="section" level="1" n="1">
          <div xml:id="echoid-div660" type="section" level="2" n="124">
            <p style="it">
              <s xml:id="echoid-s19191" xml:space="preserve">
                <pb o="257" file="514.01.289" n="289" rhead="OCTAVVS."/>
              lerabilia, tum propter continuas niues, tum propter uentos frigidos perftantes. </s>
              <s xml:id="echoid-s19192" xml:space="preserve">Cæterum niſi alia de cauſa bu-
                <lb/>
              miditas ingruat, frigida illa, & </s>
              <s xml:id="echoid-s19193" xml:space="preserve">ſicca erunt loca, & </s>
              <s xml:id="echoid-s19194" xml:space="preserve">ideo ſalubria. </s>
              <s xml:id="echoid-s19195" xml:space="preserve">Montes ab ortu frigidam faciunt regionem,
                <lb/>
              quia Solem prohibent, & </s>
              <s xml:id="echoid-s19196" xml:space="preserve">craffos humores emittunt ob uentos occiduos. </s>
              <s xml:id="echoid-s19197" xml:space="preserve">Montes ab occaſu frigora, & </s>
              <s xml:id="echoid-s19198" xml:space="preserve">humi-
                <lb/>
              ditates, & </s>
              <s xml:id="echoid-s19199" xml:space="preserve">atras nebulas ſpargent. </s>
              <s xml:id="echoid-s19200" xml:space="preserve">V allis, & </s>
              <s xml:id="echoid-s19201" xml:space="preserve">profunda habitatio inſalubris erit ob craſſs uapores continen-
                <lb/>
              ter exhalantes, qui nec uento diſſipari poſſunt ob craſſitiem, nec facilè immutari queunt, quare fiet, ut locus
                <lb/>
              altus non ex montibus, ſed ex ſoli natura optimus ſit, & </s>
              <s xml:id="echoid-s19202" xml:space="preserve">ſaluberrimus, quia frigidus eſt, nec nimium ſiccus,
                <lb/>
              frigore enim reprimuntur uapores, & </s>
              <s xml:id="echoid-s19203" xml:space="preserve">caligines quæ fuſcum cælum reddere ſolent, & </s>
              <s xml:id="echoid-s19204" xml:space="preserve">quamprimum recipit
                <lb/>
              temporum qualitatem. </s>
              <s xml:id="echoid-s19205" xml:space="preserve">Stagna uero, & </s>
              <s xml:id="echoid-s19206" xml:space="preserve">paludes inficiunt loca peſtilentibus halitibus, & </s>
              <s xml:id="echoid-s19207" xml:space="preserve">craſſitia nebularum.
                <lb/>
              </s>
              <s xml:id="echoid-s19208" xml:space="preserve">qui uero in medijs ſyluis habitant, habent aerem ſpiſſum, & </s>
              <s xml:id="echoid-s19209" xml:space="preserve">caliginoſum, quia ſolum ubi ſyluæ ſunt uaporoſum
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.289-01" xlink:href="note-514.01.289-01a" xml:space="preserve">10</note>
              eſt. </s>
              <s xml:id="echoid-s19210" xml:space="preserve">Vapor autem cum emittitur, non poteſt exire in apertum cœlum contigentibus undique arboribus, & </s>
              <s xml:id="echoid-s19211" xml:space="preserve">
                <lb/>
              quaſi ſuffocantibus terrenos halitus. </s>
              <s xml:id="echoid-s19212" xml:space="preserve">V aporibus autem, & </s>
              <s xml:id="echoid-s19213" xml:space="preserve">humoribus abundare ea loca ſcimus eo experi-
                <lb/>
              mento, quod plerunq; </s>
              <s xml:id="echoid-s19214" xml:space="preserve">ſucciſione ſyluarum flumina ſint oborta. </s>
              <s xml:id="echoid-s19215" xml:space="preserve">Diuerſitatem quoque faciunt elementa in his,
                <lb/>
              quæ, ex illis conſtant, ex terra enim habent firmitudinem, conſtantiam, & </s>
              <s xml:id="echoid-s19216" xml:space="preserve">ſignorum conſeruationem; </s>
              <s xml:id="echoid-s19217" xml:space="preserve">ex aqua
                <lb/>
              hahent, ut contineantur, & </s>
              <s xml:id="echoid-s19218" xml:space="preserve">cohæreant quæ terrena ſunt, cum ipſa aqua ſua humiditate proprietate intermi-
                <lb/>
              nabilis ſit. </s>
              <s xml:id="echoid-s19219" xml:space="preserve">Ignis in permixtione corporum aperit meatus ad ſpiritus, & </s>
              <s xml:id="echoid-s19220" xml:space="preserve">uirtutes extendit, & </s>
              <s xml:id="echoid-s19221" xml:space="preserve">protendit
                <lb/>
              corpora. </s>
              <s xml:id="echoid-s19222" xml:space="preserve">Aer ſui commixtione materia eſt ſpiritus, & </s>
              <s xml:id="echoid-s19223" xml:space="preserve">motu ſuo ducit aquam, & </s>
              <s xml:id="echoid-s19224" xml:space="preserve">terram ſibi permixtam,
                <lb/>
              & </s>
              <s xml:id="echoid-s19225" xml:space="preserve">generatorum uirtutes uebit, quare constat ex elementis uarias rerum proprietates fieri, varietas quoq;
                <lb/>
              </s>
              <s xml:id="echoid-s19226" xml:space="preserve">accidentium maxima eorμm, quæ fiunt ex determinata aliqua diuerfitate fieri ſolet, hinc quæ locis calidißimis
                <lb/>
              naſcuntur calidißima ſunt, & </s>
              <s xml:id="echoid-s19227" xml:space="preserve">nimia ſiccitate rugoſa, qualia ſunt grana piperis, quæ item nigra ſunt ob eorum
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.289-02" xlink:href="note-514.01.289-02a" xml:space="preserve">20</note>
              caliditatem, quales ſunt Aetbiopes quibus accidunt multa ob diuerſas rationes, ſunt enim albi dentes, ha-
                <lb/>
              bent ora prominentia, agili ſunt corpore, corde timido, cito ſeneſcunt, atra bili laborant, mulieres eorum fa-
                <lb/>
              cile pariunt, ægrè concipiunt. </s>
              <s xml:id="echoid-s19228" xml:space="preserve">
                <emph style="sc">Qh</emph>
              i uero ſub æquatore habitant, uigent propter ſubtilitatem ſpirituum, ua-
                <lb/>
              lent inuentionibus, calore ſpiritus mouente, & </s>
              <s xml:id="echoid-s19229" xml:space="preserve">acuente, unde factum ut philoſophi in India præſtantes fuerint,
                <lb/>
              præſertim Mathematici, & </s>
              <s xml:id="echoid-s19230" xml:space="preserve">qui magicis rebus incumberent. </s>
              <s xml:id="echoid-s19231" xml:space="preserve">V alidæ enim in illis regionibus ob minimas cœ-
                <lb/>
              li inclinationes ſyderum uires habentur, nam qui ſeeundo tractu ſub cancro ſunt poſiti propter caloris in-
                <lb/>
              temperiem ſunt leues corpore, mente fatui, colore nigerrimo, capillo criſpo: </s>
              <s xml:id="echoid-s19232" xml:space="preserve">contra uero quibus contraria est
                <lb/>
              cæli inclinatio, ut ſexto libro dixit V itr. </s>
              <s xml:id="echoid-s19233" xml:space="preserve">albi ſunt colore, magna corporatura, forti ſlomacbo, hebeti ſunt in-
                <lb/>
              genio, febrium impatientes, & </s>
              <s xml:id="echoid-s19234" xml:space="preserve">alios habent mores quales ſupra deſcripſimus. </s>
              <s xml:id="echoid-s19235" xml:space="preserve">cum igitur multa ſint, quæ lo-
                <lb/>
              cis accidant, multa quoque ijs accidere oportet, quæ in illis locis oriuntur, unde non ſolum, quæ proueniunt
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.289-03" xlink:href="note-514.01.289-03a" xml:space="preserve">30</note>
              ex cœli inclinationibus, & </s>
              <s xml:id="echoid-s19236" xml:space="preserve">radiorum immiſſionibus conſideranda ſunt, ſed etiam quæ ex diuerſitate earum
                <lb/>
              rerum, quæ locis adueniunt. </s>
              <s xml:id="echoid-s19237" xml:space="preserve">Naſcentes enim petroſis in locis, planis, frigidis, & </s>
              <s xml:id="echoid-s19238" xml:space="preserve">ſiccis, fortiſſimi ſunt, & </s>
              <s xml:id="echoid-s19239" xml:space="preserve">
                <lb/>
              robuſti, patientes laborum, amatores bellorum, obſtinatis moribus, ut ſaxa eos potius, quàm homines credas.
                <lb/>
              </s>
              <s xml:id="echoid-s19240" xml:space="preserve">pulchri uero ſunt qui humentibus & </s>
              <s xml:id="echoid-s19241" xml:space="preserve">frigidis locis naſcuntur, carnoſi quoque & </s>
              <s xml:id="echoid-s19242" xml:space="preserve">pingues, audaces, ſed cito in
                <lb/>
              labore deficientes, libidinoſi tamen, & </s>
              <s xml:id="echoid-s19243" xml:space="preserve">proni in uenerem, Monticolæ autem uel ſubalpini strumoſa habent
                <lb/>
              guttura, rudes quoque ſunt, & </s>
              <s xml:id="echoid-s19244" xml:space="preserve">inflationibus laborant. </s>
              <s xml:id="echoid-s19245" xml:space="preserve">ſimilis ration de alijs, neque ſolum homines, ſed bruta,
                <lb/>
              plantæ, lapides, metalla contrahunt naturales proprietates a locorum diuerſitate, unde V itr.</s>
              <s xml:id="echoid-s19246" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <p>
              <s xml:id="echoid-s19247" xml:space="preserve">
                <emph style="sc">Haec</emph>
              nonita diſsimiliter eſſicerentur, niſi proprietates ſingularum terrarum in regionibus ad
                <lb/>
              Solis poteſtatem temperarentur. </s>
              <s xml:id="echoid-s19248" xml:space="preserve">Sunt enim Bœotiæ flumina, Cephyſus & </s>
              <s xml:id="echoid-s19249" xml:space="preserve">Melas, Lucaniæ Crathis,
                <lb/>
              Troiæ Xantus, inq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s19250" xml:space="preserve">agris Clazomeniorum & </s>
              <s xml:id="echoid-s19251" xml:space="preserve">Erythreorum, & </s>
              <s xml:id="echoid-s19252" xml:space="preserve">Laodicenſium fontes, & </s>
              <s xml:id="echoid-s19253" xml:space="preserve">flumina, cum
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.289-04" xlink:href="note-514.01.289-04a" xml:space="preserve">40</note>
              pecora ſuis temporibus anni parantur ad conceptionem partus, per id tempus adiguntur eo quo-
                <lb/>
              tidie potum, ex eoq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s19254" xml:space="preserve">quamuis ſint alba, procreant alijs locis lcucophæa, alijs locis pulla, alijs lo-
                <lb/>
              cis coracino colore.</s>
              <s xml:id="echoid-s19255" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <p style="it">
              <s xml:id="echoid-s19256" xml:space="preserve">Vidi in Scotia oues ſlauenti lana. </s>
              <s xml:id="echoid-s19257" xml:space="preserve">id ex potu, uel pabulo prouenire nen dubito. </s>
              <s xml:id="echoid-s19258" xml:space="preserve">In ſcripturis ſacris colorem
                <lb/>
              ouium immutari didicimus cum Iacob. </s>
              <s xml:id="echoid-s19259" xml:space="preserve">Leucophæa cinerei coloris, nostri beretina, uel griſea dicunt, colon
                <lb/>
              mixtus ex albo, & </s>
              <s xml:id="echoid-s19260" xml:space="preserve">fuſco. </s>
              <s xml:id="echoid-s19261" xml:space="preserve">Color autem Coracinus est qui nigerrimus, qualis coruis ineſt, pullus uero terræ
                <lb/>
              color est, non planè obſcurus.</s>
              <s xml:id="echoid-s19262" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <p>
              <s xml:id="echoid-s19263" xml:space="preserve">
                <emph style="sc">Ita</emph>
              proprietas liquoris cum init in corpus proſeminat intinctam ſui cuiuſque generis qualitatẽ.
                <lb/>
              </s>
              <s xml:id="echoid-s19264" xml:space="preserve">Igitur quoniam in campis Troianis proximẽ flumen armenta rufa, & </s>
              <s xml:id="echoid-s19265" xml:space="preserve">pecora leucophæa naſcuntur; </s>
              <s xml:id="echoid-s19266" xml:space="preserve">
                <lb/>
              ideo id flumen Ilienſes Xanthum appellauiſſe dicuntur. </s>
              <s xml:id="echoid-s19267" xml:space="preserve">Etiamq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s19268" xml:space="preserve">inueniuntur aquæ genera morti-
                <lb/>
              fera, quæ per maleſicum ſuccum terræ percurrentia recipiunt in ſe uim uenenatam, Uti fuiſſe dicitur
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.289-05" xlink:href="note-514.01.289-05a" xml:space="preserve">50</note>
              Terracinę fons, qui uocabatur Neptunius, ex quo qui biberant imprudentes uita priuabantur: </s>
              <s xml:id="echoid-s19269" xml:space="preserve">qua-
                <lb/>
              propter antiqui eum obſtruxiſſe dicuntur. </s>
              <s xml:id="echoid-s19270" xml:space="preserve">& </s>
              <s xml:id="echoid-s19271" xml:space="preserve">apud Cychros in Thracia lacus, ex quo non ſolam qui
                <lb/>
              biberint moriuntur, ſed etiam qui lauerint. </s>
              <s xml:id="echoid-s19272" xml:space="preserve">Item in Theſſalia fons eſt profluens, ex quo fonte nec pe-
                <lb/>
              cus ullum guſtat, nec beſtiarum genus ullum propius accedit, ad quem fontem proximè eſt arbor
                <lb/>
              florens purpureo colore. </s>
              <s xml:id="echoid-s19273" xml:space="preserve">Non minus in Macedonia, quo loco ſepultus eſt Euripides, dextra, ac ſi-
                <lb/>
              niſtra monumenti aduenientes duo riui concurrunt in unum, accumbentes uiatores pranſitare ſolent,
                <lb/>
              propter aquæ bonitatem. </s>
              <s xml:id="echoid-s19274" xml:space="preserve">Ad riuum autem qui eſt in altera parte monumenti, nemo accedit, quòd
                <lb/>
              mortiferam aquam dicitur habere. </s>
              <s xml:id="echoid-s19275" xml:space="preserve">Item eſt in Arcadia Nonacris nominata terræ regio, quæ habet
                <lb/>
              in montibus e ſaxo ſtillantes frigidiſsimos humores. </s>
              <s xml:id="echoid-s19276" xml:space="preserve">Hæc autem aqua ſtygos hydor nominatur, quam
                <lb/>
              neque argenteum, neque aureum, neque ferreũuas poteſt ſuſtinere, ſed diſsilit & </s>
              <s xml:id="echoid-s19277" xml:space="preserve">diſsipatur. </s>
              <s xml:id="echoid-s19278" xml:space="preserve">Con-
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.289-06" xlink:href="note-514.01.289-06a" xml:space="preserve">60</note>
              </s>
            </p>
          </div>
        </div>
      </text>
    </echo>