Vitruvius, De architectura libri decem, 1567

Table of contents

< >
[1.120.] Finis Libri Septimi.
[1.121.] M.VITR V VII DE ARCHITE CTVRA LIBER OCTAVVS. Proœmium.
[1.122.] De aquœ inuentionibus. Cap. 1.
[1.123.] De aqua imbrium, eius{q́ue} uirtutibus. Cap. II.
[1.124.] De aquis calidis, & quas habeant uires a diuer ſis met allis prodeuntes, & de uariorum fontium, fluminum, lacuumg natu-ra. Cap. 111.
[1.125.] De proprietate item nonnullorum locorum, & fon- tium. Cap. IIII.
[1.126.] De aquarum experimentis. Cap. V.
[1.127.] De per ductionibus, & libr ationibus aquarum, & instrumentis ad hunc uſum. Cap. VI.
[1.128.] Quot modis ducantur aquæ. Cap. VII.
[1.129.] Finis Libri Octaui.
[1.130.] M. VITRVVIIDE ARCHITECTVRA LIBER NONVS.
[1.131.] Proœmium
[1.132.] Platonis inuentumde agro metiendo. Cap. I.
[1.133.] De norma Pythagoricum inuentum ex orthogonij trigoni deformatione. Cap. II.
[1.134.] Luomodo portio argenti auro miſta in integro opere depre- hendi, diſcernig, poßit.#Cap.# III.
[1.135.] PTOLEM AEO REGI ERATOSTHENES. S.
[1.136.] De Gnomonicis rationibus ex radij Solis per umbram inuen-tis, & mundo, atque planetis. Cao.IIII.
[1.137.] TABVLA MOTVVM COELESTIVM.
[1.138.] De Solis curſu per duodecim ſigna Zodia- ci. Cap. V.
[1.139.] Continuatio diei, & luminis.Horæ Minuta Secunda.
[1.140.] De ſyderibus, quæ ſunt a Zodiaco ad Septentrio-nem. Cap.VI.
[1.141.] De ſyderibus, quæ ſunt a Zodiaco, ad meridiem. Cap. VII.
[1.142.] De horologiorum rationibus, & umbris gnomonum æquinoctia-li tempore Romæ, & nonnullis alijs locis. Cap. VIII.
[1.143.] De horologiorum ratione, & uſu, atque eorum inuentione & quibus inuentoribus. # Cap. IX.
[1.144.] Finis Libri Noni.
[1.145.] M. VITR V V II DE ARCHITECTVRA LIBER DECIMVS. Proœmium.
[1.146.] De machina quid ſit, & eius ab organo differentia, origine, & neceßitate. # Cap. I.
[1.147.] De Aedium ſacrum, publicorum̈, operum machina-tionibus tractorijs # Cap. II.
[1.148.] De diuerſis appellationibus, machmarũ, & gantur. Ca. III.
[1.149.] Similis ſuperiori machina, cui coloßicotera tutius committi poſſunt, immutata duntaxat ſucula in tympa-num. # Cap. IIII.
< >
page |< < (259) of 412 > >|
    <echo version="1.0RC">
      <text xml:lang="la" type="free">
        <div xml:id="echoid-div1" type="section" level="1" n="1">
          <div xml:id="echoid-div660" type="section" level="2" n="124">
            <pb o="259" file="514.01.291" n="291" rhead="OCTAVVS."/>
            <p>
              <s xml:id="echoid-s19375" xml:space="preserve">
                <emph style="sc">Item</emph>
              eſt in inſula Chio fons, e quo qui imprudenter biberint, fiunt inſipientes, & </s>
              <s xml:id="echoid-s19376" xml:space="preserve">ibi eſt Epi-
                <lb/>
              gramma inſculptum ea ſententia; </s>
              <s xml:id="echoid-s19377" xml:space="preserve">iucundam eſſe potionem fontis eius, ſed qui biberint ſaxeos habitu-
                <lb/>
              rum ſenſus. </s>
              <s xml:id="echoid-s19378" xml:space="preserve">Sunt autem uerſus hi.</s>
              <s xml:id="echoid-s19379" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <p>
              <s xml:id="echoid-s19380" xml:space="preserve">Giſcaferius uertit.</s>
              <s xml:id="echoid-s19381" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <p>
              <s xml:id="echoid-s19382" xml:space="preserve">Sunt gelidifontis latices, dulcesq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s19383" xml:space="preserve">bibenti;</s>
              <s xml:id="echoid-s19384" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <p>
              <s xml:id="echoid-s19385" xml:space="preserve">Saxeus attamen hic illico ſenſus erit.</s>
              <s xml:id="echoid-s19386" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <p>
              <s xml:id="echoid-s19387" xml:space="preserve">
                <emph style="sc">Svsis</emph>
              autem, in qua ciuitate eſt regnum Perſarum, fonticulus eſt, ex quo qui biberint, amittunt
                <lb/>
              dentes. </s>
              <s xml:id="echoid-s19388" xml:space="preserve">Item in eo eſt ſeriptum Epigramma, quòd ſignificat hanc ſententiam. </s>
              <s xml:id="echoid-s19389" xml:space="preserve">Egregiam eſſe aquam
                <lb/>
              ad lauandum, ſed eam ſi bibatur, excutere e radicibus dentes. </s>
              <s xml:id="echoid-s19390" xml:space="preserve">Et huius Epigrammatos ſunt uerſus
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.291-01" xlink:href="note-514.01.291-01a" xml:space="preserve">10</note>
              Græce. </s>
              <s xml:id="echoid-s19391" xml:space="preserve">Moretus uertit.</s>
              <s xml:id="echoid-s19392" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <p style="it">
              <s xml:id="echoid-s19393" xml:space="preserve">Hoſpes aquam cernis metuendam, innoxia membris
                <lb/>
              Sumere mortales, unde lauacra queant:
                <lb/>
              </s>
              <s xml:id="echoid-s19394" xml:space="preserve">Sin imum in uentrem nitidam deieceris undam,
                <lb/>
              Admoris tantum labra ſuprema licet,
                <lb/>
              Protinns in terram labentur ab ore molares,
                <lb/>
              Et ſedes linquent mandibulæ uacuas.</s>
              <s xml:id="echoid-s19395" xml:space="preserve"/>
            </p>
          </div>
          <div xml:id="echoid-div678" type="section" level="2" n="125">
            <note position="left" xml:space="preserve">20</note>
            <head xml:id="echoid-head133" xml:space="preserve">De proprietate item nonnullorum locorum, & fon-
              <lb/>
            tium. Cap. IIII.</head>
            <p>
              <s xml:id="echoid-s19396" xml:space="preserve">
                <emph style="sc">SVnt</emph>
              etiam nonnullis locis fontium proprietates, quæ procreant, qui ibi naſcuntur egre-
                <lb/>
              gijs uocibus ad cantandum, uti Tharſo, Magneſiæ, alijsq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s19397" xml:space="preserve">huiuſmodi regionibus.
                <lb/>
              </s>
              <s xml:id="echoid-s19398" xml:space="preserve">Etiamq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s19399" xml:space="preserve">Zama eſt ciuitas Afrorum, cuius mœnia rex Iuba duplici muro ſepſit, ibiq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s19400" xml:space="preserve">regiã
                <lb/>
              ſibi domum conſtituit. </s>
              <s xml:id="echoid-s19401" xml:space="preserve">Ab ea millia paſſuum uiginti eſt oppidum Iſmuc, cuius agrorum
                <lb/>
              regiones incredibili finitæ ſunt terminatione. </s>
              <s xml:id="echoid-s19402" xml:space="preserve">Cum eſſet enim Aphrica parens, & </s>
              <s xml:id="echoid-s19403" xml:space="preserve">nutrix ferarum
                <lb/>
              beſtiarum, maximè ſerpentium, in eius agris oppidi nulla naſcitur, & </s>
              <s xml:id="echoid-s19404" xml:space="preserve">ſi quando allata ibi ponatur,
                <lb/>
              ſtatim moritur, neque id ſolum ibi, ſed etiam terra ex his locis, ſi alio translata fuerit, ſimiliter effi-
                <lb/>
              cit. </s>
              <s xml:id="echoid-s19405" xml:space="preserve">Id genus terræ etiam Balearibus dicitur eſſe. </s>
              <s xml:id="echoid-s19406" xml:space="preserve">ſed aliam mirabiliorem uirtutem ea habet terra, quá
                <lb/>
              ego ſicaccepi. </s>
              <s xml:id="echoid-s19407" xml:space="preserve">C. </s>
              <s xml:id="echoid-s19408" xml:space="preserve">Iulius Maſiniſſæ filius, cuius erant totius oppidi agrorum poſſeſsiones, cum pa-
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.291-03" xlink:href="note-514.01.291-03a" xml:space="preserve">30</note>
              tre Cæſare militauit. </s>
              <s xml:id="echoid-s19409" xml:space="preserve">Is hoſpitio meo uſus eſt, ita quotidiano conuictu neceſſe fuerat dephilologia
                <lb/>
              diſputare. </s>
              <s xml:id="echoid-s19410" xml:space="preserve">Interim cum eſſet inter nos de aquæ poteſtate, & </s>
              <s xml:id="echoid-s19411" xml:space="preserve">eius uirtutibus ſermo, expoſuit eſſe in
                <lb/>
              ea terra eiuſmodi fontes, ut qui ibi procrearentur, uoces ad cantandum egregias haberent. </s>
              <s xml:id="echoid-s19412" xml:space="preserve">Ideoq́;
                <lb/>
              </s>
              <s xml:id="echoid-s19413" xml:space="preserve">ſemper tranſmarinos cataſtos emere formoſos, & </s>
              <s xml:id="echoid-s19414" xml:space="preserve">puellas maturas, cosq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s19415" xml:space="preserve">coniungere, ut qui naſceren-
                <lb/>
              tur ex his, non ſolum egregia uoce, ſed etiam forma eſſent non inuenuſta.</s>
              <s xml:id="echoid-s19416" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <p style="it">
              <s xml:id="echoid-s19417" xml:space="preserve">Zamenſes, & </s>
              <s xml:id="echoid-s19418" xml:space="preserve">Iſmuc oppidi ciues, cum uiderent natos in ea terra, ideſt qui eorum in terra procrearentur,
                <lb/>
              uoces habere ad cantandum egregias, emebant ſeruos ideſt cataſtas, uerbum ſignificat a catastacompede,
                <lb/>
              formoſos tranſmarinos, & </s>
              <s xml:id="echoid-s19419" xml:space="preserve">puellas maturas uiro, ut in eorum terra ſimul coniungerentur ad ſobolem procreã-
                <lb/>
              dam, quoniam qui ex illis naſcebantur ex natura fontium, e quibus bibebant, egregia erant uoce; </s>
              <s xml:id="echoid-s19420" xml:space="preserve">& </s>
              <s xml:id="echoid-s19421" xml:space="preserve">quo-
                <lb/>
              niam parentes formoſi erant, etiam nati non inuenusta forma naſcebantur.</s>
              <s xml:id="echoid-s19422" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <note position="left" xml:space="preserve">40</note>
            <p>
              <s xml:id="echoid-s19423" xml:space="preserve">
                <emph style="sc">Cvm</emph>
              hæc tanta uarietas ſit diſparibus rebus natura diſtributa, quod humanum corpus eſt ex ali-
                <lb/>
              qua parte terrenum, in eo autem multa genera ſunt humorum, uti ſanguinis, lactis, ſudoris, urinæ,
                <lb/>
              lachrymarum: </s>
              <s xml:id="echoid-s19424" xml:space="preserve">ergo ſi in parua particula terreni, tanta diſcrepantia inuenitur ſaporum, non eſt mi-
                <lb/>
              randum ſi in tanta magnitudine terræ, innumerabilis ſuccorum reperiantur uarietates, per quarum
                <lb/>
              uenas aquæ uis percurrens tincta peruenit ad fontium egreſſus, & </s>
              <s xml:id="echoid-s19425" xml:space="preserve">ita ex eo diſpares, uarijq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s19426" xml:space="preserve">perfi-
                <lb/>
              ciuntur in proprijs generibus fontes, propter locorum diſcrepantiam, & </s>
              <s xml:id="echoid-s19427" xml:space="preserve">regionum qualitates, terra-
                <lb/>
              rumq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s19428" xml:space="preserve">diſsimiles proprietates. </s>
              <s xml:id="echoid-s19429" xml:space="preserve">Ex his autem rebus ſunt nonnulla, quæ ego per me perſpexi. </s>
              <s xml:id="echoid-s19430" xml:space="preserve">Cætera
                <lb/>
              in libris Græcis ſcripta inueni, quorum ſcriptorum hi ſunt auctores, Theophraſtus, Timæus, Poſsi-
                <lb/>
              donius, Hegeſias, Herodotus, Ariſtides, Metrodorus, qui magna uigilantia & </s>
              <s xml:id="echoid-s19431" xml:space="preserve">infinito ſtudio loco-
                <lb/>
              rum proprietates, aquarum uirtutes ab inclinatione cœli, regionum qualitates ita diſtributas eſſe ſcri-
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.291-05" xlink:href="note-514.01.291-05a" xml:space="preserve">50</note>
              pris declarauerunt: </s>
              <s xml:id="echoid-s19432" xml:space="preserve">quorum ſecutus ingreſſus, in hoc libro perſcripſi, quæ ſatis eſſe putaui de aquæ
                <lb/>
              uarietatibus, quo facilius ex his perſcriptionibus eligant homines aquæ fontes, quibus ad uſum ſalien-
                <lb/>
              tes poſsint ad ciuitates, municipiaq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s19433" xml:space="preserve">perducere. </s>
              <s xml:id="echoid-s19434" xml:space="preserve">Nulla enim ex omnibus rebus tantas uidetur habere
                <lb/>
              ad uſum neceſsitates, quantasaqua. </s>
              <s xml:id="echoid-s19435" xml:space="preserve">Ideo quòd omnium animalium natura, ſi frumenti fructu priua-
                <lb/>
              ta fuerit, arbuſtis ue, aut carne, aut piſcatu, aut etiam qualibet ex his reliquis rebus eſcarum utendo
                <lb/>
              poterit tueri uitam: </s>
              <s xml:id="echoid-s19436" xml:space="preserve">Sine aqua uero nec corpus animalium, nec ulla cibi uirtus poteſt naſci, nec tue-
                <lb/>
              ri, nec parari. </s>
              <s xml:id="echoid-s19437" xml:space="preserve">Quare magna diligentia, induſtriaq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s19438" xml:space="preserve">quærendi ſunt, & </s>
              <s xml:id="echoid-s19439" xml:space="preserve">eligendi fontes ad humanæ ui-
                <lb/>
              tæ ſalubritatem.</s>
              <s xml:id="echoid-s19440" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <p style="it">
              <s xml:id="echoid-s19441" xml:space="preserve">Postquam in uentæ aquæ fuerint, neceſſe eſt eas probare, & </s>
              <s xml:id="echoid-s19442" xml:space="preserve">eligere. </s>
              <s xml:id="echoid-s19443" xml:space="preserve">quoniam uero electio fit multis pro-
                <lb/>
              poſitis rebus, ut ex omnibus melior accipiatur ideo Vitr. </s>
              <s xml:id="echoid-s19444" xml:space="preserve">poſt inuentionem aquarum multas attulit qualitates,
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.291-06" xlink:href="note-514.01.291-06a" xml:space="preserve">60</note>
              </s>
            </p>
          </div>
        </div>
      </text>
    </echo>