Vitruvius
,
De architectura libri decem
,
1567
Text
Text Image
Image
XML
Thumbnail overview
Document information
None
Concordance
Notes
Handwritten
Figures
Content
Thumbnails
List of thumbnails
<
1 - 10
11 - 20
21 - 30
31 - 40
41 - 50
51 - 60
61 - 70
71 - 80
81 - 90
91 - 100
101 - 110
111 - 120
121 - 130
131 - 140
141 - 150
151 - 160
161 - 170
171 - 180
181 - 190
191 - 200
201 - 210
211 - 220
221 - 230
231 - 240
241 - 250
251 - 260
261 - 270
271 - 280
281 - 290
291 - 300
301 - 310
311 - 320
321 - 330
331 - 340
341 - 350
351 - 360
361 - 370
371 - 380
381 - 390
391 - 400
401 - 410
411 - 412
>
231
(199)
232
(200)
233
(201)
234
(202)
235
(203)
236
(204)
237
(205)
238
(206)
239
(207)
240
(208)
<
1 - 10
11 - 20
21 - 30
31 - 40
41 - 50
51 - 60
61 - 70
71 - 80
81 - 90
91 - 100
101 - 110
111 - 120
121 - 130
131 - 140
141 - 150
151 - 160
161 - 170
171 - 180
181 - 190
191 - 200
201 - 210
211 - 220
221 - 230
231 - 240
241 - 250
251 - 260
261 - 270
271 - 280
281 - 290
291 - 300
301 - 310
311 - 320
321 - 330
331 - 340
341 - 350
351 - 360
361 - 370
371 - 380
381 - 390
391 - 400
401 - 410
411 - 412
>
page
|<
<
(264)
of 412
>
>|
<
echo
version
="
1.0RC
">
<
text
xml:lang
="
la
"
type
="
free
">
<
div
xml:id
="
echoid-div1
"
type
="
section
"
level
="
1
"
n
="
1
">
<
div
xml:id
="
echoid-div688
"
type
="
section
"
level
="
2
"
n
="
128
">
<
p
style
="
it
">
<
s
xml:id
="
echoid-s19754
"
xml:space
="
preserve
">
<
pb
o
="
264
"
file
="
514.01.296
"
n
="
296
"
rhead
="
LIBER
"/>
quagenaria ſimiliter decem pedum pondo ſexcenta; </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s19755
"
xml:space
="
preserve
">quadragenaria, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s19756
"
xml:space
="
preserve
">reliqua ut inquit Vitru. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s19757
"
xml:space
="
preserve
">qui etiam ſe
<
lb
/>
ipſum declarat, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s19758
"
xml:space
="
preserve
">ea nomina hoc modo explicat.</
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s19759
"
xml:space
="
preserve
"/>
</
p
>
<
p
>
<
s
xml:id
="
echoid-s19760
"
xml:space
="
preserve
">Ex latitudine autem lamnarum quot digitos habuerint, antequam in rotundationem flectantur,
<
lb
/>
magnitudinum ita nomina concipiunt fiſtulæ. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s19761
"
xml:space
="
preserve
">Namque quæ lamna fuerit digitorum quinquaginta,
<
lb
/>
oũ fiſtula perſicietur ex ea lamna, uocabitur quinquagenaria, ſimiliterq́; </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s19762
"
xml:space
="
preserve
">reliquæ.</
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s19763
"
xml:space
="
preserve
"/>
</
p
>
<
p
style
="
it
">
<
s
xml:id
="
echoid-s19764
"
xml:space
="
preserve
">Frontinus dicit incertam eſſe Vitr. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s19765
"
xml:space
="
preserve
">menſuram, quoniam cum cir cumagitur lamina ſicut interiore parte at-
<
lb
/>
trahitur, ita per illam, quæ foras ſpectat, excedit, maxime probabile eſt quinarium dictum a diametro quinque
<
lb
/>
quadratuum & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s19766
"
xml:space
="
preserve
">reliqua. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s19767
"
xml:space
="
preserve
">Hactenus quæ pertinet ad fiſtularum magnitudinem explicauit, restat ut de ducen-
<
lb
/>
dæ aquæ modo præcepta instituat. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s19768
"
xml:space
="
preserve
">Dicit igitur</
s
>
</
p
>
<
note
position
="
left
"
xml:space
="
preserve
">10</
note
>
<
p
>
<
s
xml:id
="
echoid-s19769
"
xml:space
="
preserve
">
<
emph
style
="
sc
">Ea</
emph
>
autem ductio, quæ per fiſtulas plumbeas eſt futura, hanc habebit expeditionem, quòd ſi caput
<
lb
/>
habeat libramenta ad mœnia, montesq́; </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s19770
"
xml:space
="
preserve
">medij non fuerint altiores, ut poſsint interpellare, ſic neceſſe
<
lb
/>
eſt eorum interualla ſubſtruere ad libramenta, quemadmodum in riuis, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s19771
"
xml:space
="
preserve
">canalibus dictum eſt.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s19772
"
xml:space
="
preserve
">Sin autem non longa erit circuitio, circunductionibus. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s19773
"
xml:space
="
preserve
">Sin autem ualles erunt perpetuæ in declina-
<
lb
/>
to loco curſus dirigentur, cum uenerint ad imum, non alte ſubſtruitur, ut ſit libramentum quam
<
lb
/>
longiſsimum (hoc autem erit uenter, quod Græci appellant {χοιλαν} ) deinde cum uenerit ad aduer-
<
lb
/>
ſum cliuum, quia ex longo ſpatio uentris leniter tumeſcit, tunc exprimatur in altitudinem ſummi
<
lb
/>
oliui: </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s19774
"
xml:space
="
preserve
">quòd ſi non uenter in uallibus factus fuerit, nec ſubſtructum ad libram factum, ſed geniculus. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s19775
"
xml:space
="
preserve
">
<
lb
/>
erit, erumpet, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s19776
"
xml:space
="
preserve
">diſſoluet fiſtularum commiſſuras. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s19777
"
xml:space
="
preserve
">Etiam in uentre columnaria ſunt facienda, per quæ
<
lb
/>
uis ſpiritus relaxetur. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s19778
"
xml:space
="
preserve
">Ita per fiſtulas plumbeas aquam qui ducent, his rationibus belliſsime poterunt
<
lb
/>
efficere, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s19779
"
xml:space
="
preserve
">decurſus, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s19780
"
xml:space
="
preserve
">circunductiones, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s19781
"
xml:space
="
preserve
">uentres, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s19782
"
xml:space
="
preserve
">expreſſus.</
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s19783
"
xml:space
="
preserve
"/>
</
p
>
<
note
position
="
left
"
xml:space
="
preserve
">20</
note
>
<
p
style
="
it
">
<
s
xml:id
="
echoid-s19784
"
xml:space
="
preserve
">Ductus aquæ per fiſtulas plumbeas, aut impeditur, aut non impeditur. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s19785
"
xml:space
="
preserve
">Non impeditur cum uel planum a
<
lb
/>
capite ad mœnia libratum eſt, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s19786
"
xml:space
="
preserve
">decurſum habet, uelmontes adeò alti non ſunt, ut interpellantur aquæ cur-
<
lb
/>
ſus, tunc interualla ſubſtruantur ad ea libramenta, quæ dicta ſunt in riuis, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s19787
"
xml:space
="
preserve
">canalibus, ut ſcilicet æquabiles
<
lb
/>
habeant decurſus, fastigiaq́; </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s19788
"
xml:space
="
preserve
">temperata. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s19789
"
xml:space
="
preserve
">Impeditur montium obiectu uel etiam uallis depreſſione nimia.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s19790
"
xml:space
="
preserve
">Cum obijcitur mons, uel excauandus eſt, uel ſi non longa erit circuitio, ſubſtructio facienda eſt, quæ montem
<
lb
/>
oircundet, ut per latus montis obliqua ducatur aqua. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s19791
"
xml:space
="
preserve
">Siuallis perpetua erit, conſideranda hæc ſunt, aquæ
<
lb
/>
decurſus, libratio, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s19792
"
xml:space
="
preserve
">expreſſio, nam decurſus fit a capite aquæ ad uallem, libratio in profundo ual-
<
lb
/>
lis, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s19793
"
xml:space
="
preserve
">expreſſio, cum ad cliuum cogetur aſcendere. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s19794
"
xml:space
="
preserve
">vnde Vitru. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s19795
"
xml:space
="
preserve
">inquit {Sin ualles erunt perpetuæm de-
<
lb
/>
clinato loco curſus dirigentur.</
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s19796
"
xml:space
="
preserve
">} Cum uero aqua ad uallem, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s19797
"
xml:space
="
preserve
">imum peruenerit, tunc ſubſtructio fa-
<
lb
/>
<
note
position
="
left
"
xlink:label
="
note-514.01.296-03
"
xlink:href
="
note-514.01.296-03a
"
xml:space
="
preserve
">30</
note
>
cienda eſt, non tamen alta nimis ſed longiſſimo libramento, hæc uenter appellatur, quoniam tanquam in uen
<
lb
/>
tre aquas continet, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s19798
"
xml:space
="
preserve
">ſubleuatur in tumorẽ quendam. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s19799
"
xml:space
="
preserve
">Vnde Palladius ita inquit, ſiſe uallis interſerat, ere-
<
lb
/>
ctas pilas, uęl arcus uſque ad aquæ iuſta uestigia conſtruimus, aut plumbeis fiſtulis clauſam deijci patiemur,
<
lb
/>
& </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s19800
"
xml:space
="
preserve
">explicata ualle conſurgere. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s19801
"
xml:space
="
preserve
">Explicata autem ualle conſurgere, eſt id quod Vitr. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s19802
"
xml:space
="
preserve
">dicit { tunc exprimatur
<
lb
/>
in altitudinem ſummi cliui } quod fit cum a monte deſcenderit in uallem, ſi in aduerſum montem cogatur con-
<
lb
/>
ſcendere. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s19803
"
xml:space
="
preserve
">Neceße autem eſt uentrem, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s19804
"
xml:space
="
preserve
">libramentum facere, ut longi uentris ſpatio leniter intumeſcentis
<
lb
/>
aqua non magno impetu in altitudinem exprimatur, nam ſi non uenter, ſed geniculus, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s19805
"
xml:space
="
preserve
">flexus canalis fa-
<
lb
/>
ctus fuerit impetu nimio, dum conſcendet aqua, erumpet, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s19806
"
xml:space
="
preserve
">diſſoluet fiſtularum commiſſuras. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s19807
"
xml:space
="
preserve
">Etiã in uentre
<
lb
/>
columnaria, ideſt putei, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s19808
"
xml:space
="
preserve
">ſpiramenta ſunt facienda, per quæ uis ſpiritus relaxetur.</
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s19809
"
xml:space
="
preserve
"/>
</
p
>
<
p
>
<
s
xml:id
="
echoid-s19810
"
xml:space
="
preserve
">
<
emph
style
="
sc
">Item</
emph
>
hac ratione cum habebunt a capitibus ad mœnia faſtigij libramenta, inter actus ducentos
<
lb
/>
non eſt inutile caſtella collocari, ut ſi quando uitium aliquis locus fecerit, non totum omneq́; </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s19811
"
xml:space
="
preserve
">opus
<
lb
/>
<
note
position
="
left
"
xlink:label
="
note-514.01.296-04
"
xlink:href
="
note-514.01.296-04a
"
xml:space
="
preserve
">40</
note
>
contundatur, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s19812
"
xml:space
="
preserve
">in quibus locis ſit factum facilius inueniatur: </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s19813
"
xml:space
="
preserve
">ſed ea caſtella neque decurſu, neque
<
lb
/>
In uentris planitia, neque in expreſsionibus, neque omnino in uallibus, ſed in perpetua fiant æ-
<
lb
/>
qualitate.</
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s19814
"
xml:space
="
preserve
"/>
</
p
>
<
p
style
="
it
">
<
s
xml:id
="
echoid-s19815
"
xml:space
="
preserve
">Quoniam ductus aquarum magno fit ſumptu, ideo prouidendum est, ut cum uitium aliquod in fistulis factum
<
lb
/>
fuerit, continuo ipſum deprehendamus, ne totum opus contundamus in explorando loco, ubi uitium erit. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s19816
"
xml:space
="
preserve
">Qua-
<
lb
/>
re illud animaduertendum eſt, ut caſtella ducentos actus distantia ſtruamus; </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s19817
"
xml:space
="
preserve
">cum enim ad caſtellum aqua non
<
lb
/>
peruenerit, ſciemus uitium ſupra id in tubulis factum eſſe, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s19818
"
xml:space
="
preserve
">tunc reficere poterimus. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s19819
"
xml:space
="
preserve
">Cauendum uero est, ne
<
lb
/>
caſtella in decurſu, aut in uentre, aut in expreſſione uel ualle struamus, quoniam multa incommoda ex ea
<
lb
/>
ſtructura ſenties, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s19820
"
xml:space
="
preserve
">damna.</
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s19821
"
xml:space
="
preserve
"/>
</
p
>
<
p
>
<
s
xml:id
="
echoid-s19822
"
xml:space
="
preserve
">
<
emph
style
="
sc
">Sin</
emph
>
autem minore ſumptu uolueris aquam ducere, ſic erit faciendum. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s19823
"
xml:space
="
preserve
">Tubuli craſſo corio ne
<
lb
/>
<
note
position
="
left
"
xlink:label
="
note-514.01.296-05
"
xlink:href
="
note-514.01.296-05a
"
xml:space
="
preserve
">50</
note
>
minus digitorum duorum fiant ex teſta, ſed ita ut hi tubuli ex una parte ſint lingulati, ut alius in alium
<
lb
/>
inire, conuenireq́; </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s19824
"
xml:space
="
preserve
">poſsit. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s19825
"
xml:space
="
preserve
">Tum coagmenta eorum calce uiua ex oleo ſubacta ſunt illinenda, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s19826
"
xml:space
="
preserve
">in
<
lb
/>
declinationibus libramenti uentris, lapis eſt ex ſaxo rubro in ipſo geniculo collocandus. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s19827
"
xml:space
="
preserve
">isq́; </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s19828
"
xml:space
="
preserve
">pertere-
<
lb
/>
batus uti ex decurſu tubulus nouiſsimus in lapide coagmentetur, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s19829
"
xml:space
="
preserve
">primus ſimiliter librati uentris
<
lb
/>
in cauo ſaxi rubri hæreat, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s19830
"
xml:space
="
preserve
">primus expreſsionis, ad eundem modum coagmentetur. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s19831
"
xml:space
="
preserve
">Ita librata pla-
<
lb
/>
nitia tubulorum, ac decurſus, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s19832
"
xml:space
="
preserve
">expreſsionis, non extolletur. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s19833
"
xml:space
="
preserve
">Namq́; </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s19834
"
xml:space
="
preserve
">uehemens ſpiritus in aquæ du-
<
lb
/>
ctione ſolet naſci, ita ut etiam ſaxa perrumpat, niſi primum leniter, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s19835
"
xml:space
="
preserve
">parce a capite aqua immitta-
<
lb
/>
tur, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s19836
"
xml:space
="
preserve
">in geniculis, aut uerſuris alligationibus, aut pondere ſaburræ contineantur. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s19837
"
xml:space
="
preserve
">Reliqua omnia uti
<
lb
/>
fiſtulis plumbeis, ita ſunt collocanda. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s19838
"
xml:space
="
preserve
">Item cum primo aqua a capite immittitur ante fauilla immitte-
<
lb
/>
tur, uti coagmenta ſi qua ſunt non ſatis oblita, fauilla oblinantur.</
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s19839
"
xml:space
="
preserve
"/>
</
p
>
<
note
position
="
left
"
xml:space
="
preserve
">60</
note
>
</
div
>
</
div
>
</
text
>
</
echo
>