Vitruvius, De architectura libri decem, 1567

Table of contents

< >
[1.120.] Finis Libri Septimi.
[1.121.] M.VITR V VII DE ARCHITE CTVRA LIBER OCTAVVS. Proœmium.
[1.122.] De aquœ inuentionibus. Cap. 1.
[1.123.] De aqua imbrium, eius{q́ue} uirtutibus. Cap. II.
[1.124.] De aquis calidis, & quas habeant uires a diuer ſis met allis prodeuntes, & de uariorum fontium, fluminum, lacuumg natu-ra. Cap. 111.
[1.125.] De proprietate item nonnullorum locorum, & fon- tium. Cap. IIII.
[1.126.] De aquarum experimentis. Cap. V.
[1.127.] De per ductionibus, & libr ationibus aquarum, & instrumentis ad hunc uſum. Cap. VI.
[1.128.] Quot modis ducantur aquæ. Cap. VII.
[1.129.] Finis Libri Octaui.
[1.130.] M. VITRVVIIDE ARCHITECTVRA LIBER NONVS.
[1.131.] Proœmium
[1.132.] Platonis inuentumde agro metiendo. Cap. I.
[1.133.] De norma Pythagoricum inuentum ex orthogonij trigoni deformatione. Cap. II.
[1.134.] Luomodo portio argenti auro miſta in integro opere depre- hendi, diſcernig, poßit.#Cap.# III.
[1.135.] PTOLEM AEO REGI ERATOSTHENES. S.
[1.136.] De Gnomonicis rationibus ex radij Solis per umbram inuen-tis, & mundo, atque planetis. Cao.IIII.
[1.137.] TABVLA MOTVVM COELESTIVM.
[1.138.] De Solis curſu per duodecim ſigna Zodia- ci. Cap. V.
[1.139.] Continuatio diei, & luminis.Horæ Minuta Secunda.
[1.140.] De ſyderibus, quæ ſunt a Zodiaco ad Septentrio-nem. Cap.VI.
[1.141.] De ſyderibus, quæ ſunt a Zodiaco, ad meridiem. Cap. VII.
[1.142.] De horologiorum rationibus, & umbris gnomonum æquinoctia-li tempore Romæ, & nonnullis alijs locis. Cap. VIII.
[1.143.] De horologiorum ratione, & uſu, atque eorum inuentione & quibus inuentoribus. # Cap. IX.
[1.144.] Finis Libri Noni.
[1.145.] M. VITR V V II DE ARCHITECTVRA LIBER DECIMVS. Proœmium.
[1.146.] De machina quid ſit, & eius ab organo differentia, origine, & neceßitate. # Cap. I.
[1.147.] De Aedium ſacrum, publicorum̈, operum machina-tionibus tractorijs # Cap. II.
[1.148.] De diuerſis appellationibus, machmarũ, & gantur. Ca. III.
[1.149.] Similis ſuperiori machina, cui coloßicotera tutius committi poſſunt, immutata duntaxat ſucula in tympa-num. # Cap. IIII.
< >
page |< < (267) of 412 > >|
    <echo version="1.0RC">
      <text xml:lang="la" type="free">
        <div xml:id="echoid-div1" type="section" level="1" n="1">
          <div xml:id="echoid-div701" type="section" level="2" n="129">
            <pb o="267" file="514.01.299" n="299"/>
          </div>
          <div xml:id="echoid-div702" type="section" level="2" n="130">
            <head xml:id="echoid-head138" xml:space="preserve">M. VITRVVIIDE
              <lb/>
            ARCHITECTVRA
              <lb/>
            LIBER NONVS.</head>
            <note position="left" xml:space="preserve">10</note>
          </div>
          <div xml:id="echoid-div703" type="section" level="2" n="131">
            <head xml:id="echoid-head139" xml:space="preserve">Proœmium</head>
            <p>
              <s xml:id="echoid-s19988" xml:space="preserve">
                <emph style="sc">NObilibvs</emph>
              athletis, qui olympia, Pithia, Iſthmia, Nemea uiciſſent, Græ-
                <lb/>
              corum maiores ita magnos honores conſtituerunt, uti non modo in con-
                <lb/>
              uentur ſtantes cum palma, & </s>
              <s xml:id="echoid-s19989" xml:space="preserve">corona ferant laudes, ſed etiam cum reuer-
                <lb/>
              tanturin ſuas ciuitates cum victoria triumphantes quadrigis in mœnia, & </s>
              <s xml:id="echoid-s19990" xml:space="preserve">
                <lb/>
              in patrias inuehantur, e req́; </s>
              <s xml:id="echoid-s19991" xml:space="preserve">publica perpetua uita conſtitutis uectigalibus
                <lb/>
              fruantur. </s>
              <s xml:id="echoid-s19992" xml:space="preserve">Cum ergo id animaduertam, admiror, quod ita non ſcripto-
                <lb/>
              ribus ijdem honores, etiamq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s19993" xml:space="preserve">maiores ſint tributi, qui infinitas utilitates
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.299-02" xlink:href="note-514.01.299-02a" xml:space="preserve">20</note>
              æuo perpetuo omnibus gentibus præſtant. </s>
              <s xml:id="echoid-s19994" xml:space="preserve">Id enim magis erat inſtitui di-
                <lb/>
              gnum, quod athletæ ſua corpora exercitationibus efficiunt fortiora, ſcri-
                <lb/>
              ptores non ſolum ſuos ſenſus perficiunt, ſed etiam omnium, libris ad diſcendum, & </s>
              <s xml:id="echoid-s19995" xml:space="preserve">animos exacuen-
                <lb/>
              dos præ parantes præcepta. </s>
              <s xml:id="echoid-s19996" xml:space="preserve">Quid enim Milo Crotoniates, quod fuit inuictus, prodeſt hominibus,
                <lb/>
              aut cæteri, qui eo genere fuerunt uictores? </s>
              <s xml:id="echoid-s19997" xml:space="preserve">niſi quod dum uixerunt, ipſi inter ſuos ciues habuerunt
                <lb/>
              nobilitatem. </s>
              <s xml:id="echoid-s19998" xml:space="preserve">Pythagoræ uerò præcepta, Democriti, Platonis, Ariſtotelis, cæterorumq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s19999" xml:space="preserve">ſapientum
                <lb/>
              quotidiana perpetuis induſtrijs culta, non ſolum ſuis ciuibus, ſed etiam omnibus gentibus recentes,
                <lb/>
              & </s>
              <s xml:id="echoid-s20000" xml:space="preserve">floridos reddunt fructus; </s>
              <s xml:id="echoid-s20001" xml:space="preserve">e quibus qui a teneris ætatibus doctrinarum abundantia ſatiantur, opti-
                <lb/>
              mos habent ſapientiæ ſenſus, inſtituuntq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s20002" xml:space="preserve">ciuitatibus humanitatis mores, æqua iura, leges: </s>
              <s xml:id="echoid-s20003" xml:space="preserve">quibus
                <lb/>
              abſentibus nulla poteſt eſſe ciuitas incolumis. </s>
              <s xml:id="echoid-s20004" xml:space="preserve">Cum ergo tanta munera ab ſcriptorum prudentia pri-
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.299-03" xlink:href="note-514.01.299-03a" xml:space="preserve">30</note>
              uatim, publicèq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s20005" xml:space="preserve">fuerint hominibus præparata, non ſolum arbitror palmas, & </s>
              <s xml:id="echoid-s20006" xml:space="preserve">coronas his tribui opor
                <lb/>
              tere, ſed etiam decerni triumphos, & </s>
              <s xml:id="echoid-s20007" xml:space="preserve">inter Deorum ſedes eos dedicandos iudicari. </s>
              <s xml:id="echoid-s20008" xml:space="preserve">Eorum autem
                <lb/>
              cogitata utiliter hominibus ad uitam explicandam e pluribus ſingula paucorum, uti exempla ponam,
                <lb/>
              quæ recognoſcentes neceſſario his tribui honores oportere homines confitebuntur. </s>
              <s xml:id="echoid-s20009" xml:space="preserve">Et primum Pla-
                <lb/>
              tonis e multis ratiocinationibus utiliſsimis unam, quemadmodum ab eo explicata, ſit ponam.</s>
              <s xml:id="echoid-s20010" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <p style="it">
              <s xml:id="echoid-s20011" xml:space="preserve">Expedita iam parte illa, quæ ad ædificationem pertinet, quæ prima ex tribus erat, quibus Architectura con
                <lb/>
              ſtat, ad alteram ueniendum est, cuius uis omnis in gnomonicis rationibus eſt collocata, ex qua lucentium cœli
                <lb/>
              corporum effectus in mundo concipimus: </s>
              <s xml:id="echoid-s20012" xml:space="preserve">egregia, excellensq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s20013" xml:space="preserve">ſane pars, quippe non terrenas fabricas, non
                <lb/>
              materiatas ædes, non caduca
                <unsure/>
              s, & </s>
              <s xml:id="echoid-s20014" xml:space="preserve">ruinoſas ſtructuras, ſed cœleſtes, incorruptas, & </s>
              <s xml:id="echoid-s20015" xml:space="preserve">nobiliſſima conſtantes
                <lb/>
              materia ſedes contemplatur, ut cœlum in manibus hominum ( ut ita dicam ) ponere uideatur. </s>
              <s xml:id="echoid-s20016" xml:space="preserve">Qua re factũ
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.299-04" xlink:href="note-514.01.299-04a" xml:space="preserve">40</note>
              est, ut Vitr. </s>
              <s xml:id="echoid-s20017" xml:space="preserve">cum id optime cognoſceret, proœmium uolumini huic nono propoſuerit, rei, qua de agitur, con-
                <lb/>
              uenientiſſimum, cum illi uiſum ſit eos homines´, qui rerum pulcherrimarum, & </s>
              <s xml:id="echoid-s20018" xml:space="preserve">ſubtiliſſimarũ inuentiones pro-
                <lb/>
              tulerint, diuinis honoribus dignos eſſe, quoniam non tantum proprijs commodis, ſed communi omnium gentiũ
                <lb/>
              utilitatt conſuluerint. </s>
              <s xml:id="echoid-s20019" xml:space="preserve">neque tempore aliquo, uel ætate, uel ſæeulo, ſed continenter profuere, proſunt, ac pro-
                <lb/>
              futuri ſunt omnibus, & </s>
              <s xml:id="echoid-s20020" xml:space="preserve">quãto animus eſt præſtãtior corpore, tanto uirtus cæteris bonis præstat. </s>
              <s xml:id="echoid-s20021" xml:space="preserve">Felices igitur,
                <lb/>
              ac beati existimandi ſunt, qui pulchris, utilibusq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s20022" xml:space="preserve">inuentionibus eam ſibi laudem, & </s>
              <s xml:id="echoid-s20023" xml:space="preserve">gloriam comparauerunt,
                <lb/>
              cuius fructus æterno beneficio gentibus extitit, & </s>
              <s xml:id="echoid-s20024" xml:space="preserve">eo feliciores, ac beatiores inter alios reputati ſunt, quo no-
                <lb/>
              biliora, & </s>
              <s xml:id="echoid-s20025" xml:space="preserve">præclara magis fuerint eorum inuenta. </s>
              <s xml:id="echoid-s20026" xml:space="preserve">nam quemadmodum iucundius, & </s>
              <s xml:id="echoid-s20027" xml:space="preserve">ſuauius est rerum, quas
                <lb/>
              amamus, uel minimas partes aſpicere, quàm cæterorum corporum membra tractare, ita dignum magis iudica-
                <lb/>
              mus minimam reconditarum rerum rationem cognoſcere, quam in eorum cognitionem uenire, quæ uſu quot-
                <lb/>
              tidiano ante oculos obſeruantur. </s>
              <s xml:id="echoid-s20028" xml:space="preserve">hinc illa poetæ carmina celebratiſſima.</s>
              <s xml:id="echoid-s20029" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <note position="left" xml:space="preserve">50</note>
            <p style="it">
              <s xml:id="echoid-s20030" xml:space="preserve">Felices animæ, quibus hæc cognoſcere primum,
                <lb/>
              Inq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s20031" xml:space="preserve">domos ſuperas ſcandere cura fuit.</s>
              <s xml:id="echoid-s20032" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <p style="it">
              <s xml:id="echoid-s20033" xml:space="preserve">Credibile eſt illos pariter uitijsq́;</s>
              <s xml:id="echoid-s20034" xml:space="preserve">, iocisque
                <lb/>
              Altius humanis exeruiſſe caput.</s>
              <s xml:id="echoid-s20035" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <p style="it">
              <s xml:id="echoid-s20036" xml:space="preserve">Non Venus, & </s>
              <s xml:id="echoid-s20037" xml:space="preserve">uinum ſublimia pectora fregit,
                <lb/>
              Officiumq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s20038" xml:space="preserve">fori, militæve labor.</s>
              <s xml:id="echoid-s20039" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <p style="it">
              <s xml:id="echoid-s20040" xml:space="preserve">Nec leuis ambitio, perfuſo & </s>
              <s xml:id="echoid-s20041" xml:space="preserve">gloria fuco,
                <lb/>
              Magnarumq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s20042" xml:space="preserve">fames ſollicitauit opum.</s>
              <s xml:id="echoid-s20043" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <p style="it">
              <s xml:id="echoid-s20044" xml:space="preserve">Admouere oculis distantia ſydera noſtris
                <lb/>
              Aetheraq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s20045" xml:space="preserve">ingenio ſuppoſuere ſuo.</s>
              <s xml:id="echoid-s20046" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <note position="left" xml:space="preserve">60</note>
          </div>
        </div>
      </text>
    </echo>