Vitruvius, De architectura libri decem, 1567

Page concordance

< >
Scan Original
241 209
242 210
243 211
244 212
245 213
246 214
247 215
248 216
249 217
250 218
251 219
252 220
253 221
254 222
255 223
256 224
257 225
258 226
259 227
260 228
261 229
262 230
263 231
264 232
265 233
266 234
267 235
268 236
269 237
270 238
< >
page |< < (268) of 412 > >|
    <echo version="1.0RC">
      <text xml:lang="la" type="free">
        <div xml:id="echoid-div1" type="section" level="1" n="1">
          <div xml:id="echoid-div703" type="section" level="2" n="131">
            <pb o="268" file="514.01.300" n="300" rhead="LIBER"/>
            <p style="it">
              <s xml:id="echoid-s20047" xml:space="preserve">Quis igitur cum excellentibus illis uiris athletas uel fortiſſimos, & </s>
              <s xml:id="echoid-s20048" xml:space="preserve">gladiatores comparabit ? </s>
              <s xml:id="echoid-s20049" xml:space="preserve">qui eos
                <lb/>
              cum ijs conferet, qui memorabili beneficio præſente uictoria ſibi aliquas gentes deuinxerit? </s>
              <s xml:id="echoid-s20050" xml:space="preserve">Merito igitur
                <lb/>
              cum Vitruuio adiudicabimus diuinos honores his, qui pulchra, & </s>
              <s xml:id="echoid-s20051" xml:space="preserve">honeſta inuenta reliquere, potius quàm
                <lb/>
              Græcis illis, qui robore corpore floruere, & </s>
              <s xml:id="echoid-s20052" xml:space="preserve">præſentes uires in certaminibus Dijs dedicatis oſtendere, cedant
                <lb/>
              Olympij uictorès, nec glorietur Iuppiter. </s>
              <s xml:id="echoid-s20053" xml:space="preserve">cedant Pithij, nec glorietur Thebas. </s>
              <s xml:id="echoid-s20054" xml:space="preserve">cedant Nemei, nec glorietur
                <lb/>
              Archintorus. </s>
              <s xml:id="echoid-s20055" xml:space="preserve">cedant Iſthmij, nec glorietur Palamon, nam Minerua omnes illos deos hæroesq́;</s>
              <s xml:id="echoid-s20056" xml:space="preserve">. in quorum ho-
                <lb/>
              norem ludi eiuſmodi celebrati ſunt, gloria antecellit, cum rerum inuentores cum illis certatoribus compara-
                <lb/>
              tos uiderit. </s>
              <s xml:id="echoid-s20057" xml:space="preserve">Sed nos ad inuenta, & </s>
              <s xml:id="echoid-s20058" xml:space="preserve">rationes præclariſſimorum hominum eorum, qui bene uiuendi inſtituta, & </s>
              <s xml:id="echoid-s20059" xml:space="preserve">
                <lb/>
              doctrinarum præcepta posteris reliquere; </s>
              <s xml:id="echoid-s20060" xml:space="preserve">nam ſi in ſaltu, & </s>
              <s xml:id="echoid-s20061" xml:space="preserve">curſu agilitas requiritur, quid agilius, quid ue-
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.300-01" xlink:href="note-514.01.300-01a" xml:space="preserve">10</note>
              locius animo erudito, & </s>
              <s xml:id="echoid-s20062" xml:space="preserve">in rerum contemplationeuerſato? </s>
              <s xml:id="echoid-s20063" xml:space="preserve">qui terrena, & </s>
              <s xml:id="echoid-s20064" xml:space="preserve">cœlestia quaſi uolando percurrat ?
                <lb/>
              </s>
              <s xml:id="echoid-s20065" xml:space="preserve">Si in diſco, & </s>
              <s xml:id="echoid-s20066" xml:space="preserve">iaculo quis glorietur, quid aget mens eius, qui humana omnia impedimenta proiecerit, & </s>
              <s xml:id="echoid-s20067" xml:space="preserve">ſub-
                <lb/>
              uerterit ? </s>
              <s xml:id="echoid-s20068" xml:space="preserve">Si lucta robur, & </s>
              <s xml:id="echoid-s20069" xml:space="preserve">uires quærit, quid ſapiens faciet, qui cum fortuna continenter luctando, uires
                <lb/>
              eius infringit, & </s>
              <s xml:id="echoid-s20070" xml:space="preserve">uirtute ictus repellit, & </s>
              <s xml:id="echoid-s20071" xml:space="preserve">dexteritate inſultus deijcit, ac proſternit ? </s>
              <s xml:id="echoid-s20072" xml:space="preserve">Non oleaster, non po-
                <lb/>
              ma, non pinus, non apium præmia ſunt bonorum, & </s>
              <s xml:id="echoid-s20073" xml:space="preserve">doctorum hominum, non publicum alimentum, non eorum
                <lb/>
              aduentu murorum proiectio. </s>
              <s xml:id="echoid-s20074" xml:space="preserve">nullum enim par præmium uirtutis habetur in terris: </s>
              <s xml:id="echoid-s20075" xml:space="preserve">Sed cœlum, ſplendor, glo-
                <lb/>
              ria, felicitas eos perpetuo manet.</s>
              <s xml:id="echoid-s20076" xml:space="preserve"/>
            </p>
          </div>
          <div xml:id="echoid-div707" type="section" level="2" n="132">
            <head xml:id="echoid-head140" xml:space="preserve">Platonis inuentumde agro metiendo. Cap. I.</head>
            <note position="left" xml:space="preserve">20</note>
            <p>
              <s xml:id="echoid-s20077" xml:space="preserve">
                <emph style="sc">LOcvs</emph>
              , aut ager patibus lateribus, ſi erit quadratus, eumq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s20078" xml:space="preserve">oportuetit iterum ex paribus
                <lb/>
              lateribus duplicare, quia id genere numeri, ac multiplicationibus non inuenitur, ex de-
                <lb/>
              ſcriptionibus linearum emendatis reperitur. </s>
              <s xml:id="echoid-s20079" xml:space="preserve">Eſt autem eius rei hæc demonſtratio.
                <lb/>
              </s>
              <s xml:id="echoid-s20080" xml:space="preserve">Quadratus locus, qui erit longus, & </s>
              <s xml:id="echoid-s20081" xml:space="preserve">latus pedes denos, efficit areæ pedes centum. </s>
              <s xml:id="echoid-s20082" xml:space="preserve">Si
                <lb/>
              ergo opus fuerit eum duplicare, & </s>
              <s xml:id="echoid-s20083" xml:space="preserve">aream pedum ducentorum item ex paribus lateribus facere, quæ-
                <lb/>
              rendum erit quàm magnum latus eius quadratifiat, ut ex eo ducenti pedes duplicationibus areæ re-
                <lb/>
              ſpondeant. </s>
              <s xml:id="echoid-s20084" xml:space="preserve">Idautem numero nemo poteſt inuenire; </s>
              <s xml:id="echoid-s20085" xml:space="preserve">nanque ſi 14. </s>
              <s xml:id="echoid-s20086" xml:space="preserve">conſtituentur, erunt multipli-
                <lb/>
              catipedes 196. </s>
              <s xml:id="echoid-s20087" xml:space="preserve">ſi quindecim, pedes 125. </s>
              <s xml:id="echoid-s20088" xml:space="preserve">Ergo quoniam id non explicatur numero in eo quadra-
                <lb/>
              to longo, & </s>
              <s xml:id="echoid-s20089" xml:space="preserve">lato pedes decem, quæ fuerit, linea ab angulo ad angulum diagonios perducatur, uti
                <lb/>
              diuidatur in duo trigona æqua magnitudine, ſingula areæ pedum quinquagenum, ad eius lineæ dia-
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.300-03" xlink:href="note-514.01.300-03a" xml:space="preserve">30</note>
              gonalis longitudinem, locus quadratus paribus lateribus deſcribatur. </s>
              <s xml:id="echoid-s20090" xml:space="preserve">Ita quam magna duo trigona,
                <lb/>
              in minore quadrato quinquagenum pedum linea diagonica fuerint deſignata, eadem magnitudine, & </s>
              <s xml:id="echoid-s20091" xml:space="preserve">
                <lb/>
              codem pedum numero, quaturo in maiore erunt effecta, Hac ratione duplicatio grammicis ratio-
                <lb/>
              nibus a Platone, uti eſt ſchema ſubſcriptum, fuit explicata.</s>
              <s xml:id="echoid-s20092" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <p style="it">
              <s xml:id="echoid-s20093" xml:space="preserve">Quadratum menſuratur duorum laterum inter ſe multiplicatione facta. </s>
              <s xml:id="echoid-s20094" xml:space="preserve">Duplicatur quadratum ſumpta
                <lb/>
              eius diagonia linea pro latere quadrati, quod duplex faciendum erit. </s>
              <s xml:id="echoid-s20095" xml:space="preserve">Diagonia hoc modo inuenitur, duo
                <lb/>
              latera quadrati per ſe ſingula in ſe ipſa uertendo multiplica, ſummam collige ipſius multiplicationis, & </s>
              <s xml:id="echoid-s20096" xml:space="preserve">eius
                <lb/>
              ſummæ quadratam radicem quærito, tanta erit diagonia. </s>
              <s xml:id="echoid-s20097" xml:space="preserve">Sit quadratum a, b, c, d, in ſingulis lateri-
                <lb/>
              bus pedes quinque, duc unius lateris puinque in ſe reddentur 25. </s>
              <s xml:id="echoid-s20098" xml:space="preserve">& </s>
              <s xml:id="echoid-s20099" xml:space="preserve">iterum alterius lateris quinque in ſe du-
                <lb/>
              cito reddentur 25. </s>
              <s xml:id="echoid-s20100" xml:space="preserve">hæc collecta cum prioribus 25. </s>
              <s xml:id="echoid-s20101" xml:space="preserve">ſummam efficient quinquaginta, quorum quadratara-
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.300-04" xlink:href="note-514.01.300-04a" xml:space="preserve">40</note>
              dix est ped. </s>
              <s xml:id="echoid-s20102" xml:space="preserve">7. </s>
              <s xml:id="echoid-s20103" xml:space="preserve">& </s>
              <s xml:id="echoid-s20104" xml:space="preserve">unius quartæ, eadem ratio in alijs rectangulis quadratis inuenitur, ut in oblongo quadrato
                <lb/>
              e, f, g, h, latus, e, g, pedum octo, ducti in ſe efficiunt 64. </s>
              <s xml:id="echoid-s20105" xml:space="preserve">latus e, f, pedes ſex. </s>
              <s xml:id="echoid-s20106" xml:space="preserve">hi @ducti in ſe red-
                <lb/>
              dunt 36. </s>
              <s xml:id="echoid-s20107" xml:space="preserve">qui cum 64. </s>
              <s xml:id="echoid-s20108" xml:space="preserve">collecti efficiunt centum, quorum radix quadrata ſunt decem, tanta igitur eſt dia-
                <lb/>
              gonios, & </s>
              <s xml:id="echoid-s20109" xml:space="preserve">duplicis quadrati latus. </s>
              <s xml:id="echoid-s20110" xml:space="preserve">Exemplum ſchematis Vitr. </s>
              <s xml:id="echoid-s20111" xml:space="preserve">facile eſt. </s>
              <s xml:id="echoid-s20112" xml:space="preserve">nam quadratum, a, c, h, d, du-
                <lb/>
              plum eſt quadrato a, d, quoniam eius latus fit ex diagonali a, d, minoris quadrati, & </s>
              <s xml:id="echoid-s20113" xml:space="preserve">quod numeri ge-
                <lb/>
              nerenullo efficitur, id grammicis rationibus abſoluitur. </s>
              <s xml:id="echoid-s20114" xml:space="preserve">Vtiliſſima uero, & </s>
              <s xml:id="echoid-s20115" xml:space="preserve">huius reiratio in plurimis obſer-
                <lb/>
              uationibus quotidiani uſus, ut experientibus erit manifeſtum.</s>
              <s xml:id="echoid-s20116" xml:space="preserve"/>
            </p>
          </div>
          <div xml:id="echoid-div710" type="section" level="2" n="133">
            <note position="left" xml:space="preserve">50</note>
            <head xml:id="echoid-head141" style="it" xml:space="preserve">De norma Pythagoricum inuentum ex orthogonij trigoni
              <lb/>
            deformatione. Cap. II.</head>
            <p>
              <s xml:id="echoid-s20117" xml:space="preserve">
                <emph style="sc">ITem</emph>
              Pythagoras normam ſine artificis fabricationibusinuentam oſtendit, & </s>
              <s xml:id="echoid-s20118" xml:space="preserve">quàm ma-
                <lb/>
              gno labore fabri normam facientes uix ad uerum perducere poſſunt. </s>
              <s xml:id="echoid-s20119" xml:space="preserve">id rationibus, & </s>
              <s xml:id="echoid-s20120" xml:space="preserve">
                <lb/>
              methodis emendatum, ex eius præceptis explicatur. </s>
              <s xml:id="echoid-s20121" xml:space="preserve">Nanque ſi ſumantur regulæ tres, e
                <lb/>
              quibus una ſit pedes tres, altera pedes quatuor, tertia pedes quinque, eæq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s20122" xml:space="preserve">regulæ inter
                <lb/>
              ſe compoſitæ tangat alia aliam ſuis cacuminibus extremis, ſchema habentes trigoni, deformabunt nor
                <lb/>
              mam emendatam. </s>
              <s xml:id="echoid-s20123" xml:space="preserve">Ad eas autem regularum ſingularum longitudines, ſi ſingula quadrata paribus
                <lb/>
              lateribus deſeribantur, quod erit pedum trium latus areæ, habebit pedes nouem, quod erit quatuor,
                <lb/>
              ſexdecim, quod quinque erit, uigintiquinque. </s>
              <s xml:id="echoid-s20124" xml:space="preserve">Ita quantum areæ pedum numerum duo quadrata, ex
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.300-06" xlink:href="note-514.01.300-06a" xml:space="preserve">60</note>
              </s>
            </p>
          </div>
        </div>
      </text>
    </echo>