Vitruvius, De architectura libri decem, 1567

Table of figures

< >
[121] Dimonctratio prrima proprie tatis. s n m l k
[122] Vſus inſtrume ti Nicomedis & eius demő ſtratio. l e b c g f a k h i
[123] h
[124] b d c e f g
[125] a b c e d
[126] Secunda proprietas lineæ flexæ.f n e b g i d m k c
[127] a. centrum mundi.b. oculus in ſuperficie terræc. ſydus.d. uertex.b c a. angulus diuerſitatis. c d 6 a
[128] a b deferens.c. deferentis centrum.d e. epicyclus.a. centrum epicycli.f. mundi centrum.a. iugum deferentis.b. antiiugum.d. iugum epicycli. d a e c s b
[129] a b g. concentricum.d. eius centrum.e z b. eccentricum.t. eius centrum.k z. epicyclus.b. eius centrum.d t. b z. œquales.t z. d b. œquales.motus { concentrici b d a. \\ epicycli k b z. \\ eccentrici z t e. \\ anguli œquales Sol utroque modo uidetur in z. per li-neam d z. e a t d b z b k
[130] a b g. eccentricum.d. eius centrum.e. centrum mundi.a d g. linea ingi.b. centrm Solis.e z. linea medij motus parallela li-neœ b d.c b. linea ueri motus.b e z. angulus œquatio. z b a d e
[131] a b g. concentricum. d. eius centrũ.t z. eccentricum.h. eius centrum.e z. epicyclus.g. eius centrum.d b. & g z. œquales.d z. parallelogrammum.motus {concentrici a d g. \\ epicycli e g z. \\ eccentrici t b z. uet t dg. \\ iugieccentric. a d t. anguli t b z. & e g z. œqua-les ſunt.angulus a d g. œqualis augulis. {adt. \\ adg. f n b a d o k
[132] b k epicyclus.b. centrum eius.h. uigum.n. Antijugum epicycli.k. punctũ primœ morœ.c. mundi centrum.o. punctũ ſecundæ morœ.h l k. arcus primœ mo rœ.k n o. arcus regreſſus-o b k. arcus directio-nis. L K A H B N O C
[133] Porfioni del cerchio che fannoſe s̃teſſe torno dlaTramòntanaTram ontanaSlmiſifudineTramonſangCarro che uoſge infomoalla Framonlana
[134] a b c d f
[135] A. ſectio parabole.B. vestigium. C. parabole.G. ſectio ellipſis.D. ſectio hyperbole.E. vestigium F. hyperbole. a f a f 1 f f f 1 2 1 1 2 3 2 2 3 4 3 3 4 5 4 4 5 6 C 5 5 6 F 7 A 6 6 8 7 8 7 7 D 8 9 8 8 9 10 11 10 10 11 11 11 11 b 12 g e d b e h d gf g b 6 7 3 1 2 4 6 8 10c g b E a 11 9 7 3 3 1 d 2 4 6 8 10 e ha f 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 a b c d 9 8 7 6 3 2 1 f b a H d g 10 9 8 7 6 5 4 3 2 1 ff 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 g
[136] m q 0 s k h c b s n L I p q s
[137] Il polo.cqiunot.orizonte c e b a f
[138] l n k mcridl. parte delverno E e h a s i 9 8 7 6 5della jtate 4 3 parte g h f x lacato manaco b r c linca del.piano t
[139] Analemmatis figura.MERIDIAN: S. M. MLSLACITREVM.M.MERIDIAN: .S.OMVERTICAV.M..S.. O. M.ORIZON:W. A.STAB:
[140] 11 ſ x d 11 p k 1 2 1 2 3 4 5f 6 r 11 10 9 8 7 n f m 12 11 10 9 8 7 6 5 1 02 3 4 1g c 1 2 1 2 3 4 5 6 e 11 10 9 8 7 q b o
[141] 1 3 b x z g 2 5 f p 0 1 4 t I c e o n m r u 6 q i h 8 y d 5
[142] 5 4 b 3 2 7 8 9 10 f 6 5 7 1 11 6 5 7 9 4 4 8 8 N 9 x 12 1 11 2 10 3 9 4 8 5 7 3 39 9 F 6 g 2 2 10 10 o a @ d 1 11 7 6 z 1 11 8 6 7 c 1 12 10 1@ 1 2 1 1 11 11 5 11 2 2 10 21 11 b f @ 8 3 3 9 9 12 1 4 5 g 6 10 8 11 1 9 10 2 2 2 10 5 7 2 z 9 c 8 4 7 5 9 3 10 4 8 8 4 3 7 2 10 7 5 9 3 1 11 12 8 4 11 1 10 2 0 @ d 7 5 9 3 I 8 4 7 5 6 c &
[143] 5 6 7 4 8 3 9 2 10 1 11 4 8 3 9 d d 2 3 4 5 6 7 8 9 10 10 1 1 v n c
[144] 12 1 1 1111 2 2 10 10 3 3 9 9 4 4 8 8 5 5 7 7 6 6 6 T 7 7 5 5 8 8 4 4 9 9 3 3 10 10 2 2 11 11 1 1 12
[145] 11 10 9 8 7 6 5 4 3 2 1 11 10 9 8 7 6 5 4 3 2 1 11 1 2 3 10 4 5 E 6 6 7
[146] 9 3 4 2 8 10 11 12 1 5 7 6 6 G
[147] 8 9 10 7 6 5 11 1 8 1 11 F
[148] 16 15 17 14 14 18 19 19 13 13 20 20 12 12 21 21 11 11 H 22 22 10 10 23 23 9 9 24 16 16 23 23 17 17 22 22 18 18 21 21 29 20
[149] 19 20 21 18 17 22 23 17 16 18 17 9 15 14 13 11 13 20 16 12 21 17 20 22 21 11 22 10 23 9 18 L 17 18 19
[150] 23 17 22 16 18 9 21 23 19 10 19 20 22 11 21 20 13 19 14 18 15 17 16 K
< >
page |< < (271) of 412 > >|
    <echo version="1.0RC">
      <text xml:lang="la" type="free">
        <div xml:id="echoid-div1" type="section" level="1" n="1">
          <div xml:id="echoid-div713" type="section" level="2" n="134">
            <p>
              <s xml:id="echoid-s20218" xml:space="preserve">
                <pb o="271" file="514.01.303" n="303" rhead="NONVS."/>
              rum ad ſacoma appendit redemptori. </s>
              <s xml:id="echoid-s20219" xml:space="preserve">Isad tempus opus manufactum ſubtiliter regi approbauit, & </s>
              <s xml:id="echoid-s20220" xml:space="preserve">
                <lb/>
              ad ſacoma pondus coronæ uiſus eſt præſtitiſſe. </s>
              <s xml:id="echoid-s20221" xml:space="preserve">poſteaquam inditium eſt factum, dempto auro tan-
                <lb/>
              tundem argenti in id coronariũ, opus admixtum eſſe: </s>
              <s xml:id="echoid-s20222" xml:space="preserve">indignatus Hiero ſe contemptum, neque inue-
                <lb/>
              niens qua ratione id furtum deprehenderet, rogauit Archimedem,uti in ſe ſumeret ſibi de eo cogita-
                <lb/>
              tionem. </s>
              <s xml:id="echoid-s20223" xml:space="preserve">Tunc is cum haberet eius rei curam, caſu uenit in balneum, ibiq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s20224" xml:space="preserve">cum in ſolium deſcende-
                <lb/>
              ret, animaduertit quantum corporis ſui in eo inſideret, tantum aquæ extra ſolium effiuere. </s>
              <s xml:id="echoid-s20225" xml:space="preserve">Itaque
                <lb/>
              cum eius rei rationem explicationis offendiſſet, non eſt moratus, ſed exiliuit gaudio motus de ſolio,& </s>
              <s xml:id="echoid-s20226" xml:space="preserve">
                <lb/>
              nudus uadens domum uerſus ſigniſicabat clara uoce inueniſſe quod quæreret. </s>
              <s xml:id="echoid-s20227" xml:space="preserve">Nam currens identi-
                <lb/>
              dem græcè clamabat Eurica, Eurica. </s>
              <s xml:id="echoid-s20228" xml:space="preserve">Tum uero ex eo inuentionis congreſſu duas dicitur feciſſe maſ-
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.303-01" xlink:href="note-514.01.303-01a" xml:space="preserve">10</note>
              ſas æ quo pondere, quo etiam fuerat corona,unam ex auro, alteram ex argento. </s>
              <s xml:id="echoid-s20229" xml:space="preserve">Cum ita feciſſet, uas
                <lb/>
              amplum ad ſumma labra impleuit aqua, in quo demiſit argenteam maſſam, cuius quanta magnitudo
                <lb/>
              in uaſe depreſſa eſt, tantum aquæ effluxit, ita exempta maſſa, quanto minus factum fuerat refudit, ſex-
                <lb/>
              tario menſus, ut eodem modo quo prius fuerat, ad labra æ quaretur. </s>
              <s xml:id="echoid-s20230" xml:space="preserve">Ita ex eo inuenit quantum ad
                <lb/>
              certum pondus argenti certa aquæ menſura reſponeret. </s>
              <s xml:id="echoid-s20231" xml:space="preserve">cumid expertus eſſet, tum auream maſſam
                <lb/>
              ſimiliter pleno uaſe demiſit, & </s>
              <s xml:id="echoid-s20232" xml:space="preserve">ea exempta, eadem ratione menſura addita, inuenit ex aqua non tan-
                <lb/>
              tum deſluxiſſe, ſed tantum minus, quantum minus magno corpore eodem pondere auri maſſa eſſet
                <lb/>
              quàm argenti. </s>
              <s xml:id="echoid-s20233" xml:space="preserve">Poſtea uero repleto uaſe in eadem aqua ipſa corona demiſſa, inuenit plus aquæ deflu-
                <lb/>
              xiſſe in coronam, quàm in auream eodem pondere muſſam, & </s>
              <s xml:id="echoid-s20234" xml:space="preserve">ita ex eo, quod plus defluxerat aquæ in
                <lb/>
              corona, quàm in maſſa, ratiocinatus, deprehendit argenti in auro mixtionem, & </s>
              <s xml:id="echoid-s20235" xml:space="preserve">manifeſtum furtum
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.303-02" xlink:href="note-514.01.303-02a" xml:space="preserve">20</note>
              redemptoris.</s>
              <s xml:id="echoid-s20236" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <p style="it">
              <s xml:id="echoid-s20237" xml:space="preserve">Ignis inter elementa leuißimus eſt, quoniam omnibus ſuperſtat. </s>
              <s xml:id="echoid-s20238" xml:space="preserve">Terra grauiſſima, quoniam om-
                <lb/>
              nibus ſubſtat. </s>
              <s xml:id="echoid-s20239" xml:space="preserve">are, aquaq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s20240" xml:space="preserve">non abſolutè, ſed reſpectu grauia, & </s>
              <s xml:id="echoid-s20241" xml:space="preserve">leuia, elementa ſunt. </s>
              <s xml:id="echoid-s20242" xml:space="preserve">are enim aquæ
                <lb/>
              ſupertertur, igni fubiacet; </s>
              <s xml:id="echoid-s20243" xml:space="preserve">aqua terræ ſuperlabitur, aeri deprimitur. </s>
              <s xml:id="echoid-s20244" xml:space="preserve">Non minus res, quæ ex elemen-
                <lb/>
              tis componuntur, motum eorum conſequuntur, ita ut quæ maiorem ignis, uel aeris portionem habent
                <lb/>
              ſuperuolent, quæ uerò aqua, & </s>
              <s xml:id="echoid-s20245" xml:space="preserve">terreno abundant, deorſum ferantur. </s>
              <s xml:id="echoid-s20246" xml:space="preserve">præterea elementum omne in
                <lb/>
              ſede a natura ſibi constita, quieſcit, aqua in aqua, aer in aere moratur. </s>
              <s xml:id="echoid-s20247" xml:space="preserve">Ratio bæ non reſpi-
                <lb/>
              cit ponderis quantitatem, ſed ſeciem grauitatis, aliud enim eſtdicere trabem magnam plus ponderis ha-
                <lb/>
              bere tenui plumbi lamna, aliud plumbum eſſe ligno grauius. </s>
              <s xml:id="echoid-s20248" xml:space="preserve">nam & </s>
              <s xml:id="echoid-s20249" xml:space="preserve">ſi trabs quantitate & </s>
              <s xml:id="echoid-s20250" xml:space="preserve">mole ſua pondere
                <lb/>
              præstet,leuior tamen eſtplumbo ſecundum grauitatis formam,nam lignum in aqua ſupernatat,plnmbum uero
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.303-03" xlink:href="note-514.01.303-03a" xml:space="preserve">30</note>
              ad fundum delabitur. </s>
              <s xml:id="echoid-s20251" xml:space="preserve">Vt igitur grauitatis ſpeciem cognoſcamus, neceſſe eſt moles perfectorum corporum
                <lb/>
              æquales ſumere, quæ ſi pondere æquo inueniantur, dicemus eas eſſe ſpecie æquè graui. </s>
              <s xml:id="echoid-s20252" xml:space="preserve">Sed ſi altera maius ha-
                <lb/>
              bebit pondus, etiam aſſirmare poterimus corpus illius ſpecie grauius altero eſſe.</s>
              <s xml:id="echoid-s20253" xml:space="preserve">Cape tantum marmoreæ
                <lb/>
              molis, quantum ligneæ, aut aqueæaio quatenus ad magnitudinem ſpectat, ymarmor plus habere ponderis, quā
                <lb/>
              lignum, uel aqua, lignum leuiſsimnm, quoniam aquæſuperſtat, marmor grauißimum, quoniam in aqua de-
                <lb/>
              ſcendit. </s>
              <s xml:id="echoid-s20254" xml:space="preserve">ideo poteſt concludi aquam marmore leuiorem, ligno ſpecie eſſe grauiorem. </s>
              <s xml:id="echoid-s20255" xml:space="preserve">V nde fit ut corporut di-
                <lb/>
              uerſorum, & </s>
              <s xml:id="echoid-s20256" xml:space="preserve">æqualis ponderis illud erit mole maius, quod ſpecie leuius erit. </s>
              <s xml:id="echoid-s20257" xml:space="preserve">binc est quod ex maßis duabus,
                <lb/>
              quarum altera ex auro ſit, altera ex argento, licet æquo ſint pondere, argentea tamen maſſa maior erit mole,
                <lb/>
              quàm ea, quæ ex auro facta fuerit. </s>
              <s xml:id="echoid-s20258" xml:space="preserve">Ex buiuſmodi ſpeculatione adiutus Archimedes furtum eius deprehendit,
                <lb/>
              qui auream coronam Hieroni syracuſarum Regipro uoto faciendam ſumpſerat, nam maſſam ex auro in vaſe
                <lb/>
              aqua pleno collcauit, nota uitq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s20259" xml:space="preserve">quantum aquæ e uaſe effluxerat, postea & </s>
              <s xml:id="echoid-s20260" xml:space="preserve">maſſamex argento æqualis pon-
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.303-04" xlink:href="note-514.01.303-04a" xml:space="preserve">40</note>
              deris in vas iterum plenum aqua demiſit, aduertitq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s20261" xml:space="preserve">ſimiliter quantum aquæ ex vaſe deſluxerit, cumque ui-
                <lb/>
              diſſet plus aquæ ex argenteæ maſſæ iniectione defluxiſſe, auream coronam in eodem uaſe pleno collocauit, ſen-
                <lb/>
              titq́ plus aquæ, quàm ex aureæ maſſæ impoſitione effuſum, unde collegit furtum ineſſe. </s>
              <s xml:id="echoid-s20262" xml:space="preserve">& </s>
              <s xml:id="echoid-s20263" xml:space="preserve">ex regula trium pro-
                <lb/>
              portionum comprehendit etiam furti quantitatem. </s>
              <s xml:id="echoid-s20264" xml:space="preserve">Occaſio & </s>
              <s xml:id="echoid-s20265" xml:space="preserve">ingreſſus ad eam rationem inuentendam fuit
                <lb/>
              aqua exſlio, hoc est labro,& </s>
              <s xml:id="echoid-s20266" xml:space="preserve">uaſe in quo lauabature,effluens ad magnitudinem ſuicorporis, ideo ea uolupta-
                <lb/>
              te,& </s>
              <s xml:id="echoid-s20267" xml:space="preserve">letitia permotus, quam rerum pulchrarum inuentio facit, ut ait Vitr. </s>
              <s xml:id="echoid-s20268" xml:space="preserve">lib. </s>
              <s xml:id="echoid-s20269" xml:space="preserve">primo,nudus accurrens cla-
                <lb/>
              mabatingeminans græca uoce Eurica. </s>
              <s xml:id="echoid-s20270" xml:space="preserve">Eurica. </s>
              <s xml:id="echoid-s20271" xml:space="preserve">hocelſt inueni,inueni. </s>
              <s xml:id="echoid-s20272" xml:space="preserve">Quod uero Vitr. </s>
              <s xml:id="echoid-s20273" xml:space="preserve">dixit { manu pretio lo-
                <lb/>
              cauit faciendam} intelligendum eſt quod nos dicimus pro manufactura. </s>
              <s xml:id="echoid-s20274" xml:space="preserve">pretium enim esst quod æſtimationis,
                <lb/>
              emptionisue cauſa cons̃ tituitur, dictum aperitis ( ut ait Varro ) quod hiſolum poſſunt facere rectè: </s>
              <s xml:id="echoid-s20275" xml:space="preserve">ſi quid
                <lb/>
              datum pro opera, aut opere, merces a merendo. </s>
              <s xml:id="echoid-s20276" xml:space="preserve">Quod manufactum, & </s>
              <s xml:id="echoid-s20277" xml:space="preserve">datum; </s>
              <s xml:id="echoid-s20278" xml:space="preserve">pro eo, manu pretium a ma-
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.303-05" xlink:href="note-514.01.303-05a" xml:space="preserve">50</note>
              nibus & </s>
              <s xml:id="echoid-s20279" xml:space="preserve">pretio. </s>
              <s xml:id="echoid-s20280" xml:space="preserve">Corollarium ſi quid additumpræterquam quod debitum, eius uocabulum fictum a corollis,
                <lb/>
              quod hæ, cum placuerant actores in ſcena daruſolitæ erant. </s>
              <s xml:id="echoid-s20281" xml:space="preserve">Redemptor quis ſit dixi libro ſeptimo. </s>
              <s xml:id="echoid-s20282" xml:space="preserve">Sacoma
                <lb/>
              autem æquipondium, aut quod lanci trutinæ ſurſum additur, ut grauion fiat æqualis. </s>
              <s xml:id="echoid-s20283" xml:space="preserve">Apud Arist. </s>
              <s xml:id="echoid-s20284" xml:space="preserve">in Mech.
                <lb/>
              </s>
              <s xml:id="echoid-s20285" xml:space="preserve">eſt ſicomaptin, idest æquilibrium facere.</s>
              <s xml:id="echoid-s20286" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <p>
              <s xml:id="echoid-s20287" xml:space="preserve">Transferatur mens ad Architæ Tarentini, & </s>
              <s xml:id="echoid-s20288" xml:space="preserve">Eratoſthenis Cirenæi cogitata. </s>
              <s xml:id="echoid-s20289" xml:space="preserve">Hi enim multa, & </s>
              <s xml:id="echoid-s20290" xml:space="preserve">
                <lb/>
              grata a mathematicis rebus hominibus inuenerunt. </s>
              <s xml:id="echoid-s20291" xml:space="preserve">Itaque cum in Cæteris inuentionibus fuerint gra-
                <lb/>
              ti, in eius rei concertationibus maxime ſunt ſuſpecti. </s>
              <s xml:id="echoid-s20292" xml:space="preserve">Alius enim alia ratione explicare curauit, quod
                <lb/>
              Delo imperauerat reſponſis Apollo, utiaræ eius, quantum haberet quadratorum, id duplicaretur, & </s>
              <s xml:id="echoid-s20293" xml:space="preserve">
                <lb/>
              ita fore, ut hi, qui eſſent in ea inſula, tunc religione liberarentur. </s>
              <s xml:id="echoid-s20294" xml:space="preserve">Itaque Architas hemicylindrorum.
                <lb/>
              </s>
              <s xml:id="echoid-s20295" xml:space="preserve">
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.303-06" xlink:href="note-514.01.303-06a" xml:space="preserve">60</note>
              deſcriptionibus, Erathoſtenes organica Meſolabi ratione idem explicauerunt.</s>
              <s xml:id="echoid-s20296" xml:space="preserve"/>
            </p>
          </div>
        </div>
      </text>
    </echo>