Vitruvius
,
De architectura libri decem
,
1567
Text
Text Image
Image
XML
Thumbnail overview
Document information
None
Concordance
Notes
Handwritten
Figures
Content
Thumbnails
List of thumbnails
<
1 - 10
11 - 20
21 - 30
31 - 40
41 - 50
51 - 60
61 - 70
71 - 80
81 - 90
91 - 100
101 - 110
111 - 120
121 - 130
131 - 140
141 - 150
151 - 160
161 - 170
171 - 180
181 - 190
191 - 200
201 - 210
211 - 220
221 - 230
231 - 240
241 - 250
251 - 260
261 - 270
271 - 280
281 - 290
291 - 300
301 - 310
311 - 320
321 - 330
331 - 340
341 - 350
351 - 360
361 - 370
371 - 380
381 - 390
391 - 400
401 - 410
411 - 412
>
251
(219)
252
(220)
253
(221)
254
(222)
255
(223)
256
(224)
257
(225)
258
(226)
259
(227)
260
(228)
<
1 - 10
11 - 20
21 - 30
31 - 40
41 - 50
51 - 60
61 - 70
71 - 80
81 - 90
91 - 100
101 - 110
111 - 120
121 - 130
131 - 140
141 - 150
151 - 160
161 - 170
171 - 180
181 - 190
191 - 200
201 - 210
211 - 220
221 - 230
231 - 240
241 - 250
251 - 260
261 - 270
271 - 280
281 - 290
291 - 300
301 - 310
311 - 320
321 - 330
331 - 340
341 - 350
351 - 360
361 - 370
371 - 380
381 - 390
391 - 400
401 - 410
411 - 412
>
page
|<
<
(271)
of 412
>
>|
<
echo
version
="
1.0RC
">
<
text
xml:lang
="
la
"
type
="
free
">
<
div
xml:id
="
echoid-div1
"
type
="
section
"
level
="
1
"
n
="
1
">
<
div
xml:id
="
echoid-div713
"
type
="
section
"
level
="
2
"
n
="
134
">
<
p
>
<
s
xml:id
="
echoid-s20218
"
xml:space
="
preserve
">
<
pb
o
="
271
"
file
="
514.01.303
"
n
="
303
"
rhead
="
NONVS.
"/>
rum ad ſacoma appendit redemptori. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s20219
"
xml:space
="
preserve
">Isad tempus opus manufactum ſubtiliter regi approbauit, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s20220
"
xml:space
="
preserve
">
<
lb
/>
ad ſacoma pondus coronæ uiſus eſt præſtitiſſe. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s20221
"
xml:space
="
preserve
">poſteaquam inditium eſt factum, dempto auro tan-
<
lb
/>
tundem argenti in id coronariũ, opus admixtum eſſe: </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s20222
"
xml:space
="
preserve
">indignatus Hiero ſe contemptum, neque inue-
<
lb
/>
niens qua ratione id furtum deprehenderet, rogauit Archimedem,uti in ſe ſumeret ſibi de eo cogita-
<
lb
/>
tionem. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s20223
"
xml:space
="
preserve
">Tunc is cum haberet eius rei curam, caſu uenit in balneum, ibiq́; </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s20224
"
xml:space
="
preserve
">cum in ſolium deſcende-
<
lb
/>
ret, animaduertit quantum corporis ſui in eo inſideret, tantum aquæ extra ſolium effiuere. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s20225
"
xml:space
="
preserve
">Itaque
<
lb
/>
cum eius rei rationem explicationis offendiſſet, non eſt moratus, ſed exiliuit gaudio motus de ſolio,& </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s20226
"
xml:space
="
preserve
">
<
lb
/>
nudus uadens domum uerſus ſigniſicabat clara uoce inueniſſe quod quæreret. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s20227
"
xml:space
="
preserve
">Nam currens identi-
<
lb
/>
dem græcè clamabat Eurica, Eurica. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s20228
"
xml:space
="
preserve
">Tum uero ex eo inuentionis congreſſu duas dicitur feciſſe maſ-
<
lb
/>
<
note
position
="
left
"
xlink:label
="
note-514.01.303-01
"
xlink:href
="
note-514.01.303-01a
"
xml:space
="
preserve
">10</
note
>
ſas æ quo pondere, quo etiam fuerat corona,unam ex auro, alteram ex argento. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s20229
"
xml:space
="
preserve
">Cum ita feciſſet, uas
<
lb
/>
amplum ad ſumma labra impleuit aqua, in quo demiſit argenteam maſſam, cuius quanta magnitudo
<
lb
/>
in uaſe depreſſa eſt, tantum aquæ effluxit, ita exempta maſſa, quanto minus factum fuerat refudit, ſex-
<
lb
/>
tario menſus, ut eodem modo quo prius fuerat, ad labra æ quaretur. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s20230
"
xml:space
="
preserve
">Ita ex eo inuenit quantum ad
<
lb
/>
certum pondus argenti certa aquæ menſura reſponeret. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s20231
"
xml:space
="
preserve
">cumid expertus eſſet, tum auream maſſam
<
lb
/>
ſimiliter pleno uaſe demiſit, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s20232
"
xml:space
="
preserve
">ea exempta, eadem ratione menſura addita, inuenit ex aqua non tan-
<
lb
/>
tum deſluxiſſe, ſed tantum minus, quantum minus magno corpore eodem pondere auri maſſa eſſet
<
lb
/>
quàm argenti. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s20233
"
xml:space
="
preserve
">Poſtea uero repleto uaſe in eadem aqua ipſa corona demiſſa, inuenit plus aquæ deflu-
<
lb
/>
xiſſe in coronam, quàm in auream eodem pondere muſſam, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s20234
"
xml:space
="
preserve
">ita ex eo, quod plus defluxerat aquæ in
<
lb
/>
corona, quàm in maſſa, ratiocinatus, deprehendit argenti in auro mixtionem, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s20235
"
xml:space
="
preserve
">manifeſtum furtum
<
lb
/>
<
note
position
="
left
"
xlink:label
="
note-514.01.303-02
"
xlink:href
="
note-514.01.303-02a
"
xml:space
="
preserve
">20</
note
>
redemptoris.</
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s20236
"
xml:space
="
preserve
"/>
</
p
>
<
p
style
="
it
">
<
s
xml:id
="
echoid-s20237
"
xml:space
="
preserve
">Ignis inter elementa leuißimus eſt, quoniam omnibus ſuperſtat. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s20238
"
xml:space
="
preserve
">Terra grauiſſima, quoniam om-
<
lb
/>
nibus ſubſtat. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s20239
"
xml:space
="
preserve
">are, aquaq́; </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s20240
"
xml:space
="
preserve
">non abſolutè, ſed reſpectu grauia, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s20241
"
xml:space
="
preserve
">leuia, elementa ſunt. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s20242
"
xml:space
="
preserve
">are enim aquæ
<
lb
/>
ſupertertur, igni fubiacet; </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s20243
"
xml:space
="
preserve
">aqua terræ ſuperlabitur, aeri deprimitur. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s20244
"
xml:space
="
preserve
">Non minus res, quæ ex elemen-
<
lb
/>
tis componuntur, motum eorum conſequuntur, ita ut quæ maiorem ignis, uel aeris portionem habent
<
lb
/>
ſuperuolent, quæ uerò aqua, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s20245
"
xml:space
="
preserve
">terreno abundant, deorſum ferantur. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s20246
"
xml:space
="
preserve
">præterea elementum omne in
<
lb
/>
ſede a natura ſibi constita, quieſcit, aqua in aqua, aer in aere moratur. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s20247
"
xml:space
="
preserve
">Ratio bæ non reſpi-
<
lb
/>
cit ponderis quantitatem, ſed ſeciem grauitatis, aliud enim eſtdicere trabem magnam plus ponderis ha-
<
lb
/>
bere tenui plumbi lamna, aliud plumbum eſſe ligno grauius. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s20248
"
xml:space
="
preserve
">nam & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s20249
"
xml:space
="
preserve
">ſi trabs quantitate & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s20250
"
xml:space
="
preserve
">mole ſua pondere
<
lb
/>
præstet,leuior tamen eſtplumbo ſecundum grauitatis formam,nam lignum in aqua ſupernatat,plnmbum uero
<
lb
/>
<
note
position
="
left
"
xlink:label
="
note-514.01.303-03
"
xlink:href
="
note-514.01.303-03a
"
xml:space
="
preserve
">30</
note
>
ad fundum delabitur. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s20251
"
xml:space
="
preserve
">Vt igitur grauitatis ſpeciem cognoſcamus, neceſſe eſt moles perfectorum corporum
<
lb
/>
æquales ſumere, quæ ſi pondere æquo inueniantur, dicemus eas eſſe ſpecie æquè graui. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s20252
"
xml:space
="
preserve
">Sed ſi altera maius ha-
<
lb
/>
bebit pondus, etiam aſſirmare poterimus corpus illius ſpecie grauius altero eſſe.</
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s20253
"
xml:space
="
preserve
">Cape tantum marmoreæ
<
lb
/>
molis, quantum ligneæ, aut aqueæaio quatenus ad magnitudinem ſpectat, ymarmor plus habere ponderis, quā
<
lb
/>
lignum, uel aqua, lignum leuiſsimnm, quoniam aquæſuperſtat, marmor grauißimum, quoniam in aqua de-
<
lb
/>
ſcendit. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s20254
"
xml:space
="
preserve
">ideo poteſt concludi aquam marmore leuiorem, ligno ſpecie eſſe grauiorem. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s20255
"
xml:space
="
preserve
">V nde fit ut corporut di-
<
lb
/>
uerſorum, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s20256
"
xml:space
="
preserve
">æqualis ponderis illud erit mole maius, quod ſpecie leuius erit. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s20257
"
xml:space
="
preserve
">binc est quod ex maßis duabus,
<
lb
/>
quarum altera ex auro ſit, altera ex argento, licet æquo ſint pondere, argentea tamen maſſa maior erit mole,
<
lb
/>
quàm ea, quæ ex auro facta fuerit. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s20258
"
xml:space
="
preserve
">Ex buiuſmodi ſpeculatione adiutus Archimedes furtum eius deprehendit,
<
lb
/>
qui auream coronam Hieroni syracuſarum Regipro uoto faciendam ſumpſerat, nam maſſam ex auro in vaſe
<
lb
/>
aqua pleno collcauit, nota uitq́; </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s20259
"
xml:space
="
preserve
">quantum aquæ e uaſe effluxerat, postea & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s20260
"
xml:space
="
preserve
">maſſamex argento æqualis pon-
<
lb
/>
<
note
position
="
left
"
xlink:label
="
note-514.01.303-04
"
xlink:href
="
note-514.01.303-04a
"
xml:space
="
preserve
">40</
note
>
deris in vas iterum plenum aqua demiſit, aduertitq́; </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s20261
"
xml:space
="
preserve
">ſimiliter quantum aquæ ex vaſe deſluxerit, cumque ui-
<
lb
/>
diſſet plus aquæ ex argenteæ maſſæ iniectione defluxiſſe, auream coronam in eodem uaſe pleno collocauit, ſen-
<
lb
/>
titq́ plus aquæ, quàm ex aureæ maſſæ impoſitione effuſum, unde collegit furtum ineſſe. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s20262
"
xml:space
="
preserve
">& </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s20263
"
xml:space
="
preserve
">ex regula trium pro-
<
lb
/>
portionum comprehendit etiam furti quantitatem. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s20264
"
xml:space
="
preserve
">Occaſio & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s20265
"
xml:space
="
preserve
">ingreſſus ad eam rationem inuentendam fuit
<
lb
/>
aqua exſlio, hoc est labro,& </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s20266
"
xml:space
="
preserve
">uaſe in quo lauabature,effluens ad magnitudinem ſuicorporis, ideo ea uolupta-
<
lb
/>
te,& </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s20267
"
xml:space
="
preserve
">letitia permotus, quam rerum pulchrarum inuentio facit, ut ait Vitr. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s20268
"
xml:space
="
preserve
">lib. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s20269
"
xml:space
="
preserve
">primo,nudus accurrens cla-
<
lb
/>
mabatingeminans græca uoce Eurica. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s20270
"
xml:space
="
preserve
">Eurica. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s20271
"
xml:space
="
preserve
">hocelſt inueni,inueni. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s20272
"
xml:space
="
preserve
">Quod uero Vitr. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s20273
"
xml:space
="
preserve
">dixit { manu pretio lo-
<
lb
/>
cauit faciendam} intelligendum eſt quod nos dicimus pro manufactura. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s20274
"
xml:space
="
preserve
">pretium enim esst quod æſtimationis,
<
lb
/>
emptionisue cauſa cons̃ tituitur, dictum aperitis ( ut ait Varro ) quod hiſolum poſſunt facere rectè: </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s20275
"
xml:space
="
preserve
">ſi quid
<
lb
/>
datum pro opera, aut opere, merces a merendo. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s20276
"
xml:space
="
preserve
">Quod manufactum, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s20277
"
xml:space
="
preserve
">datum; </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s20278
"
xml:space
="
preserve
">pro eo, manu pretium a ma-
<
lb
/>
<
note
position
="
left
"
xlink:label
="
note-514.01.303-05
"
xlink:href
="
note-514.01.303-05a
"
xml:space
="
preserve
">50</
note
>
nibus & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s20279
"
xml:space
="
preserve
">pretio. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s20280
"
xml:space
="
preserve
">Corollarium ſi quid additumpræterquam quod debitum, eius uocabulum fictum a corollis,
<
lb
/>
quod hæ, cum placuerant actores in ſcena daruſolitæ erant. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s20281
"
xml:space
="
preserve
">Redemptor quis ſit dixi libro ſeptimo. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s20282
"
xml:space
="
preserve
">Sacoma
<
lb
/>
autem æquipondium, aut quod lanci trutinæ ſurſum additur, ut grauion fiat æqualis. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s20283
"
xml:space
="
preserve
">Apud Arist. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s20284
"
xml:space
="
preserve
">in Mech.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s20285
"
xml:space
="
preserve
">eſt ſicomaptin, idest æquilibrium facere.</
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s20286
"
xml:space
="
preserve
"/>
</
p
>
<
p
>
<
s
xml:id
="
echoid-s20287
"
xml:space
="
preserve
">Transferatur mens ad Architæ Tarentini, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s20288
"
xml:space
="
preserve
">Eratoſthenis Cirenæi cogitata. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s20289
"
xml:space
="
preserve
">Hi enim multa, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s20290
"
xml:space
="
preserve
">
<
lb
/>
grata a mathematicis rebus hominibus inuenerunt. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s20291
"
xml:space
="
preserve
">Itaque cum in Cæteris inuentionibus fuerint gra-
<
lb
/>
ti, in eius rei concertationibus maxime ſunt ſuſpecti. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s20292
"
xml:space
="
preserve
">Alius enim alia ratione explicare curauit, quod
<
lb
/>
Delo imperauerat reſponſis Apollo, utiaræ eius, quantum haberet quadratorum, id duplicaretur, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s20293
"
xml:space
="
preserve
">
<
lb
/>
ita fore, ut hi, qui eſſent in ea inſula, tunc religione liberarentur. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s20294
"
xml:space
="
preserve
">Itaque Architas hemicylindrorum.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s20295
"
xml:space
="
preserve
">
<
note
position
="
left
"
xlink:label
="
note-514.01.303-06
"
xlink:href
="
note-514.01.303-06a
"
xml:space
="
preserve
">60</
note
>
deſcriptionibus, Erathoſtenes organica Meſolabi ratione idem explicauerunt.</
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s20296
"
xml:space
="
preserve
"/>
</
p
>
</
div
>
</
div
>
</
text
>
</
echo
>