Vitruvius
,
De architectura libri decem
,
1567
Text
Text Image
Image
XML
Thumbnail overview
Document information
None
Concordance
Notes
Handwritten
Figures
Content
Thumbnails
Table of Notes
<
1 - 30
31 - 60
61 - 90
91 - 120
121 - 150
151 - 180
181 - 210
211 - 240
241 - 270
271 - 300
301 - 330
331 - 339
>
[Note]
Page: 59
[Note]
Page: 59
[Note]
Page: 59
[Note]
Page: 59
[Note]
Page: 60
[Note]
Page: 60
[Note]
Page: 60
[Note]
Page: 60
[Note]
Page: 60
[Note]
Page: 60
[Note]
Page: 61
[Note]
Page: 61
[Note]
Page: 61
[Note]
Page: 61
[Note]
Page: 61
[Note]
Page: 61
[Note]
Page: 62
[Note]
Page: 62
[Note]
Page: 62
[Note]
Page: 62
[Note]
Page: 62
[Note]
Page: 62
[Note]
Page: 63
[Note]
Page: 63
[Note]
Page: 63
[Note]
Page: 63
[Note]
Page: 63
[Note]
Page: 63
[Note]
Page: 64
[Note]
Page: 64
<
1 - 30
31 - 60
61 - 90
91 - 120
121 - 150
151 - 180
181 - 210
211 - 240
241 - 270
271 - 300
301 - 330
331 - 339
>
page
|<
<
(282)
of 412
>
>|
<
echo
version
="
1.0RC
">
<
text
xml:lang
="
la
"
type
="
free
">
<
div
xml:id
="
echoid-div1
"
type
="
section
"
level
="
1
"
n
="
1
">
<
div
xml:id
="
echoid-div718
"
type
="
section
"
level
="
2
"
n
="
135
">
<
pb
o
="
282
"
file
="
514.01.314
"
n
="
314
"
rhead
="
LIBER
"/>
</
div
>
<
div
xml:id
="
echoid-div723
"
type
="
section
"
level
="
2
"
n
="
136
">
<
head
xml:id
="
echoid-head144
"
style
="
it
"
xml:space
="
preserve
">De Gnomonicis rationibus ex radij Solis per umbram inuen-
<
lb
/>
tis, & mundo, atque planetis.
<
emph
style
="
sc
">Cao.IIII.</
emph
>
</
head
>
<
p
>
<
s
xml:id
="
echoid-s21378
"
xml:space
="
preserve
">EA autem ſunt diuina mente comparata, habentq́; </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s21379
"
xml:space
="
preserve
">admirationem magnam conſideranti=
<
lb
/>
bus, quod umbra gnomonis æquinoctialis alia magnitudine eſt Athenis, alia Alexan-
<
lb
/>
driæ, alia Romæ, non eadem Placentiæ, cæterisq́; </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s21380
"
xml:space
="
preserve
">orbis terrarum locis. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s21381
"
xml:space
="
preserve
">Itaque longè
<
lb
/>
aliter diſtant deſcriptiones horologiorum locorum mutationibus. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s21382
"
xml:space
="
preserve
">Vmbrarum enim
<
lb
/>
<
note
position
="
left
"
xlink:label
="
note-514.01.314-01
"
xlink:href
="
note-514.01.314-01a
"
xml:space
="
preserve
">10</
note
>
æquinoctialium magnitudinibus deſignantur anelem matorum formæ, ex quibus perſiciuntur ad ra-
<
lb
/>
tionem locorum, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s21383
"
xml:space
="
preserve
">umbræ gnomonum, horarum deſcriptiones.</
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s21384
"
xml:space
="
preserve
"/>
</
p
>
<
p
style
="
it
">
<
s
xml:id
="
echoid-s21385
"
xml:space
="
preserve
">Mirabilis eſt ea, quæ hoc loco de rebus Aſtronomicis doctrina traditur a Vitruuio, ſed admiranda magis eſt
<
lb
/>
breuitas, ideo ſumma cum diligentia, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s21386
"
xml:space
="
preserve
">animi ſagacitate conſideranda ſunt ea, quæ hoc volumine pertra-
<
lb
/>
ctantur, in quo breuiſſime, quæ ab alijs multis uoluminibus nix explicantur, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s21387
"
xml:space
="
preserve
">ſacillime exiguntur. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s21388
"
xml:space
="
preserve
">Neigi-
<
lb
/>
tur confundamur, ponam ego ordine ſingula ſecundum Vitr. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s21389
"
xml:space
="
preserve
">verha, quæ non uerha, ſed ſententiæ potius indi-
<
lb
/>
candæ ſunt. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s21390
"
xml:space
="
preserve
">Agit ergo in hoc uolumine de ratione borologiorum, quæ ſolis radijs, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s21391
"
xml:space
="
preserve
">umbrarum productio-
<
lb
/>
nibus deſcribuntur. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s21392
"
xml:space
="
preserve
">Quoniam uero umbra non eſt niſi ubi luminoſum corpus ſit, a quo radij emiſſi ab opaco
<
lb
/>
impediuntur corpore, ideo de corporibus cœleſtibus agit, e quibus radij emittuntur. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s21393
"
xml:space
="
preserve
">Et hac occaſione cœli
<
lb
/>
motionem amplectitur, figuram quoque, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s21394
"
xml:space
="
preserve
">menſuram totius. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s21395
"
xml:space
="
preserve
">Inducit hoc negotium hoc modo, quod uidentes
<
lb
/>
nos diem nocti parem, quod tempus æquinoctium uocatur, Martio, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s21396
"
xml:space
="
preserve
">Septembrimenſe medio fere aduenient,
<
lb
/>
<
note
position
="
left
"
xlink:label
="
note-514.01.314-02
"
xlink:href
="
note-514.01.314-02a
"
xml:space
="
preserve
">20</
note
>
omnibus, præter ijs, qui ſub æuinoctiali, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s21397
"
xml:space
="
preserve
">ijs qui ſub axe ſunt, quoniam illis ſemper, ijs nunquam est æqui-
<
lb
/>
noctium. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s21398
"
xml:space
="
preserve
">Videntes inquam huiuſmodi noctium, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s21399
"
xml:space
="
preserve
">dierum æ quabilitatem, conſiderantesq́; </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s21400
"
xml:space
="
preserve
">meridianam um-
<
lb
/>
bram diuerſis orbis regionibus uario, ac diuerſo modo reſpondere ædificiorum, arborum, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s21401
"
xml:space
="
preserve
">aliarũ rerum ere-
<
lb
/>
ctarum altitudinibus, nam nonnullis in locis pars, alijs maior, alijs minor umbra meridiana æquinoctialis ui-
<
lb
/>
detur, magnam ſumimus admirationis occaſionem. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s21402
"
xml:space
="
preserve
">inde naturali impetu, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s21403
"
xml:space
="
preserve
">appetitu ad inuestigationem hu-
<
lb
/>
ius rei diuerſitatis ferimur. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s21404
"
xml:space
="
preserve
">Cumq́; </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s21405
"
xml:space
="
preserve
">uideamus umbrarum diuerſitatem non poſſe aliunde uenire, niſiab ipſa
<
lb
/>
Solis altitudine, cum Sol eo tempore alibi altior, alibi preſſior eſt, aggredimur ad conſiderationem curſus So-
<
lb
/>
lis: </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s21406
"
xml:space
="
preserve
">itaque quod in cælo efficere non poſſumus, id in terra lineamentis, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s21407
"
xml:space
="
preserve
">ſiguris deſignamus, ratione totius
<
lb
/>
ad unguem ſeruantes. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s21408
"
xml:space
="
preserve
">Quiuero ſubtidlius, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s21409
"
xml:space
="
preserve
">melius eas deſcriptiones inuenerit, is ingenio prope diuino eſse
<
lb
/>
putandus eſt. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s21410
"
xml:space
="
preserve
">Atque hoc eſt, quod hactenus a Vitr. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s21411
"
xml:space
="
preserve
">dictum eſt. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s21412
"
xml:space
="
preserve
">nam alia umbra meridiana alibi tempore
<
lb
/>
<
note
position
="
left
"
xlink:label
="
note-514.01.314-03
"
xlink:href
="
note-514.01.314-03a
"
xml:space
="
preserve
">30</
note
>
æquioctij cognoſcitur, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s21413
"
xml:space
="
preserve
">ex hac diuerſitate umbrarum fiunt analemmata. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s21414
"
xml:space
="
preserve
">Quid uero ſit analemma decla-
<
lb
/>
rat hoc modo.</
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s21415
"
xml:space
="
preserve
"/>
</
p
>
<
p
>
<
s
xml:id
="
echoid-s21416
"
xml:space
="
preserve
">Analemma eſt ratio conquiſita Solis curſu, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s21417
"
xml:space
="
preserve
">umbræ creſcentis, a brumæ ob ſeruatione inuenta, c
<
lb
/>
qua per rationes Architectonicas circiniq; </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s21418
"
xml:space
="
preserve
">deſcriptiones eſt inuentus effectus in mundo.</
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s21419
"
xml:space
="
preserve
"/>
</
p
>
<
p
style
="
it
">
<
s
xml:id
="
echoid-s21420
"
xml:space
="
preserve
">Annum ueteres a bruma incipiebant, nonnulli hibernum ſolſtitium uocant, quod eſt a medio fere Decembri
<
lb
/>
menſe. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s21421
"
xml:space
="
preserve
">animaduerterunt in meridie brumæ umbram eſſe longiorem, quàm in reliquo tempore meridiano: </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s21422
"
xml:space
="
preserve
">ideo
<
lb
/>
colligebant tunc temporis ſolem minus eſſe ſupra horizonta. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s21423
"
xml:space
="
preserve
">Deſcribentes igitur in plano circulos, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s21424
"
xml:space
="
preserve
">erigentes
<
lb
/>
gnomones, lineas a deſcriptis circulis ducebant ad acumen gnomonum, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s21425
"
xml:space
="
preserve
">eas lineas producentes adſubie-
<
lb
/>
ctam lineam, tanquam ad planum, comparabant umbrarum longitudines gnomonum altitudinibus, atque ita
<
lb
/>
ſingulis diebus meridianam Solis altitudinem ſumentes, conſpiciebant a brumæ tempore Solem quotidie magis
<
lb
/>
<
note
position
="
left
"
xlink:label
="
note-514.01.314-04
"
xlink:href
="
note-514.01.314-04a
"
xml:space
="
preserve
">40</
note
>
inmeridie ſupra horizonta conſurgere, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s21426
"
xml:space
="
preserve
">ita umbras meridianas colligentes, in plano deſcriptiones facie-
<
lb
/>
bant, ostendendo in terris cœlieffectus. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s21427
"
xml:space
="
preserve
">Hanc deſignationem uocabant analemma, quod eſt tanquam præ-
<
lb
/>
ſcriptio curſus Solis ſecundum diuerſas orbis regiones. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s21428
"
xml:space
="
preserve
">Quoniam hero in analemmatis finitione Vitr. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s21429
"
xml:space
="
preserve
">dixit
<
lb
/>
fuiſſe inuentum cœli effectum in mundo, ideo declarat hoc loco quid ſit mundus, inquiens.</
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s21430
"
xml:space
="
preserve
"/>
</
p
>
<
p
>
<
s
xml:id
="
echoid-s21431
"
xml:space
="
preserve
">
<
emph
style
="
sc
">Mvndvs</
emph
>
autem eſt omnium naturæ rerum conceptio ſumma, cœlumq́; </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s21432
"
xml:space
="
preserve
">ſyderibus conformatum.</
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s21433
"
xml:space
="
preserve
"/>
</
p
>
<
p
style
="
it
">
<
s
xml:id
="
echoid-s21434
"
xml:space
="
preserve
">Duo mundus amplectitur; </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s21435
"
xml:space
="
preserve
">cœlum, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s21436
"
xml:space
="
preserve
">quod ſub cœlo continetur. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s21437
"
xml:space
="
preserve
">Neceſse eſt in mundi finitione cœlum col-
<
lb
/>
locare, quoniam in cœlo lucentia corpora ponuntur, quorum radij effectus faciunt in mundo. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s21438
"
xml:space
="
preserve
">Mundus ergo
<
lb
/>
eſt maximus, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s21439
"
xml:space
="
preserve
">ſummus rerum conceptus, quoniam perfectum corpus eſt. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s21440
"
xml:space
="
preserve
">nam perfectum est, cui nihil deeſt,
<
lb
/>
& </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s21441
"
xml:space
="
preserve
">cui nihil addi poteſt. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s21442
"
xml:space
="
preserve
">Mundo igitur, quoniam ex tota materia conſtat, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s21443
"
xml:space
="
preserve
">omnia complectitur, principio,
<
lb
/>
medio, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s21444
"
xml:space
="
preserve
">fine terminatur, continet, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s21445
"
xml:space
="
preserve
">non continetur, perfecti nomen conuenit, quod illi tribuit Vitru. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s21446
"
xml:space
="
preserve
">cum
<
lb
/>
<
note
position
="
left
"
xlink:label
="
note-514.01.314-05
"
xlink:href
="
note-514.01.314-05a
"
xml:space
="
preserve
">50</
note
>
dicat, {conceptio ſumma.</
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s21447
"
xml:space
="
preserve
">} nam ſi ſummum eſt, extra ipſum nihil eſt. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s21448
"
xml:space
="
preserve
">in ipſo omnia concipuntur. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s21449
"
xml:space
="
preserve
">Mundus
<
lb
/>
ergo maximus eſt ommium naturarum rerum agentium, ſiue patientium complexus, unde elementa, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s21450
"
xml:space
="
preserve
">quæ
<
lb
/>
ex elementis fiunt, ſiue abſoluta, ſiue imperfecta ſorma ſint; </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s21451
"
xml:space
="
preserve
">cælos quoque in quibus agendi uis inest, in mun-
<
lb
/>
do contineri neceſſe eſt. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s21452
"
xml:space
="
preserve
">hæ autem naturæ omnes contiguæ ſunt, ut omnis eorum uirtus a cœleſtibus formis diri-
<
lb
/>
gatur, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s21453
"
xml:space
="
preserve
">effingatur. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s21454
"
xml:space
="
preserve
">Vitr. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s21455
"
xml:space
="
preserve
">cælum appellat ſyderibus conformatum, quare de cœlo tractat.</
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s21456
"
xml:space
="
preserve
"/>
</
p
>
<
p
>
<
s
xml:id
="
echoid-s21457
"
xml:space
="
preserve
">
<
emph
style
="
sc
">Id</
emph
>
uoluitur continenter circum terram, atque mare, per axis cardines extremos.</
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s21458
"
xml:space
="
preserve
"/>
</
p
>
<
p
style
="
it
">
<
s
xml:id
="
echoid-s21459
"
xml:space
="
preserve
">Priorem mundi finitionis partem omittit Vitr. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s21460
"
xml:space
="
preserve
">quoniam ad negocium non pertinet. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s21461
"
xml:space
="
preserve
">alteram uero maxime
<
lb
/>
neceſſariam ſumit. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s21462
"
xml:space
="
preserve
">paucis uero uerbis multa complectitur, quæ nos ordine explicabimus. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s21463
"
xml:space
="
preserve
">Cælum igitur mo-
<
lb
/>
neri,ſenſui patet,nam corpora cœleſtia locum mutare conſpiciuntur, quoniam modo nidentur hoc, modo alio in
<
lb
/>
loco. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s21464
"
xml:space
="
preserve
">Quoduerò continenter, ac ſine ceſſatione moueatur, item apparet. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s21465
"
xml:space
="
preserve
">Quod demum in orbem moueatur
<
lb
/>
<
note
position
="
left
"
xlink:label
="
note-514.01.314-06
"
xlink:href
="
note-514.01.314-06a
"
xml:space
="
preserve
">60</
note
>
</
s
>
</
p
>
</
div
>
</
div
>
</
text
>
</
echo
>