Vitruvius
,
De architectura libri decem
,
1567
Text
Text Image
Image
XML
Thumbnail overview
Document information
None
Concordance
Notes
Handwritten
Figures
Content
Thumbnails
List of thumbnails
<
1 - 10
11 - 20
21 - 30
31 - 40
41 - 50
51 - 60
61 - 70
71 - 80
81 - 90
91 - 100
101 - 110
111 - 120
121 - 130
131 - 140
141 - 150
151 - 160
161 - 170
171 - 180
181 - 190
191 - 200
201 - 210
211 - 220
221 - 230
231 - 240
241 - 250
251 - 260
261 - 270
271 - 280
281 - 290
291 - 300
301 - 310
311 - 320
321 - 330
331 - 340
341 - 350
351 - 360
361 - 370
371 - 380
381 - 390
391 - 400
401 - 410
411 - 412
>
101
(69)
102
(70)
103
(71)
104
(72)
105
(73)
106
(74)
107
(75)
108
(76)
109
(77)
110
(78)
<
1 - 10
11 - 20
21 - 30
31 - 40
41 - 50
51 - 60
61 - 70
71 - 80
81 - 90
91 - 100
101 - 110
111 - 120
121 - 130
131 - 140
141 - 150
151 - 160
161 - 170
171 - 180
181 - 190
191 - 200
201 - 210
211 - 220
221 - 230
231 - 240
241 - 250
251 - 260
261 - 270
271 - 280
281 - 290
291 - 300
301 - 310
311 - 320
321 - 330
331 - 340
341 - 350
351 - 360
361 - 370
371 - 380
381 - 390
391 - 400
401 - 410
411 - 412
>
page
|<
<
(283)
of 412
>
>|
<
echo
version
="
1.0RC
">
<
text
xml:lang
="
la
"
type
="
free
">
<
div
xml:id
="
echoid-div1
"
type
="
section
"
level
="
1
"
n
="
1
">
<
div
xml:id
="
echoid-div723
"
type
="
section
"
level
="
2
"
n
="
136
">
<
p
style
="
it
">
<
s
xml:id
="
echoid-s21465
"
xml:space
="
preserve
">
<
pb
o
="
283
"
file
="
514.01.315
"
n
="
315
"
rhead
="
NONVS.
"/>
circamare, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s21466
"
xml:space
="
preserve
">terram, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s21467
"
xml:space
="
preserve
">motus fiat per axis cardines extremos, multis rationibus comprobatur. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s21468
"
xml:space
="
preserve
">Nam ſi
<
lb
/>
cælum omnia complectitur, omnem occupat locum, omne ſpatium terminat, ſi alio modo, quàm in orbem mo-
<
lb
/>
ueretur, certe aut ſpatium, aut inane extra ſe relinqueret, quod a ratione est alienum. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s21469
"
xml:space
="
preserve
">Præterea multa ſunt,
<
lb
/>
per quæ cognoſcimus cælum in orbem ferri, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s21470
"
xml:space
="
preserve
">quod ſimili figura ſuæ motioni conſter, quorum plena ſunt uo-
<
lb
/>
lumina, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s21471
"
xml:space
="
preserve
">experimenta quotidie fiunt inftrumentis, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s21472
"
xml:space
="
preserve
">quoniam continuam motionem cernimus in partem
<
lb
/>
unam, ideo firmiſsima ſigna duo imagmamur oppoſita, continua linea coniuncta, per quæ uoluatur cælum, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s21473
"
xml:space
="
preserve
">
<
lb
/>
puncta illa cardines uocamus, quoniam ijs tanquam cardinibus cælum inniti, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s21474
"
xml:space
="
preserve
">per eos uolui uidetur. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s21475
"
xml:space
="
preserve
">lineam
<
lb
/>
uero illam axem nominamus. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s21476
"
xml:space
="
preserve
">cuius extrema ſunt cardines ipſi, qui & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s21477
"
xml:space
="
preserve
">pol: </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s21478
"
xml:space
="
preserve
">dicuntur. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s21479
"
xml:space
="
preserve
">Cæterum quicquid nos
<
lb
/>
de ſignis, lineis, circulisq́; </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s21480
"
xml:space
="
preserve
">in cœlo dicimus, id ad euidentiorem declarationis modum dicere ſolemus, natura
<
lb
/>
<
note
position
="
left
"
xlink:label
="
note-514.01.315-01
"
xlink:href
="
note-514.01.315-01a
"
xml:space
="
preserve
">10</
note
>
enim in cœlo non ſunt, quod perperam nonnulli putant.</
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s21481
"
xml:space
="
preserve
"/>
</
p
>
<
p
>
<
s
xml:id
="
echoid-s21482
"
xml:space
="
preserve
">
<
emph
style
="
sc
">Nanqve</
emph
>
in his locis naturalis poteſtas ita Architectata eſt, collocauitq́; </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s21483
"
xml:space
="
preserve
">cardines tanquam centra,
<
lb
/>
unum a terra, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s21484
"
xml:space
="
preserve
">a mari in ſummo mundo, ac poſt ipſas ſtellas ſeptentrionum. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s21485
"
xml:space
="
preserve
">Alterum trans contra
<
lb
/>
ſub terra in meridianis partibus, ibiq; </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s21486
"
xml:space
="
preserve
">circum eos cardines orbiculos, tanquam circum centra, ut in
<
lb
/>
torno perfecit, qui græcè πόλοι nominantur, per quos peruolitat ſempiterno cœlum.</
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s21487
"
xml:space
="
preserve
">Ita media terra cũ
<
lb
/>
mari, centri loco naturaliter eſt collocata.</
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s21488
"
xml:space
="
preserve
"/>
</
p
>
<
p
style
="
it
">
<
s
xml:id
="
echoid-s21489
"
xml:space
="
preserve
">Duo ſunt cardines, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s21490
"
xml:space
="
preserve
">poli, qui in mundo per diametrum opponuntur, ſed quod alter ſemper ſublimis, alter
<
lb
/>
depreſſus ſit, non eſt ab ſolutè uerum, niſi ratione, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s21491
"
xml:space
="
preserve
">reſpectu habitantium. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s21492
"
xml:space
="
preserve
">ideo vel ſic intelligendum est, quod
<
lb
/>
ait Vitr. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s21493
"
xml:space
="
preserve
">uel ſi hoc non dicit, ut ex eius uerbis apparet, cum dicat, naturalem potestatem ita Architectatam
<
lb
/>
eſſe in his locis, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s21494
"
xml:space
="
preserve
">collocauiſſe careines tanquam centra alterum in ſummo mundo, alterum ſub terra: </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s21495
"
xml:space
="
preserve
">nos
<
lb
/>
<
note
position
="
left
"
xlink:label
="
note-514.01.315-02
"
xlink:href
="
note-514.01.315-02a
"
xml:space
="
preserve
">20</
note
>
tamen ita intelligere debemus; </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s21496
"
xml:space
="
preserve
">nam qui in medio orbe ſunt ab utroque polo pariter diſtantes, neutrum haben
<
lb
/>
ſublimiorem, ſed utrunque ad labrum horizontis collocatum. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s21497
"
xml:space
="
preserve
">Non minus qui ultra medium incolunt polum,
<
lb
/>
ab illa parte ſubl imem habent, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s21498
"
xml:space
="
preserve
">a noſtra, qui citra medium incolimus depreſſum, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s21499
"
xml:space
="
preserve
">noſter cardo illis me-
<
lb
/>
ridianus eſt, quemadmodum eorum nobis meridianus eſt. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s21500
"
xml:space
="
preserve
">Ergo ſitus huiuſmodi ratione, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s21501
"
xml:space
="
preserve
">reſpectu non ab-
<
lb
/>
ſolutè intelligendus eſt, nam ut Vitr. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s21502
"
xml:space
="
preserve
">ait, terra, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s21503
"
xml:space
="
preserve
">mare in medio centri loco naturaliter collocatur, quare
<
lb
/>
ſequitur, ut aliquibus regionibus polus extollatur, nonnullis deprimatur, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s21504
"
xml:space
="
preserve
">alijs æquabiliter in horizontis
<
lb
/>
labro uterque collocetur. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s21505
"
xml:space
="
preserve
">Quod autem terra ſit in medio ut centrum, patet ex eo, quod omnium astronomo-
<
lb
/>
rum conſenſu quacunque parte ſit homo, ſemper eius finitor ac terminator dimidium cælum partitur. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s21506
"
xml:space
="
preserve
">organa
<
lb
/>
etiam quibus utimur, nobis æquè inſeruiunt, ac ſi in centro eſſemus collocati. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s21507
"
xml:space
="
preserve
">paritas dierum arguit terram in
<
lb
/>
medio collocari, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s21508
"
xml:space
="
preserve
">multa alia, quæ ab astronomis, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s21509
"
xml:space
="
preserve
">mathematicis ſubtiliſſimè colliguntur. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s21510
"
xml:space
="
preserve
">Velociſſimus
<
lb
/>
<
note
position
="
left
"
xlink:label
="
note-514.01.315-03
"
xlink:href
="
note-514.01.315-03a
"
xml:space
="
preserve
">30</
note
>
autem cæli motus ex curſu Solis, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s21511
"
xml:space
="
preserve
">Lunæ, reliquorumq́; </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s21512
"
xml:space
="
preserve
">ſyderum apertè deprehenditur.</
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s21513
"
xml:space
="
preserve
"/>
</
p
>
<
p
>
<
s
xml:id
="
echoid-s21514
"
xml:space
="
preserve
">
<
emph
style
="
sc
">His</
emph
>
natura diſpoſitis ita uti Septentrionali parte a terra excelſius habeat altitudine centrum, in
<
lb
/>
Meridiana autem parte inferioribus locis ſubiectum ea terra obſcuretur, tunc etiam per mediũ tranſ-
<
lb
/>
uerſa, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s21515
"
xml:space
="
preserve
">inclinata in meridiem circuli delata zona duodecim ſignis eſt conformata, quæ eorum ſpecies
<
lb
/>
ſtellis diſpoſitis, duodecim partibus peræquatis, exprimit de pictam a natura figurationem.</
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s21516
"
xml:space
="
preserve
"/>
</
p
>
<
p
style
="
it
">
<
s
xml:id
="
echoid-s21517
"
xml:space
="
preserve
">Cum multa breuiter explicare Delit Vitr. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s21518
"
xml:space
="
preserve
">ſubobſcurus eſt, quare dilucidius ab his me expediam. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s21519
"
xml:space
="
preserve
">Cum ui-
<
lb
/>
derent antiqui certam & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s21520
"
xml:space
="
preserve
">contimentem cæli motionem ab oriente in occaſum, duos cardines, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s21521
"
xml:space
="
preserve
">axem certis in
<
lb
/>
locis inuenerunt. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s21522
"
xml:space
="
preserve
">cum uero motum Solis annuum perſpexiſſent, uidiſſentq́; </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s21523
"
xml:space
="
preserve
">Solem modo in una, modo in altera
<
lb
/>
horizontis parte oriri, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s21524
"
xml:space
="
preserve
">in meridie quandoq́; </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s21525
"
xml:space
="
preserve
">uertici noſtro magis imminere, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s21526
"
xml:space
="
preserve
">interim depreſſiorem eſſe,
<
lb
/>
diesq́;</
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s21527
"
xml:space
="
preserve
">, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s21528
"
xml:space
="
preserve
">noctes æquabiliter uariare, uiam Solis inuenerunt, per quam Sol quotidiano curſu permeando, om-
<
lb
/>
<
note
position
="
left
"
xlink:label
="
note-514.01.315-04
"
xlink:href
="
note-514.01.315-04a
"
xml:space
="
preserve
">40</
note
>
nem illam mutationem ſubiectam ſenſui facere ſolet. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s21529
"
xml:space
="
preserve
">Non minus animaduertentes aliorum planetarum cur-
<
lb
/>
ſum inſequi Solis iter, ſed non ita ſemper æquabiliter ab eo abeſſe, uiæ Solis & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s21530
"
xml:space
="
preserve
">reliquorum errantium ſyderũ
<
lb
/>
nomen dedere, atque eam zonam appellarunt, nam quemadmodum zona cingendo non ſolum circumflecti-
<
lb
/>
tur, ſed latitudinem quandam habet, ita errantium uia lata & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s21531
"
xml:space
="
preserve
">circularis eſſecta eſt, ex una parte in unum,ex
<
lb
/>
alia in alterum polorum inclinare, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s21532
"
xml:space
="
preserve
">orbem uniuerſum circumplecti. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s21533
"
xml:space
="
preserve
">In ea etiam cognouere aliquas ſtellarum
<
lb
/>
figurationes, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s21534
"
xml:space
="
preserve
">quaſi ſocietates, unde ſignorum nomen inuentum eſt. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s21535
"
xml:space
="
preserve
">& </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s21536
"
xml:space
="
preserve
">quoniam duodecim ſunt deprehenſæ
<
lb
/>
huiuſmodi imagines, ideo duodecim ſigna, quæ Vitr. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s21537
"
xml:space
="
preserve
">duode cim per æquatis partibus tribuit, quoniam triginta
<
lb
/>
gradibus ſingulæ conſtanta, eſſe dixere: </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s21538
"
xml:space
="
preserve
">Planetarum uia zodiacus uel ſignifer a ſignis eſt nominata. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s21539
"
xml:space
="
preserve
">Via uero
<
lb
/>
Solis ecliptica decta est, quoniam in ipſa Sole & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s21540
"
xml:space
="
preserve
">Luna constitutis certis in partibus defectus, qui eclipſis di-
<
lb
/>
citur, eorum ſyderum ſieri Solet. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s21541
"
xml:space
="
preserve
">Habet uero latitudinem ſignifer, quoniam errantium curſus id exigit, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s21542
"
xml:space
="
preserve
">
<
lb
/>
<
note
position
="
left
"
xlink:label
="
note-514.01.315-05
"
xlink:href
="
note-514.01.315-05a
"
xml:space
="
preserve
">50</
note
>
quemadmodum circulus omnis imaginatiove conſtare dicitur partibus. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s21543
"
xml:space
="
preserve
">360. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s21544
"
xml:space
="
preserve
">quæ gradus uocatur, ita etiam
<
lb
/>
ſigniferi ambitus eandem partium diuiſionem habere putatur, in ſigniferi latitudine media eſt uia Solis, ſed li-
<
lb
/>
neæ extretmæ ſigniferi latitudinis ab ecliptica distant utrinque ſexgradus, ita ut uniuerſa ſigniferi latitudo
<
lb
/>
conſtet duodenis partibus, ultra quas errantia ſydera permeare non ſolent, licet Venerem, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s21545
"
xml:space
="
preserve
">Martem ob
<
lb
/>
amplitudiuem epicyclorum quandoque exire cognouerint aſtrorum contemplatores, ſed id perraro fieri ſolet,
<
lb
/>
quæ res forte occaſionem fabulæ Martis, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s21546
"
xml:space
="
preserve
">Veneris dediſſe dicitur. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s21547
"
xml:space
="
preserve
">Signifer etiam uocatur obliquus circu-
<
lb
/>
lus, quia non æqualiter ſecundum ſuas partes aſcendit, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s21548
"
xml:space
="
preserve
">deſcendit, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s21549
"
xml:space
="
preserve
">quoniam non æque omnibus ſuis par-
<
lb
/>
tibus a polis abest, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s21550
"
xml:space
="
preserve
">demum, quia reliquos circulos non ad rectos angulos abſcindit. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s21551
"
xml:space
="
preserve
">Sed quod Vitru. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s21552
"
xml:space
="
preserve
">ait.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s21553
"
xml:space
="
preserve
">{His natura diſpoſitis, } hoc certe non natura conſtat, ſed horizontis ratione, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s21554
"
xml:space
="
preserve
">reſpectu quodam,( ut dixi-
<
lb
/>
mus,) quanquam natura cælum in his punctis, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s21555
"
xml:space
="
preserve
">cardinibus firmetnr {Zona duodecim ſignis conſormata.</
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s21556
"
xml:space
="
preserve
">}
<
lb
/>
Huius zonæ proprietates ſunt hæ. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s21557
"
xml:space
="
preserve
">primum est lata, postea inclinata, inde duodecim ſignis conformata, licet
<
lb
/>
<
note
position
="
left
"
xlink:label
="
note-514.01.315-06
"
xlink:href
="
note-514.01.315-06a
"
xml:space
="
preserve
">60</
note
>
</
s
>
</
p
>
</
div
>
</
div
>
</
text
>
</
echo
>