Vitruvius
,
De architectura libri decem
,
1567
Text
Text Image
Image
XML
Thumbnail overview
Document information
None
Concordance
Notes
Handwritten
Figures
Content
Thumbnails
page
|<
<
(287)
of 412
>
>|
<
echo
version
="
1.0RC
">
<
text
xml:lang
="
la
"
type
="
free
">
<
div
xml:id
="
echoid-div1
"
type
="
section
"
level
="
1
"
n
="
1
">
<
div
xml:id
="
echoid-div734
"
type
="
section
"
level
="
2
"
n
="
137
">
<
pb
o
="
287
"
file
="
514.01.319
"
n
="
319
"
rhead
="
NONVS.
"/>
<
p
>
<
s
xml:id
="
echoid-s21778
"
xml:space
="
preserve
">
<
emph
style
="
sc
">Mercvrii</
emph
>
autem, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s21779
"
xml:space
="
preserve
">Veneris ſtellæ circum Solis radios, Solem ipſum uti centrum itineribus co
<
lb
/>
ronantes regreſſus retrorſum, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s21780
"
xml:space
="
preserve
">retardationes faciunt. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s21781
"
xml:space
="
preserve
">Etiam ſtationibus, propter eam circinationẽ
<
lb
/>
morantur inſpatijs ſignorum. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s21782
"
xml:space
="
preserve
">Id autem ita eſſe maxime cognoſcitur ex Veneris ſtella, quod ea, cum
<
lb
/>
Solem ſequatur poſt occaſum eius apparens in cœlo, clariſsimeq́; </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s21783
"
xml:space
="
preserve
">lucens Veſperugo uocitatur, alijs
<
lb
/>
autem temporibus eum antecurrens, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s21784
"
xml:space
="
preserve
">oriens ante lucem, lucifer appellatur, ex eoq́; </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s21785
"
xml:space
="
preserve
">nonnunquam
<
lb
/>
plures dies in uno ſigno commorantur, alias celerius ingrediuntur in alterum ſignum. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s21786
"
xml:space
="
preserve
">Itaque quod
<
lb
/>
non æque peragunt numerum dierum in ſingulis ſignis, quantum ſunt moratæ prius, tranſiliendo ce-
<
lb
/>
lerioribus itineribus perficiunt iuſtum curſum. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s21787
"
xml:space
="
preserve
">Ita efficitur uti quod demorentur in nonnullis ſignis,
<
lb
/>
nihilo minus cum eripiunt ſe a neceſsitate morȩ, celeriter conſequantur iuſtam circuitionem. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s21788
"
xml:space
="
preserve
">Iter au-
<
lb
/>
tem in mundo ſtella Mercurij ita peruolitat, uti trecenteſimo, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s21789
"
xml:space
="
preserve
">ſexageſimo die per ſignorum ſpatia
<
lb
/>
<
note
position
="
left
"
xlink:label
="
note-514.01.319-01
"
xlink:href
="
note-514.01.319-01a
"
xml:space
="
preserve
">10</
note
>
currens, perueniat ad id ſignum, ex quo priore circulatione cœpit facere curſum, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s21790
"
xml:space
="
preserve
">ita peræ quatur
<
lb
/>
eius dies ut circiter tricenos dies in ſingulis ſignis habeat numeri rationem. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s21791
"
xml:space
="
preserve
">Veneris autem cum eſt
<
lb
/>
liberata ab impeditione radiorum Solis triginta diebus percurrit ſigni ſpatium, quo minus quadrage-
<
lb
/>
nos dies in ſingulis ſignis patitur, cũ ſtationem fecerit, reſtituit eam ſummam numeri in uno ſigno mo
<
lb
/>
rata. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s21792
"
xml:space
="
preserve
">Ergo totam circuitionem in cœlo quadringenteſimo, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s21793
"
xml:space
="
preserve
">octogeſimo & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s21794
"
xml:space
="
preserve
">quinto die permenſa,
<
lb
/>
iterum in id ſignum redit, ex quo ſigno prius iter facere cœpit.</
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s21795
"
xml:space
="
preserve
"/>
</
p
>
<
p
style
="
it
">
<
s
xml:id
="
echoid-s21796
"
xml:space
="
preserve
">Hac parte non conuenit Vitr. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s21797
"
xml:space
="
preserve
">cum alijs, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s21798
"
xml:space
="
preserve
">forte in textu mendum eſt. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s21799
"
xml:space
="
preserve
">Plinius quoque qui integras ſchæ-
<
lb
/>
das a Vitr. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s21800
"
xml:space
="
preserve
">mutuare ſolet, ab eo ſuper his diſſentit. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s21801
"
xml:space
="
preserve
">Ponit igitur Vitr. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s21802
"
xml:space
="
preserve
">Planetas cogi neceßitate commorari,
<
lb
/>
eosq́; </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s21803
"
xml:space
="
preserve
">a neceßitate liberat, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s21804
"
xml:space
="
preserve
">quaſi ſolutos uult eos iter celeritate curſus æquare in alio ſigno, quod morando
<
lb
/>
in alio fecerunt. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s21805
"
xml:space
="
preserve
">Nec ostendit unde hæc neceßtas proficiſcatur, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s21806
"
xml:space
="
preserve
">unde eorum libertas (ut ita dicam) pro-
<
lb
/>
<
note
position
="
left
"
xlink:label
="
note-514.01.319-02
"
xlink:href
="
note-514.01.319-02a
"
xml:space
="
preserve
">20</
note
>
ueniat. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s21807
"
xml:space
="
preserve
">Quare mihi uidetur utile lumen his addere, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s21808
"
xml:space
="
preserve
">eos ſequi, qui poſt Vitr. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s21809
"
xml:space
="
preserve
">firmioribus fundamentis cæle-
<
lb
/>
ſtium rerum ſtructuram ſtabiliere. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s21810
"
xml:space
="
preserve
">Explicandæ prius igitur ſunt mihi nominum quorundam rationes, ut fa-
<
lb
/>
cilius uniuerſum opus abſoluatur. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s21811
"
xml:space
="
preserve
">Nomina ſunt hæc. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s21812
"
xml:space
="
preserve
">Epicyclus, Deferens, Eccentricum, Concentricum. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s21813
"
xml:space
="
preserve
">Iu-
<
lb
/>
gum, Antiiugum, longitudo media eccentrici, longitudo media epicycli, Statio, Progreſſus, Regreſſus, Argu-
<
lb
/>
mentum, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s21814
"
xml:space
="
preserve
">Aequatio. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s21815
"
xml:space
="
preserve
">Epicyclus igitur, qui a Ptolomæo diuerſitatis circulus nominatur, paruus eſt circu-
<
lb
/>
lus excogitatus, tanquam additus maiori circulo unde nomen habuit, cuius circa circinationem nolunt Aſtro-
<
lb
/>
nomi conuolui ſyderis corpus. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s21816
"
xml:space
="
preserve
">Epicycli centrum in circinatione ponunt, quæ ſydus aut epicyclum defert orien-
<
lb
/>
tem uerſus, quæ circinatio Deferens ab officio deferendi nominatur. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s21817
"
xml:space
="
preserve
">cuius centrum non est eodem loco, in quo
<
lb
/>
est centrum orbis, ideo Eccentricum, quaſi extra centrum vniuerſi dicitur, quemadmodum concentricus orbis
<
lb
/>
dicitur, cuius idem locus eſt, quod est uniuerſi centrum. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s21818
"
xml:space
="
preserve
">Quare ſi in plano epicyclum, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s21819
"
xml:space
="
preserve
">deferens uelis de-
<
lb
/>
<
note
position
="
left
"
xlink:label
="
note-514.01.319-03
"
xlink:href
="
note-514.01.319-03a
"
xml:space
="
preserve
">30</
note
>
ſcribere, ita facito ſit centrum C. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s21820
"
xml:space
="
preserve
">a quo linea ducatur, cuius extremum alterum ſit a quod ſit centrum epicycli,
<
lb
/>
mmente C. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s21821
"
xml:space
="
preserve
">firmo, deſcribantur circinationis linea, extremitate aio ita in plano ſuperficiem eſſe deſcriptam,
<
lb
/>
quæ deferentis circinatio nuncupatur, ita Sol ecclipticen format, quæ tanquam Solis deferens dici potest, a-
<
lb
/>
qua deferentia aliorum ſyderũ diſtant, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s21822
"
xml:space
="
preserve
">a lateribus declinant, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s21823
"
xml:space
="
preserve
">producta eadem linea ad cauum primi cæ-
<
lb
/>
li eiuſdem nominis circinationem deſcri-
<
lb
/>
<
figure
xlink:label
="
fig-514.01.319-01
"
xlink:href
="
fig-514.01.319-01a
"
number
="
128
">
<
description
xml:id
="
echoid-description74
"
xml:space
="
preserve
">a b deferens.
<
lb
/>
c. deferentis centrum.
<
lb
/>
d e. epicyclus.
<
lb
/>
a. centrum epicycli.
<
lb
/>
f. mundi centrum.
<
lb
/>
a. iugum deferentis.
<
lb
/>
b. antiiugum.
<
lb
/>
d. iugum epicycli.</
description
>
<
variables
xml:id
="
echoid-variables86
"
xml:space
="
preserve
">d a e c s b</
variables
>
</
figure
>
bit. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s21824
"
xml:space
="
preserve
">Cæterum centrum epicycli ſemper eſt
<
lb
/>
in circinatione deferentis. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s21825
"
xml:space
="
preserve
">circino igitur
<
lb
/>
collocato in a. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s21826
"
xml:space
="
preserve
">& </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s21827
"
xml:space
="
preserve
">diducto adſyderis cen-
<
lb
/>
trum d. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s21828
"
xml:space
="
preserve
">ducatur circinatio, hæc epicy-
<
lb
/>
clum formabit. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s21829
"
xml:space
="
preserve
">Hæc cum ita ſint, non eſt,
<
lb
/>
<
note
position
="
left
"
xlink:label
="
note-514.01.319-04
"
xlink:href
="
note-514.01.319-04a
"
xml:space
="
preserve
">40</
note
>
qui non uideat deferentis & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s21830
"
xml:space
="
preserve
">epicycli cir-
<
lb
/>
cinationes distare ab orbis centro f. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s21831
"
xml:space
="
preserve
">inæ-
<
lb
/>
quali ratione. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s21832
"
xml:space
="
preserve
">Præter hæc epicycli parti-
<
lb
/>
bus diuerſa nomina impoſuerunt astrorum
<
lb
/>
periti, reſpicientes interualla, quibus illæ
<
lb
/>
partes a centro mundi uidentur abeſſe.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s21833
"
xml:space
="
preserve
">Cum uellent ea ratione ſeruare multa, quænobis apparent. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s21834
"
xml:space
="
preserve
">Hinc factum eſt, ut ſignum, quod in circinatione
<
lb
/>
deferentis, aut epicycli remotius eſt ab orbis centro, ingum uocauerint. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s21835
"
xml:space
="
preserve
">Barbari augem uocant, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s21836
"
xml:space
="
preserve
">ſignum,
<
lb
/>
quod per diametrum opponitur Iugo, intiiugum quaſi oppoſitum iugo dixerint. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s21837
"
xml:space
="
preserve
">quoniam uerò Soli epicyclum
<
lb
/>
non dedere, ideo ſignum illud oppoſitum iugo deferentis, Antiiugum nocabitur. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s21838
"
xml:space
="
preserve
">iugum, Summitas, Auges,
<
lb
/>
<
note
position
="
left
"
xlink:label
="
note-514.01.319-05
"
xlink:href
="
note-514.01.319-05a
"
xml:space
="
preserve
">50</
note
>
Abſides idem ſignificant. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s21839
"
xml:space
="
preserve
">Longitudo uerò media eccentrici est dimidium diametri. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s21840
"
xml:space
="
preserve
">Longitudo autem media
<
lb
/>
epicycli eſt ſpatium interceptum inter utrunque centrum. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s21841
"
xml:space
="
preserve
">Vocantur autem longitudines mediæ ea ratione, quo-
<
lb
/>
niam iugum, ideſt ſignum ab orbis centro remotiſſimum, longitudo long ior appellatur, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s21842
"
xml:space
="
preserve
">antiiugum, id est
<
lb
/>
ſignum iugo oppoſitum, longitudo breuior nominatur deferentis, uel epicycli. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s21843
"
xml:space
="
preserve
">Hæc duo ſigna ſunt extrema
<
lb
/>
unius lineæ. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s21844
"
xml:space
="
preserve
">quæ per utraque centra, deferentis ſcilicet, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s21845
"
xml:space
="
preserve
">orbis ducitur. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s21846
"
xml:space
="
preserve
">& </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s21847
"
xml:space
="
preserve
">iugilinea uocatur, quoniam eſt
<
lb
/>
tanquam index extremi iugi. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s21848
"
xml:space
="
preserve
">Quare quemadmodum in eccentrico longitudo maior tanto est plus ſemidiame-
<
lb
/>
tro eccentrici, quantum eſt ſpatium interceptum inter utrunque centrum: </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s21849
"
xml:space
="
preserve
">ita minor longitudo eſt tanto minor
<
lb
/>
ſemidiametro, quanto plus illa excedit, ſed ſemidiameter longitudo media eſt. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s21850
"
xml:space
="
preserve
">Non minus in epicyclo longitu-
<
lb
/>
do maior eo erit plus ſpatio inter utrunque centrum, quantum est epicycli ſemidiameter. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s21851
"
xml:space
="
preserve
">& </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s21852
"
xml:space
="
preserve
">tantum ab eodem
<
lb
/>
ſpatio longitudo minor ſuperabitur. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s21853
"
xml:space
="
preserve
">Vnde ſpatium inter utrunque centrum erit media longit udo. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s21854
"
xml:space
="
preserve
">nam rationi
<
lb
/>
<
note
position
="
left
"
xlink:label
="
note-514.01.319-06
"
xlink:href
="
note-514.01.319-06a
"
xml:space
="
preserve
">60</
note
>
</
s
>
</
p
>
</
div
>
</
div
>
</
text
>
</
echo
>