323291NONVS.
prebenſain proprijs ſyderum motionibus, ideo non eſt illis concentricorum orbium ratio impertita.
Verum st
recte ſciamus quibus progreßio, & regreſſio detur, dicam debere nos animo du is line is effingere a centro du-
ci, ſedalteram in partem orientis, alteram in partem occiduam epicycli terminare, ita quatenus ad ſyderis
motum pertinet in epicyclo, quod ſydus arcum ſuperiorem contactui duarum linearum epicycli permeabit,
dicetur progredi, quoniam orientem uerſus defertur, ſed in parte inferiori permeando, dicetur regredi, quo-
niam in contrariam partem mouendo reuertetur. Sed in prædictis contactuum punctis permanendo, moram
132[Figure 132]b k epicyclus.
b. centrum eius.
h. uigum.
n. Antijugum epicycli.
k. punctũ primœ morœ.
c. mundi centrum.
o. punctũ ſecundæ morœ.
h l k. arcus primœ mo
rœ.
k n o. arcus regreſſus-
o b k. arcus directio-
nis.L K A H B N O C facere, ac stare dicetur, nam in orientali puncto ex dire-
cto regrediens, & in puncto occidentali eregrediente di-
rectum efficitur; quamuis in Sole, ac Luna bœc contrario
modo conſiderantur, quœ ratio circa progreſſus, & regreſ-
ſus ſatisfaceret, ſi ſydus nullum alium motũ haberet, quàm
eum, quem babet ab epicycli motu. Sed quoniam dum ſy-
dus in epicyclo mouetur, epicyclus etiam ab eccentrico ſer-
tur, quoniam apud contactus puncta ſydus licet in mora
ſit, quo ad epicycli berſationem, tamen ab eccentrico uer-
ſus orientem defertur. Ideo neceſſe est ſtationum puncta
aliquanto inferiora eſſe punctis his, in quibus contactus fit
earum linearum in epicyclo, it a line œ illœ non tangendo, ſed
ſecando, & diuidendo epicyclion in ſectionibus faciunt sta-
tiomon puncta, ideo neceſſe est ea puncta in ea circinatio-
nis epicycli parte collocari, ubi mot us ſyderis vegredientis
occaſum ab epicyclo fertur, tantundem epicyclus reſtitua-
tur a deferente orientem uerſus, & hoc modo ſydus æqua-
libus, ſed contrarijs motionibus delatum, ſtare, ac morari
uidetur. ideo in puncto orientalis morœ, quœ prima statio
nominatur, incipit regredi, nam eo loco motus ſyderis in epicyclo incipit ſuperare motum epicycli in deferente,
ſed in puncto morœ occidentalis, quœ ſecunda ſtatio nominatur, ſydus progredi incipit, nam temperatur in epi-
cyclo ſyderis motus. & hœc ex ſuperioribus exemplis cognita ſunt.
1130recte ſciamus quibus progreßio, & regreſſio detur, dicam debere nos animo du is line is effingere a centro du-
ci, ſedalteram in partem orientis, alteram in partem occiduam epicycli terminare, ita quatenus ad ſyderis
motum pertinet in epicyclo, quod ſydus arcum ſuperiorem contactui duarum linearum epicycli permeabit,
dicetur progredi, quoniam orientem uerſus defertur, ſed in parte inferiori permeando, dicetur regredi, quo-
niam in contrariam partem mouendo reuertetur. Sed in prædictis contactuum punctis permanendo, moram
132[Figure 132]b k epicyclus.
b. centrum eius.
h. uigum.
n. Antijugum epicycli.
k. punctũ primœ morœ.
c. mundi centrum.
o. punctũ ſecundæ morœ.
h l k. arcus primœ mo
rœ.
k n o. arcus regreſſus-
o b k. arcus directio-
nis.L K A H B N O C facere, ac stare dicetur, nam in orientali puncto ex dire-
cto regrediens, & in puncto occidentali eregrediente di-
rectum efficitur; quamuis in Sole, ac Luna bœc contrario
modo conſiderantur, quœ ratio circa progreſſus, & regreſ-
ſus ſatisfaceret, ſi ſydus nullum alium motũ haberet, quàm
eum, quem babet ab epicycli motu. Sed quoniam dum ſy-
dus in epicyclo mouetur, epicyclus etiam ab eccentrico ſer-
tur, quoniam apud contactus puncta ſydus licet in mora
ſit, quo ad epicycli berſationem, tamen ab eccentrico uer-
ſus orientem defertur. Ideo neceſſe est ſtationum puncta
aliquanto inferiora eſſe punctis his, in quibus contactus fit
earum linearum in epicyclo, it a line œ illœ non tangendo, ſed
ſecando, & diuidendo epicyclion in ſectionibus faciunt sta-
tiomon puncta, ideo neceſſe est ea puncta in ea circinatio-
nis epicycli parte collocari, ubi mot us ſyderis vegredientis
occaſum ab epicyclo fertur, tantundem epicyclus reſtitua-
tur a deferente orientem uerſus, & hoc modo ſydus æqua-
libus, ſed contrarijs motionibus delatum, ſtare, ac morari
uidetur. ideo in puncto orientalis morœ, quœ prima statio
nominatur, incipit regredi, nam eo loco motus ſyderis in epicyclo incipit ſuperare motum epicycli in deferente,
ſed in puncto morœ occidentalis, quœ ſecunda ſtatio nominatur, ſydus progredi incipit, nam temperatur in epi-
cyclo ſyderis motus. & hœc ex ſuperioribus exemplis cognita ſunt.
Martis uerò circiter ſexcenteſimo octogeſimo die ſyderum ſpatia peruagando peruenit eò, ex
quo initium faciendo curſum fecerat ante: & in quibus ſignis celerius percurrit, cum ſtationem facit,
explet dierum numeri rationem. Iouis autem placidioribus gradibus ſcandens contra mundi uerſa-
tionem, circiter trecentis ſexaginta quinque diebus ſingula ſigna permetitur, & conſiſtit perannos
undecim, & dies trecentos ſexaginta tres, & redit in id ſignum, in quo ante duodecim annos fuerat.
Saturni uerò menſibus undertriginta, & amplius paucis diebus peruadens per ſigni ſpatium anno nono
& uigeſimo, circiter diebus centum & ſexaginta, in quo ante triceſimo fuerat anno, in id reſtituitur;
ex eoq́; quo minus ab extremo diſtat mundo, tanto maiorem circinationem rotæ percurrendo tar-
dius uidetur.
quo initium faciendo curſum fecerat ante: & in quibus ſignis celerius percurrit, cum ſtationem facit,
explet dierum numeri rationem. Iouis autem placidioribus gradibus ſcandens contra mundi uerſa-
tionem, circiter trecentis ſexaginta quinque diebus ſingula ſigna permetitur, & conſiſtit perannos
undecim, & dies trecentos ſexaginta tres, & redit in id ſignum, in quo ante duodecim annos fuerat.
Saturni uerò menſibus undertriginta, & amplius paucis diebus peruadens per ſigni ſpatium anno nono
& uigeſimo, circiter diebus centum & ſexaginta, in quo ante triceſimo fuerat anno, in id reſtituitur;
ex eoq́; quo minus ab extremo diſtat mundo, tanto maiorem circinationem rotæ percurrendo tar-
dius uidetur.
Satis aperta est Vitr.
mens hoc loco, ſed qua ratione (quœ ipſe dixit) nos intelligenda duxerimus, ex ſupe-
2240 rioribus ſpeculationibus innoteſcunt.
2240 rioribus ſpeculationibus innoteſcunt.
Hi, autem qui ſupra Solis iter circinationes peragunt, maxime cum in trigono fuerint, quod is
inierit, tum non progrediuntur, ſed regreſſus facientes morantur, donec idem Sol de eo trigono in
aliud ſignum tranſitionem fecerit.
inierit, tum non progrediuntur, ſed regreſſus facientes morantur, donec idem Sol de eo trigono in
aliud ſignum tranſitionem fecerit.
Videtur de aſpectibus, &
radijs loqui Vitr.
deq́;
occultationibus, dum de progreſſibus, &
ſtationibus ſermo
nem facit, ſuoq́; modo cauſam reddit, aliorumq́; opiniones confutat. Nos ſecundum propoſitam rationem hanc
partem abſoluemus, & quœ de his Aſtronomorum periti iudicarunt, aperiemus, inde ad Vitr. accedemus.
Conſideramus ergo Solem quatuor in locis prœcipuis ab horizonte, & meridiano terminatis, ſcilicet in oriente,
in meridie, in occidente, in media nocte. cum igitur in oriente eſt Sol, ſi ſydus, uel ſtella in oriente ſuerit, ſta-
tum illum uocabimus matutinum. Si in meridie meridianum, ſi in occaſu ueſpertinum, ſi ſub terra in orbe
3350 noctis mediæ intempestum. Ita ſyderis aut ſtellæ ſinguli ſitus ex quatuor, modis quaternis ad Solem com-
parabitur. Vnde ſexdecim habitudines Solis ad ſydera, & ſtellas eliciemus. e quibus meridiana quidem est,
ſed non cernitur, effulgens enim Sol lumen eripit, uel obſcurat ſyderum lumen, ideo uera non apparens habi-
tudo illa nominatur. Sed habitudo noctis intempeſtœ eſt, & ſemper apparet, prœterquã cum in medio cœli ſub
terra ſydus uel stella fuerit, nam quoniam nocte ſydus omnis, uel ſtella in horiZonte, uel ſupra terram cerni-
tur, ideo & ueram & apparentem fulſionem illam uocabimus. habitudo tandem matutina & veſpertina ſy-
deris ſupra terram, aut in horizonte eſt quidem, ſed non apparet. nam Solis radius in Oriente eam eripit, &
fieri tamen poteſt ut uideatur, ſi Sol infra borizontem tantum fuerit, ut eius lux imbecilla adbuc, & parum
uigens cedat stellæradio, tunc enim habitudo ſyderis aut prima, aut poſt ortum matutinum, apparens nomi-
natur. igitur ſtellæ uel ſyderis ortus matutinus primum apparens, dicitur fulſio prima matutina, poſtremo uerò
4460 apparens, poſtrema. ſimili ratione uiſionem & fulſionem primam, uel Postremam verfpertin am dicemus. ali-
nem facit, ſuoq́; modo cauſam reddit, aliorumq́; opiniones confutat. Nos ſecundum propoſitam rationem hanc
partem abſoluemus, & quœ de his Aſtronomorum periti iudicarunt, aperiemus, inde ad Vitr. accedemus.
Conſideramus ergo Solem quatuor in locis prœcipuis ab horizonte, & meridiano terminatis, ſcilicet in oriente,
in meridie, in occidente, in media nocte. cum igitur in oriente eſt Sol, ſi ſydus, uel ſtella in oriente ſuerit, ſta-
tum illum uocabimus matutinum. Si in meridie meridianum, ſi in occaſu ueſpertinum, ſi ſub terra in orbe
3350 noctis mediæ intempestum. Ita ſyderis aut ſtellæ ſinguli ſitus ex quatuor, modis quaternis ad Solem com-
parabitur. Vnde ſexdecim habitudines Solis ad ſydera, & ſtellas eliciemus. e quibus meridiana quidem est,
ſed non cernitur, effulgens enim Sol lumen eripit, uel obſcurat ſyderum lumen, ideo uera non apparens habi-
tudo illa nominatur. Sed habitudo noctis intempeſtœ eſt, & ſemper apparet, prœterquã cum in medio cœli ſub
terra ſydus uel stella fuerit, nam quoniam nocte ſydus omnis, uel ſtella in horiZonte, uel ſupra terram cerni-
tur, ideo & ueram & apparentem fulſionem illam uocabimus. habitudo tandem matutina & veſpertina ſy-
deris ſupra terram, aut in horizonte eſt quidem, ſed non apparet. nam Solis radius in Oriente eam eripit, &
fieri tamen poteſt ut uideatur, ſi Sol infra borizontem tantum fuerit, ut eius lux imbecilla adbuc, & parum
uigens cedat stellæradio, tunc enim habitudo ſyderis aut prima, aut poſt ortum matutinum, apparens nomi-
natur. igitur ſtellæ uel ſyderis ortus matutinus primum apparens, dicitur fulſio prima matutina, poſtremo uerò
4460 apparens, poſtrema. ſimili ratione uiſionem & fulſionem primam, uel Postremam verfpertin am dicemus. ali-