Vitruvius, De architectura libri decem, 1567

List of thumbnails

< >
231
231 (199)
232
232 (200)
233
233 (201)
234
234 (202)
235
235 (203)
236
236 (204)
237
237 (205)
238
238 (206)
239
239 (207)
240
240 (208)
< >
page |< < (291) of 412 > >|
    <echo version="1.0RC">
      <text xml:lang="la" type="free">
        <div xml:id="echoid-div1" type="section" level="1" n="1">
          <div xml:id="echoid-div734" type="section" level="2" n="137">
            <p style="it">
              <s xml:id="echoid-s22041" xml:space="preserve">
                <pb o="291" file="514.01.323" n="323" rhead="NONVS."/>
              prebenſain proprijs ſyderum motionibus, ideo non eſt illis concentricorum orbium ratio impertita. </s>
              <s xml:id="echoid-s22042" xml:space="preserve">Verum st
                <lb/>
              recte ſciamus quibus progreßio, & </s>
              <s xml:id="echoid-s22043" xml:space="preserve">regreſſio detur, dicam debere nos animo du is line is effingere a centro du-
                <lb/>
              ci, ſedalteram in partem orientis, alteram in partem occiduam epicycli terminare, ita quatenus ad ſyderis
                <lb/>
              motum pertinet in epicyclo, quod ſydus arcum ſuperiorem contactui duarum linearum epicycli permeabit,
                <lb/>
              dicetur progredi, quoniam orientem uerſus defertur, ſed in parte inferiori permeando, dicetur regredi, quo-
                <lb/>
              niam in contrariam partem mouendo reuertetur. </s>
              <s xml:id="echoid-s22044" xml:space="preserve">Sed in prædictis contactuum punctis permanendo, moram
                <lb/>
                <figure xlink:label="fig-514.01.323-01" xlink:href="fig-514.01.323-01a" number="132">
                  <description xml:id="echoid-description78" xml:space="preserve">b k epicyclus.
                    <lb/>
                  b. centrum eius.
                    <lb/>
                  h. uigum.
                    <lb/>
                  n. Antijugum epicycli.
                    <lb/>
                  k. punctũ primœ morœ.
                    <lb/>
                  c. mundi centrum.
                    <lb/>
                  o. punctũ ſecundæ morœ.
                    <lb/>
                  h l k. arcus primœ mo
                    <lb/>
                  rœ.
                    <lb/>
                  k n o. arcus regreſſus-
                    <lb/>
                  o b k. arcus directio-
                    <lb/>
                  nis.</description>
                  <variables xml:id="echoid-variables90" xml:space="preserve">L K A H B N O C</variables>
                </figure>
              facere, ac stare dicetur, nam in orientali puncto ex dire-
                <lb/>
              cto regrediens, & </s>
              <s xml:id="echoid-s22045" xml:space="preserve">in puncto occidentali eregrediente di-
                <lb/>
              rectum efficitur; </s>
              <s xml:id="echoid-s22046" xml:space="preserve">quamuis in Sole, ac Luna bœc contrario
                <lb/>
              modo conſiderantur, quœ ratio circa progreſſus, & </s>
              <s xml:id="echoid-s22047" xml:space="preserve">regreſ-
                <lb/>
              ſus ſatisfaceret, ſi ſydus nullum alium motũ haberet, quàm
                <lb/>
              eum, quem babet ab epicycli motu. </s>
              <s xml:id="echoid-s22048" xml:space="preserve">Sed quoniam dum ſy-
                <lb/>
              dus in epicyclo mouetur, epicyclus etiam ab eccentrico ſer-
                <lb/>
              tur, quoniam apud contactus puncta ſydus licet in mora
                <lb/>
              ſit, quo ad epicycli berſationem, tamen ab eccentrico uer-
                <lb/>
              ſus orientem defertur. </s>
              <s xml:id="echoid-s22049" xml:space="preserve">Ideo neceſſe est ſtationum puncta
                <lb/>
              aliquanto inferiora eſſe punctis his, in quibus contactus fit
                <lb/>
              earum linearum in epicyclo, it a line œ illœ non tangendo, ſed
                <lb/>
              ſecando, & </s>
              <s xml:id="echoid-s22050" xml:space="preserve">diuidendo epicyclion in ſectionibus faciunt sta-
                <lb/>
              tiomon puncta, ideo neceſſe est ea puncta in ea circinatio-
                <lb/>
              nis epicycli parte collocari, ubi mot us ſyderis vegredientis
                <lb/>
              occaſum ab epicyclo fertur, tantundem epicyclus reſtitua-
                <lb/>
              tur a deferente orientem uerſus, & </s>
              <s xml:id="echoid-s22051" xml:space="preserve">hoc modo ſydus æqua-
                <lb/>
              libus, ſed contrarijs motionibus delatum, ſtare, ac morari
                <lb/>
              uidetur. </s>
              <s xml:id="echoid-s22052" xml:space="preserve">ideo in puncto orientalis morœ, quœ prima statio
                <lb/>
              nominatur, incipit regredi, nam eo loco motus ſyderis in epicyclo incipit ſuperare motum epicycli in deferente,
                <lb/>
              ſed in puncto morœ occidentalis, quœ ſecunda ſtatio nominatur, ſydus progredi incipit, nam temperatur in epi-
                <lb/>
              cyclo ſyderis motus. </s>
              <s xml:id="echoid-s22053" xml:space="preserve">& </s>
              <s xml:id="echoid-s22054" xml:space="preserve">hœc ex ſuperioribus exemplis cognita ſunt.</s>
              <s xml:id="echoid-s22055" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <note position="left" xml:space="preserve">30</note>
            <p>
              <s xml:id="echoid-s22056" xml:space="preserve">
                <emph style="sc">Martis</emph>
              uerò circiter ſexcenteſimo octogeſimo die ſyderum ſpatia peruagando peruenit eò, ex
                <lb/>
              quo initium faciendo curſum fecerat ante: </s>
              <s xml:id="echoid-s22057" xml:space="preserve">& </s>
              <s xml:id="echoid-s22058" xml:space="preserve">in quibus ſignis celerius percurrit, cum ſtationem facit,
                <lb/>
              explet dierum numeri rationem. </s>
              <s xml:id="echoid-s22059" xml:space="preserve">Iouis autem placidioribus gradibus ſcandens contra mundi uerſa-
                <lb/>
              tionem, circiter trecentis ſexaginta quinque diebus ſingula ſigna permetitur, & </s>
              <s xml:id="echoid-s22060" xml:space="preserve">conſiſtit perannos
                <lb/>
              undecim, & </s>
              <s xml:id="echoid-s22061" xml:space="preserve">dies trecentos ſexaginta tres, & </s>
              <s xml:id="echoid-s22062" xml:space="preserve">redit in id ſignum, in quo ante duodecim annos fuerat.
                <lb/>
              </s>
              <s xml:id="echoid-s22063" xml:space="preserve">Saturni uerò menſibus undertriginta, & </s>
              <s xml:id="echoid-s22064" xml:space="preserve">amplius paucis diebus peruadens per ſigni ſpatium anno nono
                <lb/>
              & </s>
              <s xml:id="echoid-s22065" xml:space="preserve">uigeſimo, circiter diebus centum & </s>
              <s xml:id="echoid-s22066" xml:space="preserve">ſexaginta, in quo ante triceſimo fuerat anno, in id reſtituitur; </s>
              <s xml:id="echoid-s22067" xml:space="preserve">
                <lb/>
              ex eoq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s22068" xml:space="preserve">quo minus ab extremo diſtat mundo, tanto maiorem circinationem rotæ percurrendo tar-
                <lb/>
              dius uidetur.</s>
              <s xml:id="echoid-s22069" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <p style="it">
              <s xml:id="echoid-s22070" xml:space="preserve">Satis aperta est Vitr. </s>
              <s xml:id="echoid-s22071" xml:space="preserve">mens hoc loco, ſed qua ratione (quœ ipſe dixit) nos intelligenda duxerimus, ex ſupe-
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.323-02" xlink:href="note-514.01.323-02a" xml:space="preserve">40</note>
              rioribus ſpeculationibus innoteſcunt.</s>
              <s xml:id="echoid-s22072" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <p>
              <s xml:id="echoid-s22073" xml:space="preserve">
                <emph style="sc">Hi</emph>
              , autem qui ſupra Solis iter circinationes peragunt, maxime cum in trigono fuerint, quod is
                <lb/>
              inierit, tum non progrediuntur, ſed regreſſus facientes morantur, donec idem Sol de eo trigono in
                <lb/>
              aliud ſignum tranſitionem fecerit.</s>
              <s xml:id="echoid-s22074" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <p style="it">
              <s xml:id="echoid-s22075" xml:space="preserve">Videtur de aſpectibus, & </s>
              <s xml:id="echoid-s22076" xml:space="preserve">radijs loqui Vitr. </s>
              <s xml:id="echoid-s22077" xml:space="preserve">deq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s22078" xml:space="preserve">occultationibus, dum de progreſſibus, & </s>
              <s xml:id="echoid-s22079" xml:space="preserve">ſtationibus ſermo
                <lb/>
              nem facit, ſuoq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s22080" xml:space="preserve">modo cauſam reddit, aliorumq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s22081" xml:space="preserve">opiniones confutat. </s>
              <s xml:id="echoid-s22082" xml:space="preserve">Nos ſecundum propoſitam rationem hanc
                <lb/>
              partem abſoluemus, & </s>
              <s xml:id="echoid-s22083" xml:space="preserve">quœ de his Aſtronomorum periti iudicarunt, aperiemus, inde ad Vitr. </s>
              <s xml:id="echoid-s22084" xml:space="preserve">accedemus.
                <lb/>
              </s>
              <s xml:id="echoid-s22085" xml:space="preserve">Conſideramus ergo Solem quatuor in locis prœcipuis ab horizonte, & </s>
              <s xml:id="echoid-s22086" xml:space="preserve">meridiano terminatis, ſcilicet in oriente,
                <lb/>
              in meridie, in occidente, in media nocte. </s>
              <s xml:id="echoid-s22087" xml:space="preserve">cum igitur in oriente eſt Sol, ſi ſydus, uel ſtella in oriente ſuerit, ſta-
                <lb/>
              tum illum uocabimus matutinum. </s>
              <s xml:id="echoid-s22088" xml:space="preserve">Si in meridie meridianum, ſi in occaſu ueſpertinum, ſi ſub terra in orbe
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.323-03" xlink:href="note-514.01.323-03a" xml:space="preserve">50</note>
              noctis mediæ intempestum. </s>
              <s xml:id="echoid-s22089" xml:space="preserve">Ita ſyderis aut ſtellæ ſinguli ſitus ex quatuor, modis quaternis ad Solem com-
                <lb/>
              parabitur. </s>
              <s xml:id="echoid-s22090" xml:space="preserve">Vnde ſexdecim habitudines Solis ad ſydera, & </s>
              <s xml:id="echoid-s22091" xml:space="preserve">ſtellas eliciemus. </s>
              <s xml:id="echoid-s22092" xml:space="preserve">e quibus meridiana quidem est,
                <lb/>
              ſed non cernitur, effulgens enim Sol lumen eripit, uel obſcurat ſyderum lumen, ideo uera non apparens habi-
                <lb/>
              tudo illa nominatur. </s>
              <s xml:id="echoid-s22093" xml:space="preserve">Sed habitudo noctis intempeſtœ eſt, & </s>
              <s xml:id="echoid-s22094" xml:space="preserve">ſemper apparet, prœterquã cum in medio cœli ſub
                <lb/>
              terra ſydus uel stella fuerit, nam quoniam nocte ſydus omnis, uel ſtella in horiZonte, uel ſupra terram cerni-
                <lb/>
              tur, ideo & </s>
              <s xml:id="echoid-s22095" xml:space="preserve">ueram & </s>
              <s xml:id="echoid-s22096" xml:space="preserve">apparentem fulſionem illam uocabimus. </s>
              <s xml:id="echoid-s22097" xml:space="preserve">habitudo tandem matutina & </s>
              <s xml:id="echoid-s22098" xml:space="preserve">veſpertina ſy-
                <lb/>
              deris ſupra terram, aut in horizonte eſt quidem, ſed non apparet. </s>
              <s xml:id="echoid-s22099" xml:space="preserve">nam Solis radius in Oriente eam eripit, & </s>
              <s xml:id="echoid-s22100" xml:space="preserve">
                <lb/>
              fieri tamen poteſt ut uideatur, ſi Sol infra borizontem tantum fuerit, ut eius lux imbecilla adbuc, & </s>
              <s xml:id="echoid-s22101" xml:space="preserve">parum
                <lb/>
              uigens cedat stellæradio, tunc enim habitudo ſyderis aut prima, aut poſt ortum matutinum, apparens nomi-
                <lb/>
              natur. </s>
              <s xml:id="echoid-s22102" xml:space="preserve">igitur ſtellæ uel ſyderis ortus matutinus primum apparens, dicitur fulſio prima matutina, poſtremo uerò
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.323-04" xlink:href="note-514.01.323-04a" xml:space="preserve">60</note>
              apparens, poſtrema. </s>
              <s xml:id="echoid-s22103" xml:space="preserve">ſimili ratione uiſionem & </s>
              <s xml:id="echoid-s22104" xml:space="preserve">fulſionem primam, uel Postremam verfpertin am dicemus. </s>
              <s xml:id="echoid-s22105" xml:space="preserve">ali-</s>
            </p>
          </div>
        </div>
      </text>
    </echo>