Vitruvius
,
De architectura libri decem
,
1567
Text
Text Image
Image
XML
Thumbnail overview
Document information
None
Concordance
Notes
Handwritten
Figures
Content
Thumbnails
List of thumbnails
<
1 - 10
11 - 20
21 - 30
31 - 40
41 - 50
51 - 60
61 - 70
71 - 80
81 - 90
91 - 100
101 - 110
111 - 120
121 - 130
131 - 140
141 - 150
151 - 160
161 - 170
171 - 180
181 - 190
191 - 200
201 - 210
211 - 220
221 - 230
231 - 240
241 - 250
251 - 260
261 - 270
271 - 280
281 - 290
291 - 300
301 - 310
311 - 320
321 - 330
331 - 340
341 - 350
351 - 360
361 - 370
371 - 380
381 - 390
391 - 400
401 - 410
411 - 412
>
261
(229)
262
(230)
263
(231)
264
(232)
265
(233)
266
(234)
267
(235)
268
(236)
269
(237)
270
(238)
<
1 - 10
11 - 20
21 - 30
31 - 40
41 - 50
51 - 60
61 - 70
71 - 80
81 - 90
91 - 100
101 - 110
111 - 120
121 - 130
131 - 140
141 - 150
151 - 160
161 - 170
171 - 180
181 - 190
191 - 200
201 - 210
211 - 220
221 - 230
231 - 240
241 - 250
251 - 260
261 - 270
271 - 280
281 - 290
291 - 300
301 - 310
311 - 320
321 - 330
331 - 340
341 - 350
351 - 360
361 - 370
371 - 380
381 - 390
391 - 400
401 - 410
411 - 412
>
page
|<
<
(295)
of 412
>
>|
<
echo
version
="
1.0RC
">
<
text
xml:lang
="
la
"
type
="
free
">
<
div
xml:id
="
echoid-div1
"
type
="
section
"
level
="
1
"
n
="
1
">
<
div
xml:id
="
echoid-div750
"
type
="
section
"
level
="
2
"
n
="
138
">
<
p
>
<
s
xml:id
="
echoid-s22370
"
xml:space
="
preserve
">
<
pb
o
="
295
"
file
="
514.01.327
"
n
="
327
"
rhead
="
NONVS.
"/>
Fauonio flante, Scorpionibus comparat æ qualem curſum. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s22371
"
xml:space
="
preserve
">Ita Sol ea ſigna peruagando certis tempo-
<
lb
/>
ribus auget, aut minuit dierum, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s22372
"
xml:space
="
preserve
">horarum ſpatia. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s22373
"
xml:space
="
preserve
">Nunc de cæteris ſyderibus, quæ ſunt dextra, ac ſi-
<
lb
/>
niſtr a Zonam ſignorum Meridiana, Septentrionaliq́; </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s22374
"
xml:space
="
preserve
">parte mundi ſtellis diſpoſita, figurataq́; </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s22375
"
xml:space
="
preserve
">dicam.</
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s22376
"
xml:space
="
preserve
"/>
</
p
>
<
p
style
="
it
">
<
s
xml:id
="
echoid-s22377
"
xml:space
="
preserve
">Rationem creſcentium, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s22378
"
xml:space
="
preserve
">decreſcentium dierum affert Vitr. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s22379
"
xml:space
="
preserve
">ſed breuiter, ac potius effectum, quàm ratio-
<
lb
/>
nem, quem Sol facit in mundo dierum quantitatis, dum ſignum ex ſigno init. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s22380
"
xml:space
="
preserve
">ad hoc enim ratio breuis dedu-
<
lb
/>
citur, quod Sol ſupra terram maiores, aut minores arcus diurnos facit. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s22381
"
xml:space
="
preserve
">Ideo hanc quo que rationem ſolue-
<
lb
/>
mus, rationem vniuerſalem afferentes, nam eo tempore, quo nobis decreſcunt dierum ſpatia, alijs augentur,
<
lb
/>
ideo cauſam uniuerſam debemus amplecti, non eam, quæ nobis citra æquinoctium babitantes tantum inſeruit.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s22382
"
xml:space
="
preserve
">Dies igitur modis duobus capitur. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s22383
"
xml:space
="
preserve
">Primum ſpatium, quo Solis circuitus ſemel uniuerſum ambit termino hora-
<
lb
/>
<
note
position
="
left
"
xlink:label
="
note-514.01.327-01
"
xlink:href
="
note-514.01.327-01a
"
xml:space
="
preserve
">10</
note
>
rum quatuor & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s22384
"
xml:space
="
preserve
">uiginti, atque hæc ordinaria, uulgataq́; </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s22385
"
xml:space
="
preserve
">est diei acceptio, vulgatam dico, quoniam Aſtrorum
<
lb
/>
periti ambitui horarum quatuor & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s22386
"
xml:space
="
preserve
">uiginti addunt amplius, id ſcilicet, quod Sol eo ſpatio motu contrario per-
<
lb
/>
fecerit. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s22387
"
xml:space
="
preserve
">Atque bæc prima eſt diei acceptio ab ipſa ferè natura rerum inſtituta, neque mirum ſi eo ſpatio nox
<
lb
/>
includatur, nam ratione uniuerſi Sol ſemper lucet, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s22388
"
xml:space
="
preserve
">diem aliquo loco facit. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s22389
"
xml:space
="
preserve
">Altera diei acceptio est, diem
<
lb
/>
pro eo ſpatio ſumi, quo Sol alicubi ſupra borizontem fertur, priori modo incipit dies a meridie, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s22390
"
xml:space
="
preserve
">in meridiem
<
lb
/>
ſequentem finit, quoniam ſingulis terrarum incolis ſuis in regionibus permanentibus quotidie Sol ad eorum
<
lb
/>
meridiem peruenit ad eundem circulum, qui per uertices, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s22391
"
xml:space
="
preserve
">cardines defertur, uerticis punctum Zenith uo-
<
lb
/>
cant Barbari. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s22392
"
xml:space
="
preserve
">Circulum uerò illum noſtri Meridianum appellant, ea de cauſa, quod dum aliquo in eius puncto
<
lb
/>
Sol ſuper terram manet, meridiem facit, ſuus uerò cuiq; </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s22393
"
xml:space
="
preserve
">ſit meridianus uniuſmodi, licet diuerſi ſint meridiani.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s22394
"
xml:space
="
preserve
">Sed puncta orientis, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s22395
"
xml:space
="
preserve
">occidentis Solis immutantur, nam uidemus Solem interim auero ortu, interim a late-
<
lb
/>
<
note
position
="
left
"
xlink:label
="
note-514.01.327-02
"
xlink:href
="
note-514.01.327-02a
"
xml:space
="
preserve
">20</
note
>
ribus conſurgere, occidereq́; </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s22396
"
xml:space
="
preserve
">aliquando ad uerum occaſum, aliquando declinare. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s22397
"
xml:space
="
preserve
">V t igitur dierum uarietatẽ
<
lb
/>
ſciamus unde ueniat, animaduertendum est Solem non æque quotidie ſupra terram conſurgere, ideoq́; </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s22398
"
xml:space
="
preserve
">euenire
<
lb
/>
diem diei ſpatio æqualinon reſpondere, uerum tamen illud eſt quot gradibus abſcedentiæ ab æquinoctiali oritur
<
lb
/>
Sol, totidem etiam in oppoſita parte decumbit. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s22399
"
xml:space
="
preserve
">Breuis uerò an longa ſit diei mora ſemper Sol ad ſuum cu-
<
lb
/>
iuſque meridianum circulum peruenit, nec propterea affirmo eodem momento ſingulis eſſe meridiem. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s22400
"
xml:space
="
preserve
">Verum
<
lb
/>
illud ſtatuo quo quis ad orientem proxime manet, Solem illi citius oriri, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s22401
"
xml:space
="
preserve
">ad eius meridianum peruenire.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s22402
"
xml:space
="
preserve
">Quare fieri poteſt meridiem aliquibus eſſe, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s22403
"
xml:space
="
preserve
">eodem tempore alijs oriri Solem, alijs decidere, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s22404
"
xml:space
="
preserve
">alijs eſſe in-
<
lb
/>
tempeſtam noctem. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s22405
"
xml:space
="
preserve
">Quare cum terra ex aliquorum ſententia, ſex mille leucas ambiat, Solis corpus ſingulis
<
lb
/>
horis ſupra terræ, marisq́; </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s22406
"
xml:space
="
preserve
">ambitum leucas facit 262. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s22407
"
xml:space
="
preserve
">quo fit ut aliqua orbis parte noſcentes diei boram poſ-
<
lb
/>
ſimus etiam a lateribus regionis horam dignoſcere, cognito nobis regionum interuallo ab ortu in occaſum. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s22408
"
xml:space
="
preserve
">
<
lb
/>
<
note
position
="
left
"
xlink:label
="
note-514.01.327-03
"
xlink:href
="
note-514.01.327-03a
"
xml:space
="
preserve
">30</
note
>
Nunc Solem in Arietis initio collocemus, quod punctum æquinoctium facit, licet Vitr. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s22409
"
xml:space
="
preserve
">id uelit eſſe in octaua
<
lb
/>
parte, quod quomodo intelligendum ſit, postea dicam. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s22410
"
xml:space
="
preserve
">incipiat Sol aduerſo, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s22411
"
xml:space
="
preserve
">contrario motu per ſigniferi par-
<
lb
/>
tes conſurgere, imaginemur diei principium, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s22412
"
xml:space
="
preserve
">finem tunc eſſe, cum in labro horizontis ab ortu & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s22413
"
xml:space
="
preserve
">ab occaſu
<
lb
/>
Solis centrum fuerit, tunc dico Diem nocte æquari, quoniam Sol dimidium ambitus ſupra terram deſignat.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s22414
"
xml:space
="
preserve
">Tantundem mor æ infra horizontem ducens, quantum ſuperius per apertas cœli regiones permeauerit. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s22415
"
xml:space
="
preserve
">Mouea
<
lb
/>
tur die iam peracto contra uniuerſi uerſationem, per ſigna ingrediens, quœ ſunt citra æquinoctialem orbem,
<
lb
/>
quæ ſunt Taurus, Gemini, Cancer, Leo, Virgo. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s22416
"
xml:space
="
preserve
">a Vitr. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s22417
"
xml:space
="
preserve
">ſeptentrionalia nuncupata, dico dies quotidie maiores
<
lb
/>
futuros, donec Sol ad Cancri ſignum peruenerit, a quo regrediens, vnde Tropici nomen deductum eſt, per ſe-
<
lb
/>
quentia ſigna permeando, breuiores dies facit. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s22418
"
xml:space
="
preserve
">Tropici uerò cir culum eum imaginamur eſſe, quem ſi Sol Can-
<
lb
/>
cri ſignum iniens in cœlo percurrens formaret, aperte uideremus vestigijs eius relictis, quemadmodum æqui-
<
lb
/>
<
note
position
="
left
"
xlink:label
="
note-514.01.327-04
"
xlink:href
="
note-514.01.327-04a
"
xml:space
="
preserve
">40</
note
>
noctialem orbem imaginemur eum, quem unius diei ſpatio in prima Arietis, aut Libræ parte Sol in cœlo defor-
<
lb
/>
maret, ſi ſui curſus apertas ſemitas deſcriberet. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s22419
"
xml:space
="
preserve
">A tropico igitur deſcendit Sol, minores arcus dierum perfi-
<
lb
/>
ciens ſupra terram, quoniam uero reuerſionis tempore parum moueri uidetur, quod ex vmbrarũ mutationibus
<
lb
/>
deprebendimus, ideo tempus illud ſolſtitum noninamus. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s22420
"
xml:space
="
preserve
">Tunc dies longiſſimns eſt ijs, qui citra æquinoctij or-
<
lb
/>
bem habitant, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s22421
"
xml:space
="
preserve
">nox eſt breuiſſima, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s22422
"
xml:space
="
preserve
">tanto longior eſt dies, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s22423
"
xml:space
="
preserve
">breuior nox, quanto obliquiori ambitu ho-
<
lb
/>
rizon terminatur. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s22424
"
xml:space
="
preserve
">Nam Sol ijs, qui magis inclinatum habent borizontem, magis conſurgit, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s22425
"
xml:space
="
preserve
">ſupra terram
<
lb
/>
diutius moram facit, unde lucis ſpatium maius eſt, quare facile emendatur, quod in Vitr. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s22426
"
xml:space
="
preserve
">legitur, {ad Cancrũ,
<
lb
/>
qui breuiſſimum tenet cœli ſpatium,} nam legendum est, longiſſimum ratione Solis, qui iniens Cancri ſignum
<
lb
/>
maius iter ſupra horizontem peruagatur. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s22427
"
xml:space
="
preserve
">a ſolſtitio regrediens Sol ad ſequentia ſigna depreſſiores, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s22428
"
xml:space
="
preserve
">minores
<
lb
/>
arcus diurnos efficiens, continuo minores efficit dies, donec perueniens ad Libram ſecundo æ quat dies noctibus
<
lb
/>
<
note
position
="
left
"
xlink:label
="
note-514.01.327-05
"
xlink:href
="
note-514.01.327-05a
"
xml:space
="
preserve
">50</
note
>
unde autumnale æquinoctium fit, deſcendensq́; </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s22429
"
xml:space
="
preserve
">quotidie ad ulteriora ſigna, ſcilicet Scorpionem, Sagittarium,
<
lb
/>
Capricornum, Aquarium, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s22430
"
xml:space
="
preserve
">Piſces, quæ ſigna meridiana nuncupantur, uarias efficit dierum mutationes,
<
lb
/>
nam uſque ad initium Capricorni dies breuiores redduntur, cum autem Capricornum Sol init, breuiſſimus dies
<
lb
/>
redditur, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s22431
"
xml:space
="
preserve
">propterea dies ille bruma, a breuitate, nominatur. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s22432
"
xml:space
="
preserve
">Sub Capricorno igitur Sole ſubeunte longio-
<
lb
/>
res noctes redduntur his, qui citra æquinoctium babitant, namijs, qui ultra, terras incolunt, contrarium ac
<
lb
/>
cidit, nam diurni arcus maiores, nocturni minores fiunt ijs, Solq́; </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s22433
"
xml:space
="
preserve
">uerſando ſub ea ſigna eorum borizontem
<
lb
/>
inſuper diutius moratur. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s22434
"
xml:space
="
preserve
">A Capricorno regrediens, quoniam ibi quoque eſt alius regreſſionis circulus, ſcan-
<
lb
/>
dere magis incipit, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s22435
"
xml:space
="
preserve
">diurnos arcus producere, donec æquata nocte diei ad Arietem, a quo moueri cœpit,
<
lb
/>
iterum reuertatur. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s22436
"
xml:space
="
preserve
">Hæc a Vitr. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s22437
"
xml:space
="
preserve
">dicta ſunt, in quibus breuiter multa ſcitu digna collegit. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s22438
"
xml:space
="
preserve
">Nam non ſolum
<
lb
/>
ſignorum ordo, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s22439
"
xml:space
="
preserve
">numerus, ſed etiam figurationes declarauit, ut hi qui ſpbæras conſtruunt, ſciant quo ordine
<
lb
/>
<
note
position
="
left
"
xlink:label
="
note-514.01.327-06
"
xlink:href
="
note-514.01.327-06a
"
xml:space
="
preserve
">60</
note
>
& </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s22440
"
xml:space
="
preserve
">quibus modis imagmes collo centur, nam Sol Arietem init a capite, Taurum a cauda. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s22441
"
xml:space
="
preserve
">& </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s22442
"
xml:space
="
preserve
">reliqua </
s
>
</
p
>
</
div
>
</
div
>
</
text
>
</
echo
>