Vitruvius, De architectura libri decem, 1567

Page concordance

< >
Scan Original
221 189
222 190
223 191
224 192
225 193
226 194
227 195
228 196
229 197
230 198
231 199
232 200
233 201
234 202
235 203
236 204
237 205
238 206
239 207
240 208
241 209
242 210
243 211
244 212
245 213
246 214
247 215
248 216
249 217
250 218
< >
page |< < (296) of 412 > >|
    <echo version="1.0RC">
      <text xml:lang="la" type="free">
        <div xml:id="echoid-div1" type="section" level="1" n="1">
          <div xml:id="echoid-div750" type="section" level="2" n="138">
            <p style="it">
              <s xml:id="echoid-s22442" xml:space="preserve">
                <pb o="296" file="514.01.328" n="328" rhead="LIBER"/>
              modo a Vitr. </s>
              <s xml:id="echoid-s22443" xml:space="preserve">exponunttur. </s>
              <s xml:id="echoid-s22444" xml:space="preserve">Aliud quoque docet, quod eſt: </s>
              <s xml:id="echoid-s22445" xml:space="preserve">ſigna ab Ariete iuxta præ ſcriptum ordinem, ſep-
                <lb/>
              tentrionalia nominari, quæ uero a Libra ad Arietem collocantur, dici meridiana, quoniam illa ſunt citra æqui-
                <lb/>
              noctialem in noſtris regionibus, illa uero ultra æquinoctialem uerſus partes meridianas, idq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s22446" xml:space="preserve">aio ratione noſtri,
                <lb/>
              nam ſigna, quæ nobis meridiana ſunt, illis, qui ultra æquinoctia ſunt, ſigna eorum cardinis dicuntur, quæue-
                <lb/>
              ro nobis ſeptentrionalia habentur, ullis meridiana uocantur. </s>
              <s xml:id="echoid-s22447" xml:space="preserve">Amplius & </s>
              <s xml:id="echoid-s22448" xml:space="preserve">illud dicit, verunque æquinoctium,
                <lb/>
              ſolſtitium item, & </s>
              <s xml:id="echoid-s22449" xml:space="preserve">brumam ſieri in octauis partibus ſignorum, quod quomodo intelligendum ſit, ut mihi uidetur
                <lb/>
              exponam. </s>
              <s xml:id="echoid-s22450" xml:space="preserve">Veteres ut obliquum circulum dignoſcerent, conſider auere duo diuerſa temporis interualla, quibus
                <lb/>
              dies par nocti cerneretur, maximasq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s22451" xml:space="preserve">dierum diſſimilitudines geminas perpenderunt, hyemis ſcilicet, & </s>
              <s xml:id="echoid-s22452" xml:space="preserve">æſta
                <lb/>
              tis, quando Sol circulos regreſſionis iniret, atque id non ſine iudicij, & </s>
              <s xml:id="echoid-s22453" xml:space="preserve">ingenij, & </s>
              <s xml:id="echoid-s22454" xml:space="preserve">ingeij acumine fecerunt, existiman-
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.328-01" xlink:href="note-514.01.328-01a" xml:space="preserve">10</note>
              tes inter hos terminos Solem eundem itineris tenorem, modumq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s22455" xml:space="preserve">ſeruare, & </s>
              <s xml:id="echoid-s22456" xml:space="preserve">ita illis uiſum est ea ſpatia ſub
                <lb/>
              uno orbis ambitu contineri debere, vnde quatuor circuli puncta tanquam initia obliqui orbis habuere, ita e-
                <lb/>
              nim ſigniferum prius uocatum fuiſſe credimus. </s>
              <s xml:id="echoid-s22457" xml:space="preserve">Ex hoc alia argumenta ſumentes, eum circulum in partes æ-
                <lb/>
              quas duodenas diuiſerunt, quæ perpetuo eſſent immutabiles. </s>
              <s xml:id="echoid-s22458" xml:space="preserve">Inde ut ſibi & </s>
              <s xml:id="echoid-s22459" xml:space="preserve">poſteris eam inuentionem memora
                <lb/>
              bilem facerent, circulum illum quibuſdam ſyderibus, quæ in ea parte cernuntur, deformarunt, non tamen ut
                <lb/>
              imago quæque duodecimam partem æqualem occuparet omnino, ſed quatenus prœdicto orbi uicinæ eſſent, atq;
                <lb/>
              </s>
              <s xml:id="echoid-s22460" xml:space="preserve">ita Arietem, Taurum, & </s>
              <s xml:id="echoid-s22461" xml:space="preserve">reliqua nominarunt, unde obliquus ille circulus, ſigniferi nomen obtinuit. </s>
              <s xml:id="echoid-s22462" xml:space="preserve">Quod uero
                <lb/>
              imagines ill æ non penitus duodecimam partem ſigniferi occu parent, docet V itr. </s>
              <s xml:id="echoid-s22463" xml:space="preserve">cum dicit. </s>
              <s xml:id="echoid-s22464" xml:space="preserve">Caput & </s>
              <s xml:id="echoid-s22465" xml:space="preserve">pectus
                <lb/>
              Leonis Cancro tribui, & </s>
              <s xml:id="echoid-s22466" xml:space="preserve">ſinum ueſtis V irgine æ partes Libræ priores occupare. </s>
              <s xml:id="echoid-s22467" xml:space="preserve">& </s>
              <s xml:id="echoid-s22468" xml:space="preserve">femina Sagittarij pertinere
                <lb/>
              ad Capricornum, & </s>
              <s xml:id="echoid-s22469" xml:space="preserve">ſimilia. </s>
              <s xml:id="echoid-s22470" xml:space="preserve">Qnare Vitr. </s>
              <s xml:id="echoid-s22471" xml:space="preserve">exponendo, dicam primas Arietis partes, quæ uſque ad cornua pro-
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.328-02" xlink:href="note-514.01.328-02a" xml:space="preserve">20</note>
              tenduntur, gradus occupare ſenos, & </s>
              <s xml:id="echoid-s22472" xml:space="preserve">dimidium, & </s>
              <s xml:id="echoid-s22473" xml:space="preserve">poſtrem as uſque ad Arietis caudam gradus habere octo
                <lb/>
              & </s>
              <s xml:id="echoid-s22474" xml:space="preserve">uiginti, ita quod a primis partibus ad postremas uiginti cum dimidio ſumuntur, quarum pars octaua est
                <lb/>
              ſpatium duarum partium cum dimidio, quibus Aries æqualitatem dierum ſuperat, idem de alijs ſignis in-
                <lb/>
              telligitur. </s>
              <s xml:id="echoid-s22475" xml:space="preserve">ſed hoc quanquam ad amuſſim non exigatur, ob proximitatem tamen ſatis eſſe poteſt, & </s>
              <s xml:id="echoid-s22476" xml:space="preserve">quæſtioni
                <lb/>
              reſpondere. </s>
              <s xml:id="echoid-s22477" xml:space="preserve">Veruntamen Columella libro nono, licet Hypparcbi ſententiam uideatur approbare, qui dixit,
                <lb/>
              æquinoctia, & </s>
              <s xml:id="echoid-s22478" xml:space="preserve">ſolſtitia in primis ſignorum partibus fieri, ſequitur tamen Eudoxum, & </s>
              <s xml:id="echoid-s22479" xml:space="preserve">Myronem ueteres aſtro
                <lb/>
              nomos, qui in octauis partibus ea fieri dixere. </s>
              <s xml:id="echoid-s22480" xml:space="preserve">Admiſerunt hæc ueteres illi, conſuetudinem ſequuti: </s>
              <s xml:id="echoid-s22481" xml:space="preserve">dies enim
                <lb/>
              illi ſacrificijs certis dedicati cum eſſent, a vulgaribus nominati, & </s>
              <s xml:id="echoid-s22482" xml:space="preserve">obſeruati fuerunt, ita ut in octauis ſigno-
                <lb/>
              rum partibus ea temporum diſcrimina fieri putarentur, quare uereor ne nimis ſubtiliter Vitruuium aliquid
                <lb/>
              uulgo concedentem, interpretati ex Zieglero fuerimus. </s>
              <s xml:id="echoid-s22483" xml:space="preserve">Verba enim Columellæ ſunt bæc lib. </s>
              <s xml:id="echoid-s22484" xml:space="preserve">9. </s>
              <s xml:id="echoid-s22485" xml:space="preserve">cap. </s>
              <s xml:id="echoid-s22486" xml:space="preserve">14.
                <lb/>
              </s>
              <s xml:id="echoid-s22487" xml:space="preserve">
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.328-03" xlink:href="note-514.01.328-03a" xml:space="preserve">30</note>
              Nec me fallit Hypparchi ratio, quæ docet ſolſtitia, & </s>
              <s xml:id="echoid-s22488" xml:space="preserve">æquinoctia non octauis, ſed primis partibus ſignorum
                <lb/>
              confici. </s>
              <s xml:id="echoid-s22489" xml:space="preserve">Verum in hac ruris diſciplina ſequor nunc Eudoxi, & </s>
              <s xml:id="echoid-s22490" xml:space="preserve">Metonis antiquorum faſtos aſtrologorum, qui
                <lb/>
              ſunt aptati publicis ſacrificijs, quia & </s>
              <s xml:id="echoid-s22491" xml:space="preserve">notior est ista uetus agricolis concepta opinio. </s>
              <s xml:id="echoid-s22492" xml:space="preserve">Nec tamen Hyppar-
                <lb/>
              chi ſubtilitas pinguioribus, ut aiunt ruſticorum literis neceſſaria eſt. </s>
              <s xml:id="echoid-s22493" xml:space="preserve">Quaſi dicat Colummella eos qui æqui-
                <lb/>
              noctia, & </s>
              <s xml:id="echoid-s22494" xml:space="preserve">ſolſtitia in primis ſignorum partibus confici dicunt, ut Hypparchus, rem ſubtiliter conſiderare, ſe
                <lb/>
              autem ſequi rusticam craſſitudinem, cum rusticis præceptaruſtica tradat. </s>
              <s xml:id="echoid-s22495" xml:space="preserve">Obſeruandum quoque in Vitru.
                <lb/>
              </s>
              <s xml:id="echoid-s22496" xml:space="preserve">quali conueniant reſponſu dies anni, cum ſol ſignum aliud, atque aliud init, nam Leo Geminis, Virgo Tauro,
                <lb/>
              Aries Libræ conuenit, atque alia buiuſmodi, quæ a Vitr. </s>
              <s xml:id="echoid-s22497" xml:space="preserve">notantur. </s>
              <s xml:id="echoid-s22498" xml:space="preserve">quoniam eadem ratio eſt acceſſus, & </s>
              <s xml:id="echoid-s22499" xml:space="preserve">re-
                <lb/>
              ceſſus. </s>
              <s xml:id="echoid-s22500" xml:space="preserve">Concludit autem inquiens, quemadmodum augentur, & </s>
              <s xml:id="echoid-s22501" xml:space="preserve">minuuntur dierum ſpatia, ita creſcere, & </s>
              <s xml:id="echoid-s22502" xml:space="preserve">
                <lb/>
              decreſcere horarum interualla, cum eadem ratio ſit partis ad partem, quæ totius ad totum. </s>
              <s xml:id="echoid-s22503" xml:space="preserve">Sed ut aperta re-
                <lb/>
              rum demonſtratio tradatur, dicam: </s>
              <s xml:id="echoid-s22504" xml:space="preserve">quocunque loco fueris, ſiue longi, ſeu breues ſint diei, & </s>
              <s xml:id="echoid-s22505" xml:space="preserve">noctis termini,
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.328-04" xlink:href="note-514.01.328-04a" xml:space="preserve">40</note>
              non ſolum ſemper dimidium ſigniferi ſupra borizontem eſſe, ſed etiam interdiu dimidium oriri, & </s>
              <s xml:id="echoid-s22506" xml:space="preserve">noctu etiam
                <lb/>
              aliud dimidium conſurgere. </s>
              <s xml:id="echoid-s22507" xml:space="preserve">Die conſurgit dimidium illud, quo apuncto a puncto, ſignoq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s22508" xml:space="preserve">in quo tunc tempo-
                <lb/>
              ris eſt Sol, incipiens iuxta ſignorum or dinem progreditur, & </s>
              <s xml:id="echoid-s22509" xml:space="preserve">emergit. </s>
              <s xml:id="echoid-s22510" xml:space="preserve">& </s>
              <s xml:id="echoid-s22511" xml:space="preserve">oppoſita ſub terris puncta occul-
                <lb/>
              tantur, & </s>
              <s xml:id="echoid-s22512" xml:space="preserve">ex aduerſo nocte illa pars dimidia conſurgit, & </s>
              <s xml:id="echoid-s22513" xml:space="preserve">iſta deprimitur: </s>
              <s xml:id="echoid-s22514" xml:space="preserve">& </s>
              <s xml:id="echoid-s22515" xml:space="preserve">hoc rationi conſentit, quoniam
                <lb/>
              cum ſignifer, & </s>
              <s xml:id="echoid-s22516" xml:space="preserve">horizon in maioribus ſphær æ circulis habeantur, neceſſe est utrosq; </s>
              <s xml:id="echoid-s22517" xml:space="preserve">medios æquabiliter ſe ſe
                <lb/>
              utrinque ſecare. </s>
              <s xml:id="echoid-s22518" xml:space="preserve">ideo tam die, quàm nocte in omni borizonte ſex ſigna oriuntur, & </s>
              <s xml:id="echoid-s22519" xml:space="preserve">ſex cadunt. </s>
              <s xml:id="echoid-s22520" xml:space="preserve">ideo in obliquo
                <lb/>
              horizonte bis, qui citra æquinoctialem orbem babitant, in die ipſo æquinoctij uerni conſurgit dimidium illud
                <lb/>
              ſigniferi, quod ad cardinẽ manifeſtum declinat, quod ſena continet ſigna ab Ariete ad Libram, & </s>
              <s xml:id="echoid-s22521" xml:space="preserve">ex aduerſo
                <lb/>
              æquinoctij autumnalis die conſurgit dimidium aliud, & </s>
              <s xml:id="echoid-s22522" xml:space="preserve">aliud iam dictum deprimitur ſub terris. </s>
              <s xml:id="echoid-s22523" xml:space="preserve">Verum dimi-
                <lb/>
              dium ſigniferi, quod cum Solis ſigno æstiuo ſolſtitio in cipit, longiſſimo ſpatio aſcendit, & </s>
              <s xml:id="echoid-s22524" xml:space="preserve">breuißimo deſcen-
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.328-05" xlink:href="note-514.01.328-05a" xml:space="preserve">50</note>
              dit, & </s>
              <s xml:id="echoid-s22525" xml:space="preserve">in puncto brumæ dimidium, quo minori ſpatio conſurgit, longiori demergitur, nam tantum æstiua nocte
                <lb/>
              quantum brumali die breuiſſimo interuallo ſupra fertur. </s>
              <s xml:id="echoid-s22526" xml:space="preserve">& </s>
              <s xml:id="echoid-s22527" xml:space="preserve">tam die æstiua, quàm nocte brumali longiſſimum
                <lb/>
              eſt, unde bis qui ſub cardinum orbibus babitant, dimidium ſigniferi, quod cum ſolſtitij puncto exoritur, ut 24.
                <lb/>
              </s>
              <s xml:id="echoid-s22528" xml:space="preserve">horarum ſpatio conſurgit, ita momento demergitur, & </s>
              <s xml:id="echoid-s22529" xml:space="preserve">aduerſa parte dimidium aliud, quemadmodum conſur-
                <lb/>
              git, ita 24. </s>
              <s xml:id="echoid-s22530" xml:space="preserve">horarum ſpatio deprimitur. </s>
              <s xml:id="echoid-s22531" xml:space="preserve">Vnde quantum ſigniferi dimidium initium proxime magis ad altum
                <lb/>
              ſolſtitium ſumit, tanto prolixiori ſpatio ſcandit, & </s>
              <s xml:id="echoid-s22532" xml:space="preserve">tanto minori deſcendit, atque ita duo dimidia, quæ cum ſi-
                <lb/>
              gnis a ſolstitij pariter diſtantibus oriuntur, æquis interuallis oriuntur, & </s>
              <s xml:id="echoid-s22533" xml:space="preserve">occidunt. </s>
              <s xml:id="echoid-s22534" xml:space="preserve">nam ſurgunt, decumbuntq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s22535" xml:space="preserve">
                <lb/>
              noctibus, & </s>
              <s xml:id="echoid-s22536" xml:space="preserve">diebus æqualibus. </s>
              <s xml:id="echoid-s22537" xml:space="preserve">Sed quæ cum ſignis ab æquinoctijs æquè diſtantibus incipiunt, quanto tempo-
                <lb/>
              re alterum conſurgit, tanto alter um cadit. </s>
              <s xml:id="echoid-s22538" xml:space="preserve">At que hoc eſt, quod Vitr. </s>
              <s xml:id="echoid-s22539" xml:space="preserve">dicit. </s>
              <s xml:id="echoid-s22540" xml:space="preserve">redire Solem in Geminorum æ-
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.328-06" xlink:href="note-514.01.328-06a" xml:space="preserve">60</note>
              qualem curſum, & </s>
              <s xml:id="echoid-s22541" xml:space="preserve">æquare eam, quam habet Taurus curſum rationem, & </s>
              <s xml:id="echoid-s22542" xml:space="preserve">eum curſum æquare eam </s>
            </p>
          </div>
        </div>
      </text>
    </echo>